Acitile Ifyo Ashaleenekela

REBEKKA umwina Germany uwali ne myaka ya kufyalwa 17 atile: “Nalishibe ukuti bakafundisha wandi abaletusambilisha ifya bena kale tabatemenwe Inte sha kwa Yehova, lelo nshaishibe umulandu bashabatemenwe.” E ico ilyo kafundisha uyu aipwishe pa wingaitemenwa ukulanda pa ntanshi ya ba mu kalasi, Rebekka alishimunwike. Nangu cali fyo, alishipile fye no kupoka ulusa lwa kulanda pa kupakaswa kwa Nte sha kwa Yehova mu nshita ya kuteka kwa baNazi mu nshita ya Nkondo ya Calo iya Bubili. Kafundisha atemenwe ifyo Rebekka alefwaya ukucita.

Aba mu kalasi bali-ipakishe lyashi lyalandile Rebekka, kabili basumine ukupoka bamagazini no tutabo fyonse pamo ifyali 44 ifyalelanda pali ili lyashi. Pa numa, Rebekka apeele kafundisha wakwe impapulo umo afumishe ifyebo, apaali fitabo na mavidio ifishili fya Nte sha kwa Yehova. Vidio imo yalandile pa kupakaswa kwa Nte sha kwa Yehova mu East Germany pa nshita ya kuumana kwa fyalo. Pa fyalengele kafundisha ukusekelela, ici e cacilile fyonse pantu taishibe ili lyashi.

Lyene Rebekka aishileishiba umulandu kafundisha wakwe ashatemenwe Inte sha kwa Yehova. Kafundisha atile alesambilila ne Nte ya kwa Yehova imo pa sukulu aali. Uyu mulumendo talelanda sana pa citetekelo cakwe nelyo pa fyo baNte baaba. E calengele kafundisha ukusondwelela ukuti baNte bantu ababa fye cimbi cimbi no kubapata. Lelo ifyalandile Rebekka fyalengele ifintu ukwaluka. Rebekka atila: “Nomba ndofwana na bakafundisha wandi ukucila ifyo cali kale. Kabili nasambilile ukuti fwe bacaice tufwile ukulanda kuli bambi sana pa citetekelo cesu.”

Lelo apa te papelele lyashi. Kafundisha aebeleko abanankwe pa lyashi lyawamisha ilyalandile Rebekka. Pa numa ya nshiku shimo ilyo kafundisha wa cisambilisho ca ethics, (e kutila, imibele isuma) aebele Rebekka ukulanda ilyashi na limbi, te kwi kalasi fye limo lelo kuli bonse—pa bushiku bwa kwibukisha kwa pa mwaka ukwa bafungwa abalubwilwe mu nkambi ya kucushiwilwamo iya Auschwitz pa numa ya Inkondo ya Calo iya Bubili. Abana be sukulu abasangilweko bali 360, na bakafundisha 10. Pa mpela ye lyashi, abasangilweko basumine ukupoka ututabo 50, kabili isukulu lyalefwaya ututabo na tumbi 150 utwa kwananya pa nshita imbi.

Fingi ifyo Rebekka acitile ifyo ashale-enekela. Ubunte busuma pa citetekelo cakwe bwalipeelwe, te ku banankwe fye aba mu kalasi iyo, lelo na kuli bonse aba pa sukulu. Kabili kafundisha wakwe alilekele ukutwishika baNte nga filya cali kale.

[Icikope pe bula 14]

BaHeinrich Fundis balibaputwileko umutwe ku baNazi. Inte sha kwa Yehova abengi balipaiwe mu nkambi ya kucushiwilwamo

[Icikope pe bula 14]

Inte sha kwa Yehova abengi bali no kulubulwa nga basaina ici cipepala ca kukaninapo icitetekelo cabo

[Abatusuminishe]

Ulusa lwapeelwe na ba United States Holocaust Memorial Museum

[Icikope pe bula 15]

Abana pamo nga Berthold Mewes balepokwa ku bafyashi babo

[Icikope pe bula 15]

Muli iyi vidio mwaba ubulondoloshi bwa fyacitikile Inte sha kwa Yehova mu Germany ya baNazi

[Icikope pe bula 15]

Akasalu akakwishibilako Inte sha kwa Yehova kalebililwa pa mayuniformu balefwala