Mapananarigan daw Nindo an Biblia?
KUN bubuksan nindo an Biblia, lalaoman daw nindong makakua nin kuwartang metal? Kumusta an suanoy na platang ini?
Hinohona nin dakol na an Biblia gurang nang libro na nagtatao nin kawiliwiling mga estorya asin kahangahangang mga pamantayan nin tamang paggawe. Alagad, dai sinda naniniwala na tamang kasaysayan an mga tala sa Biblia, kaya nininigaran ninda na ini an Tataramon nin Dios. Minsan siring, igwa nin igong ebidensia sa pagigin biyong totoo kan Biblia. Ining kuwartang metal (na pinadakula) sarong marahay na halimbawa. Ano an sinasabi kan nasusurat dian?
An kuwartang metal ginibo sa Tarso, sarong siudad sa timog-sirangan na lugar kan ngonyan inaapod na Turkiya. An kuwartang metal ginibo durante kan pamamahala kan Persianong gobernador na si Mazeo kan ikaapat na siglo B.C.E. Ipinamimidbid sia kaini bilang gobernador sa probinsia “Sa ibong kan Salog,” na iyo an Salog Eufrates.
Pero taano ta interesante an fraseng iyan? Huli ta manonompongan nindo sa saindong Biblia an iyo man sanang pag-apod. An Esdras 5:6–6:13 nagsasabi manongod sa pagsinuratan kan hade sa Persia na si Dario asin kan sarong gobernador na an ngaran Tatenai. An isyu mapadapit sa pagtogdok liwat kan mga Judio sa templo ninda sa Jerusalem. Si Esdras matibay na parakopya kan Pagboot nin Dios, asin malalaoman nindo na sia eksakto, tama sa saiyang isinurat. Maheheling nindo sa Esdras 5:6 asin 6:13 na inapod nia si Tatenai na “gobernador sa ibong kan Salog.”
Isinurat iyan ni Esdras mga 460 B.C.E., mga 100 na taon bago ginibo ining kuwartang metal. Iyo, may mga tawo na tibaad naghohona na an pag-apod sa sarong suanoy na opisyal bakong gayong mahalagang detalye. Pero kun mapananarigan nindo an mga kagsurat sa Biblia dawa sa siring kasadit na mga detalye, dai daw maninigong paorogon kaiyan an saindong kompiansa sa ano pa man na isinurat ninda?
Sa enot na duwang artikulo sa luwas na ini, manonompongan nindo an dugang pang dahelan sa siring na kompiansa.
[Picture Credit Line sa pahina 32]
Koleksion kan Israel Dept. of Antiquities Ipinaheling asin rinetrato sa Israel Museum