Icishi Caba Ceka Kabili Icinono

A MASHIWI yabomfiwa ilingi line ku kulondolola ifyo icishi ca St. Helena caba ya kuti “icaba ceka” kabili “icinono.” Aya mashiwi yalilinga ukulondolola ici cishi icalepa bakilomita 17 e lyo mu bwipi bakilomita 10, pantu umulundu twingatila e wapalaminako waba bakilomita 1,950 lwa ku lulamba lwa Afrika ulwabela pa kati ka kapinda ka kulyo na masamba. Ni kuno e ko Napoléon Bonaparte aatuminwe mu 1815 ukuti e ko akesefwila nga nkole wacimfiwa.

Nga muli pali bemba ici cishi cimoneka nge linga ilikalamba. Na kuba ici cishi caba lupili ulwaleko kupuuliko mulilo ulwatumpuka ukufuma muli bemba wa Atlantic kabili lwaba ne ncena ishalepa amamita 500 ukufika ku mamita 700 ukuya mu muulu. Ulupili lwa Actaeon ulwaba pa kati ka ici cishi ulwa mamita 818 e lwalepesha. Pa mulandu wa mwela watalala uupuupila ku ntunga imo ine uwitwa South Atlantic trade wind, e lyo no ufuma pali bemba, imiceele ya pali ici cishi yabe isuma kabili tayakabisha nelyo ukutalalisha. Lelo lwa ku lulamba ukwabatama ukuya ku mulundu uko impili shatendekela, kwabe miceele yapusanapusana ne miti iyalekanalekana.

Abena Britain baliteka icishi ca St. Helena ukutendeka ku kupwa kwa mwanda wa myaka uwalenga 17. Abantu abanono abaaba pali ici cishi 5,000 babe mitundu iyatobenkana abena Bulaya, abena Asia, na bena Afrika. IciNgeleshi e lulimi balanda bonse pa cishi, lelo cilandwa mu musango waibelako. Pali cino cishi tapaba icibansa ca ndeke; kanshi pa kuya ku ncende shimbi abantu babomfya ingalaba, iiya lyonse ku South Afrika na ku England. Na kuba, umulabasa wa pa televishoni waishilebako fye pa kati ka ba 1990, ilyo ifya kumfwaninamo fya ma satelite fyaimikwe.

Cali ni ku kutampa kwa ba 1930 e lintu imbila nsuma iya Bufumu bwa kwa Lesa yashimikilwe umuku wa kubalilapo mu mishi yabela kuli ulu lulamba. (Mateo 24:14) Pa myaka yonse iyi, abekashi ba pali ici cishi balinonka ici cuma icacila pa fyuma fya ku mubili. (Mateo 6:19, 20) Nga kwakanya abantu bonse ababa pa cishi ca St. Helena, ninshi Nte umo ashimikila ku bantu 31, ukucila ifyo caba kuli baNte mu fyalo fimbi!

[Amamapu pe bula 24]

(Nga mulefwaya ukumona mapu, moneni muli magazini)

St. Helena

JAMESTOWN

Levelwood

AFRIKA

BEMBA WA ATLANTIC

St. Helena