Abacaice Bepusha Ukuti . . .

Bushe Mfwile Ukubomba Incito Yakosa?

“Nshatalile tontonkanya pa kubomba incito yakosa. Naleumfwa bwino sana ukubomfya fye kompyuta.”—E fyasosa Nathan.

“Abacaice bamo balatuseka fwe babomba incito yakosa ukuti twalishishita sana ica kuti tapali ne co twingacita.”—E fyasosa Sara.

INCITO YAKOSA—abengi bamona kwati tayawama, no kuti ya fiko kabili tabaifwaya. Uwasambilila sana pa fya mikalile ya bantu alandile pa ncito yaba cibombebombe ati: “Ababomba incito sha musango yu tabakwata icifulo ca pa muulu muli cino calo umo abantu baposa sana amano ku kukwata icifulo cikalamba.” E mulandu wine kanshi abapungwe abengi bashifwaila nangu fye panono ukubomba incito yakosa pantu bamona kwati bakulamoneka abasuulwa sana.

Lelo, Baibolo yena ikoselesha ukulamona incito yakosa ukuti yaba fye bwino. Imfumu Solomone yatile: “Icisumako ku muntu takuli kano ica kuti alye, anwe, no kuimweno busuma ku kucucutika kwakwe.” (Lukala Milandu 2:24) Mu nshiku sha kale ishalondololwa muli Baibolo, mu Israele mwali ubulimi. Ukulima, ukusombola, e lyo no kusukula amapaapa, yaleba ni ncito yakosa icine cine. Lelo, Solomone ena atila mu kubomba incito yakosa mulafuma fisuma.

Ilyo papitile imyanda ya myaka iinono, umutumwa Paulo alandile ati: “Uwibile eiba kabili; lelo ukucila acucutike, alebomba ku minwe yakwe icawama.” (Abena Efese 4:28) Paulo na o wine alebomba incito yakosa. Nangu ali muntu uwasambilila nga nshi, limo limo aleikalila mu bukwebo bwa kupanga ama tenti.—Imilimo 18:1-3.

Bushe umfwa shani ukubomba incito yakosa? Nampo nga walishiba nelyo iyo, incito yakosa kuti yakunonsha mu nshila shalekanalekana.

Sambilila Ukubombesha

Ukubomba incito yakosa, nampo nga kupopa ifya kupopapopa na sando nelyo ukubomfya icikwakwa ca ku kumpilako icani, kuti kwalenga waba no bumi busuma. Ubusuma bwa kubomba incito yakosa tabupelela fye pa kuba no mubili uusuma kabili uwakosa. Bushe walishiba ifya kusokola itayala lya motoka ilipompolweke nelyo ukufumya amafuta ya motoka ayali ne fiko no kubikamo ayasuma? Nelyo bushe kuti waishiba ifya kuwamya iwindo lyatobeka nangu ukufwasulula umupaipi uwacilika? Bushe walishiba ukwipika? Bushe kuti wa wamya umwakusambila ica kuti mwamoneka umwa busaka kabili umwabula utushishi utwingaleta amalwele? Iyi e milimo isuma iyo abalumendo pamo na bakashana balingile ukwishiba, pantu nga wakula kuti waikalila we mwine ukwabula no ubwafya.

Icawamishapo ca kuti nangu fye ni Yesu Kristu na o alisambilile imilimo imo imo ilyo ali pano isonde. Yosefe wishi uwamukushishe, e wamusambilishe umulimo wa kupala imbao, e mulandu wine balemwitila abati kabasa. (Mateo 13:55; Marko 6:3) Na iwe wine kuti wasambilila incito shalekanalekana nga uletukuta ilyo ulecitapo tumo tumo.

Sambilila Imibele Isuma

Ukubomba incito yakosa kuti kwa kulenga ukwaluka ku fyo uuimona we mwine. Dokota Fred Provenzano uwa ku United States, uulembelako akabungwe akasambilisha abantu pa bulwele bwa kuli bongobongo, atile, ukusambilila incito yakosa kulalenga “waleka ukushintilila pali bambi kabili kuti walayumfwa uwaicetekela” e lyo “ukaba uwaicindika kabili uwailama, kabili nga waba ne yi mibele kuti wa kwata ne ncito iisuma.” Umulumendo umo uwe shina lya kuti John atila: “Incito ya kosa ilasambilisha umuntu ukutekanya. Ilalenga umuntu aishiba ica kucita ilyo aba no bwafya no kwishiba inshila ya kupwishishamo ubo bwafya.”

Sara untu tulandilepo pa kubala alondolola ati: “Ukubomba incito yakosa kwalinenga ukuba uwakosa kabili intukushi. Kwalengele nasambilila ukuicindika mu mano e lyo no kulaisakamana na mu mikalile.” Bushe ufwile ukumona incito yakosa ukuti ilatendusha? Nathan atila: “Nalitemenwe ukulaibombela ne mwine. Ilyo natendeke ukwishiba umulimo, ne fyo nalebomba fyalewaminako cila nshita. Kabili ici calengele ukuti ndeyumfwa uwa cindama.”

Incito yakosa kuti yakulenga waba ne nsansa nga walolesha pa fintu fisuma ifyo wabomba. Umulumendo uwitwa James atila: “Nalitemwa sana umulimo wa kupala imbao. Nangu ca kuti limo limo uyu mulimo ulanasha, lyonse nga nalolesha ifyo napanga ndaba ne nsansa pa kwishiba ukuti nine wine mfipangile. Cine cine uyu mulimo usuma.” Brian na o alanda amashiwi yamo yene atila: “Nalitemwa sana ukulungisha imyotoka. Ukwishiba ukulungisha iconaike no kucilenga camoneka kwati cipya, kwalinenga ukuicetekela kabili uwa nsansa.”

Umulimo Wacindamisha

Ku Bena Kristu abacaice, ukubomba incito yakosa kuti kwabafwa ukubombela Lesa. Ilyo Solomone Imfumu bamwebele ukukuula itempele lishaiwamina ilya kwa Yehova, alishibe ukuti umulimo wa musango yu ukabila abantu ba maka abengi kabili na baishiba sana ifya kupangapanga. Baibolo itila: “Imfumu Solomone yatumine ku kubuula Hiramu ku Turi. Wene ali mwana wa mwanakashi mukamfwilwa uwa mu mukowa wa kwa Neftali; wishi ali mwina Turi, kafula wa mukuba. Hiramu aiswilemo amano no mucetekanya no kwishiba ku kucite milimo yonse iya mukuba. Wene aishile ku mfumu Solomone, no kucite milimo yakwe yonse ya mukuba.”—1 Ishamfumu 7:13, 14.

Kwena lyali lishuko likalamba ilyo Hiramu akwete ilya kubomfya amano yakwe aya ncito ku kulundulula ukupepa kwa kwa Yehova! Ici cacitike kuli Hiramu cilangilila fye ukutila amashiwi yaba muli Baibolo pa Amapinda 22:29 ya cine, yatila: “Bushe wamono muntu uwakampuka mu mulimo wakwe? Ku cinso ca shamfumu e ko akeminina, takeminine ku cinso ca bapabi.”

Na lelo line, abacaice bamo abashaishibe incito ya kukuula, balikwata ishuko lya kubombako umulimo wa ku kuula Amayanda ya Bufumu. Pa mulandu wa kuti balabombako umulimo wa makuule, bamo balisambilila imilimo iingabafwa mu mikalile, pamo nga ukulungisha no kubika intambo sha malaiti, ukubika imipompi ya menshi pamo ne mipaipi, ukukuula amayanda ya njelwa, e lyo no kupale mbao. Napamo kuti walanshanya na baeluda mu cilonganino waba nga ca kuti naiwe kuti wabombako umulimo wa ku kuula Amayanda ya Bufumu.

James, uwabombeleko umulimo wa ku kuula Amayanda ya Bufumu yalekanalekana atila: “Abantu abengi mu filonganino teti bakwate inshita nelyo amaka ya kwafwilishako. E ico nga wabombako, ni nshi uleafwilishako icilonganino conse.” Nangu fye ni Nathan uwasambilile umulimo wa kupindula indaka ya kupangila konkili, amwene ukuti apo alishiba uyu mulimo, kuti abomfya uku kwishiba akwete ku kubombela Lesa. Aibukisha ukutila: “Naile ku Zimbabwe uko nailebomba umulimo naishibe ku kwafwa ukukuula iofesi lya musambo ilya Nte sha kwa Yehova. Nabombeleko imyeshi itatu, kabili ici cali pa fintu fikalamba kabili ifisuma ifyo nacitapo mu bumi.” Apo abacaice bamo balafwaisha ukubomba incito yakosa, balasalapo ukwipusha nga kuti babombako umulimo pa maofesi yakalamba aya Nte sha kwa Yehova mu calo bekala.

E ico nga wasambilila sana ifya kubomba incito iyakosa kuti waikalila we mwine kabili ‘ukateko mutima.’ (1 Timote 6:6). Abacaice abengi Inte sha kwa Yehova balabomba umulimo wa bupainiya, e kutila ukubilisha imbila nsuma inshita fye yonse. Ukusambilila incito kwalyafwa bamo ukuikalila no kuikwatila mu bumi ukwabula no kuposa indalama ishingi e lyo ne nshita ukulaya ku masukulu ya pa muulu.

Ifyo Wingasambilila ukubomba Incito Yakosa

Ca cine kuti wanonkelamo mu kubomba incito yakosa, nampo nga walitemwa ukubomba incito pa kuti ulekwatako indalama, e kutila ukusambililako umulimo umo nelyo fye ukulaibombela we mwine pa ng’anda ukulalungisha ifintu. Nalimo ku ncende wikala kwaliba ne sukulu lisambilisha incito shalekanalekana. Nangu fye ni pa ng’anda, na po pene kuti wasambililapo incito. Kuti wasambilila shani? Nga ulebomba imilimo ya pa nga’nda kuti wasambilile ncito. Badokota Provenzano, twacilandapo pa kubala balembele abati: “Calicindama sana ku misepela ukubomba imilimo pantu e lyo beshiba incito ya pa ng’anda, ‘incito ishingabafwa ukuikalila abene’ ishingabalenga ukutunguluka kabili ukuikalila ukwabula ukushintilila pa bafyashi ilyo bakula.” Kanshi ulepoosa amano ku kubomba imilimo ikabilwa ukubombwa pa ng’anda. Bushe pa ng’anda paliba icani icikabilwa ukukumpa nelyo kabati iilingile ukuwamya?

Kanshi wilamona incito yakosa ukutila yapanshi sana, lelo ishiba ukuti incito yakosa kuti yakunonsha mu nshila shalekanalekana. Te kwesha ukulakaana incito yakosa! Lelo esha ‘ukumona icisuma’ mu kubombesha kobe nga fintu Lukala Milandu 3:13 ilanda ukuti incito “Bupe bwa kwa Lesa.”

[Amashiwi pe bula 21]

Ukusambilila incito kwalyafwa abacaice abengi ukubomba bwino sana umulimo wa kwa Lesa

[Ifikope pe bula 22]

Ilingi line abafyashi bobe kuti bakusambilisha imilimo yacindama