Incenshi Shalandapo pa Ukundapa Ukwabula Umulopa

KU ULEMBA LOLENI! MU NORWAY

DOKOTA uwasangilwe ku kukumana kwalenga 25 ukwa fyalo fyonse ku kulanda pa mulandu wa kubikamo umulopa ukwabelele ku Oslo, ku Norway umwaka wapwa mu nshita ya pa mwela (pa June 27 ukufika July 2, 1998), atile: “Nga nkalaba fyonse fintu tulandawikepo pali kuno kukumana, ifi nasanga pano fyena nshakalabe.” E lintu afumine fye mu kayanda ka fyebo kantu Inte sha kwa Yehova babasuminishe ukubomfya ku kusabankanya ifyebo fyabo.a

Badokota ukucila 1,700 abafumine mu fyalo 83 balisangilweko kuli uku kukumana. Abengi bali beminishi ukufuma ku fifulo ifingi uko basunga umulopa, lelo kwali na basoma ifya mulopa, abasoma ifya kulepula, na basoma imiti ya kufufya ubukali. Bushe finshi ishi ncenshi shalanshenyepo pali uku kukumana kwacindama? Fyebo nshi fintu Inte sha kwa Yehova balangishe mu kayanda kabo aka fyebo, kabili bushe incenshi shaankwileko shani ku fyebo fintu Inte sha kwa Yehova batweleko?

Imiti ya Kupyanika pa Mulopa

Pa fyebo fintu balandilepo, pali imilandu ya kubikamo umulopa, ukupima umulopa, ne miti ya kupyanika pa mulopa. Dokota C. V. Prowse uwa mwi bumba lya Mulimo wa Kubikamo Umulopa mu Scotland alandile pa mulandu wa kuti “Ifya Kupyanika pa Mulopa ne fya Kufisanga.” Alandile pa mibombele ya nsandesande ishilenga umulopa ukufula ukupitila mu kucincisha umubili ukupanga umulopa uwingi. Ku ca kumwenako, insandesande shimo mu mfyo [isha erythropoietin nelyo EPO] shilacincisha umubili ukufusha umulopa. Atile ndakai umuti wabamo ishi nsandesande baleupanga mu fikuulwa bafwailishishamo ifya sayansi. Dokota Prowse atile umuti wa kufusha insandesande sha mulopa ulebomba bwino ku kuposha abalwala amalwele yalekanalekana aya kucepelwa umulopa.

Umuti na umbi uwapalako walipangwa, nomba wena, wa kulesha ukusuuma kwacishamo ukwa mulopa. Dokota Prowse atile: “Ica muno nshiku nga nshi pali uyu mulandu uli muti uulenga umubili ukufusha insandesande shicingilila ukusuuma kwa mulopa. Umuti wa Interleukin 11 wena kale kale twaliulembesha pantu ulafusha insandesande sha musango yu . . . kabili cilemoneka ukuti na umbi uwa thrombopoietin, kabili umbi uupangwa mu musango umo wine, uwa rh-PEG-MGDF, yonse iyi tuli no kuilembesha nomba line.”

Dokota Prowse na kabili atile nabapangako uwa kulenga umulopa ukutimba bwino nga nshi ku balwala ubulwele bwa kusuuma umulopa. Atile: “Imisango yapusanapusana iya uyu muti yalilembeshiwa kale, na kuba, bamo baletila uyu muti usuma ukucila umulopa, pantu mu mulopa limo mulaba na malwele yambi.” Dokota Prowse alundilepo no kuti “bacili balepanga imiti na imbi iya kwaafwa ukutimba kwa mulopa.”

Incenshi na imbi N. S. Faithfull uwaba mwi bumba lya bapanga imiti alandile pa mulandu wa miti ya perfluorocarbon [PFC]. Imisango imo iya uyu muti, ibombela ku kwensha umwela wasanguluka mu mpito sha mulopa. Imiti batendekelepo ukupanga yalifililwe ukubomba bwino nga umulopa wa “kupanga.” Bushe kwaliba ukulunduluka? Faithfull atile: “Mu myaka ya nomba line, kuli ubuyantanshi muli sayansi wa kupanga imiti ya PFC kabili umusango umo uwa uyu muti [ubili uo bakonkeshepo ukupanga] baliwesha na ku kundapa abalwele bamo. Ashimike fintu baeseshe uyu muti lintu baubomfeshe ku kundapa abalwele 256 abalekabila ukulepula kwa mafupa ne mishipa, ukulepula kwa kundapa abanakashi, e lyo no kulepula kwa mibombele ya mubili iilenga abantu ukupoosa bwino amenshi. Nomba mu kulepula ukwingi ukwa musango yo, ilingi line umulopa ulasuuma nga nshi. Finshi basangile muli uku kwesha? “Basangile ukuti umuti wa Oxygent walicila nga nshi pa mulopa ku kubombela pa mafya yalenga ukubika umulopa mu balwele kabili uyu muti ulabombelapo bwino pa mafya ya musango yu ukucila no kubomfya umulopa wa mulwele umwine.”

Pa kukumana kwine uku balandilepo na pa nsandesande sha muti wa PFC, batile “shaba ishacepesha nga nshi . . . shinono nga nshi pantu mu lusandesande lwa mulopa ulwa RBC [red blood cell] shena kuti shaingilamo imiku 40. Apo shalicepeshe fi, shilapita mu tumishipa utunono nga nshi umo insandesande sha mulopa shifilwa ukupita.” Tulesubila uyu muti napamo ukabomba bwino ku kuposha ifilundwa fya mubili ifya kuti icilonda caisala inshila no kulenga umulopa ulefilwa ukufikako.

Dokota umwina Britain akomaile pa bucindami bwa kubomfya umulopa uunono mu kundapa kwa kulepula, pantu umulopa ulecepa umo basungila kabili kuli no kutiina ukwambula amalwele mu mulopa. Ukulangilila fintu bengabomfya umulopa unono, abashimikile ukuti dokota umo abikile umulopa mu balwele 10 pali 100 abo abombeele mu kulepula kwa ku lutungu. Badokota bambi abalepula pali ico cine cipatala babikile umulopa mu balwele 70 pa balwele 100 abo babombeele mu kulepula kumo kwine.

Inte sha kwa Yehova na bo Balitweleko Ifyebo

Inte sha kwa Yehova mu kayanda kabo, balangishe ifyebo ifingi pa lwa kundapa kwabula umulopa ne nshila sha kundapilamo shimbi. Pa cipampa cimo balembelepo ukuti mwi sonde lyonse kuli ifipatala ukucila pali 120, uko bapeela imiti yabulamo umulopa, kabili balepako no tutabo umwali ifyebo bafumishe napamo mu fipande 1,000 ifilanda pa miti. Balilondolweleko inshila shimo isha kundapilamo ukwabula umulopa, amano badokota bengabomfya cibe tabalatendeka ukulepula, lilya balelepula, na lintu bapwa.

Incenshi shasangilweko shalitemenwe nga nshi ifyebo. Pali kulya kukumana, Inte sha kwa Yehova balandile na badokota ukucila 480, abengi aba bene balebweluluka ku kumfwilapo na fimbi no kuyaisa na banabo. Incenshi ya muti wa kufufya ubukali, iyasoma ifya kulepula, ukufuma ku California yatashishe ukuti: “Yangu ifi fyebo muletele ubusuma!” Profesa wafumine ku Germany atile: “Ifi fyebo nkayafibomfya ku kufundilako abana be sukulu abo mfunda.” Dokota uwali umwiminishi wa cifulo cakulisha icisunga umulopa ku China, atile: “Ifi fyebo e fintu tulekabila nga nshi pali ndakai, pantu umulopa uleyafya.”

Lintu papitile ubushiku bumo ukufuma apo apokele akatabo, umukalamba wa milimo ya kusunga umulopa pa cipatala ca ku Norway alibwelele no kutila: “Bushe kuti mwampako na tumbi tubili nelyo tutatu? Ndefwaya ukuyapeela badokota abalepula, na basoma imiti ya kufufya ubukali, nkayabeba balebomfya ifi fyebo pa kuti bakacefyanyeko nelyo bakaleke fye no kubika umulopa mu balwele pa kulepula.” Dokota na umbi atile: “Pali kano kayanda e pali ifyebo ifyawamisha kuli kuno kukumana konse.”

Inte sha kwa Yehova balebombesha mwi sonde lyonse ukwaafwa abantu ukusanga badokota abaishiba kabili abengondapa abalwele ukwabula ukubabikamo umulopa. Inte sha kwa Yehova na kabili balipayanya ifyebo fya muno nshiku pa lwa miti ya kubomfya pa kundapa ukwabula umulopa. Pali uku kukumana, badokota abengi, abalepula na basoma imiti, ababombela mu fipatala ne ncenshi shimbi ukufuma mu fyalo ifingi, balitemenwe nga nshi ifi fyebo. Ici cikalenga ifintu ukuba bwino ilyo aba bantu bakalabombesha ukubomfya imiti ne nshila shimbi ishingi, ifishikabila ukubikamo umulopa.

[Futunoti]