Ukulingana na Baibolo

Umulandu Cacindamina Ukuti Abaupana Balepepa Kumo

ULUPWA lwaikala ku kulya umulalilo. Cilya bawishi batendeka ukupepa, banyina na bo batendeka ukupepela mu mutima kuli lesa umbi. Mu lupwa lumbi, abakashi baya mu kupepela ku calici, abalume bena baya kwi sunagoge. Kwaliba indupwa umo umufyashi umo afunda abana pa lwa kwa Santa Claus, lelo umunankwe abafunda pa lwa Hanukkah.

Ukulingana no kufwailisha kwa nomba line, ifya musango yu nafiseeka, pantu kuli sana ukuupana na bapepa kumbi. Mu kufwailisha kumo basangile ukuti mu United States baKatolika amapesenti 21; baMormon amapesenti 30; abaShilamu amapesenti 40; na baYuda ukucila pa mapesenti 50, bopana na bapepa kumbi. Apo aba fya mapepo balakansana sana pa myanda ya myaka, bamo batila ifi kuli ukuupana na bapepa kumbi, ninshi kuli ukucimfya ukupatana kwa macalici. Kalemba wa mikululo ya mu nyunshipepala atile: “Tufwile ukutemwa sana ilyo tulemona ifyupo fya bapusana uko bapepa nelyo abapusana muli fimbi.” Bushe ifi e fyo na Baibolo ilanda?

Tufwile twaishiba ukuti Baibolo taikoselesha ukupata abantu ba mushobo nelyo umutundu umbi. Icebo ca kwa Lesa cikoselesha ukusengauka akapaatulula ka mushobo. Umutumwa Petro alilandilepo bwino bwino pali ici cishinka ilyo atile: “Cine cine ninkutuluka ukuti Lesa taba na kapaatulula ka bantu, lelo uwa mu luko lonse uwamutiina no kubombo kulungama asekelelwa kuli wene.” (Imilimo 10:34, 35) E lyo kabili, Baibolo ifunda no kuti bakapepa ba cine aba kwa Yehova bafwile ukuupila “muli Shikulu epela.” (1 Abena Korinti 7:39) Mulandu nshi?

Imifwaile ya Cupo

Lesa afwaile ukuti abaupana bafwile ukutemwana icine cine. (Ukutendeka 2:24) Pa kubikako icupo, Lesa tafwaile ukuti abaupana bakabe fye ifibusa. Ilyo Yehova apeele aba mu cupo ca kubalilapo umulimo wa kufyala abana no kusakamana isonde, alangilile ukuti alefwaya balebombela sana capamo ku kupwishishisha imifwaile yakwe. (Ukutendeka 1:28) Ukupitila mu kubombela capamo ku kucita ukufwaya kwa kwa Lesa, umwaume no mwanakashi bali no kulasangalala, te kuba fye ifibusa, lelo ukutemwana icine cine umuyayaya.—Linganyeniko Malaki 2:14.

Yesu alandile pa kutemwana kwa musango yo ilyo alandile amashiwi twaishiba sana ayatila: “E ico tababa nomba babili, lelo mubili umo. E ico, ico Lesa alundenye, umuntu elundulula.” (Mateo 19:6) Mu mampalanya, Yesu apashenye icupo kwi koli ililenga ukuti inama shingabombela capamo ku kutinta icisendo cimo. Tontonkanyeni fintu ubukali bwingaba nga ca kuti inama shili mwi koli limo shiletintana! E fingaba na bopana na bashaba mu citetekelo ca cine, kuti baisanga baletintana pa kufwaya ukukonka ifishinte fya mu Baibolo ilyo abena mwabo balekaana. E mulandu wine Baibolo yasosela ukuti: “Mwiba aba kwi koli limo na bashatetekela.”—2 Abena Korinti 6:14.

Icupo Icisuma

Ukwikatana mu kupepa kwa cine kuti kwakosha nga nshi icupo. Kalemba umo atile: “Ukupepa mwi calici limo ni cimo ica fishinka fikalamba ifilenga indupwa ukwikala bwino ne nsansa.” Lukala Milandu 4:9, 10 atila: “Ukuba babili kwawamo kucila ukuba weka; pa kuti kuli bene kwabe cilambu cisuma ica mu kucucutika kwabo. Pantu nga umo awa, umunankwe kuti amwimya.”

Pa kobelwa no kupepa kwabo, Abena Kristu abaupana balekatana lwa ku mubili na lwa ku mupashi. Ilyo bapepela capamo, ukusambilila Icebo ca kwa Lesa capamo, ukulongana capamo na Bena Kristu abo bapepa na bo, no kushimikilako bambi ifyo batetekela, balekatana lwa ku mupashi no kulenga bucibusa bwabo ubwa mu cupo ukuwaminako. Umwanakashi Umwina Kristu atile: “Ukupepa kwa cine kuba e mikalile ya muntu. Katwishi nga kuti caba shani pa kuti ngupwe ku muntu uushanjishiba, kabili taishiba ne calenga ukuti mbe ifyo naba.”—Linganyeniko Marko 3:35.

Abopanina “muli Shikulu” kuti baenekela abena mwabo ukupashanya imibele ya kwa Yesu. Abalume Abena Kristu bafwile ukutemwa abakashi babo nga filya Yesu atemenwe icilonganino. Abakashi Abena Kristu bafwile ukucindikisha abalume babo. (1 Abena Korinti 11:3; Abena Efese 5:25, 29, 33) Icilenga Abena Kristu ukucite co te kufwaya fye ukuteemuna abena mwabo, lelo bafwaya ukuteemuna Lesa, pantu e ukalubulwisha abaupana pa misango baba na yo mu cupo.—Malaki 2:13, 14; 1 Petro 3:1-7.

Ukuba ne fisumino fimo fine na ko kwine kulafwako Abena Kristu abaupana ukupwisha amafya mu mutende nga bapusana. Baibolo ifunda Abena Kristu ukukanaba ‘abalolekesha ifyabo abene, lelo abalolekesha ne fya banabo.’ (Abena Filipi 2:4) Nangu cingati kwaliba ukupusana mu fyo cila muntu aatemwa, abaupana ababa mu kutetekela kumo bashintilila pa Cebo ca kwa Lesa ukuti e co bonse babili bengakonka pa kupwisha amafya ayali yonse. (2 Timote 3:16, 17) Pa kucite fyo balakonka ifyo Baibolo ifunda Abena Kristu ukuba “mu mucetekanya umo wine.”—1 Abena Korinti 1:10; 2 Abena Korinti 13:11; Abena Filipi 4:2.

Iciyembo no Kupalana Imibele

Ukuba kwena, e ko fyaba na fimbi ifilenga ukutemwana ukucila fye pa kuba ne fisumino fimo fine. Ukutemwa kwa ciyembo na ko kwine kufwile ukubako. (Ulwimbo lwa Nyimbo 3:5; 4:7, 9; 5:10) Lelo ukupalana imibele e kwacindamisha, icupo nga acitwalilila. Ukulingana ne citabo ca Are You the One for Me? (Bushe Nulinga Ukuupana na ine?) “abapalana imibele cilabangukila ukuba ne nsansa, no kulaumfwana umuyayaya mu cupo cabo.”

Ku ca bulanda, abantu abatemwana nalimo te kuti balanshanye pa fintu ifyo bapusanamo sana, mpaka fye basuka baupana. Ku ca kumwenako, elenganyeni nga mwalishitile ing’anda pa mulandu fye wa kuti mwaimona bwino ku nse. Lelo, cilya mwakuukilamo mwaisaishiba ati umufula tawakosa. Apo mwaishibe co, no kuyemba kwa iko konse mwakusuula. E fyo cingaba na kuli umo uwatemwa ukuyemba kwa muntu umo uupepa kumbi uulemoneka kwati bakalaumfwana, lelo lintu baupana nalimo bakasanga ukuti cali cilubo cabipisha ukuupana muli ulya musango.

Tontonkanyeni pa mafya ayengesa ku ntanshi mu fyupo fya bantu bapusana uko bapepa: Bushe ulo lupwa lukalapepa kwi? Fya ku mipepele nshi abana bakalasambilishiwa? Ni ku mipepele nshi ulupwa lukalasangwila indalama? Bushe uwa mu cupo umo akafwaisha fye ukutwalilila ne fishilano fimo nelyo amaholide ifyo umwina mwakwe aishiba ukuti fya cisenshi? (Esaya 52:11) Bonse abaleupana bafwile bateulukako muli fimo ifingalinga; nalyo line, Lesa alikaanya ukusuula ifilanda Baibolo, nangu fye ni pa mulandu wa kufwaya ukubakilile cupo.—Linganyeniko Amalango 7:3, 4; Nehemia 13:26, 27.

Pa kusungilila umutende mu cupo, abaupana bamo abapusana imipepele balaleka cila muntu aleipepela. Ku ca bulanda, nalyo line, ukuipepela kulalenga abaupana ukuipusula ukumfwana mu fya ku mupashi. Umwanakashi umo Umwina Kristu uwaupilwe ku mwaume uushalepepa nankwe atile: “Nangu twaikele imyaka 40 mu cupo, abena mwandi tabanjishibe bwino.” E po fyapusanina ne cupo icabamo abaupana ‘abapepela mu mupashi na mu cine’ pantu cena citungululwa na Lesa. Nga fintu Baibolo ilanda mu milandile ya nshintu ukuti, “umwando wa nseke shitatu te kuti uputulwe bwangu.”—Yohane 4:23, 24; Lukala Milandu 4:12.

Nga ku Bana ni Shani?

Bamo abapepa ukwapusana abaletontonkanya pa kuupana batila bakasambilisha abana ifya ku mipepele yonse ibili, lyena abene bakasalapo. Ca cine ukuti abafyashi bonse babili baliba ne nsambu sha cifyalilwa ne sha mwi funde ukukansha abana mu fya ku mupashi, e lyo kwi pele pele, abene bakaisalilepo.a

Baibolo ikambisha abana ukumfwila abafyashi bonse babili “muli Shikulu.” (Abena Efese 6:1) Amapinda 6:20 yena yatila: “We mwana wandi, bake funde lya kwa wiso, kabili wileka malango ya kwa noko.” Abana abafyalwa ku bafyashi abapepa kumo tabasambilishiwa ifisambilisho ifyapusana, lelo balekatana mu co Baibolo itila “Shikulu umo, ukutetekela kumo, ulubatisho lumo.”—Abena Efese 4:5; Amalango 11:19.

“Muli Shikulu” Icine Cine

Nga ca kuti ukupalana imibele e kwacindamisha ku kwikala bwino mu cupo, bushe ca mano ukuupana no uli onse uuleitunga Ubwina Kristu? Baibolo yasuka ukuti: “Uutila naikala muli wene, afwile ukwenda filya wene [Yesu] aendele.” (1 Yohane 2:6) Kanshi Umwina Kristu uuletontonkanya pa cupo alingile afwaya Umwina Kristu munankwe uutukuta icine cine ukukonka Yesu. Umuntu wa musango yo alingile aliipeela kuli Lesa kabili alibatishiwa. Alingile apashanya imibele ya kwa Yesu iya kutemwa no kupimpa mu kushimikila Ubufumu bwa kwa Lesa. Nga fintu Yesu aali, uyo muntu na o alingile lyonse ukulacita ifyo Lesa afwaya.—Mateo 6:33; 16:24; Luka 8:1; Yohane 18:37.

Nga batekanya no kulolela uwa kuupana nankwe uwa muli bakapepa ba kwa Yehova, abaletontonkanya pa kuupana balemika ica kumwenako ca kutangishako imifwaile ya kwa Lesa mu mikalile yabo. Kwi pele pele, ico ca kumwenako cikesalenga icupo cabo ukuba ica nsansa kabili icisuma nga nshi.—Lukala Milandu 7:8; Esaya 48:17, 18.

[Futunoti]

[Akabokoshi pe bula 16]

Icingaafwa Indupwa Shabamo Abapepa Ukwapusana

Fingi ifyalenga abaupana abengi ilelo ukulapepa ukwapusana. Bamo nalimo basalilepo ukuupana no upepa kumbi. Lelo abengi baupene ninshi bapepa kumo, nomba inshita imbi abena mwabo batendeke ukupepa kumbi. Kwaliba na fimbi ifilenga ukupusana ukwa kupepa mu ndupwa. Lelo kwena, te mulandu ne cingalenga, imilapo ya cupo tailingile ukutobwa, nelyo ukusuulwa pa mulandu fye wa kuti abaupana basala imipepele iyapusana. Baibolo yalicindika ukushila no kutwalilila kwa cupo, nangu cingati abaupana bapepa ukwapusana. (1 Petro 3:1, 2) Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Ngo wa bwananyina ali no mukashi uushatetekela, kabili umukashi asumino kwikala nankwe, emuleka.” (1 Abena Korinti 7:12) Kulila bafikonka, ifyalanda Baibolo kuti fyaafwa abaupana bonse babili ukuipakisha umutende, ukutemwana no mucinshi mu cupo cabo.—Abena Efese 5:28-33; Abena Kolose 3:12-14; Tito 2:4, 5; 1 Petro 3:7-9.