Cingilileni Ulupwa Lwenu

BAIBOLO ibomfya amashiwi yatila “abashaba na citemwishi” ukulondolola ifyo abantu abengi baba muli shino inshiku shesu ishitwa “nshiku sha kulekelesha.” (2 Timote 3:1, 3, 4) Abaleulungana na bana abanono mu lupwa lwabo lwine na bafula nga nshi. Kanshi ici cilelangilila fye apabuta ukuti ukusesema ukwaba pali ili lembo kwa cine. Na kuba ishiwi lya kubalilapo ilya ciGriki aʹstor·gos, nga balipilibula mu ciNgeleshi, lipilibula “abashaba na citemwishi.” Ili shiwi lyalelangilila fye ukuti abantu tabakabe no kutemwa uko bafwile ukulanga ku baba mu lupwa lwabo, sana sana ukutemwa ukuba pa bana na bafyashi.a Na kuba, ilingi line aba mu lupwa e bolungana na baice.

Abafwailisha pali ili lyashi batila, abolungana na bana abanono ilingi line ni bawishi nelyo bawishi abamusanga mu ng’anda, e lyo na bambi fye abaishibana sana no yo mwana. Ba lupwa bambi abaume, nabo balolungana na bana. Nangu cingati abo bacenda ilingi line bana abanakashi, lelo na bana abaume abengi nabo balabacenda. Nalimo mutontonkanya ukuti abolungana na baice baume fye, lelo na banakashi balolungana nabo. Nalimo ukulungana kwa bana beka beka mu lupwa e ko abantu abengi bashicita lipoti. Fimo ifyo bashilanda fya kuti umwana umukalamba nelyo uukwetepo amaka atiinya, nangu abeleleka umwaice wakwe nelyo uucepeleko amaka no kulaala nankwe. Nga muli bafyashi ukwabula no kutwishika ifintu fya musango yo filamukalifya nga nshi.

Nomba bushe kuti mwacita shani pa kuti mu lupwa lwenu tamuli aya mafya? Onse fye mu lupwa alekabila ukusambilila amafunde yamo no kuyakonka pa kuti e ulungana no mwana. Mu Cebo ca kwa Lesa Baibolo e mo mwingasanga fye ifyebo ifisuma ifingacingilila ulupwa lwenu.

Ifyo Icebo ca kwa Lesa Cilanda pa Kwampana kwa Mwaume no Mwanakashi

Pa kuti bonse babe abacingililwa mu lupwa, bonse balingile ukulakonka ifyo Baibolo ilanda pa mibele isuma. Baibolo taipita na mu mbali ilyo ilanda pa fya mfwalo. Yalilanda mu kulungatika pa fya mfwalo lelo ukwabula umusalula. Ilanda ukutila Lesa ateyenye ukuti umulume no mukashi baleipakisha ukupanga icupo. (Amapinda 5:15-20) Lelo taisuminisha abashaupana ukukumana. Ku ca kumwenako, Baibolo ilalanda ukwabula ukupita mu mbali ukuti cibi ukulaala no wa mu lupwa. Mu Ubwina Lebi icipandwa 18, Lesa alibinda ukulaalana kwalekanalekana ukwa ba mu lupwa. Moneni ifyo aya mashiwi yalelanda: “Umwaume onse uwa muli imwe epalama kuli onse uwa ku mulopa wa mubili wakwe, no kumufuula pa bwamba [ukukumana nankwe]. Nine Yehova.”—Ubwina Lebi 18:6.

Ukulaalana kwa ba mu lupwa kwali pa fintu “ifya muselu” ifyo Yehova atile abalecite fyo baali no kwipaiwa. (Ubwina Lebi 18:26, 29) Kanshi Kabumba tafwaya abantu ukucite fi. Amabuteko ayengi na yo yene pali lelo tayafwaya ifintu fya musango yu, balibikako amafunde ayakanya aba mu lupwa ukulaala pamo. Ilingi line, ifunde litila umukulu nga aulungana no mwaice ninshi cimo no kuti amupatikisha, abomfya amaka pa kulaala nankwe. Mulandu nshi bengabomfesha amashiwi ayalume fyo, ilyo abolungana no baice tababapatikisha nelyo ukubomfya amaka?

Amabuteko ayengi yalisumina ifyo Baibolo yalanda kale pa baice ukuti tabatontonkanya nga bakulu. Ku ca kumwenako fye, Amapinda 22:15 yalanda ukuti: “Ubupumbu bwakakatila ku mutima wa mwaice.” Umutumwa Paulo na o alembele ukuti: “Ilyo nali umwaice, . . . naletontonkanya ngo mwaice, nalepelulula ngo mwaice; lelo nomba ndi mukalamba, nindeka ifya bwaice.”—1 Abena Korinti 13:11.

Umwaice te kuti eshibe bwino bwino ifyo ukwampana kwa mwaume no mwanakashi kwaba, nelyo te kuti eshibe ifingafumamo mu kucita ifyo. E mulandu wine abengi basuminina ukuti umwana te kuti atemwe no mutima onse ukulungana no mukulu. Kanshi tuletila umukalamba (nelyo uukulileko panono) nga alala no mwaice, te kuti atile umwaice acisumina ukulaala nankwe, nelyo ukulanda ukuti umwaice e wacimweba ukulaala nankwe. Umukalamba balamupeela umulandu wa kupatikisha umwaice nelyo ukubomfya amaka pa kulaala nankwe. Uyu mulandu, ilingi line abacite fyo balabakaka. Umukalamba e o bapeela umulandu te mwaice iyo, pantu talefwaya.

Lelo ku ca bulanda, abantu abengi abapanga iyi imilandu tababakanda no kubakanda ku buteko. Ku ca kumwenako fye mu Australia, casangwa ukuti pa bantu 100 abolungana na bana, 10 e bo batwala ku cilye ca milandu. Lelo pali abo 10 bakandapo fye abanono. Mu fyalo fimbi namo e fyo caba. Nangu ca kuti amabuteko kuti yaesha ukucingilila ulupwa, icingabafwa sana kukonka amafunde ayaba mu Baibolo.

Abena Kristu ba cine balishiba ukuti Lesa uwalembele ayo mafunde mu Cebo cakwe tayaluka, afwaya ukuti na lelo line baleyakonka. Alamona fyonse ifyo tucita, ukubikako fye ne fyo abantu bacita mu bumfisolo. Baibolo itila: “Ifintu fyonse fyaba ubwamba kabili fyaba pa mbilibili ku menso ya uyo tukalubululako.”—AbaHebere 4:13.

Ico tufwile ukwishiba ca kuti tukalubulula kuli Lesa nga tatulekonka amafunde yakwe kabili nga tulekalifya bambi. Lelo, Lesa alatupaala nga tulekonka amafunde yakwe ayasuma ayalanda pa lupwa. Nomba mafunde nshi yamo ayo Lesa atupeela?

Ukutemwa Kulekatanya Ulupwa

Baibolo itweba ukuti “ukutemwa” “e cikakilo cafikapo ica kwikatana.” (Abena Kolose 3:14) Nge fyo Baibolo ilanda, ukutemwa te kukuntukilwa fye. Kumonekela ku fyo kulenga umuntu ukucita, ne fyo kumulesha ukucita fimo. (1 Abena Korinti 13:4-8) Ukutemwa aba mu lupwa kupilibula ukucindika no kuba ne cikuuku ku uli onse. Cipilibula ukulamona aba mu lupwa nga fintu Lesa abamona. Lesa alipeela umo umo mu lupwa umulimo wacindama.

Apo wishi e mutwe wa lupwa, afwile ukuba solwesolwe mu kulanga ukutemwa mu lupwa. Alishiba ukuti wishi Umwina Kristu takwata insambu isha kuba umunkalwe, ukulacusha umukashi na bana. Lelo, akonka ifyo Yesu atungulula icilonganino. (Abena Efese 5:23, 25) E co alaba uwanakilila ku mukashi wakwe kabili alamutemwa. Abana nabo alabatekanishisha no kubasunga bwino. Lyonse fye alabombesha ukubacingilila ku fili fyonse ifingalenga ukuti mu lupwa mwiba umutende. Kabili alesha na maka ukumona ukuti tabalecita ifyabipa, kabili bonse bali abacetekelwa kabili bali abacingililwa.

Nyina na o wine alikwata umulimo wacindama nga nshi mu lupwa. Baibolo ilinganya ifyo Yehova na Yesu bacingilila abantu babo ku fyo inama ishikota shicingilila abana bashiko. (Mateo 23:37) Nyina na o wine afwile ukubikako sana amano ukucingilila abana bakwe. Pa mulandu wa fyo abatemwa, lyonse tapoosa na nshita ukubacingilila intanshi. Abafyashi tababomfya amaka ku kucusha abena mwabo nangu abana babo; nelyo ukuleka abana babo ukucita ifi kuli bamunyinabo.

Nga ca kuti bonse mu lupwa balecindikana, kuti balelanshanya bwino. Uulemba amabuku William Prendergast atile: “Abafyashi bonse bafwile ukulalanshanya na bana babo cila bushiku kabili libili libili, bafwile ukulacita ifi nangu bakule shani.” Na kabili William atile: “Ukucite fyo nalimo e cingabafwa sana ukucingilila abana babo ku bolungana na baice.” Ca cine, Baibolo nayo ilanda ifyo fine ukutila, abafyashi bafwile ukulalanshanya na bana babo lyonse kabili bafwile ukucite fyo mu kutemwa. (Amalango 6:6, 7) Nga ca kutila bonse mu lupwa balacita ifi, kuti balelanda ukwabula umwenso kabili kuti balelanda ifya ku mutima.

Twikala mu calo icabipa sana kabili te kuti nalimo tucingilile abana besu kuli fyonse ifyabipa. Lelo nangu cibe ifyo, nga natubikako amano ukucingilila ulupwa lwesu, kuti twabafwa sana. Nga ca kuti umo mu lupwa bamucita icabipa ku muntu uushili wa mu lupwa, kuti abutukila ku ba mu lupwa lwakwe abengamusansamusha. Nga ca kuti bonse mu lupwa bali abacingililwa, ninshi bonse ababamo bakasanga ubucingo nangu ca kuti mu calo muli sana amafya. Shi Lesa apaale ukubombesha kwenu ilyo mulecingilila ulupwa lwenu!

[Futunoti]

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 10]

IFYO ABA MU LUPWA BENGAICINGILILA

Intaneti: Nga ca kuti abana benu na bo balabomfyako intaneti, mufwile ukubasambilisha ifya kuibomfya bwino. Pa intaneti balatambishapo sana ifye shiku kabili paliba sana amaprogramu ayo abantu balanshanishishapo na bantu bambi abo bashaishiba. E po basembelekela abaice. Kanshi caliwama ukubika kompyuta apo abafyashi bengalamona ifyo abana balecita nangu ukutamba. Abana tabafwile ukweba uo bacilalanshanya nankwe pa intaneti uo bashaishiba, uko bekala ne fyo bacita nangu ukupangana ukuti bakamonane ukwabula abafyashi ukwishiba.—Amalumbo 26:4.

Ubwalwa: Abengi abacenda abana, baba ninshi nabanwa. Casangwa ukuti abakuulu abanwa sana ilingi line tabakwata umwenso ne nsoni sha kucita fintu fimo; bamo balacita ifintu ifyo bashingacita nga ca kuti tabanwene. Kanshi e mulandu na umbi cawamina ukumfwila ukufunda ukwaba mu Baibolo pa kukanakolwa no kunwesha ubwalwa.—Amapinda 20:1; 23:20, 31-33; 1 Petro 4:3.

Ukucindikana: Umwanakashi umo ebukisha ukutila: “Ilyo fye bamayo bafwile, batata e bakwete fye amakatani pa mawindo ne ciibi ca ku cipinda balesendama. Ifwe bonse ifipinda fyesu tafyakwete amakatani, nangu fye ni ku ciibi ca ku cipinda twalesambilamo.” Uyu mwaume alicendele abana bakwe bonse abanakashi. Bonse mu lupwa balingile ukwishiba umulandu cawamina ukucindikana. Filya fine abafyashi bashifwaya abana babo ukumona fyonse ifyo balecita, e fyo nabo bashifwile ukulamona fye fyonse ifyo abana babo balecita ilyo baleya balekula. Abafyashi ba mano balacitila bambi ifyo nabo bafwaya ukuti babacitile.—Mateo 7:12.