Sarong Mas Marahay na Kinaban—Harani Na!
“AN PAGMAWOT nin paraiso kaiba sa makosog na mga pagmawot na garo baga dai nahahale sa isip nin mga tawo. Puwedeng iyan an pinakamakosog asin pinakanagdadanay sa gabos. An kamawotan para sa paraiso maheheling sa lambang grado nin relihiyosong buhay,” an sabi kan The Encyclopedia of Religion.
An gabos na kultura garo baga parareho igwa kan pagmawot na mabuhay sa sarong mas marahay na kinaban, na garo baga hinihidaw an orihinal na arogan na dai na nag-eeksister. Nagsusuherir ini kan posibilidad nin sarong orihinal na paraiso, pero saen? An sarong sikoanalista tibaad magsabi na an makosog na kamawotan na ini naghahayag kan pagmawot na ibalik an nawarang seguridad sa matris nin ina. Minsan siring, an paliwanag na ini dai nakakokombensir sa mga iskolar na nag-aadal kan historya nin relihiyon.
“Pagmawot nin Paraiso”—Taano?
An pag-eksister daw nin siring na pagmawot, arog kan isinusuherir nin iba, ginigibo sanang mas madaling tagalan an mga kadepisilan asin an kahalipotan kan pag-eksister nin tawo? O igwa daw nin saro pang paliwanag?
Taano an katawohan ta nagmamawot nin sarong mas marahay na kinaban? An Biblia nagtatao nin paliwanag na malinaw kun paanong iyan simple man: An katawohan gikan sa sarong mas marahay na kinaban! Talagang nag-eksister an orihinal na paraiso. An Tataramon nin Dios sinasabi iyan na “tatamnan” na namumugtak sa sarong espisipikong rehiyon sa Tahaw na Sirangan, na binendisyonan nin “lambang kahoy na magayon na paghelingon asin masiram na kakanon.” Ipinaniwala iyan nin Dios sa pag-ataman kan enot na tawong mag-agom. (Genesis 2:7-15) Idto sangkap na lugar na an mga tawo puwede kutanang nagin tunay na maogma.
Taano ta dai nagdanay an mga kamugtakan na idto na Paraiso? Huli sa pagrebelde enot kan sarong espiritung linalang dangan kan tawong mag-agom. (Genesis 2:16, 17; 3:1-6, 17-19) Kaya, nawara nin tawo bako sanang an Paraiso kundi siring man an pagkasangkap, salud, asin daing katapusan na buhay. An mga kamugtakan na nagpoon na lumakop siertong dai nakaparahay sa buhay nin tawo. Al kontraryo, dagos-dagos ining nagruro sagkod sa pinakagrabeng kamugtakan na naheheling niato ngonyan.—Eclesiastes 3:18-20; Roma 5:12; 2 Timoteo 3:1-5, 13.
Paghanap sa Paraiso—Historya nin Sarong Ideya
Siring sa puwedeng imahinaron, an “pagmawot nin paraiso” igwa nin halawigon na historya. An mga Sumeriano nagirumdoman an sarong panahon na an pagkaoroyon lakop sa bilog na uniberso: “Mayo nin pagkatakot, mayo nin pagkahandal, mayo nin karibal an tawo. . . . An bilog na uniberso, an mga tawong nagkakaoroyon, sa sarong lenguahe nagtatao nin pag-omaw ki Enlil,” an paggirumdom nin sarong suanoy na berso sa Mesopotamia. An iba, arog kan suanoy na mga Egipcio, naglaom na maabot an sarong mas marahay na kinaban pagkagadan ninda. Naniniwala sinda na an inmortal na kalag nakaaabot sa inapod na mga oma ni Aaru. Pero kisuerra sa kaenot-enote, an paglaom na ini bukas sana sa aristokrasiya; an dukha dai makapangangarap na maabot an sarong maogmahon na kinaban.
Sa sarong laen na relihiyosong lugar, naghalat an mga Hindu sa pagdatong nin sarong mas marahay na panahon sa kinaban (yuga) sa laog nin dakol na siglo. Sono sa mga katokdoan na Hindu, apat na yuga an nag-oorootro sa nagpapadagos na siklo, asin sa presente namumuhay kita durante kan pinakagrabe. Makamomondo, ining Kali Yuga (panahon na madiklom), kaiba na an gabos na kasakitan asin karatan kaiyan, magdadanay, sono sa nagkapira, sagkod sa 432,000 na taon. Minsan siring, an maimbod na mga Hindu naghahalat sa panahon nin dakulang kaogmahan asin prosperidad, an Krita Yuga.
Sa ibong na lado, an mga Griego asin Romano nangarap na maabot an osipon na Mga Islang Mapalad, sa Oseano Atlantiko. Asin dakol na parasurat, siring baga ki Hesiod, Virgil, asin Ovid, an nagtaram manongod sa sarong makangangalas na orihinal na panahon nin dakulang kaogmahan asin prosperidad, na naglalaom na sarong aldaw ikababalik iyan. Sa pagtatapos kan enot na siglo B.C.E., an poetang Latin na si Virgil naghula kan harani nang pagdatong nin sarong bago asin nagdadanay na aetas aurea (panahon nin dakulang kaogmahan asin prosperidad). Sa suminunod na mga siglo, “dai mababa sa desisais na Romanong emperador an nagsabi na an saindang pamamahala inestablisar giraray an Panahon nin Dakulang Kaogmahan Asin Prosperidad,” nagsabi an The Encyclopedia of Religion. Alagad siring sa aram na niatong marhay ngonyan, politikal na propaganda sana iyan.
Dakol na Celtiko an nagmawot na gayo kan hinohona nindang sarong maliwanag na daga sa sarong isla (o sa sarong grupo nin mga isla) sa ibong kan dagat, na kun saen pinaniniwalaan ninda na an mga tawo namumuhay sa sangkap na kaogmahan. Sono sa sarong osipon, si Hadeng Arturo, dawa ngani nalugadan na gayo, padagos na nabuhay pakakua nia kan makangangalas na isla na inaapod Avalon.
Kan suanoy na mga panahon asin kan mga Edad Media, dakol an naghona na an sarong tatamnan nin literal na masisiram na kakanon, an tatamnan nin Eden, nag-eeksister pa sa sarong lugar, “sa itaas nin dai natutukad na bukid o sa ibong nin sarong dai nababalyong dagat,” an paliwanag kan historyador na si Jean Delumeau. Minsan ngani an Italianong poeta na si Dante naniwala sa sarong langitnon na paraiso, inimahinar nia na an daganon na paraiso nag-eeksister pa sa itaas kan bukid kan saiyang Purgatoryo, sa ibong kan siudad nin Jerusalem. An iba naniniwala na iyan manonompongan sa Asia, sa Mesopotamia, o sa Himalayas. Asin kadakol kan osipon kan Edad Media dapit sa paraiso sa Eden. Dakol an naniwala na harani sa paraisong iyan, igwa nin mayamanon na kahadean na pinamamahalaan kan banal na si Padre Juan. Huli sa pagkaharani kan daganon na paraiso, an buhay sa kahadean ni Padre Juan halawig asin maogmahon daa, sarong nagpapadagos na burabod nin pagkaabunda asin kayamanan. An iba, na isinasaisip an suanoy na Griegong mga osipon, naghohona pa na an mga isla nin paraiso makukua sa Atlantiko. An mga mapa kan Edad Media nagpaheling kan kasiertohan nin siring na paniniwala sa pag-eksister kan tatamnan nin Eden, na itinotokdo pa ngani an kinakarkulong lokasyon kaiyan.
Kan ika-15 asin ika-16 na siglo, an mga paralayag na nagbalyo sa Atlantiko garo man sana naghahanap nin sarong kinaban na dungan na bago asin suanoy. Naghona sinda na sa ibong na kampi kan dagat, makukua ninda bako sanang an Indies kundi an tatamnan man nin Eden. Halimbawa, si Christopher Columbus hinanap iyan sa mga bukid kan templado asin tropikong kadagaan nin Amerika del Sur asin Sentral. An taga-Europang mga eksplorador na nag-arabot sa Brazil naghona nin daing pagduda na an paraisong nawara yaon duman huli kan suwabeng klima asin kan abundansia nin pagkakan asin pananom. Pero, dai nahaloy, napiritan sindang midbidon an maringis na katunayan.
Mga Utopia—Sangkap na mga Lugar?
Imbes na magmaigot na hanapon an sangkap na kinaban sa sarong puwerang parte kan daga, an iba prinobaran na planohon iyan. Kaya, kan 1516, an Ingles na humanista na si Thomas More ilinadawan an isla nin Utopia, na sarong makangangalas, matoninong, asin daing pan-aaping lugar, laen nanggad sa maraot na kinaban na aram nia. An iba nagprobar man na magplano nin mas mararahay na kinaban, mayong pagpapalaen na mga kinaban: kan ikaanom na siglo B.C.E., si Plato kaiba an saiyang Republika; kan 1602, an Italianong padi na si Tommaso Campanella asin an saiyang organisadong marhay na Siudad kan Aldaw; mga pira sanang taon pakalihis, an Ingles na pilosopong si Francis Bacon sa pag-estorya “kan maogma asin nag-ooswag na estado” kan saiyang Bagong Atlantis. Sa pag-agi kan mga siglo, an gabos na klase nin madonong (baga man may relihiyon o dai) nagladawan nin dinosenang Utopia. Pero pipira sana sa sainda, kun igwa man, an pinaniwalaan.
Nagkaigwa pa ngani nin mga nagprobar na itogdok an saindang mga Utopia. Halimbawa, kan 1824 an sarong mayaman na Ingles, si Robert Owen, nagdesisyon na bumalyo sa Indiana, E.U.A., tanganing maotob an saiyang mga ideya nin Utopia sa baryo na nginaranan niang Bagong Pagkaoroyon. Kombensido na sa irarom nin tamang mga kamugtakan, an mga tawo maoswag, inubos nia an haros gabos niang kayamanan sa pagmamaigot na maestablisar an iniimahinar niang sarong bagong moral na kinaban. Pero an mga resulta nagpaheling na an bagong mga kamugtakan sa buhay bakong igo na makaprodusir nin bagong mga tawo.
Haros gabos na politikal na ideolohiya naninindogan na an tawo kaipuhan na planohon an kinaban sono sa saiyang sadiring kaaraman asin sa saiyang sadiring sentido nin kun ano an tama tanganing maotob an pinangarap na paraiso digdi sa daga. Alagad, masakit paniwalaan pero totoo, an mga pagprobar na maotob an siring na makosog na mga kamawotan nagresulta sa mga guerra asin rebolusyon, siring baga kan Rebolusyon sa Pransia kan 1789 asin kan Rebolusyon kan mga Bolshevik kan 1917. Imbes na darahon an mga kamugtakan na paraiso, an mga paghihingoang ini parateng guminiya sa naggrabeng kolog asin kasakitan.
Makokosog na kamawotan, mga plano, Utopia, asin mga pagprobar na maotob an mga iyan—estorya iyan nin sunod-sunod na pagkadisganar. Sa presenteng panahon, an iba nagtataram manongod sa “nabigong pangatorogan” asin sa “katapusan kan panahon nin mga utopia,” na nag-iimbitar sa sato na makanood “na mamuhay na mayong mga utopia.” Igwa daw nin ano man na paglaom na maheling an sarong mas marahay na kinaban, o itinalaga daw iyan na magdanay na sarong pangatorogan sana?
An mga Kristiano Asin an Sarong Mas Marahay na Kinaban
An sarong bagong kinaban bakong sarong pangatorogan sana—iyan seguradong paglaom! Si Jesu-Cristo, an Kagpundar kan Kristianismo, nakaaaram na an presenteng kinaban na ini bakong an pinakamarahay sa gabos na posibleng kinaban. Itinokdo nia na an daga mamanahon kan mga mahoyo asin na an katuyohan nin Dios mangyayari dian. (Mateo 5:5; 6:9, 10) Kapwa sia asin an saiyang mga disipulo nakaaram na an kinaban na ini kontrolado kan kaiwal nin Dios, si Satanas na Diablo, asin na ini an pangenot na dahelan sa dakol na kasakitan kan katawohan. (Juan 12:31; 2 Corinto 4:4; 1 Juan 5:19; Kapahayagan 12:12) An maimbod na mga Judio naghalat kan aldaw na an Dios kakaldahon an daga nin sararoan sa gabos na panahon sa mga guerra, kolog, asin helang tanganing panoon iyan nin mga mamomoton sa katoninongan asin hustisya. Sa kaagid na paagi, an mga Kristiano kan enot na siglo kompiadong naghalat na an presenteng kinaban na ini masalidahan nin sarong bagong palakaw nin mga bagay, “bagong kalangitan asin sarong bagong daga.”—2 Pedro 3:13; Salmo 37:11; 46:8, 9; Isaias 25:8; 33:24; 45:18; Kapahayagan 21:1.
Kan napapako si Jesu-Cristo sa hariging pasakitan, inotro nia an panuga na sarong mas marahay na kinaban sa sarong maraot na nagpaheling nin kadikit na pagtubod sa Saiya. “[Si Jesus] nagsabi saiya: ‘Sa katotoohan sinasabi ko saimo ngonyan, Ika makakaibahan ko sa Paraiso.’” (Lucas 23:40-43) Ano daw an nasabotan kan maraot na idto sa mga tataramon na iyan? Nagsuherir daw si Jesus na an maraot ‘makakaibahan nia’ sa langit kan aldaw man sanang idto, siring kan garo baga ipinangangahulogan kan nagkapirang Katoliko asin Protestanteng mga traduksion kan Biblia? Dai, bako iyan an boot sabihon ni Jesus, mantang pagkabuhay nia liwat, sinabihan ni Jesus si Maria Magdalena na Sia ‘dai pa nasakat sa Ama.’ (Juan 20:11-18) Minsan ngani tinokdoan sinda ni Jesus sa laog nin tolo may kabangang taon, bago kan Pentecostes 33 C.E. dawa an saiyang mga apostol dai naglaom sa langitnon na paraiso. (Gibo 1:6-11) An maraot na iyan nakasabot sa kun ano an masasabotan kan dakulang mayoriya nin mga Judio na nabubuhay kan panahon na idto: nanunuga si Jesus nin sarong mas marahay na kinaban na maabot sa sarong paraisong daga. An sarong iskolar na Aleman nag-ako: “An katokdoan nin pagpadusa pagkagadan dai minalataw sa Daan na Tipan.”
Na magkakaigwa nin sarong paraiso sa satong daga pinatutunayan ni apostol Pablo sa saiyang surat sa mga Hebreo. Kan pinakokosog an saiyang mga kapagtubod na dai ‘pabayaan an dakulaon na kaligtasan na pinonan na itaram paagi ki Jesu-Cristo,’ nanindogan si Pablo na si Jesus tinawan ni Jehova Dios nin autoridad sa bilog na “ineerokan na daga [Griego, oi·kou·meʹne] na madatong.” (Hebreo 2:3, 5) Sa Kristianong Griegong Kasuratan, an terminong oi·kou·meʹne perming nanonongod sa satong daga na iniistaran nin mga tawo, bakong sa langitnon na kinaban. (Ikomparar an Mateo 24:14; Lucas 2:1; 21:26; Gibo 17:31.) Kun siring an Kahadean nin Dios na pinamamahalaan ni Jesu-Cristo mamamahala sa bilog na ineerokan na daga. Iyan tunay na magigin sangkap na lugar na mapamumuhayan!
Minsan ngani an Kahadean mismo langitnon, iyan mainterbenir sa mga gibo-gibo kan daga. Na may anong mga resulta? An mga helang, karingisan, kadukhaan, asin kagadanan malilingawan na. Dawa an kabigoan asin pagkadiskontento mawawara na. (Kapahayagan 21:3-5) An Biblia nagsasabi na ‘bibikladon nin Dios an saiyang kamot asin paninigoan an mawot nin lambang bagay na may buhay.’ (Salmo 145:16) An mga problema siring baga kan kawaran nin trabaho asin polusyon magkakaigwa nin praktikal asin nagdadanay na solusyon. (Isaias 65:21-23; Kapahayagan 11:18) Pero orog sa gabos, huli sa bendisyon nin Dios, magkakaigwa nin kapangganahan nin katotoohan, hustisya, asin katoninongan—mga kuwalidad na garo baga haros nawara na!—Salmo 85:7-13; Galacia 5:22, 23.
An gabos daw na ini sarong pangatorogan, sarong Utopia? Bako, an pinakamasakit sa gabos na panahon na ini na nabubuhayan niato nagpapaheling na kita nasa “huring mga aldaw” kan kinaban na ini asin na kun siring an bagong kinaban harani na. (2 Timoteo 3:1-5) Boot daw nindong mabuhay duman? Makanood kun paano iyan posible paagi sa pag-adal sa Biblia kaiba kan mga Saksi ni Jehova. An sarong mas marahay na kinaban harani na, orog na marahay kisa sa pinangatorogan niato. Iyan bakong sarong Utopia—iyan sarong katunayan!
[Ritrato sa pahina 7]
Sarong mas marahay na kinaban—dai na mahahaloy magigin sarong katunayan