Abacaice Bepusha Ukuti

Bushe umunandi nga acita icabipa kuti cawama ukumusosela?

“Ala calyafishe nga nshi. Uyu muntu aali munandi sana.” —James.a

“Pa kubalilapo fye, ifintu tafyaweme. Abanandi tabantemenwe pantu naleya mu kubasosela.”—Ann.

BAIBOLO yalanda ukuti: “Kwaba icibusa icilambatila ukucila munonko mwafyalwa nankwe.” (Amapinda 18:24) Bushe walisanga umunobe uwabe fi? Nga walimusanga, ufwile ukwishiba ukuti ninshi walisanga cibusa wa cishinka.

Nomba nga ca kuti cibusa obe uutila Mwina Kristu alufyanya, kuti wacita shani? Katutile acita ubulalelale, apeepa fwaka, anwa ubwalwa no kukolwa akolwa, abomfya imiti ikola, nangu nga acita icintu fye cimbi icabipa, kuti wacita shani? (1 Abena Korinti 6:9, 10; 1 Timote 1:9, 10) Bushe kuti wamulungama no kumweba ifyo acitile? Bushe kuti waebako abafyashi bobe? Nangu kuti wamusosela ku bafyashi bakwe? Bushe kuti waebako eluda?b Nga wasokolola ifyo acitile, bushe mukatwalilila ukumfwana? Bushe icingacilapo ukuwama, kutalala fye tondolo?

Bushe Imusosele Nangu Iyo?

Bonse tulalufyanya. Na kuba Baibolo yalanda ukuti: “Bonse babembu kabili balifilwa ukufika pa bukata bwa kwa Lesa.” (Abena Roma 3:23) Lelo bamo balacita ifyabipa icine cine. Abantu bamo, ‘balalufyanya ukwabula no kwishiba,’ ica kuti nga tabalekele kuti bailetelela. (Abena Galatia 6:1) Tontonkanya pa fyakonkapo ifyacitike.

◼ Susan, Umwina Kristu umukashana, alishibe ukuti cibusa wakwe na o Umwina Kristu, alikwete ifikope ifyalekubula umutima ne nyimbo sha bulalelale pa Intaneti.

Tontonkanya pali ifi fipusho: Nga ca kuti wali Susan kuti wacita shani? Bushe pali ifyo wingacita? Nangu limbi kuti watontonkanya ukuti ifyo umunobe abika pa Intaneti, lwakwe umwine? Nga ca kuti Susan alefwaya ukuti umupandeko amano, finshi wingamweba?

․․․․․

Ifyo Susan asalilepo ukucita: Pa numa ya kutontonkanyapo, Susan asalilepo ukulanda na bafyashi ba munankwe. Lelo atile: “Nalyumfwile umwenso pa kweba abafyashi bakwe pantu na bo bene ndomfwana na bo sana. Calingafishe sana ica kuti pa kubeba no kulila nalelila.”

Uletipo shani? Bushe ifyo Susan acitile cali fye bwino? Nangu limbi nga caliweme aleka fye ukwabula ukulanda?

Nalimo pa kukwafwa ukwishiba ifya kucita pali ili lyashi, tontonkanya pali ifi:

Bushe cibusa wa cishinka kuti acita shani? Amapinda 17:17 yalanda ukuti: “Ukutemwa kwa kwa cibusa wa cishinka takupwa, kabili uyu cibusa ni munyina uufyalwa ilyo kuli ubucushi.” Umuntu nga alecita ifintu ifipusana ne fyo Baibolo yatweba, ninshi uyo muntu ali ‘mu bucushi,’ nampo nga naishiba nangu nga teshibe. Kwena cilubo ‘ukucilamo ukuba umulungami’ ica kuti umunobe nga acita fye akanono iwe ninshi waba mulandu uukalamba, lelo cibusa wa cine te kuti alabeko nga wacita ifyabipa. (Lukala Milandu 7:16) Ukulabako fye te nshila isuma iya kupwishishamo ubwafya.—Ubwina Lebi 5:1.

Nga ni we waali umufyashi kuti wacita shani? Uipushe we mwine auti: ‘Bushe nga nine naali umufyashi uo umwana akwete ifikope ifimya umutima pa Intaneti ne nyimbo sha bulalelale, kuti natemwa banjeba ifyo umwana alecita? Kuti naumfwa shani nga ca kuti umwana wandi alikwata umunankwe uushifwaya ukulanda ifilecitika?’

Bushe amafunde ya kwa Lesa yena yatila shani? Umuntu fye uwa mano te kuti ekale fye tondolo, afwile ukulandapo fimo. Lelo ulingile ukukonka ifyo Lesa afwaya abantu ukulaikala ifyalembwa mu Baibolo. Uleibukisha ukuti nga waiminina pa kulanda icine ifintu nga nafilubana, ninshi ulelenga umutima wa kwa Kabumba ukusekelela. (Amapinda 27:11) E lyo kabili, kuti waumfwa bwino pantu ninshi nawishiba ukuti icalengele ukuti ulande ico acitile, ni co tawalefwaya ukuti umunobe akabe mu bwafya.—Esekiele 33:8.

“Inshita ya Kulanda”

Baibolo yalanda ukuti kwaliba “inshita ya kwikala tondolo ne nshita ya kusosa.” (Lukala Milandu 3:7) Ilingi line, abaice tabeshiba ifya kucita fimo nga fyacitika. Umunabo nga alufyanya, batontonkanya ukuti: ‘Nshilefwaya ukuletelela umunandi’ nangu limbi kuti batila ‘nshilefwaya umunandi ampate.’ Nga ca kuti ifi batontonkanya e fyacindama sana ukucila pali fyonse, ninshi ca-anguka, pantu ninshi ‘kwikala fye tondolo.’

Nomba ilyo ulekula, kuti watampa ukulatontonkanya ngo mukalamba pa fintu. Nga waishiba ukuti umunobe nailetelela kale kabili alefwaya ukumwafwa, uulingile ukubalilapo ukumwafwa ni we wine. Nomba bushe cinshi wingacita nga waumfwa ukuti umubiyo napula mu mafunde ya mu Baibolo?

Intanshi ufwile ukushininkisha ukuti ifyo umfwile ni fyo fine. Pantu limbi kuti lyaba fye lyashi lya bufi. (Amapinda 14:15) Umukashana umo uwe shina lya Keti alibukishe ifyacitike, atile: “Umunandi atampile ukulambepesha ubufi, kabili abantu naishibene na bo balemona kwati ifyo alelanda pali ine fya cine. Naleumfwa umwenso wa kuti abantu tabakancetekele!” Baibolo yasobele ukuti Yesu taali no “kukalipila ukulingana ne fyo aumfwa fye,” nangu nga kukonka ifyalanda Baibolo ya Diocese of Mbala yena yalanda ukutila, “takaleputula imilandu . . . ukulingana ne fya kumfwa fye ku matwi.” (Esaya 11:3) Finshi wasambililapo? Wila-angufyanya ukusumina fye fyonse ifyo waumfwa. Uletala waishiba ifishinka. Umfwa ifyacitike.

◼ James ulya tulandilepo pa ntendekelo ya lino lyashi, aumfwile ku bantu ukuti umunankwe sana alibomfeshe imiti ikola ilyo aali ku mutebeto.

Tontonkanya pa fipusho fyakonkapo: Kuti wacita shani nga ni we wali James? Kuti wacita shani pa kuti wishibe ukuti ifyo umfwile fya cine?

․․․․․

Ifyo James ena acitile. Pa kubalilapo fye James acitile kwati tapaali ifyo aumfwilepo nangu ukwishibapo ifili fyonse. Lyena alondolwele ukuti: “Umutima watampile ukulancusha. Nalishibe ukuti kwena iningile ukuyalanda no munandi pa fyo naumfwile.”

Uletipo shani? Busuma nshi ubwakubala mwalanshanya no muntu uo baleti nacita ifyabipa?

․․․․․

Nga ca kuti wafilwa ukulanda nankwe pa fyo umfwile, finshi fimbi ifyo wingacita?

․․․․․

Umunankwe wa kwa James alisuumine ukuti ca cine alibomfeshe umuti ukola ku mutebeto. Lelo aebele James ukuti ekebako umuntu nangu umo pa fyo acitile. James alefwaya ukucita icisuma. Lelo alefwaya no kuti umunankwe na o wine alecita icisuma. E ico, aebele umunankwe ukuti aali no kumupeela umulungu umo pa kuti engaya isoselela umwine kuli baeluda ba cilonganino. Nga akaana ukuya isoselela, ninshi James ali no kuya musoselela.

Bushe ifyo James acitile fyali fye bwino? Mulandu nshi wayasukila ifyo?

․․․․․

Umunankwe wa kwa James taile kuli baeluda, e ico James aile musoselela. Umuye nshiku umunankwe alilwike ukuti alilufyenye. Baeluda balimwafwile pa kuti engalapila no kulaumfwana na Yehova na kabili.

Bushe Ukusokolola Ificita Bambi Mulomo?

Nomba na lyo line, kuti waipusha auti: ‘Bushe nshakabe uwa mulomo nga ndesosela abanandi? Bushe te kuti ciwamepo nga naikala fye kwati nshishibe ifilecitika?’ Nga caba ifi, kuti wacita shani?

Intanshi ifyo ufwile ukwishiba fya kuti, ifintu ifishaba bwino filanguka ukucita lelo ifisuma fyena fyalyafya ukucita. Pa kuti fye usosele umunobe pa cilubo acitile, kano naushipa. Bushe te kuti ciwame ukupepa kuli Lesa pa ficitike? Mulombe amano na maka pa kuti wingacita ifisuma ifyo ulingile ukucita. Kabili ali no kukwafwa.—Abena Filipi 4:6.

Ica bubili, tontonkanya pa fyo umunobe akanonkelamo nga wasokolola ubwafya akwete. Katulangilile, tutile iwe no munobe mule-enda, muletentemuka ulupili ulwa suluka sana, e lyo nomba umunobe ashelemuka, aponena na mu mbali ya lupili. Kwena kuti wamona ukuti ulingile ukwafwa umunobe. Nomba tutile pa mulandu wa nsoni akweba ukuti alaininina fye umwine, kuti wacita shani? Bushe kuti wamuleka fye ukuti kaabe alaimwena umwine?

E fyo caba na ku munobe uwa kuti apula mu fyo Baibolo yalesha. Uyo muntu kuti alemona kwati kuti aba fye bwino lwa ku mupashi ukwabula uwa kumwafwa. Nomba amano ya musango yu tayawama iyo. Kwena ca cine ukuti umunobe kuti aumfwa insoni pa fyo acitile. Lelo nga ca kuti waita aba kumwafwa nalimo kuti wapususha ubumi bwa munobe!—Yakobo 5:15.

E ico wilaumfwa umwenso wa kulanda nga ca kuti umunobe alecita ifyabipa. Nga ca kuti waita aba kumwafwa, ninshi uli ne cishinka kuli Yehova Lesa na ku munobe wine, limbi bushiku bumo kuti aisakutasha no kukutasha pa fyo wamwafwile.

[Amafutunoti]

IFYO ULINGILE UKUTONTONKANYAPO?

◼ Bushe ukusosela umunobe pa fyo alelufyanya kuti kwalangilila shani ukuti uli wa cishinka ku munobe?

◼ Bantu nshi mu Baibolo abo wingatontonkanyapo abo caafishe sana ukuba ne cishinka ku banabo? Finshi wingasambilila kuli bena?

[Icikope pe bula 29]

Nga ca kuti umunobe napula mu mafunde ya mu Baibolo kwati untu aponene ku lupili, ulingile ukufwaya abengamwafwa