Relihiyon Taano ta Kulang nin Interes?
“AN TAWONG daing relihiyon garo harong na daing bintana.” Iyan an pagkasabi nin sarong Hapones kan pangangaipo nin relihiyosong kaliwanagan sa saiyang aki, si Mitsuo. Pero, dai isinaboot ni Mitsuo an mga tataramon kan saiyang ama. Asin garo baga iyan an saboot nin nagdadakol na tawo sa Hapon, siring sa ibang lugar. Kontento na sindang magin ‘mga harong na daing bintana’ na kakadikit kan interes na pasirangon sa saindang buhay an relihiyosong liwanag.
Kaya, kan an Hapon gumibo nin Nasyonal na Pagsiyasat sa Karakter, an 69 porsiento sa mga siudadano kaiyan nagsabi na dai ninda ibinibilang an sadiri na relihiyoso. Sa tahaw nin mga hobenes, mas halangkaw pa an proporsion. Siring man, sa dati relihiyosong Budhistang nasyon nin Thailand, an 75 porsiento sa mga nag-iistar sa mga banwaan dai na naglalaog sa mga templong Budhista. Sa Inglaterra haros ikawalong parte kan mga simbahan na Anglicano an sinirrahan sa nakaaging 30 taon huli ta dai ginagamit.
Pero, sa Hapon, risa pang marhay an relihiyosong mga adorno. Pero siring sa mamahalon na mga porselana, iyan ilinuluwas sana sa pambihirang mga okasyon—arog baga nin kasal asin lobong. An relihiyon mas pinahahalagahan huli sa kabtang kaiyan sa pagpreserbar sa lokal na kultura asin pampamilyang kaugalean kisa espirituwal na kaliwanagan. An dakol ibinibilang an relihiyon na panranga sana sa mga maluya asin nasasakitan; mayo sinda nin naheheling na ano man na ibang pakinabang dian. ‘An relihiyon areglado kun ika may panahon dian o nakakamate nin pangangaipo dian,’ sabi nin iba, ‘pero kaipuhan na manarig ka sa saimong sadiri sa paghanapbuhay asin pagbayad sa mga utang.’
Ano an nasa likod kan pagkaindiperenteng ini? May pirang dahelan na ikatatao. Enot, yaon an sosyal na palibot. An dakol na hobenes kakadikit o mayo ngani nin inakong relihiyosong pagtotokdo. Kaya bakong makangangalas na an dakol sa mga nabubuhay sa sosyedad na halangkaw an pagpahalaga sa materyal na mga pasohan nagdadakula na magin materyalistikong mga adulto.
Sa ibang nasyon an iskandalosong gibo nin paslo asin inmoral na mga ebanghelista sa TV asin iba pang prominenteng namomoon sa relihiyon nakaparayo man kan boot nin mga tawo sa relihiyon, siring man an pakikilabot nin relihiyon sa politikal na mga gibo asin pakikiguerra. Ini ipinag-iilustrar kan nangyari mapadapit sa relihiyon na Shinto sa Hapon. “Kan matapos an guerra [Guerra Mundial II] sa kadaogan kan Agosto 1945, an mga templong Shinto napaatubang sa grabeng krisis,” an komento kan Encyclopædia of the Japanese Religions. An Shinto, na nagpalaad sa kaigotan sa guerra asin nanuga nin kapangganahan, nagtao nin pagkabigo sa mga tawo. An pilosopiya na mayo nin Dios o Budha marikas na naglakop.
Minsan siring, maninigo daw kitang makontento sa paslo, halipot na punto-de-vista—sa ngonyan sana? An kadaklan na tawo may mapaghapot na isip. Boot nindang maaraman kun saen sinda naghale, kun pasaen sinda, kun taano sinda ta nabubuhay, asin kun paano mabubuhay. Napababagsik sinda nin paglaom. An pagpagilid sa mga hapot manongod sa buhay, o pagpogol dian huli sa ideya na “an mga bagay na ini dai puwedeng maaraman,” dai nakakokontento. Minsan an ateistang si Bertrand Russell nagtaram manongod sa pagkaigwa nin “dai ikapaliwanag na kolog—paghanap nin sarong bagay na lihis pa sa yaon sa kinaban.” Puwedeng tapuson nin tunay na relihiyon an paghanap na iyan. Alagad ta paano? Ano an pruweba na an arin man na relihiyon maninigong isaboot nin siring?