Mga Badil—Bakong Para sa mga Lalaki Sana
SA LANGTAD nin anunsio, an retrato nin sarong masarig na lalaki na may kapot na riple ginamit sa pagpabakal nin dakol na bagay. Iyan daing pinipili—tabako, kotse, gubing, armas asin dakol pang iba, na nalilimitaran sana kan imahinasyon kan paraanunsio.
Partikularmente sa Estados Unidos, an mga lalaki ilinaladawan na dai puwedeng mapasuway sa saindang badil. Sa mga plasa, may tinindog na mga estatuwa nin nandaog na mga eroe na may badil magsalang kapot ninda o nasa kataed ninda. Dawa mayo nin paliwanag, an mga retrato kan panahon nin mga koboy madaling namimidbid paagi sa rebolber na sais tiras na nasusukbit nin medyo hababa sa piad nin sarong lalaki. Kadakol na pelikula an ginibo na igwa kan terminong “badil” sa titulo. An mga pasale sa telebisyon asin mga popular na pasale sa teatro buhay na buhay sa tanog nin rapido nin badil—na an mga bida asin kontrabida nagbabaradilan sa gabos na situwasyon asin lugar. An maluyang mga lalaki nagigin macho paagi sa kapot na badil o riple, kaiba an realistikong mga eksena nin gadan na nahuhutad sa saindang pamitisan.
Pero nagdadakol na babae an napapalabot na ngonyan sa badil. Sa nag-aging beinte anyos, an mga telebisyon napano nin mga babaeng sekreta asin espiya na nakikipagbadilan sa maraot na mga elemento asin nanggagana paagi sa pagigin mas asintada asin sa mas makosog na armas.
Nagduduruman sinda nin lagduan sa mga praktisan nin pagbadil sa pistola asin riple, na daing pondo sa pagpaputok sa arog kadakula sa tawong mga retrato nin lalaki asin pinatatamaan iyan sa pag-oltanan kan saindang mga mata.
Kaya dai kamo makubhanan na maaraman na an badil na dinisenyo talaga para sa mga babae ipinababakal na asin mabenta. “Mga miss, dai kamo magamit kan panlalaking panhale sa parong,” an isinurat nin sarong reporter na babae, “kaya taano ta magamit kamo nin rebolber na panlalaki? An gusto nindo rebolber na magian, na mayo nin mga gilid na masasabitan kan saindong kuko, sarong magayon na rebolber pero mapuwersa. Tibaad gusto nindo nin .38-kalibreng LadySmith . . . sa makinang na asul, o de plata, na makakapamili ka sa laba kan barrel.” An sarong eksperto nagtao kan saiyang opinyon manongod sa kun ano an gusto nin mga babae sa badil: “Gusto nin babae na magayon an badil. Gusto nia na iyan bagay na magayon paghelingon na ikabubugtak nia sa bag. Habo nia na iyan dai kabagay kan saiyang polbo asin salming . . . Gusto nin dakol na babae na an mga bagay magkakabagay sa kolor asin magkakapadis. Habo ninda na an itsura kaiyan makatatakot o maisog . . . Binabakal nia iyan bilang proteksion pero, kadungan kaiyan, habo nia na iyan makanos.”
An iba sa badil na espesyal na dinisenyo para sa eleganteng babae .38 kalibre na may kapasidad na limang tira asin may duwang pagpipilian sa laba kan barrel—singko sentimetros asin otso sentimetros—na tamang-tama sa bag. An iba may makinis, kinortehan na tugod na gibo sa palo de rosa, asin an iba tibaad tinugodan nin medyo bahado an kolor. “Magayonon iyan,” sabi nin sarong babae, “asin, sa paghona ko, pasil na gamiton.” Igwa man nin bagong gibong mga bag na may bulsa para sa badil. “An babaeng may badil na mayo nin espesyal na bag naghahanap sana nin problema,” sabi nin sarong babae. “Magkakaigwa sana nin ragrag na kraker asin dulse sa barrel, o tabako, kun ika nagsisigarilyo, o ano pa man na natitipon sa irarom nin bag.” Natatanaw nin iba an panahon na an sarong babae na may darang badil magigin arog kauso nin saro na may darang payong.
Nagdadakol Sinda
Ipinaheling nin bagong surbey na sa pag-oltanan nin 1983 asin 1986, an pakasadiri nin badil nin mga babae sa Estados Unidos “luminangkaw nin mga 53 porsiento sagkod sa labing 12 milyones.” Ipinaheling man kan surbey na sa tolong taon na iyan, “mga 2 milyones pang babae an nag-iisip na bumakal nin armas.” Sa pirang magasin na pambabae, tusong inaapod an atension sa pangangaipo nin proteksion nin sarong babae paagi sa pagpaheling nin sarong babae na nagpuli asin naheling na may bintanang napasa sa atubangan kan saiyang harong. Nagsosolo daw sia? Igwa daw sia nin badil sa pagprotehir sa saiyang sadiri kun sabaton sia nin nanlaog? An daing bayad na numero sa ibaba kan anunsio numero palan nin sarong paragibo nin badil, na ngonyan nag-oopresir nin bagong moda nin eleganteng mga badil para sa mga babae.
“An mga anunsiong ini garo pagbugtak nin asin sa lugad,” sabi nin sarong babae. An dahelan iyo na mantang dakol na babae an nagsosolo o nagsosolong mga magurang, an pagmate ninda sinda nangorognang namemeligro sa madahas na krimen, na sa parate may marahay na dahelan. Sa kadaklan na darakulang siudad, nagdadakol an panlulugos. An mga babae inaagawan nin mga bag—na an dakol may nakaumang lanseta. Sinasalakay an mga babae sa mga tinampo, paradahan, asin sa mga opisina sa mga oras na aldaw pa. An mga apartment asin harong, na iniistaran nin mga babae na nagsosolo, linalaog mantang natotorog an nag-iistar. “Mas marahay na mag-adal na kitang asikasohon an satong sadiri,” sabi nin sarong babae, “ta mantang kita nagigin orog na aktibo sa sarong nag-oorog sa kadahasan na sosyedad, kaipuhan na asikasohon niato an satong sadiri.”
“Naglalakaw ako papuli hale sa trabaho,” sabi nin sarong babae na ininterbio sa telebisyon sa E.U. “May bigla na sanang tuminakma sako sa likod. May kapot siang lanseta asin itinulod nia ako asin inagaw an sakong bag. Sa oras mismong idto, sinabi ko na kaipuhan na may gibohon ako.” Pakahagad nin permiso na magdara nin badil asin pakapagpraktis sa paggamit nin badil, ano an punto-de-vista nia? “Nawara sa sako an pagmate na ako maluya. An inisip ko, may badil ako, kaya kong paputokon ini asin puwerte iyan, dai ako natatakot. Paagi sa kapidasong metal na ini sa sakong kamot, talagang mapoprotehiran ko an sakong sadiri.”
Maliwanag na ini an kaisipan nin labing 12 milyones na babae sa Estados Unidos, asin siisay an nakaaaram kun pira pa an may ilegal na mga armas? Tibaad dai mapaniwalaan an kabilangan sa bilog na kinaban. Minsan siring, an kaisipan daw na ini bunga nin dakol na pagsiyasat sa kun ano an ipinaheheling kan mga katunayan? Bago kamo bumakal nin armas sa pagdepensa sa sadiri, helinga kun ano an sinasabi nin mga opisyal sa pulis asin nin estadistika.