TABANG PARA SA PAMILYA | PAGPADAKULA NIN AKI
Kun Taano ta Mahalaga na Magbasa an mga Aki—Kabtang 1: Mabasa o Mahiling nin Video?
Sa panahon na nagrerelaks an saindong mga aki, ano an mas gusto nindong gibuhon ninda: maghiling nin mga video o magbasa? Arin daw kaya an pipilion ninda: cellphone o libro?
Dakul na taon nang may kakumpetensiya an pagbasa—kaidto an TV tapos ngunyan na man an mga bagay na puwedeng dalanon o hilingon online. Sa librong Endangered Minds ni Jane Healy kan 1990, isinurat niya: “Maabot an panahon na tibaad dai na talaga magbarasa an mga tawo.”
Kun kaidto, tibaad iisipon tang garo baga harayuon man na mangyari iyan. Pero ngunyan, pakalihis nin pirang dekada, narisa kan nagkapirang paratukdo sa mga lugar na dakulon an naggagamit nin teknolohiya na, sa pangkagabsan, an mga hoben ngunyan bako nang kasinghusay magbasa kumpara sa mga tawo kaidto.
Sa artikulong ini
Taano ta mahalaga na magbasa an mga aki?
Mas naggagana an imahinasyon pag nagbabasa. Halimbawa, pag nagbabasa ka nin istorya, ano an naiisip mong boses kan mga karakter? Ano daw kaya an itsura ninda? Ano an mga nahihiling mo sa palibot? Dai man iiniiba kan awtor an gabos na detalye, kaya an parabasa an maimahinar kan iba pa.
“Pag naghihiling kita nin pelikula o video, imahinasyon kan iba an nahihiling ta,” an sabi kan ina na si Laura. “Nakaka-enjoy man iyan, pero iba talaga pag ika mismo an nagbabasa ta ika kaya an nag-iimahinar kan isinurat kan iba.”
An pagbasa nakakatabang sa mga aki na magkaigwa nin marahay na mga kuwalidad. Mantang nagbabasa an mga aki, napapauswag ninda an kakayahan na mag-isip kaya nagigin mas mahusay sinda sa pagresolber nin problema. Saka pag nagbabasa, kaipuhan na nakapokus sinda. Nakakatabang iyan na magin mapasensiya sinda, magkaigwa nin pagpupugol sa sadiri, saka makapahiling nin empatiya.
Empatiya? Iyo! May mga researcher na naniniwalang pag luway-luway asin binabasang marhay kan mga aki an sarong istorya, nakakatabang iyan na isip-isipon ninda an namamatian kan mga karakter. Paagi kaiyan, puwedeng makanuod an mga aki na magpahiling nin empatiya sa mga tawong nakakaibanan ninda sa aroaldaw.
An pagbasa nakakatabang na makanuod an mga aki na mag-isip nin hararom. Marahay na dai maghidali sa pagbasa—an iba ngani binabalikan an mga nabasa na ninda kun kaipuhan—para maintindihan an gustong ipasabot kan awtor. Paagi kaiyan, mas madali nindang matatandaan an binasa ninda saka makikinabang sinda diyan.—1 Timoteo 4:15.
Si Joseph na sarong ama nagsabi: “Pag nagbabasa ka, mas madali saimo na isip-isipon an buot sabihon kan binasa mo, ikonektar iyan sa dati mo nang aram, saka pag-isipan an mga puwede mong manudan diyan. Dai mo pirming magigibo iyan pag-abot sa mga video o pelikula.”
An punto: Dawa nakakatabang man an mga video, may mahalagang bagay na napapalampas an saindong mga aki kun dai ninda tatawan nin panahon an pagbasa.
Kun paano sinda eengganyaron na magbasa
Punan sa amay na edad. Si Chloe, na may duwang aking lalaki, nagsabi: “Nasa tulak ko pa lang an mga aki pigbabasahan mi na sinda, asin dagos-dagos mi iyan na ginibo dawa pagkatapos na mamundag sinda. Maray na sana ta ginibo mi iyan ta, pag-abot nin panahon, gustong-gusto ninda an pagbasa.”
Prinsipyo sa Bibliya: “Puon sa pagkaumboy may aram ka na sa banal na mga kasuratan.”—2 Timoteo 3:15.
Gibuhon na magin nakakaengganyong magbasa sa saindong harong. Para magin komportable sa mga mabasa, magbugtak nin mga babasahon sa lugar na madali iyan na makukua. “Maghanap nin mga libro na interesante sa aki mo tapos ilaag an mga iyan harani sa higdaan niya,” an suhestiyon ni Tamara, na may apat na aki.
Prinsipyo sa Bibliya: “Patuudon mo an aki sa dalan na dapat niyang lakawan; dawa pa maggurang na siya dai siya masuhay diyan.”—Talinhaga 22:6.
Limitaran an paggamit nin Internet. Pigsuhestiyon kan ama na si Daniel na mag-iskedyul nin sarong banggi na dai magamit nin gadyet. Sinabi niya: “Dawa kun sarong banggi sana iyan kada semana, maski paano may sarong banggi kaming matuninong ta mayong naghihiling nin TV. Kaya may panahon kami na magbasa nin magkairiba o kanya-kanya.”
Prinsipyo sa Bibliya: “Lugod masiyerto nindo kun ano an mas importanteng mga bagay.”—Filipos 1:10.
Magin halimbawa. Si Karina, na may duwang aking babayi, nagsabi: “Tanganing an istorya magin buhay na buhay sa mga aki mo, basahon iyan sa exciting na paagi asin ipahiling na ugmahon ka sa binabasa mo. Kun gustong-gusto mo an pagbasa, posibleng marhay na aarugon kan mga aki mo an saimong halimbawa.”
Prinsipyo sa Bibliya: “Padagos kang magpokus sa ginigibo mong pagbasa sa publiko.”—1 Timoteo 4:13.
Dai man magigin mahilig magbasa an gabos na aki. Pero, an pag-engganyo mo sa sainda tibaad iyo mismo an kaipuhan ninda tanganing mamotibar sindang magbasa. Aram iyan ni David, na igwang duwang aking babayi, pero labi pa diyan an ginibo niya. Sinabi niya: “Binabasa ko man kun ano an mga binabasa kan mga aki ko. Nakatabang iyan na maaraman ko kun sa ano sinda interesado asin iyan an mga napag-iiristoryahan mi. Garo man sana kami may sadiring reading club. Nakaka-enjoy talaga!”