Libro kan Biblia Numero 37—Haggeo
Kagsurat: Haggeo
Kun Saen Isinurat: Jerusalem
Natapos an Pagsurat: 520 B.C.E.
Sakop na Panahon: 112 aldaw (520 B.C.E.)
HAGGEO an saiyang ngaran; propeta asin “mensahero ni Jehova” an katongdan nia, alagad saen sia gikan? (Hag. 1:13) Siisay sia? Si Haggeo iyo an ikasampulo kan inaapod na mas sadit na mga propeta, asin sia an enot sa tolong propeta na naglingkod pagkapuli kan mga Judio sa saindang dagang tinuboan kan 537 B.C.E., na an duwa pa iyo si Zacarias asin Malaquias. An ngaran ni Haggeo (sa Hebreo, Chag·gaiʹ) nangangahulogan na “[Namundag sa] Kapiestahan.” Ini puedeng magparisa na sia namundag sa aldaw nin sarong kapiestahan.
2 Segun sa Judiong tradisyon, rasonableng magkonklusyon na si Haggeo namundag sa Babilonya asin nagbalik sa Jerusalem kaiba si Zorobabel asin an Halangkaw na Saserdote na si Josue. Si Haggeo naglingkod kaiba kan propetang si Zacarias, asin sa Esdras 5:1 asin Esd 6:14, an duwa ipinapaheling na pinaparigon an boot kan mga aki kan mga distiero na ipadagos liwat an pagtogdok kan templo. Sia propeta ni Jehova sa duwang bagay, ta sia nagsadol sa mga Judio na otobon an saindang mga paninimbagan sa Dios asin naghula, kabilang sa iba pang bagay, kan pagyugyug sa gabos na nasyon.—Hag. 2:6, 7.
3 Taano ta isinugo ni Jehova si Haggeo? Huli sa dahelan na ini: Kan 537 B.C.E., si Ciro nagpaluwas kan dekreto na nagtotogot sa mga Judio na bumalik sa saindang dagang tinuboan tanganing itogdok liwat an harong ni Jehova. Alagad ta 520 B.C.E. na, asin an templo haloyon pa bago matapos. Sa laog kan dakol na taon na ini tinogotan kan mga Judio an pagkontra kan mga kaiwal saka an saindang pagkaindiperente asin materyalismo na olangon sinda sa pag-otob kan mismong katuyohan kan saindang pagbalik.—Esd. 1:1-4; 3:10-13; 4:1-24; Hag. 1:4.
4 Siring sa ipinapaheling kan rekord, dai pa nahahaloy na ibugtak an pundasyon kan templo (kan 536 B.C.E.) kan “an mga tawo sa daga daing ontok na pinapaluya an kamot kan mga taga Juda asin pinapaluya an saindang boot sa pagtogdok, asin nagtatangdan nin mga parakonseho tumang sa sainda tanganing olangon an saindang mga planong gibohon.” (Esd. 4:4, 5) Sa katapustapusi, kan 522 B.C.E., nahimo kan bakong Judiong mga paratumang na ini na opisyal na ikapaprohibir an gibohon. Kaidtong ikaduwang taon kan paghade kan hade nin Persia na si Dario Histaspis, kan 520 B.C.E., na si Haggeo nagpoon na magpropesiya, asin nagparigon ini sa boot kan mga Judio na ipadagos an pagtogdok ninda kan templo. Sa puntong iyan, an pagtaraed na gobernador nagpadara nin surat ki Dario na naghahagad nin opisyal na desisyon sa bagay na iyan; ipinaotob giraray ni Dario an pagboot ni Ciro asin sinuportaran an mga Judio tumang sa saindang mga kaiwal.
5 Dai noarin man kinuestion kan mga Judio an pagigin nasa Hebreong canon kan propesiya ni Haggeo, asin sinusuportaran man ini kan pagsambit sa saiya sa Esdras 5:1 na nagpopropesiya “sa ngaran kan Dios nin Israel,” saka sa Esdras 6:14. Pinapatunayan kan pagkotar dian ni Pablo sa Hebreo 12:26 na an saiyang propesiya kabtang kan ‘gabos na Kasuratan na ipinasabong nin Dios’: “Ngonyan sia nanuga, na an sabi: ‘Tatanyogon ko nin makasaro pa bako sanang an daga kundi pati an langit.’ ”—Hag. 2:6.
6 An propesiya ni Haggeo kompuesto nin apat na mensahe na itinao sa laog kan peryodo nin 112 aldaw. An saiyang estilo simple asin direkta, asin partikularmenteng risang gayo an saiyang pagdodoon sa ngaran ni Jehova. Sa 38 bersikulo nia, nasasambitan nia an ngaran ni Jehova nin 35 beses, 14 beses sa pananaram na “Jehova nin mga hukbo.” Dai siang duda na an saiyang mensahe hale ki Jehova: “Si Haggeo na mensahero ni Jehova nagsabi sa banwaan sono sa pagkasugo ni Jehova sa mensahero, na sinasabi: ‘Ako nasa kaibanan nindo,’ an sabi ni Jehova.”—1:13.
7 Importanteng marhay na panahon ini sa kasaysayan kan banwaan nin Dios, asin an gibohon ni Haggeo nagin kapakipakinabang na marhay. Dai sia nagkulang sa paggibo kan saiyang trabaho bilang propeta, asin sia nagtaram nin prangka sa mga Judio. Deretso sia sa punto sa pagsabi sa sainda na panahon na idto na pumondo na sa pagpanurunuodma asin magpadagos na sa gibohon. Panahon idto na itogdok liwat an harong ni Jehova asin ibalik an dalisay na pagsamba kun boot nindang magkamit nin ano man na kaginhawahan sa kamot ni Jehova. An bilog na dalagan kan mensahe ni Haggeo iyo na kun boot nin saro na magkamit nin mga bendisyon hale ki Jehova, dapat siang maglingkod sa tunay na Dios asin gibohon an ipinapagibo ni Jehova.
KUN TAANO TA KAPAKIPAKINABANG
13 An apat na mensahe ni Jehova na ipinaabot paagi ki Haggeo kapakipakinabang sa mga Judio kan panahon na idto. Naparigon an saindang boot na magtrabaho tolos, asin sa laog nin apat may kabangang taon, natapos an templo tanganing palakopon an tunay na pagsamba sa Israel. (Esd. 6:14, 15) Binendisyonan ni Jehova an saindang maigot na aktibidad. Durante kan panahon na ini nin pagtogdok kan templo na siniyasat ni Dario na hade nin Persia an rekord kan estado asin kinompirmar giraray an dekreto ni Ciro. Sa siring, natapos an pagtogdok kan templo huli sa opisyal na pagsuportar nia.—Esd. 6:1-13.
14 An propesiya igwa man nin madonong na sadol para sa satong panahon. Taano man? Halimbawa, idinodoon kaiyan an pangangaipo na enoton kan mga linalang an intereses kan pagsamba sa Dios kisa sa saiyang personal na intereses. (Hag. 1:2-8; Mat. 6:33) Idinodoon man kaiyan an punto na an kaimotan nakakaraot sa sadiri, na daing kamanungdanan an materyalismo; an nagpapayaman iyo an katoninongan asin bendisyon ni Jehova. (Hag. 1:9-11; 2:9; Tal. 10:22) Idinodoon man kaiyan na an mismong paglilingkod sa Dios dai nakakalinig sa saro apuera sana kun iyan dalisay asin bilog na kalag, asin na dai iyan dapat masalakan nin maating gawe-gawe. (Hag. 2:10-14; Col. 3:23; Roma 6:19) Ipinapaheling kaiyan na an mga lingkod nin Dios dapat na bakong negatibo an pagheling sa ngapit, na sinasalingoy an “panahon kaidtong trangkilo pa an buhay,” kundi nakaheling sa enotan, na ‘isinesentro an saindang puso sa saindang mga dalan’ asin naghihingoang matawan nin kamurawayan si Jehova. Sa siring masasakaibanan ninda si Jehova.—Hag. 2:3, 4; 1:7, 8, 13; Fil. 3:13, 14; Roma 8:31.
15 Kan magin sibot na sinda sa pagtogdok kan templo, inoyonan ni Jehova an mga Judio, asin nagin mapanggana sinda. Nawara an mga olang. Nahaman an gibohon na nasa panahon. An daing takot asin maigot na aktibidad para ki Jehova pirmeng tatawan nin balos. An mga kadepisilan, totoo o iniimahinar, puedeng mapangganahan paagi sa pagtubod na may kosog nin boot. An pagkuyog sa “tataramon ni Jehova” nagbubunga nin marahay.—Hag. 1:1.
16 Kumusta an propesiya na ‘yuyugyugon ni Jehova an kalangitan asin an daga’? Itinatao ni apostol Pablo an aplikasyon kan Haggeo 2:6 sa mga tataramon na ini: “Alagad ngonyan [an Dios] nanuga, na an sabi: ‘Tatanyogon ko nin makasaro pa bako sanang an daga kundi pati an langit.’ Ngonyan an tataramon na ‘Makasaro pa’ nangangahulogan kan paghale sa mga bagay na natanyog bilang mga bagay na ginibo, tanganing an mga bagay na dai natanyog magdanay. Kun siring, mantang kita mag-aako nin kahadean na dai matatanyog, padagos kitang magkaigwa nin dai na kutana maninigong kabootan, na paagi kaiyan kita makakatao sa Dios nin sagradong paglilingkod sa paaging maaako na may diosnon na takot asin may pagkangirhat na paggalang. Huli ta an satong Dios nakakatunaw man na kalayo.” (Heb. 12:26-28) Ipinapaheling ni Haggeo na an katuyohan kan pagyugyug iyo na ‘ibagsak an trono nin mga kahadean asin paraon an kakosogan kan mga kahadean nin mga nasyon.’ (Hag. 2:21, 22) Sa pagkotar sa propesiya, si Pablo nagtaram, bilang kabaliktaran, manongod sa Kahadean nin Dios, “na dai matatanyog.” Kun siring, sa paghorophorop kan paglaom na ini sa Kahadean, ‘magmakosog asin maggibo’ kita, na nagtatao sa Dios nin sagradong paglilingkod. Girumdomon man niato na bago ibagsak ni Jehova an mga nasyon kan daga, may mahalagang marhay na dapat na pahiroon asin maluwas dian, tanganing makaligtas: “ ‘Yuyugyugon ko an gabos na nasyon, asin an kawiliwiling mga bagay kan gabos na nasyon dapat na lumaog; asin papanoon ko nin kamurawayan an harong na ini,’ an sabi ni Jehova nin mga hukbo.”—2:4, 7.