An Biblia—Tataramon nin Dios o nin Tawo?
Kapitulo 10: Sarong Hula sa Biblia na Naheling Nindong Naotob
Naisip-isip na daw nindo kun taano ta laen na marhay an kamugtakan nin mga bagay ngonyan kun ikokomparar sa kamugtakan kaiyan kaidtong sanggatos na taon na an nakaagi? An nagkapirang bagay mas marahay. Sa dakol na nasyon, an mga helang na nakagagadan kan mga nakaagi ngonyan ordinaryo na sanang binobolong, asin an ordinaryong tawo may pamantayan nin pamumuhay na dai man lamang pinangarap kan saiyang mga apoon. Sa ibong na lado, an satong siglo nag-agi sa pinakagrabeng mga guerra asin sa nagkapira sa pinakagrabeng kabikoan sa bilog na kasaysayan. An prosperidad nin katawohan—pati an saiyang pagpapadagos na mabuhay—ibinubugtak sa peligro nin biglang pagdakol kan populasyon, problema sa polusyon, asin nin kadakol, internasyonal na reserbang suplay nin nuklear, biolohiko, asin kemikal na armas. Taano daw ta laen na marhay an ika-20 siglo sa nakaaging mga siglo?
1. (Iiba an introduksion.) (a) Paano napalaen an ika-20 siglo sa nakaaging mga siglo? (b) Ano an makatatabang sa sato na masabotan kun taano ta laen na marhay an satong mga panahon?
An simbag sa hapot na ini may koneksion sa pambihirang hula sa Biblia na naheling nindong naotob. Iyan hula na itinaram mismo ni Jesus asin, apuera sa pagtao nin prueba na ipinasabong an Biblia, nagpaparisa na kita nabubuhay na harani sa dramatikong marhay na mga pagkaliwat sa situwasyon sa kinaban. Ano an hulang ini? Asin paano niato naaaraman na iyan naootob?
An Dakulang Hula ni Jesus
2, 3. Ano an ihinapot kan mga disipulo ni Jesus sa saiya, asin saen niato manonompongan an saiyang simbag?
2 Sinasabi sa sato kan Biblia na dai nahaloy bago magadan si Jesus, pinag-oolayan kan saiyang mga disipulo an darakulang edipisyo kan templo sa Jerusalem; gulat sinda sa kadakulaan asin garo baga pagkadurable kaiyan. Alagad si Jesus nagsabi: “Dai daw nindo naheheling an gabos na bagay na ini? Totoong sinasabi ko sa saindo, Daing matatada digding gapo sa ibabaw nin gapo na dai magaba.”—Mateo 24:1, 2.
3 Seguradong napangalas an mga disipulo ni Jesus sa saiyang isinabi asin paghaloyhaloy nagdolok sa saiya para sa dagdag na impormasyon, na sinasabi: “Sabihi kami, Noarin mangyayari an mga bagay na ini, asin ano an magigin tanda kan saimong presensia asin kan pagtatapos kan palakaw nin mga bagay?” (Mateo 24:3) An simbag ni Jesus yaon sa natatada pang kabtang kan Mateo kapitulo 24 asin 25. Nasusurat man an saiyang mga tataramon sa Marcos kapitulo 13 asin Lucas kapitulo 21. Malinaw na ini an pinakamahalagang hula na itinaram ni Jesus kan sia yaon digdi sa daga.
4. Manongod sa anong laen-laen na bagay naghahapot an mga disipulo ni Jesus?
4 Sa katunayan, bako sanang saro an ihinahapot kan mga disipulo ni Jesus. Enot, ihinapot ninda: “Noarin mangyayari an mga bagay na ini?” na an boot sabihon, Noarin malalaglag an Jerusalem asin an templo kaiyan? Dugang pa, boot nindang maaraman an tanda na magpaparisa na nagpoon na an presensia ni Jesus bilang Hade sa langitnon na Kahadean nin Dios asin na harani na an katapusan kan palakaw na ini nin mga bagay.
5. (a) Ano an enot na kaotoban kan hula ni Jesus, alagad ta noarin magkakaigwa nin kompletong kaotoban an saiyang mga tataramon? (b) Paano pinonan ni Jesus an saiyang simbag sa hapot kan mga disipulo?
5 Sa saiyang simbag, kinonsiderar ni Jesus an duwang punto. An dakol niang itinaram aktuwal na naotob kaidtong enot na siglo, kan mga taon na suminagkod sa teribleng kalaglagan nin Jerusalem kan 70 C.E. (Mateo 24:4-22) Alagad magkakaigwa nin mas dakula pang kahulogan an saiyang hula sa huri, sa katunayan, sa satong kaaldawan. Kun siring, ano an isinabi ni Jesus? Pinonan nia sa pagsabi kan mga tataramon na nasusurat sa bersikulo 7 asin 8: “An nasyon matindog tumang sa nasyon asin an kahadean tumang sa kahadean, asin magkakaigwa nin mga kakulangan nin kakanon asin mga linog sa surunodsunod na lugar. An gabos na bagay na ini kapinonan kan mga kolog nin kasakitan.”
6. An mga tataramon ni Jesus sa Mateo 24:7, 8 nagpapagirumdom sa sato kan anong kaagid na hula?
6 Malinaw nanggad, an presensia ni Jesus bilang langitnon na Hade sesenyalaran nin grabeng kariribokan sa daga. Ini pinatutunayan nin kaagid na hula na yaon sa librong Kapahayagan: an bisyon kan apat na parakabayo kan Apocalipsis. (Kapahayagan 6:1-8) An enot sa mga parakabayong ini naglaladawan ki Jesus mismo bilang nandadaog na Hade. An ibang nangangabayo kaiba an saindang mga kabayo naglaladawan sa mga pangyayari sa daga na nagsesenyalar kan kapinonan kan paghade ni Jesus: guerra, gutom, asin dai pa napapanahon na pagkagadan huli sa laen-laen na paagi. Naheheling daw niatong naootob ngonyan an duwang hulang ini?
Guerra!
7. Ano an makahulang ilinadawan kan pagsakay kan ikaduwang parakabayo kan Apocalipsis?
7 Orog niatong siyasaton an mga iyan. Enot, si Jesus nagsabi: “An nasyon matindog tumang sa nasyon asin an kahadean tumang sa kahadean.” Ini hula manongod sa guerra. An ikaduwa sa apat na parakabayo kan Apocalipsis nagladawan man sa guerra. Mababasa niato: “May saro pang nagluwas, sarong mapulang kabayo; asin itinogot sa nangangabayo dian na haleon an katoninongan sa daga tangani sindang maggaradanan; asin may dakulang minasbad na itinao sa saiya.” (Kapahayagan 6:4) Ngonyan, rinibo nang taon na naggeguerra an mga tawo. Kun siring, taano ta maninigong magkaigwa nin espesyal na kahulogan an mga tataramon na ini sa satong aldaw?
8. Taano ta lalaoman niato na an guerra magin lataw na kabtang kan tanda?
8 Girumdoma na an guerra sana bakong tanda kan presensia ni Jesus. An tanda kompuesto kan gabos na detalye kan hula ni Jesus na nangyayari sa iyo man sanang panahon. Alagad guerra an enot na kabtang na nasambitan, kaya malalaoman niato na an kabtang na ini maootob sa lataw na paagi na makaaapod sa satong atension. Asin kaipuhan na admitiron nin gabos na an mga guerra sa ika-20 siglong ini daing kaagid sa bilog na nakaaging kasaysayan.
9, 10. Paano nagpoon na maotob an mga hula mapadapit sa guerra?
9 Halimbawa, mayo nin naenot na guerra—minsan ngani maringis asin mapanlaglag an dakol—na makapapantay minsan kadikit sa pagigin mapanlaglag kan duwang guerra mundial kan ika-20 siglo. Tara, an enot na guerra mundial sa katapustapusi 14 milyones an ginadan, labi sa bilog na populasyon nin dakol na nasyon. Totoo, ‘itinogot na haleon an katoninongan sa daga tangani sindang maggaradanan.’
10 Sono sa hula, “may dakulang minasbad na itinao” sa makiguerrang ikaduwang parakabayo kan Apocalipsis. Paano iyan minaaplikar? Sa paaging ini: An mga armas sa pakikilaban nagin mas nakagagadan. Nagkaigwa kan tangke, eroplano, nakagagadan na gas na panhilo, submarino, asin artileriya na nakapapuputok nin mga bala sa rayong pirang milya, an tawo nagin mas matibay sa paggadan sa saiyang kapwa. Asin poon kan enot na guerra mundial mas nagin mapanlaglag pa an “dakulang minasbad”—huli sa paggamit kan mga bagay na arog kan komunikasyon sa radyo, radar, modernong mga riple, mga armas na bakteryolohiko asin kemikal, sumpit nin kalayo, napalm, bagong klase nin mga bomba, interkontinental na mga misil balistiko, nuklear na mga submarino, modernong mga eroplano, asin darakulaon na bapor de guerra.
“Kapinonan kan mga Kolog nin Kasakitan”
11, 12. Sa anong paagi na an enot na guerra mundial saro sanang “kapinonan kan mga kolog nin kasakitan”?
11 An enot na mga bersikulo kan hula ni Jesus natatapos sa mga tataramon na: ‘An mga bagay na ini kapinonan kan mga kolog nin kasakitan.’ Ini totoo nanggad manongod sa enot na guerra mundial. An katapusan kaiyan kan 1918 dai nakatao nin halawig na katoninongan. Dai nahaloy idto sinundan nin limitado alagad madahas na mga aksion militar sa Etiopia, Libya, España, Rusya, India, asin iba pang nasyon. Dangan nag-abot an makatatakot na ikaduwang guerra mundial, na tuminapos sa buhay nin mga 50 milyones na militar asin sibilyan na biktima.
12 Dugang pa, sa ibong nin mga kontrata sa katoninongan asin kadikit na pag-ontok nin ralaban sa panapanahon, naggeguerra pa man giraray an katawohan. Kan 1987 irineport na 81 darakulang guerra an pinaglabanan poon 1960, na guminadan sa 12,555,000 na lalaki, babae, asin aki. An taon 1987 nag-agi sa mas dakol na guerra kisa sa arin man na nakaaging taon sa nakarekord na kasaysayan. Saro pa, an mga preparasyon asin gastos militar, na ngonyan nakaaabot na sa mga $1,000,000,000,000 kada taon, nakararaot sa ekonomiya kan kinaban. An hula ni Jesus manongod sa ‘pagtindog nin nasyon tumang sa nasyon asin nin kahadean tumang sa kahadean’ talagang naootob. An mapulang kabayo nin guerra nagpapadagos sa maisog na pagdalagan kaiyan sa daga. Alagad kumusta man an ikaduwang aspekto kan tanda?
Mga Kakulangan nin Kakanon!
13. Anong makaturotristeng mga pangyayari an ihinula ni Jesus, asin paano an bisyon kan ikatolong parakabayo kan Apocalipsis nagsuportar sa saiyang hula?
13 Ihinula ni Jesus: “Asin magkakaigwa nin mga kakulangan nin kakanon . . . sa surunodsunod na lugar.” Mangnoha kun paano ini nakaooyon sa pagdalagan kan ikatolo sa apat na parakabayo kan Apocalipsis. Manongod sa saiya mababasa niato: “Ako nagheling, asin, uya! sarong maitom na kabayo; asin an nangangabayo dian igwa nin timbangan sa saiyang kamot. Asin nakadangog ako nin tingog na garo baga nasa tahaw kan apat na buhay na linalang na nagsabi: ‘An sarong un-kuarto nin sarong galon na trigo sa halaga nin sarong denario, asin tolong un-kuarto nin sarong galon na sebada sa halaga nin sarong denario; asin dai mo pagratakan an lana nin oliba asin an arak.’” (Kapahayagan 6:5, 6) Iyo, grabeng kakulangan nin kakanon!
14. Anong grabeng mga gutom poon kan 1914 an nag-otob sa hula ni Jesus?
14 Posible daw na naootob ngonyan an hulang ini, mantang an nagkapirang nasyon nakaabot na sa halangkawon na mga pamantayan nin pamumuhay? An pagsalimbad sa kinaban sa kabilogan sinisierto an simbag. Sa kasaysayan, an mga gutom ibinunga nin mga guerra asin natural na mga kalamidad. Kun siring, bakong makangangalas na an satong siglo, na sobra-sobra an kalamidad asin guerra, paorootrong dinamat nin gutom. An dakol na parte kan daga nag-agi sa siring na mga kalamidad poon kan 1914. An sarong report may ilinistang labi sa 60 grabeng gutom poon kan 1914, sa magkasuruwaysuway na nasyon na arog kan Grecia, Netherlands, U.S.S.R., Nigeria, Chad, Chile, Peru, Banglades, Bengal, Kampuchea, Etiopia, asin Hapon. An nagkapira sa mga gutom na ini naglawig nin pirang taon asin ginikanan nin minilyon na kagadanan.
15, 16. Ano pang ibang kakulangan nin kakanon an talagang nandedestroso nin grabe ngonyan?
15 Minsan ngani parate na nababantog na marhay an grabeng mga gutom, pakalihis nin panahon iyan minaagi asin an mga natadang buhay luway-luway na minabuelta sa medyo normal na buhay. Minsan siring, may saro pang mas nakahahadit na klase nin kakulangan nin kakanon na nangyayari sa ika-20 siglo. Ini bakong gayong pambihira asin kun siring sa parate dai iniintindi. Alagad iyan danay taon-taon. Ini an grabeng damat nin malnutrisyon na nakaaapektar sa sagkod sa ikalimang kabtang kan populasyon kan satong planeta asin minagadan sa magpoon 13 sagkod 18 milyones katawo kada taon.
16 Sa ibang pagtaram, an klaseng ini nin kakulangan nin kakanon dayaday na ginagadan sa laog nin duwang aldaw an arog kadakol kan ginadan kan bomba atomika sa Hiroshima. Sa katunayan, sa kada duwang taon, mas dakol an nagagadan sa mga epekto nin gutom kisa sa mga soldados na ginadan kan Guerra Mundial I asin Guerra Mundial II. Nagkaigwa daw nin “mga kakulangan nin kakanon . . . sa surunodsunod na lugar” poon kan 1914? Iyo nanggad!
Mga Linog
17. Anong linog na nandestroso nin grabe an nangyari dai nahaloy pakalihis kan 1914?
17 Kan Enero 13, 1915, kan pira pa sanang bulan an enot na guerra mundial, yinugyug nin sarong linog an Abruzzi, Italia, asin tinapos an buhay nin 32,610 katawo. Ipinagigirumdom sato kan grabeng kalamidad na ini na an mga guerra asin kakulangan nin kakanon sa panahon kan presensia ni Jesus may kaiba pa: “Magkakaigwa nin . . . mga linog sa surunodsunod na lugar.” Arog nin guerra asin gutom, an linog sa Abruzzi saro sanang “kapinonan kan mga kolog nin kasakitan.”a
18. Paano naotob an hula ni Jesus mapadapit sa mga linog?
18 An ika-20 siglo nagin siglo nin mga linog, asin huli sa pag-oswag kan mga paagi nin pagbareta, an bilog na katawohan nakaaaram na gayo sa grabeng destroso na ginibo kaiyan. Kun sasambiton niato an pira sana, kan 1920, 200,000 an nagadan sa linog sa Tsina; kan 1923, mga 99,300 an nagadan sa sarong linog sa Hapon; kan 1935, may saro pang linog na guminadan nin 25,000 sa ngonyan inaapod na Pakistan, mantang 32,700 an nagadan sa Turkiya kan 1939. May 66,800 na nagadan sa sarong linog sa Peru kan 1970. Asin kan 1976, mga 240,000 (o, sono sa nagkapirang reperensia, 800,000) an nagadan sa Tangshan, Tsina. Mas bago pa sana, kan 1988, may 25,000 na nagadan sa sarong makosog na linog sa Armenia.b Daing duwa-duwa, “mga linog sa surunodsunod na lugar”!
“Nakagagadan na Damat”
19. Anong dugang pang detalye kan tanda an ihinula ni Jesus asin ipinanganino kan ikaapat na parakabayo kan Apocalipsis?
19 An saro pang detalye kan hula ni Jesus may koneksion sa helang. An ebanghelistang si Lucas, sa saiyang pagkasaysay, nagsurat na si Jesus naghula na “sa surunodsunod na lugar [magkakaigwa nin] mga peste.” (Lucas 21:11) Ini kaoyon man sa makahulang bisyon kan apat na parakabayo kan Apocalipsis. An ikaapat na parakabayo inaapod na Kagadanan. Ilinaladawan nia an mayo pa sa panahon na kagadanan huli sa dakol na dahelan, kaiba an “nakagagadan na damat patin mabangis na mga hayop kan daga.”—Kapahayagan 6:8.
20. Anong lataw na epidemya an parsial na kaotoban kan hula ni Jesus manongod sa mga peste?
20 Kaidtong 1918 asin 1919, labi sa 1,000,000,000 katawo an nagkahelang kan trangkaso Española, asin labi sa 20,000,000 an nagadan. Mas dakol an buhay na tinapos kan helang kisa sa tinapos mismo kan dakulang guerra. Asin an “nakagagadan na damat,” o “peste,” nagpapadagos na magpasakit nin makuri sa kapag-arakian na ini, sa ibong nin dakol na pambihirang pag-oswag sa medisina. Taano daw? Sarong bagay, an mas pobreng mga nasyon dai man pirmeng nagkakamit kan mga pakinabang sa sientipikong pag-oswag. An mga pobre nagdudusa asin nagagadan sa mga helang na mabobolong kun may dagdag na kuarta.
21, 22. Paano an mga tawo hale kapwa sa mayaman na nasyon asin pobreng nasyon apektadong marhay nin “nakagagadan na damat”?
21 Sa siring, mga 150 milyones katawo sa bilog na kinaban an may malaria. Mga 200 milyones an may helang na dara nin atol. An Chagas’ disease nagpapasakit nin makuri sa mga sampulong milyon katawo. Mga 40 milyones an may nakabubutang helang gikan sa ulod na dara nin langaw. An grabeng pagkurso minagadan nin minilyon na aki taon-taon. An tisis asin lepra sagkod ngonyan dakulang problema sa salud. Lataw na marhay, an mga pobre sa kinaban na ini nagkakaigwa nin ‘mga peste sa surunodsunod na lugar.’
22 Alagad an mayayaman iyo man. Halimbawa, an trangkaso nagpapasakit nin makuri kapwa sa mayayaman asin pobre. Kan 1957 an sarong klase nin trangkaso nagin dahelan nin 70,000 na kagadanan duman sana sa Estados Unidos. Sa Alemania kinakalkulo na saro katawo sa kada anom an magkakakanser sa kahurihurihi. An mga helang na ikinaoolakit paagi sa pagdodorog tinatamaan man an mayayaman asin pobre. An gonorrea, an pinakaparateng mabareta na helang na nakaoolakit sa Estados Unidos, sagkod sa 18.9 porsiento kan populasyon nin nagkapirang lugar sa Aprika an pinasasakitan nin makuri. An sipilis, chlamydia, asin herpes sa ikinabuhay nagkapira sa iba pang lakop asin kadakol kan apektado na “peste” na ikinaoolakit paagi sa pagdodorog.
23. Anong “nakagagadan na damat” an bago pa sanang mabareta?
23 Sa nakaaagi pa sanang mga taon, an “nakagagadan na damat” na AIDS napabilang naman sa listahan nin “mga peste.” An AIDS makatatakot na helang ta, sagkod sa pagsurat kaini, mayo nin natatanaw na bolong, asin padagos na nagdadakol an biktima kaiyan. Si Dr. Jonathan Mann, direktor kan WHO (World Health Organization) Special Program on AIDS, nagsabi: “Kinakalkulo mi man na may lima sagkod 10 milyon katawo sa kinaban ngonyan an igwa kan human immunodeficiency virus (HIV).” Sono sa sarong kalkulo na napublikar, an virus nin AIDS may sarong biktimang tinatamaan kada minuto. “Nakagagadan na damat” nanggad! Alagad ano man an hula na kagadanan paagi sa mabangis na mga hayop?
“Mabangis na mga Hayop kan Daga”
24, 25. (a) Anong klaseng ‘mabangis na hayop’ an sinabi ni propeta Ezequiel? (b) Ano an isinabi ni Jesus manongod sa pagigin aktibo sa ibabaw kan daga nin “mabangis na mga hayop” sa panahon kan saiyang presensia?
24 An totoo, kun nasasambitan ngonyan an mabangis na mga hayop sa mga peryodiko, an dahelan may nagkapirang klase na namemeligro o madali nang mawara. An “mabangis na mga hayop kan daga” mas namemeligrong marhay sa tawo kisa sa tawo an namemeligro sa sainda. Sa ibong kaini, sa nagkapirang nasyon an mabangis na mga hayop, arog baga kan mga tigre sa India, sagkod ngonyan daing salto na nangagadan nin tawo.
25 Minsan siring, an Biblia dinadara an satong atension sa saro pang klase nin mabangis na hayop na ginikanan nin tunay na takot sa nakaaagi pa sanang mga taon. Ibinaing ni propeta Ezequiel an madahas na mga tawo sa mabangis na mga hayop kan sia magsabi: “An saiyang mga prinsipe sa tahaw nia garo mga lobo na rinorotang an biktima sa pagpabolos nin dugo, sa paggadan nin mga kalag sa katuyohan na magkaigwa nin madayang pakinabang.” (Ezequiel 22:27) Kan ihula nia an “pag-orog nin katampalasanan,” si Jesus garo man sana nagsasabi na an siring na “mabangis na mga hayop” magigin aktibo sa ibabaw nin daga sa panahon kan saiyang presensia. (Mateo 24:12) Idinugang pa kan kagsurat sa Biblia na si Pablo na sa “huring mga aldaw” an mga tawo magigin “mga mamomoton sa kuarta . . . mayong pagpopogol sa sadiri, maringis, mayong pagkamoot sa karahayan.” (2 Timoteo 3:1-3) Iyan daw an nangyari poon kan 1914?
26-28. Anong mga bareta hale sa bilog na kinaban an nagpapaheling na may kriminal na “mabangis na mga hayop” na naghihikap sa daga?
26 Iyo nanggad. Kun kamo nag-iistar sa haros arin man na dakulang siudad sa daga, aram na nindo ini. Alagad kun duda kamo dian, estudyare na sana an minasunod na dai pa sana nahahaloy na mga kotasyon sa peryodiko. Hale sa Colombia: “Kan sarong taon an pulis may ikinarekord na . . . mga 10,000 na paggadan asin 25,000 na armadong paghabon.” Hale sa Victoria, Australia: “Dakulang Pagdakol nin Grabeng Krimen.” Hale sa Estados Unidos: “An mga Paggadan sa Nueva York Pasiring sa Pinakahalangkaw.” “Nadaog kan Detroit an Gary, Ind., kan nakaaging taon bilang an dakulang siudad na igwa kan pinakahalangkaw na kabilangan nin paggadan sa nasyon—58 kada 100,000 na nag-iistar.”
27 Hale sa Zimbabwe: “An paggadan sa mga omboy kritikal na an kabilangan.” Hale sa Brazil: “Grabe an krimen digdi, asin pagbitbit nin mga armas, kaya an bareta manongod sa kadahasan dai na pinagmamangno.” Hale sa Nueva Zelandia: “An seksuwal na mga panlulugos asin madahas na krimen nagpapadagos na dakulang kahaditan kan mga pulis.” “An sokol nin kadahasan kan mga taga-Nueva Zelandia sa lambang saro daing ibang ikaaapod kundi sa barbaro.” Hale sa España: “Nakikigumol an España sa naggagrabeng problema sa krimen.” Hale sa Italia: “An Sicilianong Mafia, pakalihis nin pagkadaog, buminalik sa biglang paggrabe nin garadanan.”
28 Ini pira sanang sampol nin mga bareta sa peryodiko na nagluwas dai nahaloy bago iluwas an librong The Bible—God’s Word or Man’s? Daing duwa-duwa, may “mabangis na mga hayop” na naghihikap sa daga, na nagpapatakig sa mga tawo.
Paghuhulit kan Maogmang Bareta
29, 30. Ano an relihiosong situwasyon sa Kakristianohan, bilang kaotoban kan hula ni Jesus?
29 Ano an magigin kamugtakan nin relihion durante kan purisaw na panahon kan presensia ni Jesus? Sa sarong lado, ihinula ni Jesus na madudugangan an relihiosong aktibidad: “Dakol na falsong propeta an malataw asin ilalagalag an dakol.” (Mateo 24:11) Sa ibong na lado, ihinula nia na sa Kakristianohan sa kabilogan, mabahaw an interes sa Dios. “An pagkamoot nin dakol malipot.”—Mateo 24:12.
30 Ilinaladawan nanggad kaini an nangyayari ngonyan sa Kakristianohan. Sa sarong lado, an mayor na mga iglesia sa gabos na lugar nagluluya huli sa kakulangan nin pagsuportar. Sa kaidto makosog na Protestanteng mga nasyon sa amihanan na Europa asin Inglaterra, an relihion haros gadan na. Kadungan kaiyan, an Iglesia Katolika apektadong marhay nin kakulangan nin padi asin nagluluyang pagsuportar. Sa ibong na lado, may biglang pagdakol nin sekondaryong relihiosong mga elemento. Nagdadakol an mga kulto na basado sa mga relihion sa Sirangan, mantang an paslong mga ebanghelista sa telebisyon nangingikil nin minilyon na dolyar.
31. Ano an ihinula ni Jesus na nakatatabang na mamidbid an tunay na mga Kristiano ngonyan?
31 Pero kumusta man an tunay na Kristianismo, an relihion na pinonan ni Jesus asin ihinulit kan saiyang mga apostol? Iyan mag-eeksister pa sa panahon kan presensia ni Jesus, alagad paano iyan mamimidbid? Dakol an nagpapamidbid sa tunay na Kristianismo, asin an saro nasambitan sa dakulang hula ni Jesus. An tunay na mga Kristiano masisibot sa paghuhulit na pambilog na kinaban. Ihinula ni Jesus: “Asin an maogmang baretang ini kan kahadean ihuhulit sa bilog na ineerokan na daga para sa pagpatotoo sa gabos na nasyon; dangan madatong an katapusan.”—Mateo 24:14.
32. Ano an solamenteng grupo na nakaotob sa hula ni Jesus na nasusurat sa Mateo 24:14?
32 An paghuhulit na ini nangyayari na ngonyan sa pambihirang hiwas! Ngonyan, an relihiosong grupo na inaapod na Mga Saksi ni Jehova naggigibo kan pinakasigidong paghuhulit sa kasaysayan nin Kristianismo. (Isaias 43:10, 12) Kaidtong 1919, mantang an mahilig sa politikang mayor na mga relihion nin Kakristianohan nagsusuportar sa daing palad na Liga de Naciones, an Mga Saksi ni Jehova inaandam para sa lakop sa globo na kampanyang ini nin paghuhulit.
33, 34. Gurano na kahiwas na ikinahulit an maogmang bareta kan Kahadean sa bilog na kinaban?
33 Mga 10,000 sana an Saksi kaidto, alagad aram ninda an gibohon na kaipuhan na mahaman. Mapuso, pinonan ninda an paghuhulit. Narealisar ninda na an pagkakabanga sa klero asin lego kontra kapwa sa mga pagboot kan Biblia asin sa modelo na itinao kan mga apostol. Kaya sinda gabos, sagkod sa ultimong indibiduwal, nakanood na makipag-olay sa saindang kataraed manongod sa Kahadean nin Dios. Sinda nagin organisasyon nin mga parahulit.
34 Sa pag-agi nin panahon, an mga parahulit na ini nagtagal nin grabeng pagtumang. Sa Europa, tinumang sinda nin laen-laen na klase nin gobyernong totalitaryo. Sa Estados Unidos asin Canada, inatubang ninda an legal na mga angat asin pagsururog. Sa ibang nasyon, kinaipuhan nindang pangganahan an panatikong relihiosong prehuwisyo asin daing herak na paglamag nin tiranikong mga diktador. Sa nakaaagi pa sanang mga taon, kaipuhan man na paglabanan ninda an tuminubong espiritu nin pagduda asin pagpagusto sa sadiri. Alagad sinda naghingoa sagkod sa punto na, ngonyan, sinda labi nang singko milyones tres sientos mil sa 232 na nasyon. Nungka kaidto na ikinahulit nin siring kahiwas an maogmang bareta kan Kahadean—sarong risang marhay na kaotoban kan aspektong ini kan tanda!
Ano an Kahulogan Kaiyan Gabos?
35. (a) Paano an kaotoban nin hula ngonyan nakatatabang na ipaheling an pagigin ipinasabong nin Dios kan Biblia? (b) Ano an kahulogan para sa satong aldaw kan kaotoban kan tanda na itinao ni Jesus?
35 Daing duwa-duwa na naheheling niato an kaotoban kan dakulang tanda na itinao ni Jesus. An bagay na ini nakadudugang sa ebidensia na an Biblia tunay na ipinasabong nin Dios. Mayo nin tawo na kayang ihula nin haloyon pa bago mangyari an mga mangyayari sa ika-20 siglong ini. Dugang pa, an kaotoban kan tanda nangangahulogan na kita nabubuhay sa panahon kan presensia ni Jesus asin kan pagtatapos kan palakaw nin mga bagay. (Mateo 24:3) Ano an kahulogan kaini? Ano an kalabot sa presensia ni Jesus? Asin ano an palakaw nin mga bagay na natatapos? Tanganing masimbag an mga hapot na ini, kaipuhan na estudyaran niato an saro pang makosog na ebidensia sa pagigin ipinasabong kan Biblia: an pambihirang panlaog na armoniya kaiyan. Ini an masunod niatong pag-oolayan asin hehelingon niato kun paano an mayor na tema kan Biblia ngonyan pa nagdadangadang na sa kulminasyon na nakapupukaw nin hararom na paggalang.
[Mga Nota sa Ibaba]
a Kisuerra limang linog sa pag-oltanan nin 1914 asin 1918 an may sokol na 8 o labi pa sa Richter scale—mas makosog kisa sa linog sa Abruzzi. Minsan siring, an mga linog na ini sa hararayong lugar kan globo, asin sa siring an mga iyan dai nakaapod nin atension na arog kan linog sa Italia.
b Laen-laen an kabilangan na itinao para sa mga biktima kan nagkapira sa mga kalamidad na ini. Minsan siring, an gabos nagin grabe kamapanlaglag.