Katanosan na Bakong Paagi sa Berbal na mga Tradisyon

“Kun an saindong katanosan dai lumabi kisa kan sa mga eskriba asin Fariseo, dai nanggad kamo makalalaog sa kahadean kan kalangitan.” —MATEO 5:20.

1, 2. Ano an nangyari bago itao ni Jesus an Sermon sa Bukid?

SI Jesus magdamlag sa bukid. Nasa itaas an mabitoon na kalangitan. An saradit na mga hayop nagraragasras sa kadodootan. Sa sirangan an Dagat nin Galilea kalmadong minatama sa baybayon. Pero si Jesus posible na haros dai naririsa an toninong, nakararangang kagayonan na nasa palibot nia. Magdamlag siang namimibi sa saiyang langitnon na Ama, si Jehova. Kaipuhan nia an paggiya kan saiyang Ama. Kritikal an maabot na aldaw.

² Sa sirangan nagliliwanag na an langit. An mga gamgam nagpopoon nang maglayoglayog, na nagsisiyapsiyap. An mga burak sa kadlagan ipinaparupadpad kan doros. Pagsirang kan aldaw, inapod ni Jesus an saiyang mga disipulo asin puminili sa sainda nin 12 na magin saiyang mga apostol. Dangan, kaiba sinda gabos, huminilig sia sa bukid. Maheheling na an mga kadaklan na nag-aarabot hale sa Galilea, Tiro asin Sidon, Judea asin Jerusalem. Nag-arabot sinda tanganing paomayan an saindang mga helang. An kapangyarihan hale ki Jehova nagluluwas ki Jesus mantang an dakol dinuduotan sia asin naoomayan. Nagduruman man sinda tanganing magdangog sa saiyang mga tataramon na garo nakaoomay na panhaplas sa saindang nasasakitan na kalag.—Mateo 4:25; Lucas 6:12-19.

3. Taano an mga disipulo asin an mga kadaklan ta may pag-antisipar kan si Jesus pumoon na magtaram?

³ Sa saindang mas pormal na pagtotokdo, an mga rabbi napagkatodan nang tumukaw, asin sa agang ini nin tigsoli kan 31 C.E., iyan an ginibo ni Jesus, na minalataw na sa sarong planodong lugar sa itaas nin bolod. Kan maheling ini kan saiyang mga disipulo asin kan mga kadaklan, narealisar ninda na may mangyayaring espesyal, kaya may pagkagalaga sindang nagtiripon sa palibot nia. Kan sia pumoon na magtaram, inaantisipar na ninda an saiyang mga sasabihon; pagkatapos nia, sinda napangalas sa saindang nadangog. Helingon niato kun taano.—Mateo 7:28.

Duwang Klaseng Katanosan

4. (a) Anong duwang klase nin katanosan an nasa isyu? (b) Ano an katuyohan kan berbal na mga tradisyon, asin naotob daw iyan?

⁴ Sa saiyang Sermon sa Bukid, na nakatala kapwa sa Mateo 5:1–7:29 asin sa Lucas 6:17-49, ipinaheling ni Jesus an dakulang pagkakalaen nin duwang grupo: an mga eskriba asin Fariseo saka an ordinaryong mga tawo na inaapi ninda. Nagtaram sia manongod sa duwang klaseng katanosan, an mapagsaginsagin na katanosan kan mga Fariseo asin an tunay na katanosan nin Dios. (Mateo 5:6, 20) An pagpapakangmatanos nin mga Fariseo nakagamot sa berbal na mga tradisyon. An mga ini pinonan kan ikaduwang siglo B.C.E. bilang “kudal sa palibot kan Pagboot” tanganing protehiran iyan sa paglaog nin Hellenismo (Griegong kultura). Iyan ibinilang nang kabtang kan Pagboot. An totoo, ipinaorog pa ngani kan mga eskriba an berbal na mga tradisyon sa nasusurat na Pagboot. An Mishnah nagsasabi: “Mas estrikto an pagkuyog sa mga tataramon kan mga Eskriba [an saindang berbal na mga tradisyon] kisa pagkuyog sa mga tataramon kan nasusurat na Pagboot.” Kaya, imbes na magin “kudal sa palibot kan Pagboot” tanganing protehiran iyan, an saindang mga tradisyon nagpaluya sa Pagboot asin hinalean iyan nin halaga, arog kan sabi ni Jesus: “Tuso nindong ipinagigilid an togon nin Dios tanganing mapagdanay an saindong tradisyon.”—Marcos 7:5-9; Mateo 15:1-9.

5. (a) Ano an kamugtakan kan ordinaryong mga tawo na nagdorolok sa pagdangog ki Jesus, asin ano an pagheling sa sainda kan mga eskriba asin Fariseo? (b) Ano an guminibo sa berbal na mga tradisyon na magin magabat na pasanon sa abaga kan mga ordinaryong tawo?

⁵ An ordinaryong mga tawo na burunyog na nagdangog ki Jesus dukha sa espiritu, mantang sinda “maniwang asin nagkakaralagalag siring sa mga karnero na mayong pastor.” (Mateo 9:36) May aroganteng kapaabhawan pinagtuya sinda kan mga eskriba asin Fariseo, inapod sindang ʽam-ha·ʼaʹrets (mga tawo kan daga), asin pinagmenus sinda bilang ignorante, isinumpang mga parakasala na dai maninigong buhayon liwat ta dai sinda nag-otob sa berbal na mga tradisyon. Kan panahon ni Jesus an mga tradisyon na idto nagin nang kadakoldakol asin nakapagagabat na dalnak nin legalistikong pagtatsar sa saradit asin bakong makatanosan na mga bagay—pano-pano na nin nakauubos nin panahon na seremonyal na mga rituwal—na mayo nin ordinaryong tawo na makaootob kaiyan. Bakong makangangalas na pinagdenunsiar ni Jesus an mga tradisyon bilang ‘magabat na mga pasanon sa abaga nin mga tawo.’—Mateo 23:4; Juan 7:45-49.

6. Ano an nakabibiglang marhay sa enot na mga tataramon ni Jesus, asin anong pagkaliwat an ipinarisa kaiyan para sa saiyang mga disipulo asin para sa mga eskriba asin Fariseo?

⁶ Kaya kan si Jesus tumukaw sa may bolod, an mga nagrani tanganing maghinanyog iyo an saiyang mga disipulo asin an mga kadaklan na nagugutom sa espirituwal. Segurado na nabigla an mga ini sa saiyang enot na mga tataramon. ‘Maogma an mga dukha, maogma an mga nagugutom, maogma an mga nananangis, maogma an mga ikinaoongis.’ Alagad ta siisay an maoogma kun sinda dukha, nagugutom, nananangis, asin ikinaoongis? Asin ipinahayag an mga herak man sa mga mayaman, basog, nagngingisi, asin hinahangaan! (Lucas 6:20-26) Sa pira sanang tataramon, binaliktad ni Jesus an gabos na pinagkatodan na balwasyon asin akseptadong mga pamantayan nin tawo. Idto dramatikong pagkabaliktad nin mga kamugtakan, kaoyon sa nahuhuring mga tataramon ni Jesus: “An lambang nagpapalangkaw sa saiya man sana ibababa, alagad an nagpapakumbaba ilalangkaw.”—Lucas 18:9-14.

7. Ano an seguradong nagin epekto kan pambukas na mga tataramon ni Jesus sa gutom sa espirituwal na kadaklan na naghihinanyog ki Jesus?

⁷ Kabaliktaran sa kontento na sa sadiring mga eskriba asin Fariseo, an mga nagdolok ki Jesus sa agang ini nakakarisa kan saindang kaherakherak na kamugtakan sa espirituwal. An saiyang pambukas na mga tataramon seguradong nakapano sa sainda nin paglaom: “Maogma idtong mga nakamamate kan saindang espirituwal na pangangaipo, huli ta an kahadean kan kalangitan sadiri ninda.” Asin kanigoan kanaogma kan saindang espiritu kan idugang pa nia: “Maogma an mga nagugutom asin napapaha sa katanosan, huli ta sinda mababasog”! (Mateo 5:3, 6; Juan 6:35; Kapahayagan 7:16, 17) Mababasog sa katanosan, iyo, pero bakong kan sa mga Fariseo.

Bakong Igo na Magin “Matanos sa Atubangan nin mga Tawo”

8. Taano ta iisipon nin iba kun paano makalalabi an saindang katanosan sa mga eskriba asin Fariseo, pero taano ta dapat iyan na lumabi?

⁸ “Kun an saindong katanosan dai lumabi kisa kan sa mga eskriba asin Fariseo,” sabi ni Jesus, “dai nanggad kamo makalalaog sa kahadean kan kalangitan.” (Mateo 5:17-20; helingon an Marcos 2:23-28; 3:1-6; 7:1-13.) An iba tibaad inisip: ‘Mas matanos kisa mga Fariseo? Sinda nag-aayuno asin namimibi asin nagtatao kan tinagba asin nanlilimos patin inuubos an saindang buhay sa pag-adal kan Pagboot. Paano makalalabi sa sainda an samong katanosan?’ Pero kaipuhan na iyan lumabi. An mga Fariseo tibaad pinagheheling na halangkawon nin mga tawo, pero bakong nin Dios. Sa ibang okasyon si Jesus nagsabi sa mga Fariseong ini: “Kamo an mga nagpapahayag kan saindong sadiri na matanos sa atubangan nin mga tawo, alagad ta aram nin Dios an saindong puso; huli ta an halangkaw sa mga tawo makababalde sa pagheling nin Dios.”—Lucas 16:15.

9-11. (a) Ano an sarong paagi na pinaghona kan mga eskriba asin Fariseo na sinda mag-aako nin matanos na kamugtakan sa atubangan nin Dios? (b) Paagi sa anong ikaduwang paagi na sinda naglaom na magkamit nin katanosan? (c) Ano an ikatolong paagi na linalaoman ninda, asin ano an sinabi ni apostol Pablo na nagtalaga kaini sa pagkasudya?

⁹ An mga rabbi nag-imbento kan sadiri nindang mga reglamento para sa pagkakamit nin katanosan. An saro iyo an merito huli sa paggikan ki Abraham: “An mga disipulo ni Abraham na samong ama nag-oogma sa kinaban na ini asin nagmamana kan kinaban na maabot.” (Mishnah) Posibleng sa pagkontra sa tradisyon na ini na pinatanidan ni Juan Bautista an mga Fariseo na nagdorolok sa saiya: “Magpaheling ngani kamo nin bunga na maninigo sa pagsolsol; asin dai kamo mangahas na magsabi sa saindong sadiri, ‘Igwa kami nin Abraham bilang samuyang ama [na garo baga iyan igo na].’”—Mateo 3:7-9; helingon man an Juan 8:33, 39.

¹⁰ An ikaduwang paagi na magkamit nin katanosan, sabi ninda, iyo an panlilimos. An duwang librong Apocrifo na isinurat nin debotadong mga Judio kan ikaduwang siglo B.C.E. nagpapaheling kan tradisyonal na punto-de-vista. An sarong kapahayagan yaon sa Tobit: “An panlilimos nagliligtas sa saro sa kagadanan asin binabayadan an gabos na kasalan.” (12:9, The New American Bible) An Libro ni Sirach (Ecclesiasticus) minaoyon: “An tubig minasigbo sa naglalaad na kalayo, asin an limos minatubos sa mga kasalan.”—3:29, NAB.

¹¹ An ikatolong paagi na sinda naghahanap nin katanosan iyo an mga gibo sa Pagboot. Itinokdo kan saindang berbal na mga tradisyon na kun an mga gibo nin sarong tawo sa kadaklan marahay, sia maliligtas. An paghokom “sono sa kadakolan nin gibo baga man marahay o maraot.” (Mishnah) Tanganing may paborableng kamugtakan sa paghokom, an pinagmamaigotan ninda “makagibo nin mga merito na mas magabat sa mga kasalan.” Kun an marahay na mga gibo nin tawo makalabi nin saro sa saiyang maraot na mga gibo, sia maliligtas—na garo baga an Dios naghohokom paagi sa pagbilang sa saindang saradit na mga gibo! (Mateo 23:23, 24) Sa pag-atubang nin tamang punto-de-vista, si Pablo nagsurat: “Paagi sa mga gibo sa pagboot mayo nin laman na ipahahayag na matanos sa atubangan [nin Dios].” (Roma 3:20) Tunay nanggad, an Kristianong katanosan kaipuhan na lumabi kisa kan sa mga eskriba asin Fariseo!

“Nadangog Nindo na Sinabi”

12. (a) Anong pagliwat sa pinagkatodan niang paagi nin pag-introdusir nin mga pagsambit sa Hebreong Kasuratan an ginibo ni Jesus sa saiyang Sermon sa Bukid, asin taano? (b) Ano an nanonodan niato sa ikaanom na paggamit sa ekspresyon na “Sinabi”?

¹² Kan si Jesus kaidto kumotar sa Hebreong Kasuratan, sia nagsabi: “Nasusurat.” (Mateo 4:4, 7, 10) Alagad anom na beses sa Sermon sa Bukid, iinintrodusir nia an garo baga mga kapahayagan hale sa Hebreong Kasuratan kan mga tataramon na: “Sinabi.” (Mateo 5:21, 27, 31, 33, 38, 43) Taano? Huli ta ginagamit nia an Kasuratan sono sa pagkainterpretar sa liwanag nin mga tradisyon nin mga Fariseo na kontra sa mga katogonan nin Dios. (Deuteronomio 4:2; Mateo 15:3) Ini ipinaririsa kan ikaanom asin ultimong pagkasambit ni Jesus sa seryeng ini: “Nadangog nindo na sinabi, ‘Kamotan an saimong kataed asin ikaongis an saimong kaiwal.’” Alagad ta mayo nin pagboot Mosaiko na nagsabing, “Ikaongis an saindong kaiwal.” An mga eskriba asin Fariseo an nagsabi kaiyan. Iyan an interpretasyon ninda sa Pagboot na kamotan an saimong kataed—an saimong Judiong kataed, mayo na nin iba.

13. Paano nagpatanid si Jesus tumang sa minsan kapinonan sana nin gawe na puwedeng magbunga nin aktuwal na paggadan?

¹³ Helinga ngonyan an enot sa seryeng ini nin anom na mga kapahayagan. Si Jesus nagsabi: “Nadangog nindo na sinabi sa mga tawo kan suanoy na mga panahon, ‘Dai ka maggadan; alagad an siisay man na mangadan maninimbag sa hokoman.’ Minsan siring, sinasabi ko sa saindo na an lambang saro na padagos na naoongis sa saiyang tugang maninimbag sa hokoman.” (Mateo 5:21, 22) An kaanggotan sa puso puwedeng gumiya sa mapagmudang mga tataramon dangan sa nagkokondenar na mga paghokom, asin sa huri iyan puwedeng gumiya sa mismong paggadan. An halawig na kaanggotan na pinatutubo sa puso puwedeng makagadan: “An lambang naoongis sa saiyang tugang paragadan.”—1 Juan 3:15.

14. Paano kita hinahatolan ni Jesus na dai ngani pumoon sa dalan na pasiring sa pagsambay?

¹⁴ Sumunod sinabi ni Jesus: “Nadangog nindo na sinabi, ‘Dai ka magsambay.’ Alagad ako nagsasabi saindo na an siisay man na magparaheling sa sarong babae na may pagkaara sa saiya nagsasambay na sa saiya sa saiyang puso.” (Mateo 5:27, 28) Dai ka masambay? Kun siring dai ka man lamang pumoon sa dalan na iyan paagi sa pag-isip-isip manongod dian. Ingatan an saindong puso, na dian minagikan an siring na mga bagay. (Talinhaga 4:23; Mateo 15:18, 19) An Santiago 1:14, 15 nagpapatanid: “An lambang saro nasusugotan kun sia nabobotong asin nadadara kan saiyang sadiring horot. Dangan an horot, kun iyan nangingidam, nangangaki nin kasalan; dangan, an kasalan, kun iyan ikasagibo na, nagdadara nin kagadanan.” Kun beses an mga tawo nagsasabi: ‘Dai mo ponan an dai mo matatapos.’ Pero sa kasong ini maninigo niatong sabihon: ‘Dai mo ponan an dai mo mapopondo.’ An iba na nagmaimbod minsan kan inuumang gadanon sa atubangan nin firing squad sa huri naholog sa traydor na pan-akit nin seksuwal na inmoralidad.

15. Paano an paninindogan ni Jesus sa diborsio biyong napapalaen sa sinasabi sa berbal na mga tradisyon kan mga Judio?

¹⁵ Yaon na kita ngonyan sa ikatolong kapahayagan ni Jesus. Sia nagsabi: “Dugang pa sinabi, ‘An siisay man na diniborsio an saiyang agom na babae, tawan nia sia nin sertipiko nin diborsio.’ Minsan siring, ako nagsasabi sa saindo na an lambang idiborsio an saiyang agom na babae, apuwera sana huli sa pakikisaro, ginigibo siang bukas para sa pagsambay, asin an siisay man na umagom sa babaeng idiniborsio [an boot sabihon, saro na idiniborsio sa mga dahelan na laen sa seksuwal na inmoralidad] nakakaginibo nin pagsambay.” (Mateo 5:31, 32) May ibang Judio na trinaydor an saindang agom asin idiniborsio sinda sa pinakasadit na mga dahelan. (Malaquias 2:13-16; Mateo 19:3-9) An berbal na mga tradisyon nagtogot sa lalaki na idiborsio an saiyang agom “dawa kun rinaot kan babae an sarong putahe para sa saiya” o “kun an lalaki nakanompong nin ibang mas magayon sa saiya.”—Mishnah.

16. Anong Judiong kaugalean an guminibo sa pagsumpa na daing kahulogan, asin ano an paninindogan ni Jesus?

¹⁶ Siring man, si Jesus nagpadagos: “Liwat nadangog nindo na sinabi sa mga tawo kan suanoy na mga panahon, ‘Dai ka magsumpa na dai mo ginigibo’ . . . Minsan siring, sinasabi ko sa saindo: Dai ka nanggad magsumpa.” Kan panahon na idto inaabuso na kan mga Judio an pagsumpa asin nanunumpa nin kadakoldakol manongod sa saradit na bagay na dai man ginigibo. Alagad si Jesus nagsabi: “Dai ka nanggad magsumpa . . . Pabayaan sana na an saindong Iyo mani talagang Iyo, an saindong Dai, Dai.” Simple sana an saiyang reglamento: Magsabi nin totoo sa gabos na panahon, na dai na kaipuhan na garantiyahan an saindong sinabi paagi sa sumpa. Itagama an mga sumpa para sa mahahalagang bagay.—Mateo 5:33-37; ikomparar an 23:16-22.

17. Anong mas marahay na paagi kisa “mata sa mata asin ngipon sa ngipon” an itinokdo ni Jesus?

¹⁷ Sumunod sinabi ni Jesus: “Nadangog nindo na sinabi, ‘Mata sa mata asin ngipon sa ngipon.’ Minsan siring, sinasabi ko sa saindo: Dai ka magtumang sa maraot na tawo; kundi an siisay man na tumampal sa saimo sa too mong pisngi, itao mo pa sa saiya an sa ibong.” (Mateo 5:38-42) An sinasabi digdi ni Jesus bakong suntok tanganing makakolog kundi nan-iinsultong tampal kan likod kan kamot. Dai nindo pababaon an saindong sadiri paagi sa pakipag-insultuhan. Magsayumang bumalos nin maraot sa maraot. Imbes, marahay an ibalos asin sa siring “daogon an maraot kan marahay.”—Roma 12:17-21.

18. (a) Paano liniwat kan mga Judio an pagboot manongod sa pagkamoot sa saimong kataed, alagad ta paano ini pinaglabanan ni Jesus? (b) Ano an simbag ni Jesus sa sarong abogado na gustong limitaran an aplikasyon kan “kataed”?

¹⁸ Sa ikaanom asin ultimong halimbawa, malinaw na ipinaheling ni Jesus kun paano an Mosaikong Pagboot pinaluluya kan tradisyon nin mga rabbi: “Nadangog nindo na sinabi, ‘Kamotan an saimong kataed asin ikaongis an saimong kaiwal.’ Minsan siring, ako nagsasabi saindo: Padagos na mamoot sa saindong mga kaiwal asin ipamibi idtong mga naglalamag sa saindo.” (Mateo 5:43, 44) An nasusurat na Mosaikong Pagboot dai linilimitaran an pagkamoot: “Kamotan mo an saimong kapwa nin siring sa saimo man sana.” (Levitico 19:18) An mga Fariseo an nagsayuma sa togon na ini, asin tanganing madulagan iyan linimitaran ninda an terminong “kataed” sa mga nag-ootob sa mga tradisyon. Kaya ngani kan ipagirumdom ni Jesus sa sarong abogado an pagboot na ‘kamotan an saimong kataed nin siring sa saimo man sana,’ an tawo nakidiskutiran: “Siisay man nanggad an sakuyang kataed?” Iyan sinimbag ni Jesus paagi sa ilustrasyon manongod sa marahay na Samaritano—gibohon an sadiri na kataed kan nagkakaipo saindo.—Lucas 10:25-37.

19. Anong ginigibo ni Jehova sa mga maraot an irinekomendar ni Jesus na arogon niato?

¹⁹ Sa pagpapadagos kan saiyang sermon, sinabi ni Jesus na ‘an Dios nagpaheling nin pagkamoot sa mga maraot. Pinasirang nia an aldaw asin pinaoranan nia sinda. Mayo nin pambihira sa pagkamoot sa mga namomoot sa saindo. Ginigibo iyan kan mga maraot. Mayo nin dahelan na balosan iyan. Patunayan na kamo mga aki nin Dios. Arogon sia. Gibohon an saindong sadiri na kataed nin gabos asin kamotan an saindong kataed. Asin sa siring “magin sangkap, kun paanong an saindong langitnon na Ama sangkap.”’ (Mateo 5:45-48) Nakaaangat nanggad ining pamantayan! Asin ipinaheheling kaiyan na kulang na marhay an katanosan kan mga eskriba asin Fariseo!

20. Imbes na ipagilid an Mosaikong Pagboot, paano pinahiwas asin pinararom ni Jesus an puwersa kaiyan asin ilinangkaw pa iyan?

²⁰ Kaya kan sambiton ni Jesus an mga kabtang kan Pagboot asin idinugang, “Minsan siring, ako nagsasabi saindo,” dai nia ipinagigilid an Mosaikong Pagboot asin riniribayan iyan. Dai, kundi pinarararom asin pinahihiwas nia an puwersa kaiyan paagi sa pagpaheling kan espiritu sa likod kaiyan. An mas halangkaw na pagboot sa magturugang hinohokoman na paggadan an padagos na pagkaanggot. An mas halangkaw na pagboot sa kalinigan kinokondenar na pagsambay an padagos na pag-isip-isip na may maraot na horot. An mas halangkaw na pagboot sa mag-agom isinisikwal an daing magabat na dahelan na pagdidiborsio bilang dalan pasiring sa mapagsambay na pag-agom liwat. An mas halangkaw na pagboot sa katotoohan ipinaheheling na dai kaipuhan an paorootrong pagsumpa. An mas halangkaw na pagboot sa kahoyoan hinahale an pagbalos. An mas halangkaw na pagboot sa pagkamoot naghahagad nin diosnon na pagkamoot na mayo nin kasagkodan.

21. Ano an ipinahayag kan mga sadol ni Jesus kun dapit sa pagpakangmatanos kan mga rabbi, asin ano pa an ibang manonodan kan mga kadaklan?

²¹ Seguradong makosogon an epekto kan dai pa nadangog na mga sadol na iyan sa talinga kan primero pa sanang makadangog kaiyan! Ginibo kaiyan na daing kamanungdanan an mapagsaginsagin na pagpapakangmatanos na gikan sa pagpaoripon sa rabinikong mga tradisyon! Pero mantang ipinagpapadagos ni Jesus an saiyang Sermon sa Bukid, an mga kadaklan na nagugutom asin napapaha sa katanosan nin Dios espisipikong makakanood kun paano iyan maaabot, arog kan ipinaheheling kan minasunod na artikulo.

1, 2. An mga gibo na marahay man ginibong ano kan mga eskriba asin Fariseo, asin anong patanid an itinao ni Jesus sa saiyang mga parasunod?

AN MGA eskriba asin Fariseo naghanap nin katanosan sa sadiri nindang paagi, na bakong an paagi nin Dios. Bako sana iyan kundi, kun sinda minagibo nin mga bagay na marahay man, ginigibo ninda iyan na mapagsaginsagin na mga pasale tanganing maheling nin mga tawo. An pinaglilingkodan ninda, bakong an Dios, kundi an sadiri nindang kapalangkawan. Pinatanidan ni Jesus an saiyang mga disipulo tumang sa siring na pagsaginsagin: “Mag-ingat kamo na dai paggibohon an saindong katanosan sa atubang nin mga tawo tanganing maheling ninda; ta kun dai mayo kamo nin balos sa saindong Ama na yaon sa kalangitan.”—Mateo 6:1.

² Inaapresyar ni Jehova an mga naglilimos sa mga dukha—pero bakong an mga naglilimos arog kan mga Fariseo. Pinatanidan ni Jesus an saiyang mga disipulo tumang sa pag-arog sa sainda: “Kaya kun ika naglilimos, dai ka magpatanog nin trumpeta sa enotan mo, arog kan ginigibo kan mga parasaginsagin sa mga sinagoga asin sa mga lansangan, tangani sindang omawon nin mga tawo. Sa katotoohan ako nagsasabi saindo, Nakakamtan na ninda an bilog na balos sa sainda.”—Mateo 6:2.

3. (a) Sa anong paagi na an mga eskriba asin Fariseo nabayadan na nin bilog para sa saindang paglimos? (b) Paano napapalaen an paninindogan ni Jesus sa paglimos?

³ An termino sa Griego na “nakakamtan na ninda an bilog” (a·peʹkho) termino na parateng yaon sa mga resibo. An pagkagamit kaiyan sa Sermon sa Bukid nagpaparisa na “inako na ninda an saindang balos,” an boot sabihon, “pinirmahan na ninda an resibo sa saindang balos: an diretso ninda na umako kan saindang balos naotob na, nin eksakto na garo baga sinda nagtao na nin resibo dian.” (An Expository Dictionary of New Testament Words, ni W. E. Vine) An limos sa mga dukha hayag na ipinanunuga sa mga lansangan. Sa mga sinagoga ipinaiisi an ngaran nin mga nagdonar. An mga nagtao nin darakulang halaga tinatawan nin espesyal na onra paagi sa pagtukaw kataed kan mga rabbi sa oras nin pagsamba. Sinda nagtao tanganing maheling nin mga tawo; sinda naheling asin pinamuraway nin mga tawo; kaya, puwede na nindang tatakan nin “Pagado” an resibo para sa balos hale sa saindang pagtao. Laen nanggad an paninindogan ni Jesus! Tumao “sa hilom; dangan an saimong Ama na nakakaheling sa hilom mabalos saimo.”—Mateo 6:3, 4; Talinhaga 19:17.

Mga Pamibi na Ikinaoogma nin Dios

4. Taano an mga pamibi kan mga Fariseo ta nagpangyari ki Jesus na apodon na mga parasaginsagin an mga tawong idto?

⁴ Inaapresyar ni Jehova an pamibi na ipinanonongod sa saiya—pero bakong arog kan pamibi nin mga Fariseo. Sinabi ni Jesus sa saiyang mga parasunod: “Kun kamo namimibi, dai kamo mag-arog sa mga parasaginsagin; huli ta gusto nindang mamibi na nagtitindog sa mga sinagoga asin sa mga kanto kan mga lansangan tanganing maheling nin mga tawo. Sa katotoohan ako nagsasabi saindo, Nakakamtan na ninda an bilog na balos sa sainda.” (Mateo 6:5) An mga Fariseo kadakol kan mga pamibi na kaipuhan na ipamibi aroaldaw, sa espisipikong mga oras, saen man sinda. Sa teoriya, iyan kaipuhan nindang ipamibi sa hilom. Alagad, tinutuyo, nahihimo nindang mamugtak “sa mga kanto kan mga lansangan,” na naheheling nin mga tawo na minaagi hale sa apat na direksion, pag-abot kan oras sa pamibi.

5. (a) Ano pang mga gibo an dahelan na an mga pamibi kan mga Fariseo dai dangogon nin Dios? (b) Ano an mga inenot ni Jesus sa saiyang arogan na pamibi, asin oyon daw dian an mga tawo ngonyan?

⁵ Sa pagpaheling nin putik na kabanalan, sinda “huli sa sarong sarahotan namimibi nin haralawig na pamibi.” (Lucas 20:47) An sarong berbal na tradisyon nagsabi: “An banal na mga tawo kan suanoy naghahalat nin sarong oras bago ninda isabi an Tefillah [pamibi].” (Mishnah) Sa panahon na iyan seguradong an gabos makakaheling na sa saindang kabanalan asin magngangalas dian! An siring na mga pamibi sagkod sana sa saindang payo an naaabot. Sinabi ni Jesus na mamibi sa hilom, na mayo nin basang na mga pag-orootro, asin nagtao sia sainda nin simpleng arogan. (Mateo 6:6-8; Juan 14:6, 14; 1 Pedro 3:12) An arogan na pamibi ni Jesus inenot an mga bagay na dapat na maenot: “Ama niamo na nasa langit, pakangbanalon logod an saimong ngaran. Dumatong logod an kahadean mo. Gibohon logod an boot mo.” (Mateo 6:9-13) Pipira sana ngonyan an nakaaaram kan ngaran nin Dios, mas kadikit pa an nagmamawot na pakangbanalon iyan. Sa siring ginigibo sia nindang daing ngaran na dios. Dumatong logod an Kahadean nin Dios? Dakol an naghohona na iyan yaon na, sa laog ninda. Tibaad namimibi sinda na gibohon logod an kabotan nia, pero an kadaklan ginigibo an kabotan ninda.—Talinhaga 14:12.

6. Taano ta kinondenar ni Jesus na daing kahulogan an mga pag-ayuno nin mga Judio?

⁶ An pag-ayuno inaako ni Jehova—alagad bakong arog kan paggibo kaiyan nin mga Fariseo. Arog kan paglimos asin pamibi kan mga eskriba asin Fariseo, sinabi man ni Jesus na daing kahulogan an saindang pag-ayuno: “Kun kamo nag-aayuno, umontok kamo sa pagigin mamondo an lalauogon arog kan mga parasaginsagin, ta rinaraot ninda an itsura kan saindang mga lalauogon tanganing paghelingon sinda nin mga tawo na nag-aayuno. Sa katotoohan ako nagsasabi saindo, Nakakamtan na ninda an bilog na balos sa sainda.” (Mateo 6:16) Ipinaririsa kan saindang berbal na mga tradisyon na sa panahon nin pag-ayuno an mga Fariseo dai maglalabar ni hahaplasan man nin lana an saindang sadiri kundi lalahidan nin abo an saindang payo. Kun dai nag-aayuno, an mga Judio regular na naglalabar asin hinahaplasan nin lana an saindang hawak.

7. (a) Ano an igagawe kan mga parasunod ni Jesus kun nag-aayuno? (b) Mapadapit sa pag-ayuno, ano an boot ni Jehova kan kaaldawan ni Isaias?

⁷ Mapadapit sa pag-ayuno, sinabihan ni Jesus an saiyang mga parasunod: “Lahidan mo nin lana an saimong payo asin maglabar ka, tangani na ika maheling na nag-aayuno, bakong nin mga tawo, kundi kan saimong Ama.” (Mateo 6:17, 18) Kan kaaldawan ni Isaias an mga Judiong nagbuwelta sa karatan nawili sa saindang pag-ayuno, na pinasasakitan an saindang kalag, na idinuduko an saindang payo, asin nagtutukaw sa sako asin abo. Alagad ta boot ni Jehova na kaldahon ninda an inaapi, pakakanon an mga nagugutom, tawan nin istaran an mga daing harong, asin gubingan an huba.—Isaias 58:3-7.

Magtipon nin Langitnon na mga Kayamanan

8. Ano an nagin dahelan na nalingawan kan mga eskriba asin Fariseo kun paano kakamtan an pag-oyon nin Dios, asin anong prinsipyo, na ipinahayag kan huri ni Pablo, an nalingawan ninda?

⁸ Sa paghanap ninda nin katanosan, nalingawan kan mga eskriba asin Fariseo kun paano kakamtan an pag-oyon nin Dios asin isinentro an atension sa paghanga nin mga tawo. Nabangkag sindang marhay sa mga tradisyon nin tawo kaya ipinagilid ninda an nasusurat na Tataramon nin Dios. Ipinako ninda an saindang puso sa daganon na posisyon imbes na sa langitnon na kayamanan. Dai ninda inintindi an simpleng katotoohan na pakaagi nin mga taon isinurat nin sarong dating Fariseo na nagin Kristiano: “Ano man an saindong ginigibo, gibohon iyan nin bilog na kalag na siring baga kun para ki Jehova, asin bakong para sa mga tawo, huli ta aram nindo na hale ki Jehova mag-aako kamo kan tamang balos nin pamana.”—Colosas 3:23, 24.