Kun Paano Magigin Mapangganang Magurang

“SASABIHON ko saimo kun ano an kaipuhan tanganing magin mapangganang magurang,” sabi ni Raymond, ama nin lima. “Dugo, pagpapagal, luha, asin ganot!”

An agom ni Raymond bilog na pusong minaoyon. Alagad idinugang nia: “Bakong madaling magpadakula sa mga aki ngonyan, alagad mantang pinagheheling mo sinda na nagdadakulang responsable, bawi man an paghihingoa.”

An pagpadakula sa mga aki noarin man dai nawaran nin kahaditan. Alagad, ngonyan, para sa dakol na magurang garo baga an pagpadakula sa aki nagin masakit nang gayo. “Sa paghona ko an pagigin magurang ngonyan mas depisil kisa kaidtong panahon kan sakong mga magurang ta mas komplikado na an buhay,” sabi ni Elaine, na 40 anyos asin ina nin sarong tin-edyer na lalaki. “Dai mo perming aram kun noarin magigin estrikto asin kun noarin magigin bakong estrikto.”

Ano an Mapangganang Magurang?

An mapangganang magurang saro na pinadadakula an saiyang aki sa paagi na an aki igwa kan gabos na oportunidad na magin responsableng adulto, na magpapadagos sa aktibong pagsamba sa Dios asin magpapaheling nin pagkamoot sa saiyang kapwa. (Mateo 22:37-39) Alagad makamomondo, bakong gabos na aki nagigin responsableng mga adulto. Taano ta dai? Permi daw na kasalan kan mga magurang kun ini nangyayari?

Horophoropa an sarong ilustrasyon. An sarong kontratista nin edipisyo tibaad igwa kan pinakamarahay na plano asin materyales sa pagtogdok. Alagad ano an ibubunga kun habo kan kontratista na kuyogon an plano, tibaad tinotogotan pa an mangmang na mga paggutos o an paggamit nin maluyang materyales imbes na de kuwalidad na mga materyales? Bako daw na an edipisyong itinogdok magigin may diperensia, tibaad peligroso pang gamiton? Alagad halimbawa an kontratista maimbod asin ginibo an bilog niang makakaya na kuyogon an plano asin gumamit nin marahay na materyales. Bako daw na an kagsadiri kan natapos na edipisyo iyo ngonyan an may paninimbagan na atamanon iyan nin tama? Bako daw na may paninimbagan man sia na dai paghaleon an materyales na de kuwalidad asin salidahan iyan nin maluyang materyales?

Sa piguratibong paagi, an mga magurang nagtotogdok. Boot nindang itogdok sa saindang mga aki an marahay na personalidad. An Biblia nagtatao kan pinakamarahay na plano digdi. An materyales na de kuwalidad, “bulawan, pirak, mga gapong mahahalaga,” ibinabaing kan Kasuratan sa mga kuwalidad na arog baga kan makosog na pagtubod, diosnon na kadonongan, espirituwal na pakamansay, kaimbodan, asin mamomoton na pag-apresyar sa makakamhan sa gabos na Dios asin sa saiyang mga pagboot.—1 Corinto 3:10-13; ikomparar an Salmo 19: 7-11; Talinhaga 2:1-6; 1 Pedro 1:6, 7.

An aki man, sa pagdakula nia, nadudugangan an paninimbagan na magtogdok sa saiya man sana nin tunay na matanos na personalidad. Kaipuhan na andam siang kuyogon an iyo man sanang plano, an Tataramon nin Dios, asin gamiton an materyales na de kuwalidad arog kan ginamit kan saiyang mga magurang. Kun an aki pag-abot sa pagkatin-edyer habo nang gibohon ini o gabaon an marahay na pagkatogdok na iyan, sia na an dapat na basulon para sa ibubungang kapahamakan.—Deuteronomio 32:5.

Taano ta Masakit Iyan?

An pagigin mapangganang magurang ngonyan masakit huli sa kisuerra duwang dahelan. Enot, an mga magurang asin aki kapwa bakong sangkap asin nasasala. Parate, kalabot digdi an inaapod kan Biblia na pagkakasala, asin an tendensiang magkasala namamana.—Roma 5:12.

An ikaduwang dahelan iyo ini: An nagdadakulang mga aki bako sanang an saindang mga magurang an nakaiimpluwensia. An bilog na komunidad may epekto sa mga pamantayan asin punto-de-vista sa buhay nin sarong aki. Huli kaini, an hula ni Pablo manongod sa satong kaaldawan ikinahahadit nin mga magurang. Sia nagsabi: “Kaipuhan na atubangon mo an katotoohan: an huring panahon kan kinaban na ini magigin panahon nin kasakitan. An mga tawo daing ibang mamomotan kundi an pirak asin an sadiri; sinda magigin maabhaw, hambog, asin mapagpakaraot; na daing paggalang sa mga magurang, daing utang na boot, daing kabanalan, dai nin pagkamoot; sinda magigin daing pagkaherak sa saindang mga pagkaongis, mga iskandaloso, daing pagpopogol asin maisog, harayo sa gabos na karahayan, mga traydor, mga abenturoso, labi-labi an pagpahalaga sa sadiri. Sinda mga tawo na inienot an kasingawan imbes na an Dios, mga tawo na nagpapadanay sa panluwas na porma nin relihiyon, alagad ta nagdadanay man na pagpainda sa katunayan kaiyan. Lumikay ka sa mga tawong arog kaini.” (Samo an italiko.)—2 Timoteo 3:1-5, New English Bible.

Mantang may depekto nanggad an materyales kan sosyedad sa presenteng aldaw, makangangalas daw na an ibang magurang nadidisganar na asin haros minasuko na sa pagpadakula sa aki? Salingoya an taon 1914. Sa kapahapahamak na taon na idto may nangyaring pundamental na pagkaliwat sa sosyedad, asin idto bakong pagkaliwat sa ikararahay. An duwang guerra mundial poon kaidto bako sanang katoninongan an hinale sa daga. An sosyedad ngonyan mayo kan moral na ugale na kaipuhan tanganing otobon an katongdan kaiyan sa pag-andam kan mga aki para sa responsableng pagkaadulto. An totoo, an mga magurang na may matanos na puso napapaatubang sa sosyal na palibot na kontra sa mga pamantayan na boot nindang itokdo sa saindang mga aki.

Kaya, mas kadikit an katabang kan mga magurang. Kan nakaagi, naglalaom sinda sa mga eskuwelahan na tumabang sa pagtokdo sa saindang mga aki kan iyo man sanang pundamental na mga pamantayan na pinahahalagahan ninda bilang mga magurang sa saindang harong. Alagad bako nang siring.

“An mga impluwensia sa mga hobenes ngonyan laen na,” sabi ni Shirley, na naggraduwar sa haiskul kan 1960. “Mayo pa kaidto nin droga o libreng sekso kan ako nasa haiskul. An patagong pagsigarilyo ibinibilang na maraot kaidtong 30 anyos na an nakaagi. Kan an matua kong aking babae maghaiskul poon 1977 sagkod 1981, dakulang problema an pagdodroga. Ngonyan nakaabot na sa harababang grado an droga. An kangudhan kong aking babae, na 13 anyos, kinaipuhan na atubangon an impluwensiang iyan sa droga aroaldaw sa eskuwelahan sa nakaaging duwang taon.”

Saro pa, kan nakaagi, an mga magurang makakalaom sa mga apoon, paryentes, asin pagtaraed na tumabang sa pag-asikaso sa ugale ni “nonoy.” Alagad sa giraray, iyan naliwat na. Asin makamomondong sabihon, sa nagdadakol na pamilya, mayo na ngani nin duwang nagtitinabangan; an bilog na gabat kan pagpadakula sa aki isinasaabaga na nin saro sanang magurang.

Mapangganang Plano Para sa mga Magurang

Minsan ngani mas masakit ngonyan an pagpadakula sa aki, puwedeng magin mapanggana an mga magurang kun aaprobetsaran ninda an probado nang pantabang—an Biblia. An Tataramon nin Dios puwedeng iyo an magin saindong plano, o programa para sa pag-ataman sa aki. Kun paano an madonong na kontratista ginagamit an plano sa paggiya sa pagtogdok nin sarong edipisyo sagkod na iyan matapos, magagamit nindo an Biblia na saindong giya sa pagpadakula sa saindong mga aki na magin responsableng mga adulto. Totoo, an Biblia dai itinao tangani sanang magin giya sa mapangganang pagpapamilya, pero iyan igwa nin direktang hatol sa mga magurang asin mga aki. Iyan mayaman man sa mga prinsipyo na kun iaaplikar magtatao nin pakinabang sa saindo bilang magurang.—Deuteronomio 6:4-9.

Halimbawa, helinga si Diane. Kan an 14 anyos niang aki, si Eric, mas hoben pa, sia “aking hararom an boot, masakit na kaolayon,” sabi nia. Kaidto nia nadiskobre an kadonongan na nasa likod kan talinhagang ini sa Biblia: “An hatol [an katuyohan o intension nin saro] sa puso nin tawo siring sa hararom na katubigan, alagad an tawong may pagmansay iyo an masakdo kaiyan.” (Talinhaga 20:5) Para sa nagkapirang aki, an saindang mga saboot asin kaisipan—an saindang tunay na intension—nasa saindang puso na garo tubig sa irarom nin hararom na bobon. Arog kaiyan si Eric. Kaipuhan an paghihingoa kan magurang tanganing mapaluwas an mga intension na iyan. “Pagpuli nia sa eskuwelahan, bako siang maestorya,” an paggirumdom ni Diane. “Kaya nagtao ako nin panahon na aramon an inaatubang nia sa eskuwelahan. Kun beses kinakaolay ko nin pirang oras si Eric bago nia ihayag an talagang saboot nia sa irarom kan saiyang puso.”

An dahelan kan halangkaw na halaga kan Biblia bilang giya simple sana: Si Jehova Dios an Autor kaiyan. Sia man an Kaglalang sa sato. (Kapahayagan 4:11) Aram nia an naturalesa niato asin andam siang ’tokdoan kita na pakinabangon an satong sadiri asin palakawon kita sa dalan na maninigo niatong lakawan.’ Ini totoo baga man an saro magurang o aki. (Isaias 48:17; Salmo 103:14) Minsan ngani an iba kaipuhan na orog na maghingoa kisa iba sa pagigin mas marahay na magurang, an gabos puwedeng magin mas marahay na magurang paagi sa pagsunod sa giya na sinasabi sa Kasuratan.

Tratohon an Lambang Saro Bilang Indibiduwal

An marahay na mga aki dai mapaluluwas paagi sa pagsunod sa dai na maliliwat na mga reglamento nin tawo kun paanong bakong gabos na adulto “sangkap” na magurang. An lambang aki may sadiring personalidad, asin an lambang aki kaipuhan na tratohon bilang indibiduwal. Minimidbid ini kan Biblia. Tanganing matabangan an mga magurang na likayan an bakong tamang pagkokomparar nin sarong aki sa saro, angay an prinsipyo sa likod kan minasunod na hatol sa Biblia: “Kundi patunayan nia an saiyang gibo, dangan may dahelan na siang mag-ogma dapit sa saiya sana, asin bakong sa pagkomparar sa ibang tawo.”—Galacia 5:26; 6:4.

Si John, na ama nin duwa, nadiskobre na an nasabing hatol sa Kasuratan nakatatabang saiya na papagdanayon na timbang an punto-de-vista kan saiyang mga aki manongod sa lambang saro, o pati sa ibang pamilya. “Sinasadol ko an sakong mga aki na dai paghelingon kun ano an igwa o ginigibo nin ibang pamilya,” an paliwanag ni John. “Igwa kami nin sadiring pamantayan kan pamilya na dapat na papagdanayon.”

Tokdoan “Poon sa Pagkaaki”

Noarin maninigong magin kabtang an relihiyon sa mapangganang pagpadakula sa aki? “Imposibleng sumobra kaamay an pagpoon,” an sabi ni Gary, na an aki minapoon pa sanang magkindergarten. Si Gary naniniwala na an mga aki dapat na magkaigwa nin dayupot na mga kaamigo sa lokal na Kristianong kongregasyon bago sinda mag-eskuwela. Iyan an sarong dahelan na si Gary asin an saiyang agom ipinag-iiba Si Evan sa Kristianong pagtiripon haros poon kan aldaw na sia mamundag. Inaarog ni Gary an ginibo ni Eunice, sarong magurang na inoomaw sa Biblia, sa aki niang si Timoteo. Nanodan ni Timoteo an abakada nin mga katokdoan sa Kasuratan “poon sa pagkaaki.”—2 Timoteo 1:5; 3:15.

Sinierto kan ina ni Timoteo asin tibaad kan saiyang lolahon, si Loida, na bakong personal na mga ideya ninda an itanom sa saiya poon sa pagkaaki; imbes, aram ninda na mga katokdoan ni Jehova an magpapadonong sa saiya para sa kaligtasan. An surat ki Timoteo kan Kristianong apostol na Si Pablo nagsasabi: “Alagad ika magpadagos sa mga bagay na saimong nanodan asin nakombensir na paniwalaan, mantang aram mo kun kiisay mo iyan nanodan asin na poon sa pagkaaki naaraman mo na an banal na mga kasuratan, na nakakapagpadonong sa saimo para sa kaligtasan paagi sa pagtubod mapadapit ki Cristo Jesus.”—2 Timoteo 3:14, 15.

Kaya Si Loida asin Eunice tinabangan si Timoteo na mangatanosan sa Tataramon asin tumubod sa sinasabi kan nasusurat na Tataramon nin Dios. Sa paaging ini an saiyang pagtubod bako sanang nasasarig sa saiyang mga magurang kundi sa banal na kadonongan kan Tataramon ni Jehova. Dai sia nagsunod sa Kristianong katotoohan huli sana ta an saiyang ina asin lolahon mga parasamba ki Jehova, kundi kinombensir nia an saiyang sadiri na an itinokdo ninda sa saiya iyo man nanggad an katotoohan.

Daing duwa-duwa, hinorophorop man ni Timoteo kun anong klaseng mga tawo an saiyang ina asin lolahon—tunay na espirituwal na mga tawo. Dai sia ninda dadayaon o bibiribidon an katotoohan para sa paslong katuyohan; ni mga parasaginsagin man sinda. Kun siring, si Timoteo daing pagduda sa saiyang nanodan. Asin daing duwa-duwa na an saiyang pamumuhay bilang aktibong Kristiano kan sia nasa edad na nakapaogma sa puso kan saiyang maimbod na ina.

Iyo, an mapangganang pagpadakula sa aki masakit, alagad arog kan sinabi kan ina na kinotar sa enotan: “Bawi man an paghihingoa.” Ini nangorognang totoo kun masasabi nin mga magurang manongod sa saindang mga aki an isinurat ni apostol Juan sa saiyang, espirituwal na mga aki: “Dai ako nin orog pa kadakulang dahelan nin pagpasalamat kisa mga bagay na ini, an pagdangog na an sakong mga aki padagos na naglalakaw sa katotoohan.”—3 Juan 4.

[Kahon sa pahina 6]

Programa sa Pagtotokdo na Sinunod kan mga Magurang sa Israel

Sa suanoy na Israel, an mga magurang an may paninimbagan sa pagtotokdo asin pagpatood sa saindang saradit na aki. Sinda an nagigin mga paratokdo asin giya kan saindang mga aki. An modernong pagpadakula sa aki makikinabang sa pagsunod sa kaparehong programa. An programa sa pagtotokdo sa Israel puwedeng sumaryohon nin siring sa minasunod:

1. Itinotokdo an pagkatakot ki Jehova.—Salmo 34:11.

2. Ihinahatol an paggalang sa ama asin ina. —Exodo 20:12.

3. Itinatanom an pagtotokdo sa Pagboot, saka sa mga aktibidad ni Jehova.—Deuteronomio 6:7-21.

4. Idinodoon an paggalang sa mga gurang.—Levitico 19:32.

5. Idinodoon an pagkuyog.—Talinhaga 23:22-25.

6. Itinotokdo an praktikal na pagsasanay sa buhay.—Marcos 6:3.

7. Itinotokdo an pagbasa asin pagsurat.—Juan 7:15.

[Ritrato sa pahina 5]

An Tataramon nin Dios sarong plano, o programa, para sa pagpadakula sa aki