Ukulingana na Baibolo

Bushe Abafwa Balingile Ukucindikwa?

“CIFYALILWA FYE KU BANTU UKUCINDIKA ICITUMBI CA MUNTU UKUCILA FINTU BAMONA ICITUMBI CA NAMA.”—E FISOSA ENCYCLOPÆDIA BRITANNICA.

ABENGI baliba ne myata bacindikilamo abantu babo abafwa. Bamo babacindika pa kubilisha imfwa yabo mu mapepala ya lyashi, bambi na bo balabalumbilisha mu malyashi ya pa cililo. Mu fyalo fimo, icinabwingi balakonka imyata yapikaana, atemwa iya mipepele nelyo iya mu bwikashi. Ifililo fimo filapoosa inshiku, imilungu, nelyo fye imyeshi. Amasukulu, ifibansa fya ndeke, imisebo na matauni fyonse balafinika amashina ya bayashi. Kulaba ukukuula ifyaimikwa, no kusala inshiku sha mwikalwe isha kwibukisha impalume sha calo.

Lelo kwena, ukulingana na Baibolo, abafwa tabeshibapo nangu kamo pali fyonse fintu babacindika. (Yobo 14:10, 21; Ilumbo 49:17) Aba mweo e bebukisha abafwa. Baibolo itila: “Aba mweo bantu abaishibo kuti bakafwa, lelo abafwa bantu abashaishiba kantu nangu kamo.” (Lukala Milandu 9:5) Amalembo yalitweba ukuti kukesaba ukubuuka. (Yohane 5:28, 29; 11:25) Ukufikila bakabuuke, abafwa tabaishiba nangu kamo. Basanguka ulukungu fye.—Ukutendeka 3:19; Yobo 34:15.

Apo Baibolo itila abafwa tabeshiba nelyo kamo, bushe kwaliba umulandu wa kubacindikila? Bushe Abena Kristu ilyo bafwilwa balingile ukukonka imyata ya pa cililo ne ya pa kushiika?

Imyata Yashimpwa pa Bufi

Ifishilano ifingi ifya pa cililo fyashimpwa pa mfundo sha mipepele ishapusana na Baibolo. Encyclopædia Britannica atila imyata imo iba ya “kuteyanya ubwikalo bwa cibote ku muyashi; bambi na bo abati e kusukule mfwa pa mubili nelyo ukutalusha icibanda.” Imyata yonse iya musango yo iyashimpwa pa bufi bwa kuti abafwa balaba aba mweo nge mipashi, yalipusana ne cine ca mu Baibolo.—Lukala Milandu 9:10.

Abengi balacindikisha abantu babo abafwa. Pa kupepa abafwa muli uyu musango kulaba ukupeela amalambo no kupepa ifikolwe. Bamo abacite fi tabatila balapepa abafwa, lelo batila mucinshi fye nelyo ukucindika abayashi. Nangu fye basose fi, iyi myata yafuma ku mipepele ya ku kale kabili yalipusana ne fifunda Baibolo. Yesu Kristu atile: “Ulepepa Sokulu Lesa obe, kabili wene eka e o ulepyungila.”—Luka 4:8.

Ukwishiba Umwa Kupeleela

Te lyonse ukucindika abafwa kusanshamo imyata yafuma ku mipepele ya bufi. Ku ca kumwenako, Baibolo ilatushimikila fintu Imfumu ya citetekelo Hisekia acindikwe ilyo afwile. Abantu ba kwa Lesa “bamushiikile na mu buninino bwa nshishi sha bana baume ba kwa Davidi: na bena Yuda bonse na bekashi ba mu Yerusalemu bamucindike na pa mfwa yakwe.” (2 Imilandu 32:33) Ica kumwenako cimbi ni Yesu. Baibolo itushimikila ukuti abasambi bakwe “babuulile icitumbi ca kwa Yesu, no kucipomba mu nsalu sha bafuta pamo ne fya cena cisuma, ifyo wabo musango wa baYuda pa kushiika.”—Yohane 19:40.

Mu Malembo mwaliba ifililo ifingi umo bakonkele imyata imo iyaibela pa kushiika umuntu ukulingana na fintu bamucindike. Imyata yabo tayali ya kupepa ifikolwe, kabili tayali pa mulandu wa kuti baletontonkanya abati umuyashi alatwalilila ukucitapo fimo ku ba mweo. Lelo abafwililwe balecindika umuntu wabo. Baibolo taisenuka umucinshi wa musango yo pantu wa cifyalilwa, lelo kwena Baibolo taisuminisha kuipaya ku cikonko nelyo ukuloosha mu kucishamo pa mulandu wa kufwilwa. Lubali lumbi, taikoselesha Abena Kristu ukukanaba aba bulanda nelyo ukumona kwati icililo tapali ifyo caba ilyo umuntu munabo afwa.

E co ilyo baya ku kusangwa ku fililo nelyo ku kushiika abantu banabo, Inte sha kwa Yehova mu kulinga shilacindika bafwa. (Lukala Milandu 7:2) Nga ni ku fya kubikapo amaluba, amalyashi ya pa cililo ne myata imbi, Abena Kristu balasakamana nga nshi ukuisalilapo abene pa kuti bengataluka ku myata iyapusana ne fisambilisha Baibolo. Pa milandu ya musango yo, bafwile kupooseshako amano, no kwishiba umwa kupeleela. Ulupapulo lwa Encyclopædia of Religion and Ethics lutila: “Fintu abantu beshiba pa lwa mwata umo, filapusana no mwalolele uyo mwata ku bantu ba ku kale, kanshi umo walolele kale, te mo abantu bawishibila lyonse, tabeshiba no mwalolele uyo mwata ku bene abautendeke.”a

Bushe Calilubana Ukulumbanya Umuyashi?

Mu kulumbanya umuyashi na mo mwine, kufwile ukuba no mwa kupeleela. Inte sha kwa Yehova lintu shiya ku cililo shilapooseshako amano ku kusansamusha abafwililwe. (2 Abena Korinti 1:3-5) Limbi uwa kulandapo kuti aba umo nelyo abengi. Lelo teti ciwame ukusangula aka kashita ukuba ka kuti pafuma uyu paya uyu mu kulumbilisha nelyo ukutatakula umuyashi. Lelo icililo ciba kashita ka kulumbanya Lesa ne milimo yakwe iyapesha mano, ifili nga ishuko atupa ilya kusubila mu kubuuka.

Lelo kwena, ici tacilolele mu kuti kulufyanya ukulanda pa mibele isuma iya muyashi mu lyashi lya cililo. (Linganyeniko 2 Samwele 1:17-27.) Nga ca kuti umuyashi ali uwa citetekelo kuli Lesa mpaka ne mfwa, alaba ica kumwenako cishaiwamina cintu bambi bengapashanya. (AbaHebere 6:12) Cisuma ukwetetula pa mikalile ya bumpomfu iya babomfi ba kwa Lesa. Ukushimikilako bambi bumpomfu bwa musango yo pa cililo kulabasansamusha kabili balacindika no muyashi ilyo balemwibukisha.

Abena Kristu bene bene tabapepa abafwa. Tabasefyako imyata yaseeka iyapusana ne cine ca mu Baibolo. Lubali lumbi, ababomfi ba kwa Lesa balataluka ku kutontonkanya kwalubana ukwa kuti apo abafwa lukungu fye, ninshi imyata yonse iya pa cililo ya cabe cabe fye. Balaloosha no kwibukisha abantu babo abafwa. Lelo icikonko cabo cilacepanako pantu balishiba icine ca mu Baibolo ukuti abafwa tabacula kabili balisubila no kuti bakesabuuka.

[Futunoti]

[Icikope pe bula 10]

Ukufuma mu lupapulo lwa Bildersaal deutscher Geschichte

[Abatusuminishe]

Abaleloosha balecindika Gustav II, imfumu ya ku Sweden, lintu yafwile mu 1632