Bushe Yesu Alikwete Baibolo?

IYO, Yesu takwete Baibolo. Cinshi twasosele fyo? Pantu iyi Baibolo twakwata muno nshiku tayaliko mu nshita ya kwa Yesu. Lelo mu masunagoge mwena mwaleba ifimfungwa apali amalembo yaba mu Baibolo ino nshita. Bushiku bumo Yesu abelengele icimfungwa ce buuku lya kwa Esaya mwi sunagoge mu Nasarete. (Luka 4:16, 17) Umutumwa Paulo alyumfwileko ilyo ‘balebelenga Amafunde na Bakasesema,’ ku Antioke mu Pisidia. (Imilimo 13:14, 15) No mutumwa Yakobo atile ifyalembwa fya kwa Mose ‘balefibelenga mu masunagoge pe sabata lyonse.’—Imilimo 13:14, 15.

Bushe abantu mu nshita sha batumwa baleikwatila ifimfungwa fya Malembo ya Mushilo? Mutungwi umwina Etiopia uwalebomba kwi sano lya kwa Namfumu Kandake, alikwete ifimfungwa pantu “aikele mwi celeta lyakwe alebelenga muli kasesema Esaya” ilyo umusambi Filipi amukumenye mu musebo wa ku Gasa. (Imilimo 8:26-30) Umutumwa Paulo aebele Timote ukumutwalila “ifimfungwa maka maka impapa sha kulembapo.” (2 Timote 4:13) Nangu ca kutila Paulo talandile umusango wa fimfungwa alefwaya bamuletele, fifwile fyali fimfungwa apali Amalembo ya ciHebere.

Alan Millard, uwasambilila sana iciHebere ne ndimi ishapala iciHebere, atile, abaYuda “abalekwata ifimfungwa fya Malembo ni balya aba pa muulu mu Palestine, na balya abaleimona ukuti balisambilila, e lyo na baFarise bamo bamo na bakafundisha pamo nga Nikodemo.” Cimo icalengele ukuti abengi bekwata fimfungwa, ni co fyalikosele umutengo. Millard atile “icimfungwa ca malembo ya muli Esaya caleshitwa amadenari ukutampila pali 6 ukufika kuli 10 kabili atile pa kushita Baibolo yonse iya ciHebere “iyakwete ifimfungwa 15 ukufika kuli 20,” umuntu kano apoosa indalama engafola mu myeshi 6.

Baibolo tayalanda nampo nga Yesu na basambi bakwe balikwete ifimfungwa fya malembo ya mu Baibolo. Lelo tatutwishika ukuti Yesu alishibe sana Amalembo, e lyo alelandapo sana kabili aliyeshibe fye na ku mutwe. (Mateo 4:4, 7, 10; 19:4, 5) Bushe ici tacifwile ukutukoselesha ukwishiba bwino bwino Baibolo, apo tayakosa umutengo kabili ilasangwa mpanga yonse?