DAI kayang gibohon nin mga hayop an ginigibo nindo ngonyan. Saro sa kada 6 katawo an dai nakanood na magbasa—parate na huling mayo nin oportunidad na mag-eskuela—asin sa mga nakanood, dakol an bakong regular dian. Pero, an saindong abilidad na magbasa nin mga babasahon nagtotogot sa saindo na sa paaging ini makabiahe sa ibang nasyon, mamidbid an mga tawo na an buhay makadudugang sa kualidad kan saindong buhay, asin magkamit nin praktikal na kaaraman na makatatabang sa saindo na makaya an mga kapurisawan sa buhay.

An abilidad na magbasa nakaiimpluwensia sa kun gurano an pakinabang nin sarong hoben sa saiyang pag-eskuela. Kun sia maghanap nin trabaho, an abilidad nia sa pagbasa puedeng makaimpluwensia sa klase nin trabahong makukua nia asin sa kun pirang oras sia kaipuhan na magtrabaho tanganing mabuhay. An mga agom na babae na matibay magbasa mas may kakayahan na atamanon an saindang pamilya kun dapit sa tamang pagkakan, pangangataman sa salud, asin paglikay sa helang. An mga ina na matibay magbasa puede man na magtao nin positibong marhay na impluwensia sa intelektuwal na progreso kan saindang mga aki.

Siempre, an kadarudakulaing pakinabang sa pagbasa iyo na iyan puedeng magpangyari sa saindo na ‘makua an mismong kaaraman nin Dios.’ (Tal. 2:5) An dakol sa mga paagi na kita naglilingkod sa Dios kalabot an abilidad na magbasa. An Kasuratan asin mga publikasyon na basado sa Biblia binabasa sa mga pagtiripon kan kongregasyon. An pagkaepektibo nindo sa ministeryo sa langtad apektadong marhay kan saindong pagbasa. Asin an pag-andam para sa mga aktibidad na ini may kalabot na pagbasa. Sa dahelan na iyan an saindong espirituwal na pagtalubo dependeng marhay sa saindong mga ugale sa pagbasa.

Aprobetsaran an Oportunidad

An nagkapira na nag-aadal kan mga dalan nin Dios limitado an inadalan. Tibaad kaipuhan nindang tokdoan na magbasa tangani na rumahay an saindang espirituwal na pag-oswag. O tibaad kaipuhan ninda an personal na tabang sa pagparahay sa saindang abilidad sa pagbasa. Kun may lokal na pangangaipo, naghihingoa an mga kongregasyon na mag-organisar nin mga klase para sa pagbasa asin pagsurat basado sa publikasyon na Apply Yourself to Reading and Writing. Rinibo an nakinabang nin dakula sa probisyon na ini. Huli sa importansia nin pakabasa nin matibay, an nagkapirang kongregasyon nag-aareglo nin mga klase para sa pagpakarhay sa pagbasa na gigibohon kadungan kan Teokratikong Paadalan sa Pagmiministro. Dawa sa mga lugar na mayo kan siring na mga klase, puedeng umoswag an saro paagi sa paggamit nin kadikit na oras kada aldaw na magbasa nin makosog asin paagi sa regular na pag-atender saka pagpartisipar sa paadalan.

Makamomondo, huli sa mga komiks asin telebisyon, kabilang sa iba pang bagay, napagilid na an pagbasa sa buhay nin dakol na tawo. An pagdalan nin telebisyon asin limitadong pagbasa puedeng makaolang sa progreso kan abilidad nin sarong tawo sa pagbasa asin kan saiyang abilidad na magin malinaw an kaisipan saka pangangatanosan asin magin matibay na magtaram.

An mga publikasyon na nakatatabang sa sato na masabotan an Biblia itinatao kan “fiel asin may diskresion na oripon.” Huli kaini makukua an abundang suplay nin impormasyon may labot sa mahalagang marhay na espirituwal na mga bagay. (Mat. 24:45; 1 Cor. 2:12, 13) An mga iyan nagpapangyari man na kita makasubaybay sa importanteng mga bareta sa kinaban asin sa kahulogan kaiyan, nagtatabang sa sato na mas makaaram manongod sa naturalesa, asin nagtotokdo sa sato nin mga paagi na maatubang an mga isyu na may labot sa sato. Orog sa gabos, iyan nagkokonsentrar sa kun paano makapaglilingkod sa Dios sa maaakong paagi asin makakamtan an saiyang pag-oyon. An siring na nakararahay na pagbasa matabang sa saindo na magtalubo bilang tawong espirituwal.

Siempre, an abilidad na matibay magbasa bako man mismong bentaha. An abilidad na iyan kaipuhan na gamiton sa tamang paagi. Kapareho nin pagkakan, an pagbasa dapat na mapamili. Taano ta makakan nin kakanon na mayo nin itataong tunay na sustansia o na tibaad hihilohon pa kamo? Sa kaagid na paagi, taano ta mabasa nin materyales, dawa insidental sana, na makararaot sa isip asin puso? An mga prinsipyo sa Biblia iyo an maninigong gamiton niatong pamantayan sa kun anong babasahon an pipilion niato. Bago magdesisyon kun ano an babasahon nindo, isaisip an mga teksto na arog kan Eclesiastes 12:12, 13; Efeso 4:22-24; 5:3, 4; Filipos 4:8; Colosas 2:8; 1 Juan 2:15-17; asin 2 Juan 10.

Magbasa na May Tamang Motibo

An halaga kan tamang motibo sa pagbasa nagigin malinaw pakasiyasata kan mga salaysay kan Ebanghelyo. Sa Ebanghelyo ni Mateo, halimbawa, manonompongan niato si Jesus na hinahapot an madodonong na marhay na namomoon sa relihion nin mga hapot na arog kan “Ano dai nindo nabasa?” asin “Ano dai nindo noarin man nabasa ini?” bago nia itao sa sainda an sono sa Kasuratan na simbag sa saindang tusong mga hapot. (Mat. 12:3, 5; 19:4; 21:16, 42; 22:31) An sarong leksion na nanonodan niato digdi iyo na kun sala an motibo niato sa pagbasa, puede na mapasala an satong konklusyon o biyo niatong dai makua an punto. Binabasa kan mga Fariseo an Kasuratan ta paghona ninda paagi kaiyan, magkakamit sinda nin buhay na daing katapusan. An balos na iyan, arog kan sabi ni Jesus, dai itinatao sa mga dai namomoot sa Dios asin nag-aako kan Saiyang paagi nin pagliligtas. (Juan 5:39-43) An intension kan mga Fariseo maimot; huli kaini, sala an dakol nindang konklusyon.

An pagkamoot ki Jehova iyo an puedeng magin pinakadalisay na motibo niato sa pagbasa kan saiyang Tataramon. An siring na pagkamoot nagpapahiro sa sato na aramon an kabotan nin Dios, ta an pagkamoot “naggagayagaya sa katotoohan.” (1 Cor. 13:6) Dawa kun dai kita naoogmang magbasa kaidto, an pagkamoot ki Jehova sa ‘bilog niatong isip’ mapahiro sa sato na entusiastikong gamiton an satong isip sa paglaog dian kan kaaraman sa Dios. (Mat. 22:37) An pagkamoot nakapupukaw sa interes, asin an interes nakaaanimar sa pakanood.

Konsideraron an Rikas

An pagbasa konektadong marhay sa pakamidbid. Ngonyan mismo na kamo nagbabasa, saindong minimidbid an mga termino asin ginigirumdom an kahulogan kaiyan. Maparirikas nindo an saindong pagbasa kun pahihiwason nindo an saindong pakamidbid. Imbes na pumondo sa pagheling sa kada termino, probaran na durungan na helingon an nagkapirang termino. Mantang napatatalubo nindo an abilidad na ini, maririsa nindo na mas malinaw nindong nasasabotan an saindong binabasa.

Minsan siring, kun mas hararom an binabasa nindo, an pakinabang na makukua nindo sa saindong paghihingoa tibaad madugangan sa paggamit nin laen man na paagi. Sa paghatol ki Josue manongod sa pagbasa nia kan Kasuratan, sinabi ni Jehova: “An librong ini kan ley dai dapat sumuhay sa saimong ngoso, asin basahon mo iyan nin pahinghing.” (Jos. 1:8) An pagtaram nin pahinghing parateng ginigibo kun an saro nag-iisip-isip. Kun siring, an termino sa Hebreo na trinadusir na ‘basahon nin pahinghing’ tinatradusir man na “horophoropon.” (Sal. 63:6; 77:12; 143:5) Kun naghohorophorop, an saro nag-iisip-isip nin hararom; dai sia naghihidali. An pagbasa sa may pag-estudyar na paagi minatogot na an Tataramon nin Dios magkaigwa nin mas dakulang epekto sa isip asin puso. An Biblia may hula, hatol, mga talinhaga, berso, mga kapahayagan nin paghokom nin Dios, mga detalye mapadapit sa katuyohan ni Jehova, asin dakol na aktuwal na halimbawa—gabos mahalaga sa mga gustong maglakaw sa mga dalan ni Jehova. Abaa kapakipakinabang na basahon an Biblia sa paagi na minatogot na iyan ikatudok nin hararom sa saindong isip asin puso!

Makanood na Magkonsentrar

Mantang kamo nagbabasa, ibugtak an sadiri nindo sa kada eksenang ilinaladawan. Hingoahon na maheling an mga personahe sa isip nindo, asin imahinaron kun ano an namamatean ninda sa mga eksperyensiang nangyayari sa saindang buhay. Ini pasil sana kun binabasa an salaysay na arog kan manongod ki David asin Goliat, na nasusurat sa 1 Samuel kapitulo 17. Alagad dawa an mga detalye sa Exodo asin Levitico manongod sa pagtogdok kan tabernakulo o pagbugtak sa katongdan kan kabilogan na grupo nin mga saserdote mabubuhay kun ilinaladawan nindo sa isip an mga sokol asin materyales o iniimahinar an parong kan insenso, kan sinanglag na harina, asin kan mga hayop na iinaatang bilang dolot na tinotong. Isip-isipa kun gurano kanakapupukaw nin may pagkangirhat na paggalang an pag-otob sa mga serbisyo kan saserdote! (Luc. 1:8-10) An paglakip kan saindong mga sentido asin kan saindong emosyon sa paaging ini makatatabang sa saindo na masabotan an kahulogan kan saindong binabasa asin magseserbing tabang sa memorya.

Pero, kun dai kamo magmamaan, tibaad magbaragbarag an isip nindo kun kamo naghihingoang magbasa. Tibaad nasa pahina an saindong mga mata, alagad nasa ibang lugar an saindong isip. May musika daw na pinatutugtog? Bukas daw an telebisyon? Nag-oolay daw an mga miembro nin pamilya? Kun puede, pinakamarahay na magbasa sa lugar na toninong. Minsan siring, tibaad hale sa laog an disturbo. Tibaad sibot kamo sa bilog na aldaw. Abaa kapasil na isip-isipon giraray an mga aktibidad kan aldaw! Siempre, marahay na repasohon an mga nangyari kan aldaw na iyan—alagad bakong sa oras na kamo nagbabasa. Tibaad minapoon kamo na konsentrado an saindong isip, o tibaad binubuksan pa nindo nin pamibi an saindong pagbasa. Alagad ta mantang kamo nagbabasa, nagpopoon nang lumupad an saindong isip. Probaran giraray. Disiplinahon an sadiri na papagdanayon na konsentrado an saindong isip sa saindong binabasa. Luway-luway, maheheling nindo an pag-oswag.

Ano an ginigibo nindo kun may nanunuparan kamong termino na dai nindo nasasabotan? An nagkapirang termino na bakong pamilyar tibaad tawan nin kahulogan o tokaron sa binabasa nindo. O tibaad mamansayan nindo an kahulogan sa konteksto. Kun dai, magtao nin oras na hanapon an termino sa diksionaryo kun igwa, o tandaan an termino tangani na pagkatapos ikahapot nindo sa iba an kahulogan. Ini makapahihiwas sa saindong bokabularyo asin makakokontribwir sa pagsabot nindo sa saindong binabasa.

Pampublikong Pagbasa

Kan si Timoteo sabihan ni apostol Pablo na padagos na magmaigot sa pagbasa, an partikularmenteng gustong sabihon ni Pablo pagbasa sa kapakinabangan nin iba. (1 Tim. 4:13) An epektibo na pampublikong pagbasa bako sanang makosog na pagbasa nin mga termino hale sa sarong pahina an kalabot. Kaipuhan na masabotan kan nagbabasa an kahulogan kan mga termino asin marorop an mga ideyang ipinahahayag kaiyan. Sa siring sanang kamugtakan na ikapaaabot nia nin tama an mga ideya asin ikapahahayag nin eksakto an mga emosyon. Siempre, ini nagkakaipo nin lubos na pag-andam asin pagpraktis. Huli kaini, nagsadol si Pablo: “Padagos kang magmaigot sa pampublikong pagbasa.” Mag-aako kamo nin mahalagang pagpatood sa abilidad na ini sa Teokratikong Paadalan sa Pagmiministro.

Gumibo nin Paagi na Magkapanahon sa Pagbasa

“An mga plano kan mahigos seguradong nagbubunga nin bentaha, tara an gabos na naghuhumari seguradong mapasiring sa pagkatikapo.” (Tal. 21:5) Kanigoan katotoo kaiyan kun dapit sa satong kamawotan na magbasa! Tangani na kamtan an “bentaha,” kaipuhan na mahigos kitang magplano tangani na an satong pagbasa dai maagawan nin lugar kan ibang mga aktibidad.

Noarin kamo nagbabasa? Nakikinabang daw kamo sa pagbasa kun amay na aga? O mas marigmat kamo sa mas huring kabtang kan aldaw? Kun makatatagama kamo nin dawa 15 o 20 minutos kada aldaw sa pagbasa, mapapangalas kamo kun gurano kadakol kan mahahaman nindo. An importanteng marhay pagigin regular.

Taano ta pinili ni Jehova na ipasurat sa sarong libro an saiyang marahayon na mga katuyohan? Tangani na an mga tawo makakonsulta sa saiyang nasusurat na Tataramon. Ini nagpapangyari sa sainda na estudyaran an makangangalas na mga gibo ni Jehova, isabi ini sa saindang mga aki, asin memoryahon an mga ginibo nin Dios. (Sal. 78:5-7) An apresasyon niato sa pagigin buka an palad ni Jehova sa bagay na ini ikinapaheheling sa pinakamarahay na paagi sa satong pagmamaigot na basahon an saiyang Tataramon na nagtatao nin buhay.

NAPAGMASDAN na daw nindo an mga tawo na namimili nin prutas? An kadaklan inoobserbaran an kolor asin kadakulaan kaiyan tanganing madeterminaran an pagkahinog kaiyan. An nagkapira pinaparong an prutas. An iba dinuduotan iyan, pinipildit pa ngani iyan. An iba pa tinitimbang iyan, na tigsaro an duwang kamot tanganing maaraman kun arin an mas matagok. Ano an iniisip kan mga tawong ini? Saindang inaanalisar an mga detalye, tinitirotimbang an mga pagkakalaen, ginigirumdom an naenot na mga pinili, asin ikinokomparar an naheheling ninda ngonyan sa dati na nindang aram. May naghahalat sa saindang masiram na balos ta tinatawan ninda nin maingat na atension an bagay na iyan.

Siempre, mas dakulang marhay an mga balos sa pag-adal kan Tataramon nin Dios. Kun an siring na pag-adal may importanteng lugar sa satong buhay, an satong pagtubod mas minakosog, an satong pagkamoot minararom, an satong ministeryo nagigin mas mabunga, asin an mga desisyon na ginigibo niato nagtatao nin mas dakulang ebidensia nin pakamansay saka diosnon na kadonongan. May labot sa siring na mga balos, sinasabi kan Talinhaga 3:15: “An gabos na ibang kinawiwilihan mo dai ikapapantay dian.” Naeeksperyensiahan daw nindo an siring na mga balos? Puedeng makakontribwir an paagi nin saindong pag-adal.—Col. 1:9, 10.

Ano an pag-adal? Iyan bako sanang hababaw na pagbasa. Kalabot dian an paggamit kan saindong kakayahan nin isip sa maingat o halawig na pag-estudyar sa sarong tema. Kaiba dian an pag-analisar sa saindong binabasa, na ikinokomparar iyan sa dati na nindong aram, asin pag-obserbar sa itinaong mga dahelan para sa ginibong mga deklarasyon. Kun nag-aadal, isipon nin hararom an ano man na mga ideyang ipinahayag na tibaad bago sa saindo. Estudyaran man kun paano nindo mas lubos na ikaaaplikar nin personal an hatol sono sa Kasuratan. Bilang Saksi ni Jehova, bobooton man nindong isipon an mga oportunidad na magamit an materyales sa pagtabang sa iba. Siempre pa, kaiba sa pag-adal an paghorophorop.

Pagkaigwa kan Tamang Kamugtakan nin Isip

Kun nag-aandam na mag-adal, ilinuluwas nindo an mga bagay na arog kan saindong Biblia, ano man na publikasyon na plano nindong gamiton, lapis o bolpen, asin tibaad sarong kuaderno. Alagad inaandam man daw nindo an saindong puso? Sinasabi sa sato kan Biblia na “inandam . . . ni Esdras an saiyang puso na konsultahon an ley ni Jehova asin gibohon iyan patin magtokdo sa Israel nin susundon asin hustisya.” (Esd. 7:10) Ano an kalabot sa siring na pag-andam kan puso?

An pamibi nagpapangyari sa sato na magkaigwa nin tamang aktitud sa pag-adal kan Tataramon nin Dios. Boot niato na an satong puso, an satong kairairaroming pagkatawo, andam na umako kan pagtotokdo na itinatao sa sato ni Jehova. Sa kapinonan kan kada pag-adal, hagadon ki Jehova an tabang kan saiyang espiritu. (Luc. 11:13) Arangon sa saiya na tabangan kamong masabotan an kahulogan kan saindong pag-aadalan, kun paano iyan konektado sa saiyang katuyohan, kun paano iyan makatatabang sa saindo na mamansayan an marahay asin maraot, kun paano nindo maninigong iaplikar an saiyang mga prinsipyo sa saindong buhay, asin kun paano nakaaapektar an materyales sa saindong relasyon sa saiya. (Tal. 9:10) Mantang kamo nag-aadal, “padagos [na] maghagad sa Dios” nin kadonongan. (Sant. 1:5) Sadiosan na pagturotimbangon an saindong sadiri sa liwanag kan saindong nanonodan mantang hinahagad nindo an tabang ni Jehova sa paghale kan salang mga kaisipan o nakadadanyar na mga kamawotan. Pirmeng ‘maghimate ki Jehova na may pasasalamat’ para sa mga bagay na saiyang ihinahayag. (Sal. 147:7) An mapagngayongayong pamamaaging ini sa pag-adal nagbubunga nin kadayupotan ki Jehova, ta iyan nagpapangyari sa sato na maghimate sa saiya mantang sia nagtataram sa sato paagi sa saiyang Tataramon.—Sal. 145:18.

An siring na pagigin andam na umako ilinalaen an banwaan ni Jehova sa ibang estudyante. Sa mga mayo nin diosnon na debosyon, uso an pagdudahan asin kuestionon an nasusurat. Alagad bako iyan an aktitud niato. Nagtitiwala kita ki Jehova. (Tal. 3:5-7) Kun may dai kita nasasabotan, dai niato iniisip na may kapangahasan na iyan seguradong sala. Mantang sinisiyasat asin hinahanap an simbag, hinahalat niato si Jehova. (Miq. 7:7) Kapareho ni Esdras, an pasohan niato isagibo asin itokdo an satong nanonodan. Huling may arog kaining inklinasyon an puso, may nakatagama sa satong nagsosopay na mga balos sa satong pag-adal.

Kun Paano Mag-aadal

Imbes na pumoon sana sa parapo 1 asin magpadagos sagkod sa katapusan, tawan nguna nin panahon an preliminaryong pagheling sa enterong artikulo o kapitulo sa materyales. Pumoon paagi sa pag-analisar sa pagkasabi kan titulo. Ini an pinakatema kan saindong pag-aadalan. Dangan maingat na obserbaran kun paano konektado sa pinakatema an mga subtema. Siyasaton an ano man na ilustrasyon, tsart, o kahon sa pagtokdo na kaiba kan artikulo. Ihapot sa sadiri: ‘Basado sa preliminaryong pagheling na ini, ano an inaasahan kong manodan? Paano iyan magigin mahalaga sa sako?’ Nagtatao ini nin direksion sa saindong pag-adal.

Ngonyan kuanon an mga detalye. An mga artikulong pag-aadalan sa Torrengbantayan asin an nagkapirang libro may inimprentang mga hapot. Mantang binabasa nindo an kada parapo, kapakipakinabang na markahan an mga simbag. Dawa mayo nin mga hapot sa pag-adal, puede pa man giraray nindong markahan an importanteng mga punto na boot nindong magirumdoman. Kun bago sa saindo an sarong ideya, tawan iyan nin kadikit na ekstrang panahon tanganing masierto na nasasabotan nindo iyan na marhay. Bantayan an mga ilustrasyon o pangangatanosan na magagamit nindo sa ministeryo sa langtad o ikaiiba sa nagdadangadang na pahayag na asignado sa saindo. Umisip nin espesipikong mga tawo na tibaad mapakokosog an pagtubod kun ipaaabot nindo sa sainda an saindong pinag-aadalan. Markahan an mga puntong gusto nindong gamiton, asin repasohon iyan pagkatapos kan saindong pag-adal.

Mantang ineestudyaran nindo an materyales, basahon an sitadong mga teksto. Analisaron kun paano an kada teksto konektado sa pangenot na punto kan parapo.

Tibaad may manuparan kamong mga punto na dai tolos nindo nasasabotan o gusto nindong siyasaton nin mas detalyado. Imbes na pabayaan iyan na makalingling sa saindo, inotar na tawan ini nin dagdag na pag-estudyar sa huri. Parate na nakaklaro an mga punto mantang binabasa nindo an materyales. Kun dai, puede kamong gumibo nin dagdag na pagsiyasat. Ano daw na mga bagay an puedeng inotar para sa siring na atension? Tibaad may kinotar na teksto na dai nindo nasasabotan nin malinaw. O tibaad dai nindo tolos nasasabotan kun paano iyan aplikado sa temang pinag-oolayan. Tibaad naniniwala kamo na nasasabotan nindo an sarong ideya sa materyales alagad bakong igo tanganing ikapaliwanag iyan sa iba. Imbes na basta na sana ini lihisan, tibaad madonong na iyan siyasaton pagkatapos nindo kan pinonan nindong adalan.

Kan isurat ni apostol Pablo an detalyado niang surat sa mga Kristianong Hebreo, nagpondo nguna sia sa kabangaan kaiyan tanganing sabihon: “Iyo ini an prinsipal na punto.” (Heb. 8:1) Tinatawan daw nindo nin pagirumdom na arog kaiyan an saindong sadiri kun minsan? Estudyare kun taano ta ginibo iyan ni Pablo. Sa naeenot na mga kapitulo kan saiyang ipinasabong na surat, tapos na niang sabihon na si Cristo bilang dakulang Halangkaw na Saserdote nin Dios luminaog sa langit mismo. (Heb. 4:14⁠–5:10; 6:20) Pero, paagi sa pagsiblag kaiyan sa iba asin pagdodoon kan prinsipal na puntong iyan sa kapinonan kan kapitulo 8, inandam ni Pablo an isip kan mga nagbabasa kan surat nia na isipon nin hararom kun paano iyan konektado sa saindang buhay. Sinabi nia na si Cristo tuminindog sa atubangan nin Dios para sa sainda asin binuksan an dalan na sinda mismo makalaog sa “banal na lugar” na iyan sa langit. (Heb. 9:24; 10:19-22) An kasiertohan kan saindang paglaom makatatabang na mapahiro sinda na iaplikar an dagdag pang hatol na yaon sa surat na ini mapadapit sa pagtubod, pakatagal, asin Kristianong gawe-gawe. Siring man, kun kita nag-aadal, an pagsentro kan atension sa prinsipal na mga punto makatatabang sa sato na mamansayan an pagkabilog kan pinakatema asin itutudok sa satong isip an marahay na mga dahelan na gumawe oyon dian.

Pahihiroon daw kamo kan saindong personal na pag-adal? Ini hapot na mahalagang marhay. Kun may nanonodan kamo, ihapot sa sadiri: ‘Paano ini maninigong makaapektar sa sakong aktitud asin sa sakong mga pasohan sa buhay? Paano ko ikaaaplikar an impormasyon na ini sa pagresolber sa sarong problema, pagdedesisyon, o pakaabot sa sarong pasohan? Paano ko iyan magagamit sa sakong pamilya, sa ministeryo sa langtad, sa kongregasyon?’ Mapagngayongayong estudyaran an mga hapot na ini, na hinohorophorop an tunay na mga situwasyon na dian magagamit nindo an saindong kaaraman.

Pakatapos nin sarong kapitulo o artikulo, tawan nin panahon an halipot na repaso. Helingon kun baga magigirumdoman nindo an prinsipal na mga punto asin an nagsusuportar na mga argumento. An paaging ini makatatabang sa saindo na matandaan an impormasyon tanganing magamit sa ngapit.

Kun Ano an Pag-aadalan

Bilang banwaan ni Jehova, kadakol niatong pag-aadalan. Alagad saen daw kita maninigong pumoon? Aroaldaw, marahay na adalan niato an teksto asin komento sa Pagsiyasat sa Kasuratan Aroaldaw. Kada semana, nag-aatender kita sa mga pagtiripon kan kongregasyon, asin an pag-adal bilang pag-andam para digdi makatatabang sa sato na mas makinabang. Dugang pa digdi, an nagkapira madonong na nagtao nin panahon sa pag-adal sa nagkapira sa satong Kristianong mga publikasyon na inimprenta bago ninda nanodan an katotoohan. An iba minapili nin sarong kabtang kan saindang semanal na babasahon sa Biblia asin pinag-aadalan nin mas hararom an mga bersikulong iyan.

Ano kun dai itinotogot kan saindong kamugtakan na maingat na adalan an gabos na impormasyon na pag-oolayan sa semanal na mga pagtiripon kan kongregasyon? Likayan an natatagong mga peligro nin naghihidaling pagbasa kan materyales tangani sanang matapos iyan o, mas grabe pa, dai na logod pag-adal sa arin man dian ta dai nindo kayang adalan an gabos. Imbes, aramon kun gurano an kaya nindong adalan, asin gibohon iyan nin toltol. Gibohon iyan kada semana. Pag-abot nin panahon, hingoahon na dagdagan tanganing ikaiba an ibang pagtiripon.

“Pakosogon an Saimong Kairiba sa Harong”

Rinerekonoser ni Jehova na an mga payo nin pamilya dapat na maghigos tanganing masustentohan an saindang mga namomotan. “Andama an saimong gigibohon sa luwas,” sabi kan Talinhaga 24:27, “asin andama iyan para sa saimo sa oma.” Pero, dai puedeng lipasan an espirituwal na mga pangangaipo kan saindong pamilya. Huli kaini, nagpapadagos an bersikulo: “Pagkatapos dapat man na saimong pakosogon an saimong kasararo sa harong.” Paano ini magigibo nin mga payo nin pamilya? Sinasabi kan Talinhaga 24:3: “Paagi sa pakamansay [an kasararo sa harong] magigin masarig.”

Paano makikinabang sa pakamansay an saindong kasararo sa harong? An pakamansay iyo an abilidad kan isip na bako sanang an risang-risa an helingon. Masasabi nanggad na an epektibong pampamilyang pag-adal minapoon sa pag-adal sa mismong pamilya nindo. Kumusta an espirituwal na pag-oswag kan mga miembro kan saindong pamilya? Maingat na maghinanyog kun kamo nakikipag-olay sa sainda. May espiritu daw nin pagrereklamo o paghinanakit? Materyalistikong mga pinag-aaabot daw an importante? Kun kamo nasa ministeryo sa langtad kaiba an saindong mga aki, komportable daw sindang ipamidbid an saindang sadiri bilang Mga Saksi ni Jehova sa atubangan kan saindang mga kaedad? Ikinaoogma daw ninda an saindong programa nin pampamilyang pagbasa kan Biblia asin pag-adal? Talaga daw na ginigibo nindang dalan nin pamumuhay an dalan ni Jehova? Ihahayag nin maingat na pagmasid kun ano an kaipuhan na gibohon nindo, bilang payo nin pamilya, tangani na establisaron asin pakosogon an espirituwal na mga kualidad sa kada miembro nin pamilya.

Helingon an Torrengbantayan asin Awake! para sa mga artikulo na dapit sa espesipikong mga pangangaipo. Dangan sabihan an pamilya antes pa kun ano an pag-aadalan tangani na mapag-isip-isip ninda an impormasyon. Papagdanayon an mamomoton na kamugtakan sa palibot durante kan pag-adal. Dai man estriktong sinasagwe o sinusupog an siisay man na miembro nin pamilya, tawan nin pagdodoon an halaga kan pinag-oolayan na materyales, na may espesipikong aplikasyon sa mga pangangaipo kan saindong pamilya. Papagdanayon na kalabot an kada miembro. Tabangan an lambang saro na maheling kun paano an Tataramon ni Jehova “sangkap” sa pagtao kan eksaktong kaipuhan sa buhay.—Sal. 19:7.

Pag-ani kan mga Balos

An mapagmasid na mga tawo na mayo nin espirituwal na pakasabot puedeng adalan an uniberso, an mga nangyayari sa kinaban, asin pati an saindang sadiri alagad dai masabotan an tunay na kahulogan kan saindang naheheling. Sa ibong na lado, sa tabang kan espiritu nin Dios, an mga tawo na regular na nag-aadal kan Tataramon nin Dios puedeng mamansayan sa mga bagay na ini an ginibo nin Dios, an kaotoban kan hula sa Biblia, asin an pagkahayag kan katuyohan nin Dios sa pagbendisyon sa makinuyog na mga tawo.—Mar. 13:4-29; Roma 1:20; Kap. 12:12.

Dawa gurano iyan kamakangangalas, dai iyan maninigong magin dahelan na kita magin mapalangkaw. Imbes, an pagsiyasat kan Tataramon nin Dios aroaldaw nakatatabang sa sato na magdanay na mapakumbaba. (Deut. 17:18-20) Nagpoprotehir man iyan sa sato sa “mapandayang kapangyarihan nin kasalan” ta kun buhay sa satong puso an Tataramon nin Dios, mas kadikit an posibilidad na madaog kan pan-akit nin kasalan an determinasyon niato na labanan iyan. (Heb. 2:1; 3:13; Col. 3:5-10) Sa siring, kita ‘malakaw na angay ki Jehova sa katuyohan na lubos na makapaogma sa saiya mantang kita padagos na namumunga sa lambang marahay na gibo.’ (Col. 1:10) An paggibo nin siring iyo an satong obheto sa pag-adal kan Tataramon nin Dios, asin an pakagibo kaiyan iyo an kadarudakulaing balos.

SI Hadeng Salomon “nagpensar asin sirot na naghanap, tanganing mapagsunodsunod nia an dakol na talinhaga.” Taano? Huli ta interesado siang isurat an “tamang mga tataramon nin katotoohan.” (Ecl. 12:9, 10) “Sinusog [ni Lucas] nin eksakto an gabos na bagay poon sa kapinonan” tangani na ikasaysay sa lohikong pagkasunodsunod an mga pangyayari sa buhay ni Cristo. (Luc. 1:3) An duwang lingkod na ini nin Dios pareho nagsisiyasat kaidto.

Ano an pagsiyasat? Iyan maingat na paghanap nin impormasyon manongod sa sarong bagay. Kaiba dian an pagbasa, asin nagkakaipo iyan kan pag-aplikar kan mga prinsipyo nin pag-adal. Tibaad kalabot man dian an pag-interbio sa mga tawo.

Anong mga kamugtakan an nagkakaipo nin pagsiyasat? Uya an nagkapirang halimbawa. An saindong personal na pag-adal o pagbasa kan Biblia tibaad magpalataw nin mga hapot na importante sa saindo. An saro na saindong nahulitan tibaad may ihapot na gusto nindong may espesipikong impormasyon na ikasisimbag. Tibaad naasignaran kamong magpahayag.

Pensara an asignasyon na iyan na magpahayag. An materyales na ipinapatratar sa saindo tibaad garo baga medyo pankagabsan. Paano daw nindo iyan ikaaaplikar sa lokal? Paoswagon an kualidad kaiyan paagi sa pagsiyasat. Kun suportado nin saro o duwang estadistika o nin sarong halimbawa na angay sa saindong materyales asin may labot sa buhay kan mga nagdadangog sa saindo, an sarong punto na garo baga sayod na sayod nagigin nakapagtotokdo, nakapahihiro pa ngani. An napublikar na materyales na tinatratar nindo tibaad inandam para sa mga nagbabasa sa bilog na kinaban, alagad kaipuhan nindong pahiwason, iilustrar, asin iaplikar an mga punto sa sarong kongregasyon o sa sarong tawo. Ano an gigibohon nindo?

Bago ponan an paghanap nin impormasyon, estudyaran an mga magdadangog sa saindo. Ano an dati na nindang aram? Ano an kaipuhan nindang maaraman? Dangan aramon an saindong obheto. Iyan daw mag-eksplikar? mangombensir? magpahimutik? o magmotibar? An pag-eksplikar nagkakaipo nin pagtao nin dagdag na impormasyon tanganing linawon an sarong bagay. Dawa tibaad intendido na an pundamental na mga detalye, tibaad kaipuhan na idetalye nindo kun noarin o kun paano gigibohon an sinasabi. An pagkombensir nagkakaipo nin pagtao nin mga dahelan na sinasabi kun taano ta siring an sarong bagay, kaiba an pag-atubang nin ebidensia. An pagpahimutik nagkakaipo nin kompletong kaaraman sa duwang lado nin sarong isyu kaiba an maingat na pag-analisar sa ginamit na ebidensia. Siempre, an hinahanap niato bako sanang makosog na mga argumento kundi mga paagi na ikaatubang an impormasyon sa maboot na paagi. Kalabot sa pagmotibar an pakataros sa puso. Iyan nangangahulogan nin pagtao nin pan-enganyar sa mga nagdadangog sa saindo asin pagpakosog sa kamawotan ninda na aksionan an pinag-oolayan. An aktuwal na mga halimbawa kan mga guminibo nin siring na aksion, dawa sa ibong nin kasakitan, makatatabang na mataros an puso.

Andam na daw kamo ngonyan na pumoon? Dai pa. Pensaron kun guranong impormasyon an kaipuhan nindo. Tibaad importanteng bagay an panahon. Kun iaatubang nindo sa iba an impormasyon, gurano an panahon na magagamit nindo dian? Singko minutos? Kuarenta y singko minutos? Piho na daw an panahon, arog sa pagtiripon kan kongregasyon, o iyan daw hunodhunod, arog sa pag-adal sa Biblia o pagsongko sa pagpastor?

Ultimo, anong mga kasangkapan sa pagsiyasat an yaon saindo? Apuera sa yaon sa saindong harong, igwa pa daw nin iba sa libreriya sa saindong Kingdom Hall? Itotogot daw nin mga tugang na dakol nang taon na naglilingkod ki Jehova na kamo kumonsulta sa saindang mga kasangkapan sa pagsiyasat? Igwa daw nin pampublikong libreriya sa lugar nindo na dian magagamit an mga reperensia kun kaipuhan?

Paggamit kan Pangenot Niatong Kasangkapansa Pagsiyasat—An Biblia

Kun kalabot sa saindong pagsiyasat an kahulogan nin sarong teksto, pumoon mismo sa Biblia.

Eksaminon an Konteksto. Ihapot sa sadiri: ‘Para kiisay an tekstong ini? Ano an ipinaririsa kan mga bersikulo sa palibot kun dapit sa mga kamugtakan na suminagkod sa deklarasyon o sa aktitud kan mga tawong kalabot?’ An siring na mga detalye parateng makatatabang sa sato na masabotan an sarong teksto, asin bubuhayon man kaiyan an sarong pahayag na paggagamitan nindo kaiyan.

Halimbawa, an Hebreo 4:12 parateng kinokotar tanganing ipaheling an puersa kan Tataramon nin Dios na makapahiro sa mga puso asin makaimpluwensia sa mga buhay. An konteksto nakadudugang nin rarom sa satong pakasabot sa kun paano iyan puedeng mangyari. Dinedetalye kaiyan an mga eksperyensia nin Israel durante kan 40 taon sa kaawagan bago lumaog sa daga na ipinanuga ni Jehova ki Abraham. (Heb. 3:7–4:13) “An tataramon nin Dios,” an saiyang panuga na darahon sinda sa sarong lugar nin kapahingaloan kaoyon kan saiyang tipan ki Abraham, bakong gadan; idto buhay asin pasiring sa pagkaotob. An mga Israelita igwa kan gabos na dahelan na magpaheling nin pagtubod dian. Minsan siring, mantang ginigiyahan sinda ni Jehova hale sa Egipto pasiring sa Bukid nin Sinai asin deretso sa Dagang Panuga, paorootro sindang nagpaheling nin kadaihan nin pagtubod. Sa siring, paagi sa reaksion ninda sa pag-otob nin Dios sa saiyang tataramon, nahayag an nasa saindang puso. Sa kaagid na paagi sa satong kaaldawan, ihinahayag kan panuga nin Dios kun ano an nasa puso nin mga tawo.

Helingon an Reperensia sa Ibang Parte. An nagkapirang Biblia may mga reperensia sa ibang parte. An saindo daw igwa? Kun igwa, an mga ini puedeng makatabang. Helinga an sarong halimbawa sa New World Translation of the Holy Scriptures. An 1 Pedro 3:6 nagtotokdo ki Sara bilang halimbawa na maninigong arogon nin Kristianong mga agom na babae. Sinusuportaran iyan kan reperensia sa Genesis 18:12 paagi sa paghayag na inapod ni Sara si Abraham na kagurangnan “sa boot nia.” Kun siring, odok sa puso an saiyang pagpasakop. Apuera sa siring na mga pakarorop, an mga reperensia sa ibang parte puedeng darahon kamo sa mga teksto na nagpapaheling kan kaotoban nin sarong hula sa Biblia o nin sarong modelo sa tipan nin Ley. Minsan siring, aramon na an nagkapirang reperensia sa ibang parte bakong sa katuyohan na tumao nin siring na mga eksplikasyon. An mga iyan tibaad nagtataram sana manongod sa kaagid na mga ideya o sa biograpiko o geograpikong impormasyon.

Maghanap Paagi sa Konkordansia sa Biblia. An konkordansia sa Biblia sarong alpabetikong indise kan mga termino na ginamit sa Biblia. Makatatabang iyan sa saindo na hanapon an mga teksto na konektado sa temang sinisiyasat nindo. Mantang sinususog nindo an mga iyan, may manonodan kamong ibang nakatatabang na detalye. Maheheling nindo an ebidensia kan “arogan” nin katotoohan na yaon sa Tataramon nin Dios. (2 Tim. 1:13) An New World Translation may pinakasimple sanang lista kan “Bible Words Indexed.” Mas detalyadong marhay an Comprehensive Concordance. Itotokdo kamo kaiyan sa gabos na teksto na igwa kan kada saro sa mayor na mga termino sa New World Translation.

Pakanood na Gumamit nin Ibang Kasangkapan sa Pagsiyasat

Nalilista sa kahon sa pahina 33 an dakol na ibang kasangkapan sa pagsiyasat na itinao kan “fiel asin may diskresion na oripon.” (Mat. 24:45-47) An dakol kaini may lista nin mga laog, asin dakol an may indise sa likod, na ginibo tanganing tabangan kamo na tumbokon an espesipikong impormasyon. Sa katapusan kan kada taon, ipinupublikar an mga indise kan mga tema sa An Torrengbantayan sagkod sa Awake! para sa koleksion nin mga artikulo sa taon na iyan.

An pagigin pamilyar sa klase nin impormasyon na nasa mga publikasyon na ini sa pag-adal sa Biblia makaparirikas sa pagsiyasat. Halimbawa baga gusto nindong makaaram manongod sa hula, doktrina, gawe-gawe nin Kristiano, o pag-aplikar kan mga prinsipyo sa Biblia. Posibleng marhay na An Torrengbantayan igwa kan hinahanap nindo. An Awake! mapadapit sa mga nangyayari sa presente, modernong mga problema, relihion, siensia, asin mga tawo sa manlaenlaen na nasyon. An komentaryo sa kada salaysay sa mga Ebanghelyo na kronolohiko an pagkasunodsunod yaon sa The Greatest Man Who Ever Lived. An bersikulo-por-bersikulong pagtokar sa bilog na mga libro sa Biblia makukua sa mga publikasyon na arog kan Revelation—Its Grand Climax At Hand!, Pay Attention to Daniel’s Prophecy!, asin an duwang tomo kan Isaiah’s Prophecy—Light for All Mankind. Sa Reasoning From the Scriptures, makukua nindo an nakakokontentong simbag sa ginatos na hapot sa Biblia na parateng ihinahapot sa paglilingkod sa langtad. Para sa mas malinaw na pakasabot sa ibang relihion, sa saindang mga katokdoan, asin sa saindang historikong pinaghalean, helingon an Mankind’s Search for God. An detalyadong salaysay kan kasaysayan sa presenteng aldaw kan Mga Saksi ni Jehova yaon sa Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom. Para sa report sa presenteng progreso kan lakop sa globong paghuhulit kan maogmang bareta, helingon an pinakabagong Yearbook of Jehovah’s Witnesses. An Insight on the Scriptures sarong ensiklopedya asin libro nin mga mapa kan Biblia. Kun kaipuhan nindo nin mga detalye manongod sa mga tawo, lugar, bagay, lenguahe, o historikong mga pangyayari na konektado sa Biblia, ini ekselenteng reperensia.

“Watch Tower Publications Index.” An Index na ini, na ipinublikar sa labing 20 lenguahe, itotokdo kamo sa impormasyon sa kadakol niatong publikasyon. Binanga iyan sa subject index asin scripture index. Sa paggamit kan subject index, hanapon an termino na nagrerepresentar sa tema na gusto nindong imbestigaron. Sa paggamit kan scripture index, hanapon sa lista nin mga teksto an gusto nindong masabotan nin orog. Kun may napublikar sa lenguahe nindo manongod sa temang iyan o sa tekstong iyan sa mga taon na nasa laog kan Index, makukua nindo an lista nin mga reperensia na kokonsultahon. Gamiton an listang nagpapaliwanag sa enotan kan Index tanganing masabotan an mga abrebiasyon kan ngaran kan sitadong mga publikasyon. (Halimbawa, paagi sa pantabang na iyan maaaraman nindo na an w99 3/1 15 nagtotokdo sa The Watchtower kan 1999, isyung Marso 1, pahina 15.) An mayor na mga titulo na arog baga kan “Field Ministry Experiences” asin “Life Stories of Jehovah’s Witnesses” puedeng makatabang sa pag-andam nin nakamomotibar na mga pag-atubang sa kongregasyon.

Mantang puedeng magin kawiliwiling marhay an pagsiyasat, mag-ingat na dai malingling. Magdanay na konsentrado sa obheto nindo na humanap nin materyales na kaipuhan para sa trabahong yaon. Kun itokdo kamo kan Index sa sarong reperensia, buksan sa sitadong pahina, dangan gamiton an mga subtema asin enot na mga sentence nin mga parapo tanganing magiyahan kamo sa materyales na tama sa saindong pangangaipo. Kun hinahanap nindo an kahulogan nin sarong partikular na bersikulo sa Biblia, hanapon nguna an sitas sa pahinang itinokdo sa saindo. Dangan eksaminon an mga komento sa palibot.

“Watchtower Library” sa CD-ROM. Kun kamo may ginagamit na komputer, tibaad makinabang kamo sa paggamit kan Watchtower Library sa CD-ROM, na igwa nin dakulaon na koleksion kan satong mga publikasyon. An pasil gamiton na search program nagpapangyari sa saindo na hanapon an sarong termino, kombinasyon nin mga termino, o teksto sa arin man na publikasyon sa Watchtower Library. Dawa kun mayo sa lenguahe nindo an kasangkapan na ini sa pagsiyasat, tibaad makinabang kamo dian sa gamit nin dakol na internasyonal na lenguahe na pamilyar sa saindo.

Iba Pang Libreriyang Teokratiko

Sa ikaduwa niang ipinasabong na surat ki Timoteo, si Pablo nakiolay na darahon kan hoben na lalaking ini sa saiya “an mga balumbon, nangorogna an mga pergamino,” sa Roma. (2 Tim. 4:13) May mga kasuratan na pinahalagahan ni Pablo asin sinaray nia iyan. Magigibo man nindo an arog kaiyan. Sinasaray daw nindo an personal nindong kopya kan An Torrengbantayan, Awake!, asin An Satong Ministeryo sa Kahadean dawa pagkatapos na ini napag-olayan na sa mga pagtiripon kan kongregasyon? Kun iyo, an mga iyan magagamit nindo bilang mga kasangkapan sa pagsiyasat, kaiba kan iba pang Kristianong publikasyon na nakua nindo. An kadaklan na kongregasyon pirmeng igwa nin koleksion nin teokratikong mga publikasyon sa sarong libreriya sa Kingdom Hall. An mga ini sa kapakinabangan kan enterong kongregasyon, na magagamit ninda mantang yaon sa Kingdom Hall.

Pirmeng Magkaigwa nin Personal na File

Magin listo sa mga bagay na interesante na magagamit nindo kun kamo nagpapahayag asin nagtotokdo. Kun may maheling kamo sa diaryo o magasin na bareta, estadistika, o halimbawa na magagamit nindo sa saindong ministeryo, guntingon iyan o kopyahon an impormasyon. Iiba an petsa, an titulo kan publikasyon, asin tibaad an ngaran kan autor o kan publikador. Sa mga pagtiripon kan kongregasyon, isurat an mga punto nin pangangatanosan asin ilustrasyon na puedeng makatabang sa saindo na ipaliwanag an katotoohan sa iba. May naisip na daw kamong marahay na ilustrasyon alagad dai kamo nagkaoportunidad na gamiton tolos iyan? Isurat iyan, asin sarayon iyan sa sarong file. Kun nahaloyhaloy na kamo sa Teokratikong Paadalan sa Pagmiministro, dakol na an nagibo nindong pag-atubang. Imbes na iapon an mga nota nindo sa mga pahayag na ini, sarayon iyan. Tibaad mapakinabangan sa huri an ginibo nindong pagsiyasat.

Makipag-olay sa mga Tawo

An mga tawo mabungang marhay na gikanan nin impormasyon. Kan kinokompilar ni Lucas an saiyang Ebanghelyo, malinaw na dakol na impormasyon an natipon nia paagi sa pag-interbio sa mga nakaheling mismo. (Luc. 1:1-4) Tibaad may ikatataong liwanag an sarong kapwa Kristiano sa sarong bagay na hinihingoa nindong siyasaton. Segun sa Efeso 4:8, 11-16, ginagamit ni Cristo an “balaog na mga lalaki” tanganing tabangan kita na magtalubo sa “tamang kaaraman manongod sa Aki nin Dios.” An pag-interbio sa mga may kabatidan sa paglilingkod sa Dios tibaad magbunga nin kapakipakinabang na mga ideya. An pakikipag-olay sa mga tawo puede man na maghayag kan saindang iniisip, asin ini makatatabang sa saindo na andamon an materyales na talagang praktikal.

Pagturotimbangon an mga Resultang Nakua Nindo

Pakaaniha kan trigo, an grano kaipuhan na haleon sa apa. Iyo man sa bunga kan saindong pagsiyasat. Bago iyan magagamit, kaipuhan na isuway nindo an mahalaga sa dai kaipuhan.

Kun gagamiton nindo an impormasyon sa sarong pahayag, ihapot sa sadiri: ‘An punto daw na pinaplano kong gamiton talagang may kapakipakinabang na ikinakokontribwir sa sakong pag-atubang kan tema? O, dawa iyan interesante, irinarayo daw kaiyan an atension sa tema na dapat kong ipakipag-olay?’ Kun iniisip nindong gumamit nin mga nangyayari sa presente o nin materyales hale sa pabarobagong linya nin siensia o medisina, seguradohon na an impormasyon sunod sa panahon. Aramon man na tibaad binago an nagkapirang punto sa haloy nang mga publikasyon niato, kaya konsideraron an pinakabagong napublikar manongod sa topikong iyan.

May espesyal na pangangaipo na magmaan kun gusto nindong magkompilar nin impormasyon hale sa sekular na mga reperensia. Nungkang lingawan na an Tataramon nin Dios katotoohan. (Juan 17:17) Si Jesus an may mayor na papel sa kaotoban kan katuyohan nin Dios. Kun siring, sinasabi kan Colosas 2:3: “Maingat na natatago sa saiya an gabos na kayamanan nin kadonongan asin nin kaaraman.” Turotimbangon an bunga kan saindong pagsiyasat sa punto de vistang iyan. Mapadapit sa sekular na pagsiyasat, ihapot sa sadiri: ‘An materyales daw na ini sobra, pagbanabana sana, o halipot an pananaw? Iyan daw isinurat na may maimot o komersial na motibo? Oyon daw dian an ibang masasarigan na reperensia? Orog sa gabos, oyon daw iyan sa katotoohan kan Biblia?’

Ineenkaminar kita kan Talinhaga 2:1-5 na padagos na hanapon an kaaraman, pakasabot, asin pakamansay “siring baga sa pirak, asin siring baga sa natatagong kayamanan.” Ipinapakahulogan kaiyan an paghihingoa sagkod nagsosopay na mga balos. An pagsiyasat nagkakaipo nin paghihingoa, alagad an paggibo kaiyan matabang sa saindo na makua an mga kaisipan nin Dios sa mga bagay, ikatanos an salang mga ideya, asin maparigon an saindong pangangapot sa katotoohan. Dudugangan man kaiyan nin praktikal na halaga asin buhay an saindong mga pag-atubang, na ginigibo iyan na masiramon na ipahayag asin nakaoogmang marhay na pagdangogon.