Abacaice Bepusha Ukuti

Bushe Kuti Nacimfya Shani Amatunko?

◼ Karen aya ku parte talakokolako ukucila na pa mamineti 10 amona fye abalumendo babili bafika nabasenda fimo mu fipepala. Ifyo basendele muli ifi fipepala nafishiba. Ilyo inshita ya parte tailafika alyumfwile abalumendo bamo bene balelanda ukuti kukaba ubwalwa ubwingi. Lelo, Karen taebele abafyashi bakwe ifyo abalumendo balepanga ukucita. Ena aletontonkanya fye ukuti ifyo abalumendo balepanga, balesekesha fye. Na kuba kufwile kukasangwa na bakalamba bamo abekala pa ng’anda ine iyi, nangu abakafuma kumbi.

Awe Karen ukwabula ukwenekela aisaumfwa ishiwi lya muntu aishibe lyafuma ku numa. “Cinshi wimininine fye kwati tawishile ku parte? E imwe bene monawila abanenu ama parte.” Karen apilibuka no kumona umunankwe Jessica ali na mabotolo ya bwalwa yabili ayo beswile. Jessica abula limo no kutambika Karen no kumweba ukuti, “Nshilefwaya unjebe ukuti uli mwaice sana uwa kuti tawinganwako nangu fye panono!”

Karen talefwaya ubwalwa. Nomba bamupatikisha sana ukucila ne fyo acilaenekela. Icasakamika Karen te kukaana ubwalwa, lelo talefwaya umunankwe Jessica amumone kwati eshile ku konaula parte, nga fintu Jessica acimweba. Na kuba Karen alemona Jessica ukuti mukashana uwa mibele iisuma. Nga ca kuti uyu e ulenwa, nga cinshi Karen ena ashinganwena? Karen atontonkanya ukuti ‘na kuba ubu bwalwa fye, bwapusana no kubomfya imiti ikola nelyo ukucita ubulalelale.’

ILYO ucili umwaice, kulaba amatunko ayalekanalekana. Ilingi line, ilyo abalumendo na bakashana baleyangalila pamo e lyo kuba amatunko. Ramon uuli ne myaka 17 atila, “Abakashana pa sukulu baliba no mupampamina.”a “Balitemwa sana ukwikata pa mubili pa kuti bamone ifyo walacita. Nangu wabalesha, bena batwalilila fye ukucita ifyo balefwaya!” Deanna na o uuli ne myaka 17, fyalimucitikilapo. Atila, “Umulumendo umo alishile kabili alinjikete no kunkumbatila. Nalimumine ku kuboko no kumweba nati, ‘Ndekelako. No kukwishiba nshakwishiba!’”

Na iwe wine nalimo abanobe balakutunka, kabili limbi tabaleka ukukutunka. Umwina Kristu umo atile, “amatunko yaba kwati muntu uulekonkonsha lintu ushilefwaya ukwasuka.” Bushe ilingi line ulatunkwa ukucila ifyo wenekela? Ku ca kumwenako fye, bushe ulatunkwa ukucita ifyakonkapo?

□ Ukupeepa

□ Ukunwa ubwalwa

□ Ukubomfya imiti ikola

□ Ukutamba ifikope fya bantu abali ubwamba

□ Ukucita ubulalelale nangu abalecita ubupulumushi

□ Nangu ukucita ifyabipa fimbi ․․․․․

Nga ca kutila naucongapo icili conse pali ifi fili pa muulu, witontonkanya ukuti kanshi taulingile ukuba Umwina Kristu. Kuti waishiba ifya kusengauka amatontonkanyo yabipa ne fya kucimfya amatunko. Bushe kuti wacita shani? Calicindama ukwishiba icilenga ukuti uletunkwa ukucita fimo. Moneni ifintu fitatu ifilenga.

1. Ukukanapwililika. Fwe bantu bonse abashapwililika tufwaya fye ukulacita ifyabipa. Nangu fye mutumwa Paulo, uwali Umwina Kristu uwakosa, alandile ukwabula ukupita mu mbali ukuti: “Ilyo mfwaya ukucita icalungama, nsanga ndecita icabipa.” (Abena Roma 7:21) Ca cine, nangu fye muntu uwaba ne mibele iisuma limo limo alaisanga nakwata “ulunkumbwa lwa mubili no lunkumbwa lwa menso.” (1 Yohane 2:16) Lelo nga umo aletontonkanya fye pa kufwaya ukucita icabipa, ici cilenga fye itunko ukukulilako. Baibolo itila: “Ulunkumbwa, ilyo lwaimita, lufyala ulubembu.”—Yakobo 1:15.

2. Fimbi Ifilenga. Ukutunkwa kwaba fye mpanga yonse. Trudy atila: “Abantu balitemwa ukulanda pa bulalelale ilyo bali pa sukulu na pa ncito. Ifyo batambisha pa TV na mu fikope batambisha, lyonse balangisha ifya kuti fyalenga ubulalelale bwamoneka kwati bwaliba fye bwino. Te lingi balangisha ukuti ififumamo fintu ifyabipa!” Pa mulandu wa kuti fyalimucitikilapo, Trudy alishiba ifyo ifya kutamba fya musango yo fingalenga umuntu ukucita ubulalelale. Uyu mukashana atila: “Nalemona kwati ilyo nali ne myaka 16 nalekabila ukukwata icibusa. Bamayo balintekele pa nshi no kunjeba ukuti nga natwalilila ukulayangala no mwaume, nkapula ifumo. Nalipapile ifyo bamayo banjebele! Ilyo papitile fye imyeshi ibili, nalipulile ifumo.”

3. “Ulunkumbwa lwa mu bulumendo.” (2 Timote 2:22) Muli aya mashiwi mwaba na filya abaice bafwaisha ilyo balekula, pamo ngo kufwaya ukutemwikwa kuli bambi nelyo ukufwaya ukuti balekucindika. Ukufwaya ukutemwikwa no kucindikwa kwaliba fye bwino, lelo cibipa fye ilyo uku kufwaisha kwapitilila, kuti kwalenga umo camukosela ukucimfya amatunko yambi. Ku ca kumwenako fye, ukufwaisha kwa kuti wishibikwe kuli bambi kuti kwalenga walacita ifintu ifipusene ne fyo abafyashi bakufunda. Ifi e fyacitikile Steve ilyo aali ne myaka 17. Atila: “Nalipondokele abafyashi bandi kabili nalecita icili conse na fyonse ifyo bandeseshe ukulacita, napondweke pa numa fye ya kubatishiwa.”

Ukwabula no kutwishika, ulunkumbwa lwa mu bulumendo lulatitikisha sana abaice. Nangu cibe fyo, kuti walucimfya. Bushe kuti wacimfya shani ulu lunkumbwa?

◼ Ica kubalilapo fye, esha ukwishiba ubwafya wakwata ubo ufilwa ukucimfya. (Nalimo no kumona wacimona ubwafya wakwata ilyo wacilabelenga ifyebo fili pa muulu.)

◼ Icakonkapo ipushe we mwine ukuti, ‘Ni lilali ntunkwa sana ukucita ifyabipa?’ Conga apo ulemona ukuti e lyo utunkwa sana:

□ Ku sukulu

□ Ku ncito

□ Ilyo ndi neka

□ Pa nshita imbi ․․․․․

Nga waishiba ilyo utunkwa sana ukucita ifyabipa kuti cakwafwa nalimo ukukanawila muli ilyo itunko. Ku ca kumwenako fye, tontonkanya pa lyashi ilya kwelenganya fye ilyo tulandilepo pa kutendeka kwa cino cipande. Bushe finshi Karen amwene ifyacitike ifyo ali no kwishibilako ukuti ku parte ali no kuya kwali no kuba ubwafya? Finshi ali no kucita pa kuti eisanga muli bulya bwafya?

◼ Pali ino nshita (1) waishiba ubwafya kabili (2) waishiba no ko ubo bwafya bwingacitikila, kanshi nomba waipekanya ukwishiba ifya kucita. Ica kubalilapo fye, tontonkanya ifyo wingacefyako nelyo ifyo wingapwisha ubwafya. Lemba pe samba ifyo wingacita.

․․․․․

․․․․․

(Ku ca kumwenako fye: Nga ca kuti lyonse ilyo wainuka ku sukulu ulasanga abanobe balepeepa kabili balakupatikisha ukupeepako, nalimo kuti caba bwino ukulapita inshila imbi uko bashisangwa. Nga ca kuti ilingi line ukwabula ukwenekela, pali kompyuta yobe palesa ifikope fya pa Intaneti ifya bantu abali ubwamba nelyo abalecita ubupulumushi, nalimo kuti wabikapo amaprogramu ayengalacilikila ifyo fikope. Na kabili nga taulefwaya amaprogramu yamo aya pa Intaneti ulingile ukulembamo amashiwi ya fyo ulefwaya fye.)

Kwena, te matunko yonse wingeshiba ukuti yalacitika. Umuye nshiku, nalimo ukatunkwa ukucita icintu icabipisha, ilyo taule-enekela no kwenekela. Bushe ukacita shani?

Uleba uwaipekanya. Ilyo Yesu ‘bamutunkile kuli Satana,’ ilyo line fye alikeene. (Marko 1:13) Cinshi akaanine? Pantu kale kale Yesu alishibe ifyo alekabila ukucita pa matunko Satana amutunkile. Tontonkanya pali ici. Yesu taali nge roboti. Nga ca kutila Yesu alefwaya, nga alicitile ifyo Satana amutunkile ukucita. Lelo alipangiile limo mu mutima ukuti akulaumfwila lyonse Wishi. (Yohane 8:28, 29) Kanshi amashiwi Yesu alandile tayali fye ya cilandelande ilyo atile: “Ico nafumina ku muulu te ku kucita ukufwaya kwandi, lelo ni ku kucita ukufwaya kwa wantumine.”—Yohane 6:38.

Lemba imilandu ibili pa ncende bashile pe samba, ulondolole ico ulingile ukukaanina itunko upitamo lyonse kabili lemba ne nshila shibili isho ukabomfya pa kukaana ilyo itunko.

1. ․․․․․

2. ․․․․․

Ico ulingile ukulaibukisha ca kuti, ilyo watunkwa ukucita icabipa kabili wacicita, ninshi watekwa ubusha ku lunkumbwa lobe. (Tito 3:3) Nga cinshi wingalekela ulunkumbwa lobe lwakuteka ubusha? Ufwile ukuba uwakosa pa kuti ulecimfya ulunkumbwa ukucila ukuti ulunkumbwa lobe lukuteke ubusha.—Abena Kolose 3:5.

Amalyashi na yambi ayalanda pa “Abacaice Bepusha Ukuti” kuti mwayasanga pa Intaneti pali iyi Adresi www.watchtower.org/ype

[Futunoti]

IFYA KUTONTONKANYAPO

◼ Bushe ifibumbwa ifyapwililika kuti fyatunkwa?—Ukutendeka 6:1-3; Yohane 8:44.

◼ Nga wacimfya itunko, bushe ukumfwila amafunde ya kwa Lesa kuti kwalenga bambi ukumfwa shani?—Amapinda 27:11; 1 Timote 4:12.

[Akabokoshi pe bula 17]

IFYO WINGACITA

Pekanya ifyo wingasuka nga umo akweba ukucita icabipa. Wisakamana. Taufwile ukulanda ifyebo ifingomfwika kwati uleyumfwa. Ilingi line, ufwile ukulanda fye ukutila taulefwaya. Ku ca kumwenako fye, umunobe uo musambilila nankwe nga akupeela umushanga wa fwaka, kumweba fye ukuti: “Walaonaula fye fwaka yobe. Ine nshipeepa!”

[Icikope pe bula 18]

Ilyo watunkwa ukucita icabipa kabili wacicita, ninshi watekwa ubusha ku lunkumbwa lobe