Inaako daw nin Dios an Gabos na Klase nin Pagsamba?
AN TAWO linalang nin Dios na may espirituwal na pangangaipo—an pangangaipong sumamba. Iyan bakong sarong bagay na nag-ebolusyon. Iyan kabtang nin tawo poon sa kapinonan.
Minsan siring, makamomondo ta an katawohan nagkaigwa nin kadakol na laen-laen na paagi nin pagsamba, asin sa kadaklan, an mga ini dai nagbunga nin maogma, sararong pamilya nin tawo. Imbes, an madugong mga guerra sagkod ngonyan pinagraralabanan sa ngaran nin relihion. Nagpapalataw ini kan mahalagang hapot: Mahalaga daw kun paano sinasamba nin sarong tawo an Dios?
Kustionableng Pagsamba Kaidtong Suanoy na mga Panahon
An suanoy na mga nasyon na nag-erok sa Tahaw na Sirangan nagtatao nin makasaysayan na halimbawa na nakatatabang sa sato na masimbag an hapot na iyan. Dakol an nagsamba sa sarong dios na an ngaran Baal. Sinamba man ninda an babaeng kairiba ni Baal, arog baga ni Asera. An pagsamba ki Asera may kalabot na paggamit nin sagradong palo na tinutubod na sarong seksuwal na simbolo. An mga arkeologo na nagtatrabaho sa rehion na iyan nakakotkot nin dakol na imahen nin mga babaeng huba. An mga imahen na ini, sabi kan The Encyclopedia of Religion, “nagtatampok nin sarong diosa na may lataw na marhay na ikinatawo, na kapot an saiyang mga suso,” asin “posibleng nagrerepresentar . . . ki Asera.” Sarong bagay an segurado, an pagsamba ki Baal parateng inmoral na marhay.
Kun siring, bakong makangangalas na an pagsamba ki Baal may kaibang daing pakundangan na seksuwal na mga inmoralidad. (Bilang 25:1-3) Si Siquem, sarong Cananeo, linugos an hoben na daragang si Dina. Apisar kaini, sia ibinilang na an pinakaonorableng lalaki sa saiyang pamilya. (Genesis 34:1, 2, 19) Uso an incesto, homoseksuwalidad, asin pakikidorog sa hayop. (Levitico 18:6, 22-24, 27) An mismong termino na “sodomiya,” na gibo nin mga homoseksuwal, gikan sa ngaran nin sarong siudad na yaon kaidto sa parteng idto kan kinaban. (Genesis 19:4, 5, 28) An pagsamba ki Baal may kalabot man na pagpabolos nin dugo. Tara, an mga parasamba ki Baal buhay na iinaapon an saindang mga aki sa nagkakarabkadab na kalayo bilang atang sa saindang mga dios! (Jeremias 19:5) An gabos na gibong ini konektado sa relihiosong mga katokdoan. Paano?
“An ringis, laswa asin biyong pagpadara sa horot kan mitolohiyang Cananeo,” an paliwanag ni Dr. Merrill Unger sa saiyang librong Archaeology and the Old Testament, “mas grabeng marhay kisa sa saen man sa Haraning Sirangan kan panahon na idto. Asin an nakabibiglang karakteristiko kan mga dios na Cananeo, na sinda mayo man lamang nin moral na karakter, seguradong nakapaluwas kan pinakamaraot na mga ugale kan mga deboto ninda asin nangahulogan kan dakol sa pinakanakararaot sa moral na mga gibo kan panahon na idto, arog baga kan sagradong pagpapatotot, [asin] pag-atang nin aki.”
Inako daw nin Dios an pagsamba kan mga Cananeo? Siempre dai. Tinokdoan nia an mga Israelita kun paano sia sasambahon sa dalisay na paagi. Mapadapit sa mga gibong nasambitan sa enotan, sia nagpatanid: “Dai kamo magpadigta sa arin man sa mga bagay na ini, huli ta paagi sa gabos na bagay na ini nagpadigta an mga nasyon na aalawon ko hale sa atubangan nindo. Kaya an daga nadigtaan, asin ako magtatao nin kastigo para sa kasalan kaiyan sa ibabaw kaiyan, asin isusuka kan daga an mga nag-eerok dian.”—Levitico 18:24, 25.
Naatian an Dalisay na Pagsamba
An dakol na Israelita dai nag-ako sa punto-de-vista nin Dios manongod sa dalisay na pagsamba. Imbes, tinogotan nindang magpadagos sa saindang daga an pagsamba ki Baal. Dai nahaloy natentaran an mga Israelita na probaran na isalak an pagsamba ki Jehova sa pagsamba ki Baal. Inako daw nin Dios an pinagsalak na klaseng ini nin pagsamba? Helinga an nangyari kaidtong paghade ni Hadeng Manases. Sia nagtogdok nin mga altar ki Baal, tinotong an sadiri niang aking lalaki bilang atang, asin naggibo nin mahika. “Dugang pa, ibinugtak nia an inukit na imahen kan sagradong palo [ʼashe·rahʹ sa Hebreo] na saiyang ginibo sa harong na manongod dian si Jehova nagsabi . . . : ‘Sa harong na ini . . . ibubugtak ko an sakuyang ngaran sagkod sa panahon na daing katapusan.’”—2 Hade 21:3-7.
An mga sakop ni Manases uminarog sa halimbawa kan saindang hade. Sa katunayan, ‘padagos nia sindang tinentaran na gumibo nin maraot na labi kisa sa mga nasyon na pinara ni Jehova sa atubangan kan mga aki ni Israel.’ (2 Hade 21:9) Imbes na himateon an paorootrong mga patanid kan mga propeta nin Dios, si Manases nangadan sagkod na mapano an Jerusalem nin dugong daing sala. Minsan ngani sa huri nagbakle si Manases, an saiyang aki asin kasalihid, si Hadeng Amon, ibinalik an pagsamba ki Baal.—2 Hade 21:16, 19, 20.
Pag-abot nin panahon, nagpoon na magkaigwa nin mga patotot na lalaki sa templo. Paano minansay nin Dios an kapahayagan na ini kan pagsamba ki Baal? Paagi ki Moises, sia nagpatanid: “Dai mo pagdarahon an bayad sa patotot o an halaga nin ayam [posibleng sarong paradorog sa mga aking lalaki] sa harong ni Jehova na saimong Dios para sa ano man na promesa, huli ta iyan bagay na ikinababalde ni Jehova na saimong Dios, an duwang iyan.”—Deuteronomio 23:17, 18, nota sa ibaba.
An templo lininigan kan makoapo ni Manases, si Hadeng Josias, sa inmoral na pagsamba ki Baal. (2 Hade 23:6, 7) Alagad ta grabe na an kamugtakan nin mga bagay. Dai nahaloy pagkagadan ni Hadeng Josias, nangyayari na naman an pagsamba sa mga idolo sa templo ni Jehova. (Ezequiel 8:3, 5-17) Kaya pinapangyari ni Jehova na laglagon kan hade nin Babilonya an Jerusalem asin an templo kaiyan. An makamomondong katunayan na ini sa kasaysayan prueba na an ibang paagi nin pagsamba dai inaako nin Dios. Kumusta man sa satong aldaw?