Ukundapa TB Mwi Sonde Lyonse—Bushe Kuti Kwacitikako?
INCENSHI shilasumina ukuti TB bulwele bwa calo conse ubukabila icalo conse ku kubupwisha. Takuli icalo icingacincintila TB ceka fye, apantu cila mulungu amamilioni ya bantu balaya mu fyalo fimbi.
Abengi basumina ukuti, ukwikatana kwa pa kati ka fyalo kukabila ukuti ifyalo fyasambala fyafwe ifyalo ifipiina, ifyacilishapo ukucula kuli TB. Nga fintu Dokota Arata Kochi atila, “kuti cawamina ifyalo fyasambala ukwafwa ifyalo ifipiina ukulwisha TB, ilyo ishilasalanganina mu fyalo fyabo fine.”
Lelo ifyalo ifikankaala, pa kushingulukwa ne fintu e lyo na mafya ifimonwa ukube fyacilapo kukatama, filashimunuka ukwafwa. Ifyalo fimo ifipiina ilingi line ifine fyeka fyalilekelesha ukusakamana ubumi, mu cifulo ca ico fipoosa indalama mu kuishitile fyanso. Ukufika pa kati ka 1996, maperesenti fye 10 aya balwele ba TB aba mu calo conse e baleundapwa ukubomfya inshila ya DOTS, abacepesha nga nshi ku kucilikila ukubipilako kwa cikuko.
WHO yalandilepo kuti: “Ubwishibilo ne miti iyanaka umutengo fyalibako pa makumi ya myaka ayengi. Ico icalo cilekabila nomba kubombesha kwa bantu abali na maka, ukusonga ne cililishi abengashininkisha ukuti iyi miti yabomfiwa mu kufikapo mu calo conse.”
Ukucimfya TB Ukuli no Kwisa
Bushe kuti twacetekela abantu bakwata amaka no kusonga ukupwisha ubu bwafya? Kemba wa malumbo uwapuutwamo uwa mu Baibolo alembele ukuti: “Mwitetekela bakankaala, nangu mwana wa muntu uo takuli ukupususha muli wene.” Ni muli ani, lyene, twingatetekela? Ilembo lyatwalilila ukusoso kuti: “Alishuka uo Lesa wa kwa Yakobo e kwafwa kwakwe, uo icilolelo cakwe cili kuli Yehova Lesa wakwe, uwacitile umuulu na pano isonde, bemba, na fyonse ifilimo.”—Ilumbo 146:3, 5, 6.
Pamo nga Kelenganya kabili Kalenga we sonde, Yehova Lesa alikwata fyonse amaka na mano ya kupwisha amalwele. Bushe alikwata ne cililishi? Ukupitila muli kasesema wakwe uwapuutwamo, Yehova alaya ukuti: “Nkabalanguluka [abantu bandi], ifyo umuntu alanguluka umwana wakwe umwaume uumubombela.”—Malaki 3:17.
Icipandwa ca kulekeleshako ica mu Baibolo cilondolola icimonwa icapeelwe ku mutumwa Yohane. Amwene ‘imiti ya Mweo, iitwale fisabo fya misango ikumi na ibili, umweshi uyu imisango ya iko no mweshi uyu imisango ya iko.’ Iyi miti ya cimpashanya ne fisabo fitwalwako fimininako ukupayanya kwa bulesa ukukalenga abantu ba cumfwila ukwikala pe sonde kuli pe na pe.—Ukusokolola 22:2.
Mu kutwalilila, Yohane alembele ukuti: ‘Amabuula ya miti yabela ku kuposhe nko.’ Amabuula ya cimpashanya yemininako amapaalo ukufuma kuli Lesa ayakaleta ukuposha ku bantunse, lwa ku mupashi na lwa ku mubili kwine. E co, kuti twashininkishe fyo mu calo cipya icalungama icikalatekwa na Lesa, TB ikacimfiwa umupwilapo kabili umuyayaya.—Ukusokolola 21:3, 4.
[Icikope pe bula 8, 9]
Lesa alaya ukuposha abantu mu kubelelela