Mga Hapot Hale sa mga Parabasa
Kan si Eva, asin kan huri si Adan, kumakan kan bunga kan kahoy nin pakamidbid sa marahay asin maraot, mansanas daw an saindang kinakan?
Dai niato aram. Dakol na tawo an naghona na mansanas an ‘ipinangalad na bunga,’ asin sa nag-aging mga siglo parateng siring kaiyan an pagkaladawan nin mga pintor. Pero dai sinasabi kan Biblia an ngaran kan kahoy o kan bunga kaiyan. Sinambit sana iyan ni Eva na “bunga kan kahoy na yaon sa tahaw kan tatamnan.”—Genesis 3:3.
Interesante manongod kaini an artikulong “Apple” na yaon sa Insight on the Scriptures:
“Kadakol kan paghonahona manongod sa kun ano an kahoy asin bunga na ipinapakahulogan kan Hebreong tataramon na tap·puʹach. An tataramon mismo nagpaparisa nin sarong bagay na midbid sa hamot, o alimyo kaiyan. Hale iyan sa orihinal na terminong na·phachʹ, na an kahulogan ‘hangos; hingal; kapos sa paghangos.’ (Ge 2:7; Job 31:39; Jer 15:9) Manongod kaini, si M. C. Fisher nagsurat: ‘Sa primero garo mayong koneksion [sa na·phachʹ] kun manongod sa kahulogan, pero konektado an mga ideya na “humangos” asin “ihangos an sarong parong.” An kaagid na tataramon na puah nangangahulogan pareho nin “hoyop” (nin doros) asin “ihangos an sarong marahay na parong, magin mahamot.”’—Theological Wordbook of the Old Testament, na rinebisar ni R. L. Harris, 1980, Tomo 2, p. 586.
“Isinuherir an nagkapirang bunga imbes na mansanas, kabale an kahel, lukban, quince, asin an apricot. . . . Minsan siring, an konektadong tataramon sa Arabe na tuffah sa pangenot nangangahulogan ‘mansanas,’ asin maririsa na an Hebreong mga ngaran nin lugar na Tapua asin Bet-tapua (na posibleng nginaranan nin siring huli sa kadakolan kan prutas na ini sa saindang lugar) pinapagdanay sa saindang mga katimbang na Arabe paagi sa paggamit sa tataramon na ini. (Jos 12:17; 15:34, 53; 16:8; 17:8) An mga lugar na ini bakong sa mga kababan kundi sa kabubulodan, na kun saen an klima sa pankagabsan medyo tamang-tama. Dugang pa, an posibilidad nin nagkapirang pagbarubago sa klima kan nakaagi dai puwedeng biyong lingawan. Talagang nagtutubo an mga poon nin mansanas sa Israel ngonyan asin sa siring garo baga angay nanggad sa paglaladawan kan Biblia. Si Willian Thomson, na naggamit nin dakol na taon sa Siria asin Palestina kan nakaaging siglo, nagreport pa ngani na nakaheling sia nin mga tanoman nin mansanas sa lugar nin Ascalon sa Kaplanodohan nin Filistia.—The Land and the Book, na rinebisar ni J. Grande, 1910, p. 545, 546.
“An poon nin mansanas (Pyrus malus) pangenot na nasasambitan sa Awit ni Salomon, kun saen an mga ekspresyon nin pagkamoot kan kaibanan na pastor kan Sulamita iinaagid sa magayon na limpoy kan poon nin mansanas asin sa kahamisan kan bunga kaiyan. (Awit ni Sal 2:3, 5) Dangan, ikinomparar nia an saiyang hinangos sa hamot nin mga mansanas. (Awit ni Sal 7:8; helingon man an 8:5.) Sa Talinhaga (25:11) an angay, napapanahon na pagtaram iinaagid sa ‘mga mansanas na bulawan sa mga inukit na pirak.’ An solamenteng saro pang pagkasambit sa mansanas nasa Joel 2:12. An lakop na tradisyon na an mansanas an ipinangangalad na bunga sa Eden mayo nin ano man na Makakasuratan na basihan. Kaagid kaiyan, an ekspresyon na ‘mansanas kan mata’ manonompongan sa King James Version (Sal 17:8; Tal 7:2; asin iba pa) pero bakong Hebreong ekspresyon, na an literal na traduksion ‘alinawnaw kan mata [nin saro].’”—Insight on the Scriptures, Tomo 1, p. 131-2, na ipinublikar kan Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.