Ukucushiwa na Masakamika!
UMUTWE wa lyashi uwali mu cipande calembelwe na kabungwe ka American Institute of Stress watile ubulwele bwabipisha mu Amerika pali lelo te kansa nangu AIDS. Lipoti yatila: “Impendwa ikalamba iya balwele baile ku kumona badokota balilwele pa mulandu wa masakamika.”
Te kukukumya kanshi ukulando kuti abantu muli shino nshiku balisakamikwa. Ukulingana na kabungwe ka National Consumers League, “incito yaba e ca kubalilapo icilenga abantu abengi ukukwata amafya no kusakamikwa, ica bubili caba milandu ya lupwa. Ifintu fimbi kutontonkanya pa kuba no bumi ubusuma, ukusakamikwa pa bunonshi bwa calo, ukukansana kwaba pa kati ka fyalo no kusansa kwa tupondo.”
Nangu cibe fyo, ukusakamikwa takusangwa fye mu United States mweka. Ukufwailisha kwaliko mu Britain mu mwaka wa 2002 kwatungenye ukuti “abantu ukucila pali 500,000 mu Britain basosele abati mu 2001 na mu 2002 balisakamikwe umulandu ne ncito balebomba icalengele bene ukulalwala inshita imo.” Pa mulandu wa “masakamika” ya pa ncito, inshiku amamilioni 13 na 500,000 mu Britain ababomfi tababombele.”
E cilecitika na ku fyalo fya ku Bulaya fimbi. Ukulingana na kabungwe ka European Agency for Safety and Health at Work, “ku Bulaya ababombe ncito abengi balakwata amasakamika te mulandu ne ncito babomba.” Ukufwailisha kumo kwalangishe ukuti “ababomfi mupepi na mamilioni 41 [mu European Union] cila mwaka balasakamikwa pa mulandu ne ncito.”
Mu Asia mwena caba shani? Abakumene mu Tokyo balandile ukuti: “Ukusakamikwa pa mulandu ne ncito kwaliseeka mu fyalo ifingi, ifipiina ne fikankaala.” Lipoti yatila “ifyalo ifingi ifya ku kabanga ka Asia, ukubikapo na China, Korea na Taiwan, nafilunduluka sana mu fya kupangapanga na mu makwebo. Ifi fyalo nomba filelanguluka pa masakamika ya pa ncito na fintu ubumi bwa babomfi buli no kuba.”
Kuti mwaimwena fye na mwe bene. Tamulekabila no kufwailikisha pa kwishiba ukuti abantu bali na masakamika. Nangu cibe shani, na imwe bene amasakamika nayamukuma! Fintu nshi ifyabipa ifyo ukusakamikwa kwingaleta pali imwe na pa batemwikwa benu? Indupwa kuti shacefyako shani amasakamika? Ifipande fikonkelepo fyalalanda pali aya malyashi.
[Icikope pe bula 23]
Abantu abengi, incito babomba e ibalenga sana ukusakamikwa