An Biblia Talagang Tataramon nin Dios
TOTOO daw na sa pag-oltanan nindang duwa, an Biblia nahale kan siensia asin kan higher criticism sa dating kamugtakan kaiyan bilang Tataramon nin Dios? Iyan an madaling iisipon nin saro. Minsan an mga namomoon sa relihiyon andam na magtao nin nasusurat na kapahayagan na an Biblia bakong sientipiko, asin an higher criticism iginagalang na gayo na iyan itinotokdo ngani sa mga seminaryo teolohiko. Alagad ano an ipinaheheling kan mga katunayan?
An Biblia Asin an Higher Criticism
Manongod sa higher criticism, an totoo iyo na, sagkod ngonyan, mayo nin ikinakataong marigon na pruweba sa mga ideya kaiyan. Mayo man na nakuang ipinamumugtak na mga reperensiang pinagkuanan kan Pentateuco o kan libro ni Isaias. Asin an suanoy na mga tada nin Daniel nadiskobre na nagsusuherir na an libro iginagalang nang gayo mga pira sanang taon pakalihis kan sinasabi kan mga naniniwala sa higher criticism na panahon nin pagkasurat kaiyan!
An sarong propesor sa teolohiya nagsabi: “Dai napatutunayan sa arin man na partikular na kaso na an mga libro kan Biblia naglataw sa madayang paagi arog kan sinasabi kan mga kritiko. Sarong bagay an paghingako kan grupong iyan sa siring na bagay, iba man na bagay an pagpatunay ninda dian.” (Si Wick Broomall sa Biblical Criticism) Idinugang pa nin sarong arkeologo: “Dai puwedeng magsobra an pagdodoon na haros mayo nin ebidensia sa suanoy na Haraning Sirangan sa mga pagkompuwesto dokumentaryo o literaryo.” (Si W. F. Albright sa From the Stone Age to Christianity) Totoo, padagos na naglalakop an higher criticism. Alagad an dahelan iyo na iyan kaoyon na gayo sa sekular na kaisipan ngonyan, bakong huli ta iyan napatunayan na.
An Biblia Asin an Siensia
Kun siring, may mga paagi daw na napahimutikan kan siensia an Biblia? Bueno, kun beses garo baga iyo. Halimbawa, kan ika-18 siglo an nag-oorog na pakasabot sa pagkagibo kan daga nagpaliwanag na an satong planeta gurangon na. Kaidto, dakol na relihiyonista an nag-iinsistir na, sono sa Biblia, an daga 6,000 anyos pa sana an edad. Garo baga ini malinaw na kaso nin sarong katokdoan sa Biblia na napahimutikan. Alagad ta an totoo, mayo nin sinasabi an Biblia kun gurano na kagurang an daga. An dahelan kan problema iyo an salang pagsabot kan mga relihiyonistang idto.
An pinakaenot na mga tataramon kan Biblia iyo ini: “Sa kapinonan linalang nin Dios an kalangitan asin daga.” (Genesis 1:1) An kapahayagan na ini, na nagkaigwa nin kapinonan, kaoyon sa presenteng mga sientipikong obserbasyon. Dangan, sono sa Biblia, nagkaigwa nin panahon na an daga “mayo nin kahusayan asin daing laog,” daing nag-iistar asin dai maiistaran. (Genesis 1:2) An mga geologo na nagpoprobar na bilogon an enot na kasaysayan kan daga nagsusuherir na may panahon na ini man nanggad an kamugtakan. Sumunod, ilinaladawan kan Biblia kun paano naporma an kadagatan asin kadagaan. Luminataw an mga pananom, dangan an mga hayop sa dagat, gamgam, asin, huri, an mga hayop sa daga. Sa katapustapusi, luminataw mismo an tawo. Sa kagabsan, kaagid na gayo ini sa nadiskobre nin mga sientista paagi sa pagkotkot sa dating geolohikong mga suon kan daga, pati sa kagabsan na pagkasunodsunod kan paglataw nin buhay.—Genesis 1:1-28.
Dai boot sabihon kaini na an Biblia biyong kaoyon sa mga sinasabi sa sientipikong mga libro. Alagad kadakol kan mga puntong pinagkakaoyonan kaya kaipuhan na isipon niato: ‘Paano nagkaigwa nin kadakol na aram an enot na mga parasurat na idto sa Biblia?’ Kun kokonsideraron an hababang grado nin sientipikong kaaraman kan suanoy na mga aldaw na idto, an solamenteng paliwanag iyo na may nagsabi sainda—makosog na patotoo sa bagay na an Biblia talagang Tataramon nin Dios. Kun igwa nin mga dai pagkakaoyon an mga teoriya kan mga sientista asin an Biblia, maninigo daw na permi niatong isipon na an Biblia sala asin an mga sientista perming tama? Kadakol kan mga ehemplo na nagpapaheling na an siensia puwedeng masala sa panapanahon.
Siyempre, an teoriya nin ebolusyon sarong dakulang punto na dai kaoyon kan Biblia. An mahalagang mangnohon manongod sa teoriyang ini iyo an marikas na pagkapopular kaiyan sa tahaw nin mga sientista pagkapublikar kan libro ni Darwin na The Origin of Species. Iyan haloy nang inako bago pa man nagkaigwa nin panahon na baloon an teoriya kan libro o humanap nin pruweba sa rekord kan preserbadong mga tada. Taano? An ebolusyonistang si Hoimar v. Ditfurth prangkang nag-admitir: “An siensia kun tatawan nin pakahulogan iyo an pagprobar na ipaliwanag an tawo asin an naturalesa na dai ginagamitan nin milagro.” (The Origins of Life, ni H. v. Ditfurth) Kaya makangangalas daw na an mga sientista bilog na pusong inako an teoriya nin ebolusyon, na nagtatao nin dakol na panahon asin paghihingoa na mapatunayan iyan asin nin kakadikit na paghihingoa na iyan mapahimutikan? An solamenteng ibang paliwanag, an paglalang, sarong milagro—na para sa sainda dai man lamang puwedeng isipon.
Alagad an totoo, para sa siisay man na bakong kontra sa mga milagro, an paglalang lohikong gayong paagi nin pagsabot sa mga bagay na dai ikinakapaliwanag nin mga sientista, arog baga kan pinaghalean kan prinsipyo nin buhay, pakaaram, intelihensia, asin moral na naturalesa nin tawo.
Sarong Librong May Puwersa
An Biblia mismo nagpapatanid na magkakatumang an inakong kadonongan kan kinaban asin an mga katokdoan kan Biblia. (1 Corinto 1:22, 23; 3:19) Mantang daing kasegurohan an kaaraman na basado sa pagsiyasat asin pangangatanosan nin tawo, dai niato maninigong ipagngalas an pagkakatumang na ini. Asin dai kita maninigong mahadit kun an ibang popular na teoriya kontra sa Biblia. An Biblia mismo nagtotokdo sato na humanap nin ibang pruweba sa paghihingako kaiyan na iyan tunay na Tataramon nin Dios.
Halimbawa, an Biblia napatunayan na libro nin hula. (2 Pedro 1:19-21) An mga naniniwala sa higher criticism nagsasabi na an mga hulang ini isinurat pagkatapos na kan pangyayari, alagad sa dakol na kaso ini malinaw na imposible. An mga hula manongod ki Jesus na ginibo dakol pang siglo bago sia namundag naotob sagkod sa ultimong letra. (Helingon, halimbawa, an Isaias 53:1-12; Daniel 9:24-27.) An sadiring mga hula ni Jesus manongod sa pagkalaglag kan Jerusalem naotob nin eksakto. Asin an mga hula na itinao nia asin ni apostol Pablo manongod sa huring mga aldaw kun babasahon garo an diaryo kasubagong aga. (Mateo 24; Marcos 13; Lucas 21; 2 Timoteo 3:1-5) Mantang an mga tawo midbid na bakong eksakto kun pinoprobaran nindang isabi an mangyayari sa ngapit, an mga hula sa Biblia makosog na argumento na iyan may mas halangkaw na Ginikanan.
An saro pang mapuwersang ebidensia maheheling sa sadiring mga tataramon kaiyan: “An tataramon nin Dios buhay asin mapuwersa.” (Hebreo 4:12) An puwersang iyan ikinapaheling sa bilog na kasaysayan kan mga tawo na nagtios nin kasakitan asin nagadan para sa diretso na magbasa kan Biblia o ihiras iyan sa iba. Mayo nin ibang babasahon na nagkaigwa nin siring na epekto sa mga tawo para sa ikakarahay kun binabasa sa espiritu nin kapakumbabaan asin pagkarasonable. Binabakle kaiyan an mga tawong parapakiiwal na magin mga matoninong asin kaya kaiyan na biyong liwaton an pagkatawo nin saro. (Miqueas 4:3, 4; Efeso 4:24) Bilang halimbawa, helinga an ginibo kan Biblia ki Luiz.
Sa bilanggoan sa Brazil na duman sia prineso, si Luiz midbid na peligroso nanggad. Dangan, an saro sa mga Saksi ni Jehova, mantang naglilingkod sa ibang kapwa preso ni Luiz, nagkaoportunidad na makaolay si Luiz. An mga tataramon kan Biblia nagkaigwa nin dakulang epekto ki Luiz na dai nahaloy nagliwat an saiyang pagkatawo. (Colosas 3:9, 10) Kaidto, mayo nin siisay man na nangangahas na sumimbag sa saiya, pero ngonyan maboot na an pagtratar nia sa gabos asin itinatao pa an maninigong paggalang sa mga autoridad kan bilanggoan. Limang taon poon kan an Biblia magkaepekto sa pagkatawo ni Luiz, pinonan niang ihiras sa ibang preso an saiyang nanonodan, asin tinotogotan ngani siang maghulit sa luwas kan bilanggoan.
Helingon man si Wayne. Si Wayne namumuhay na nagpapangana sa sadiri sa Estados Unidos, na sa kadaklan ginagamit sa inmoralidad asin pag-abuso sa droga. Kan sia mag-agom, an maraot niang ugale sa katapustapusi nagtulod sa saiyang agom na magin inmoral man. Maraot nanggad an kamugtakan kan saindang pamilya. Kaidtong madali na sindang magdiborsio, an saro sa mga Saksi ni Jehova nagkaoportunidad na ipaheling ki Wayne an sinasabi kan Biblia manongod sa responsibilidad asin pagkamoot sa laog kan pamilya. (Efeso 4:22-24; 5:22-28) Natabangan sia na maaraman an causa kan iba sa saiyang mga problema. (Helingon an 1 Corinto 15:33.) Asin, sa katapustapusi, naliwat nia an saiyang kaisipan. Ini nakatabang man sa saiyang agom na magbakle. Ngonyan an hoben na pamilyang ini sarong modelo nin pagkakontento—salamat sa Biblia.
Ultimo, helingon an nangyari ki Elena. Sia hoben na taga-Argentina na may grabeng kamondoan. Kan sia dumolok sa sikiyatrista para sa tabang, sinabihan sia na kaipuhan siang makidorog minsan kiisay tanganing maresolberan an saiyang mga problema. Naholog sia sa inmoralidad, espiritismo, asin makosog na paggamit nin tabako. Duwang beses siang nagpakua nin aki. Alagad ta an mga Saksi ni Jehova nagpaheling nin interes ki Elena asin nakatabang saiya na iaplikar an Biblia sa saiyang buhay. Luway-luway, an mga tataramon kan Biblia nagpangyari saiya na haleon an saiyang maraot na mga ugale asin mamidbid an Kaglalang, si Jehova Dios, asin an saiyang Aki, si Jesu-Cristo. Ngonyan, sa pagtaram manongod sa duwang Personang ini, si Elena nagsasabi: “Dai ako maninigong umako kan marahay na mga bagay na inaako ko gikan sa sainda, asin sa dahelan na ini boot kong orog na ipahayag an saindang pagkaherak asin pagkamoot sa sato.”
Arog kan ipinaheheling kan nagkapirang halimbawang ini, an Biblia puwedeng makatao nin kapakipakinabang na puwersa sa satong buhay. Si Luiz, Wayne, asin Elena natabangan kan ipamidbid sa sainda nin mga Saksi ni Jehova an Biblia asin itokdo sa sainda kun paano iaaplikar an sinasabi kaiyan. Sa kinaban ngonyan, labing tolong milyon an mga Saksing ini, asin an dakol sa sainda nagkaigwa nin kaagid na mga eksperyensia kan mga nakaagi asin sinda gabos nagtogot na an Biblia gumibo nin darakulang pagliwat sa saindang buhay. An resulta?
An tolong milyon na mga Kristianong ini minakompuwesto nin sarong komunidad na dian nareresolberan na an mayor na mga problema na ngonyan nagbubugtak sa peligro kan ngapit nin katawohan. Dai sinda nababanga nin nasyonalidad o pagkalaenlaen nin tribo. Imbes, sa tabang kan Biblia sinda naghihingoa na mahale an mga pagpalaenlaen sa rasa asin ekonomiya. Asin nakanood sindang mag-iribaiba na may katoninongan, na saro na mismong preliminaryong kaotoban kan saro sa mas makangangalas na mga hula kan Biblia.—Isaias 11:6-9.
An pag-eksister nin siring na grupo mapuwersang pruweba na an Biblia talagang Tataramon nin Dios. Inaagda mi kamo na midbidon an mga Kristianong ini asin berepikaron mismo nindo an pruwebang ini. An mga Saksi ni Jehova maoogmang gayo na tabangan kamong magibo iyan.
[Blurb sa pahina 5]
Mayo nanggad nin marigon na pruweba an mga paghihingako kan “higher criticism”
[Blurb sa pahina 6]
An Biblia dai nagsasarig sa modernong siensia o mga pilosopiya tanganing patunayan na iyan an Tataramon nin Dios
[Ritrato sa pahina 7]
An Biblia nakakabakle sa mga tawo