Libro kan Biblia Numero 59—Santiago

Kagsurat: Santiago

Kun Saen Isinurat: Jerusalem

Natapos an Pagsurat: Bago 62 C.E.

“NARAOT na an isip nia.” Iyan an inisip kan mga paryente ni Jesus dapit sa saiya. Durante kan saiyang ministeryo digdi sa daga, “sa katunayan, an saiyang mga tugang dai nagtutubod sa saiya,” asin si Santiago, pati na si Jose, Simon, asin si Judas, dai ibinilang na saro sa enot na mga disipulo ni Jesus. (Mar. 3:21; Juan 7:5; Mat. 13:55) Kun siring, sa anong basehan masasabi na si Santiago, na tugang ni Jesus sa ina, an nagsurat kan libro sa Biblia na may ngaran na Santiago?

² Ipinapaheling kan rekord na an binuhay liwat na si Jesus nagpaheling ki Santiago, asin ini daing duwa-duwa na biyong nakakombensir sa saiya na si Jesus an Mesiyas. (1 Cor. 15:⁠7) An Gibo 1:​12-14 nagsasabi na dawa bago pa kan Pentecostes, si Maria asin an mga tugang ni Jesus nagkakatiripon sa pamimibi kaiba kan mga apostol sa sarong kuarto sa itaas sa Jerusalem. Alagad bako daw na an saro sa mga apostol na inapod na Santiago an naggibo kan surat? Bako, huli ta sa kapinonan an kagsurat nagpamidbid, bakong bilang apostol, kundi bilang ‘oripon kan Kagurangnan na Jesu-Cristo.’ Dugang pa, sa pambukas na mga tataramon ni Judas, na kaagid kan ki Santiago, nasambitan man si Judas bilang “sarong oripon ni Jesu-Cristo, alagad tugang ni Santiago.” (Sant. 1:1; Jud. 1) Basado digdi puede kitang magkongklusyon, na daing makakakontra, na si Santiago asin si Judas, na mga tugang ni Jesus sa ina, an nagsurat kan libro sa Biblia na may ngaran ninda.

³ Si Santiago lubos na kualipikado na gumibo nin surat na nagtatao nin hatol sa Kristianong kongregasyon. Sia iginagalang na marhay bilang paraataman sa kongregasyon sa Jerusalem. Sinabi ni Pablo na si “Santiago na tugang kan Kagurangnan” saro sa mga “harigi” sa kongregasyon kaiba ni Cefas asin ni Juan. (Gal. 1:19; 2:⁠9) An pagkaprominente ni Santiago ipinaparisa kan tolos-tolos na pagpatogon ni Pedro ki “Santiago asin sa mga tugang” pakaluwas nia sa bilanggoan. Asin bako daw na si Santiago an nag-aktong parataram para sa ‘mga apostol asin kamagurangan na lalaki’ kan si Pablo asin si Bernabe magbiahe pasiring sa Jerusalem tanganing hagadon an desisyon mapadapit sa pagpaturi? Kulibat palan, an desisyon na ini asin an surat ni Santiago parehong nagpopoon paagi sa magkaagid na pambukas na pataratara na “Kumusta kamo!”​—⁠saro pang pagparisa na saro sana an nagsurat kaiyan.​—⁠Gibo 12:17; 15:​13, 22, 23; Sant. 1:⁠1.

⁴ An istoryador na si Josefo nagsabi sa sato na an Halangkaw na Saserdoteng si Anano (Ananias), na sarong Saduceo, an may paninimbagan sa paggadan ki Santiago paagi sa paggapo. Ini nangyari pagkagadan kan Romanong gobernador na si Festo, kaidtong mga 62 C.E., asin kan bago mamahala an kasalihid kaini na si Albino.a Alagad kasuarin ginibo ni Santiago an saiyang surat? Hale sa Jerusalem, an surat ni Santiago ipinanongod nia sa “doseng tribo na wararak,” na sa literal nangangahulogan na “an (mga) nagkasuruway.” (Sant. 1:​1, nota sa ibaba) Nagkaipo nin panahon na makalakop an Kristianismo pagkatapos kan pagbubo kan banal na espiritu kan 33 C.E., asin nagkaipo man nin panahon na maglataw an nakakahandal na mga kamugtakan na nasambit sa surat. Dugang pa, ipinaparisa kan surat na an mga Kristiano bako nang saradit na grupo kundi sinda naorganisar na bilang mga kongregasyon na igwa nin maygurang na “kamagurangan na lalaki” na makakapamibi para sa mga maluya asin makakatabang sa sainda. Saro pa, igong panahon na an nag-agi tanganing makalaog sa kongregasyon an pagigin daing pakiaram asin pormalismo. (2:​1-4; 4:​1-3; 5:14; 1:​26, 27) Kun siring, may posibilidad nanggad na sa huring petsa ginibo ni Santiago an saiyang surat, tibaad kan harani na an 62 C.E., kun tama an pagkasaysay ni Josefo manongod sa mga pangyayari may koneksion sa pagkagadan ni Festo asin kun tama an mga reperensia na nagsasabi na si Festo nagadan kaidtong mga 62 C.E.

⁵ Kun manongod sa pagigin totoo kan Santiago, iyan yaon sa Vatican No. 1209, saka sa mga manuskritong Sinaitic asin Alexandrine. Iyan kaiba sa kisiera sampulong suanoy na katalogo bago an Konsilyo kan Cartago kan 397 C.E. Iyan pirmeng kinokotar kaidto kan enot na eklesiastikong mga parasurat. Risang-risang marhay sa surat ni Santiago na an laog kaini kaoyon na marhay kan iba pang kabtang kan ipinasabong na Kasuratan.

⁶ Taano ta ginibo ni Santiago an surat na ini? An maingat na pag-estudyar sa surat naghahayag na may mga kamugtakan kaidto sa laog kan kongregasyon na nagin dahelan nin mga problema kan mga tugang. An Kristianong mga pamantayan ibinababa, iyo, dai ngani iniintindi, kaya an nagkapira nagin espirituwal na mga parasambay kun mapadapit sa pakikikatood sa kinaban. Huling gustong-gustong mag-imbento nin mga kontradiksion daa, hiningako nin nagkapira na an surat ni Santiago na nandadagka nin pagtubod paagi sa mga gibo pinapagin imbalido an mga surat ni Pablo mapadapit sa kaligtasan paagi sa pagtubod asin bakong paagi sa mga gibo. Minsan siring, ihinahayag kan konteksto na an sinasabi ni Santiago iyo an pagtubod na sinusuportaran nin mga gibo, bako sanang nin mga tataramon, mantang an malinaw nanggad na boot sabihon ni Pablo iyo an mga gibo sono sa Ley. An totoo, sinusuportaran ni Santiago an mga argumento ni Pablo, asin dinagdagan nia iyan paagi sa pagpaliwanag kun paano nahahayag an pagtubod. An hatol ni Santiago praktikal na marhay sa pagtokar kaiyan sa mga problema kan mga Kristiano sa aroaldaw.

⁷ An mga argumento ni Santiago dapit sa pagtubod, pasensia, asin pakatagal sinuportaran nin makolor na mga ilustrasyon gikan sa pangaroaldaw na buhay, kabale na an mga hayop, baroto, paraoma, asin pananom. Nagin mapuersang marhay an saiyang hatol huli sa pag-arog niang ini sa mapangganang mga paagi nin pagtotokdo ni Jesus. Idinodoon kan surat na ini an hararom na pakabatid ni Santiago sa mga motibo na nagpapahiro sa mga indibiduwal.

KUN TAANO TA KAPAKIPAKINABANG

¹⁵ Minsan ngani duwang beses sanang sinambit ni Santiago an ngaran na Jesus (1:1; 2:⁠1), nagtao sia nin dakol na praktikal na aplikasyon kan mga katokdoan kan Kagurangnan, siring kan maheheling kun maingat na pagkokompararon an surat ni Santiago asin an Sermon sa Bukid. Kadungan kaiyan, an ngaran ni Jehova 13 beses na naglataw dian (New World Translation), asin an saiyang mga panuga idinoon bilang mga balos sa mga Kristiano na nagdadanay na may pagtubod. (4:10; 5:11) Si Santiago paorootrong nagkua nin mga ilustrasyon asin angay na kotasyon sa Hebreong Kasuratan sa paggibo kan saiyang praktikal na hatol. Sinabi nia an reperensia kaiyan paagi sa saiyang mga pananaram na: “oyon sa kasuratan,” “an kasuratan naotob,” asin “an kasuratan nagsasabi”; dangan inaplikar nia an mga tekstong ini sa Kristianong pamumuhay. (2:​8, 23; 4:⁠5) Sa pagtao nin malinaw na hatol asin pagpatalubo nin pagtubod sa Tataramon nin Dios bilang sarong kabilogan na may pagkaoroyon, angay na sinambit ni Santiago an mga gibo nin pagtubod ni Abraham, an pagpaheling ni Rahab nin pagtubod paagi sa mga gibo, an maimbod na pakatagal ni Job, asin an pagsarig ni Elias sa pamibi.​—⁠Sant. 2:​21-25; 5:​11, 17, 18; Gen. 22:​9-12; Jos. 2:​1-21; Job 1:​20-22; 42:10; 1 Ha. 17:1; 18:​41-45.

¹⁶ Mahalagang marhay an hatol ni Santiago na magin mga paraotob kan tataramon asin bakong mga paradangog sana, na padagos na patunayan an pagtubod paagi sa mga gibo nin katanosan, na makanompong nin kagayagayahan sa pagtagal sa manlaenlaen na pagbalo, na padagos na maghagad nin kadonongan sa Dios, na pirmeng rumani sa saiya paagi sa pamibi, asin na otobon an sa hadeng ley na “Kamotan mo an saimong kapwa siring sa saimo man sana.” (Sant. 1:22; 2:24; 1:​2, 5; 4:8; 5:​13-18; 2:⁠8) Makosog an saiyang mga patanid tumang sa pagtokdo nin sala, nakakakolog na paggamit kan dila, pagpapalaenlaen sa kongregasyon, paghimuyawot sa kasingawan nin laman, asin pagtitiwala sa matutunawon na kayamanan. (3:​1, 8; 2:4; 4:3; 5:​1, 5) Lininaw na marhay ni Santiago na an pakikikatood sa kinaban espirituwal na pagsambay asin pakikiiwal sa Dios, asin itinao nia an kahulogan kan praktikal na klase nin pagsamba na malinig sa pagheling nin Dios: “an pag-ataman sa mga ilo asin babaeng balo sa saindang kasakitan, asin an pagpadanay sa sadiri na daing digta kan kinaban.” (4:4; 1:27) An gabos na hatol na ini, na praktikal asin pasil na marhay na masabotan, iyo nanggad an puedeng asahan sa ‘hariging’ ini sa enot na Kristianong kongregasyon. (Gal. 2:⁠9) An maboot na mensahe kaiyan padagos na nagseserbi bilang giya sa mga Kristiano sa maribok na mga panahon niato, huli ta iyan “kadonongan hale sa itaas,” na ‘nagbubunga nin katanosan.’​—⁠3:​17, 18.

¹⁷ Gustong marhay ni Santiago na tabangan an saiyang mga tugang na maabot an saindang pasohan na buhay sa Kahadean nin Dios. Kaya sinadol nia sinda: “Kamo man magin mapasensia; parigona an saindong puso, huli ta an presensia kan Kagurangnan harani na.” Maogma sinda kun padagos nindang tinatagalan an mga pagbalo huli ta an pag-oyon nin Dios nangangahulogan nin pag-ako kan “korona nin buhay, na ipinanuga ni Jehova sa mga padagos na namomoot sa saiya.” (5:8; 1:12) Sa siring, an panuga nin Dios na korona nin buhay​—⁠arin man sa imortal na buhay sa langit o buhay na daing sagkod digdi sa daga​—⁠idinoon bilang makosog na dahelan tanganing magpadagos sa maimbod na mga gibo. Segurado na an marahayon na surat na ini madagka sa gabos na maghingoang aboton an pasohan na buhay na daing katapusan magsalang sa langit o sa bagong kinaban ni Jehova na pamamahalaan kan Banhi kan Kahadean, an satong Kagurangnan na Jesu-Cristo.​—⁠2:⁠5.

[Nota sa Ibaba]