Nga Tabalekumona Ngo Muntu

“Ilyo naingile fye isukulu ku Spain, ninshi ndi ne myaka 6, abo nali nabo mu kalasi balenseka sana no kulanjita amashina ya ku nsaalula, ico nali umwipi sana pali bena. Cila bushiku naleya ku ng’anda ninshi ndelila.”—e fyasosele Jennifer, uo abafyashi bakwe bafumine ku Philippines.

“Ilyo nakuukile kwi sukulu limbi, abana be sukulu banandi abasungu, balenjita amashina ya nsele. Nalishibe ukuti balefwaya fye ukunkalifya pa kuti tutendeke ukulwa. Lelo, ine naleikala fye tondolo, nomba mu mutima mwena calenkalipa pantu nalishibe ukuti balimpata.”—e fyalandile ba Timothy, abena America abafita inkanda.

“Ilyo nali ne myaka 7, umutundu wa ba Igbo na ba Hausa mu Nigeria balwile ulubuli lwa sotambe. Nali umu Igbo, kanshi na ine nalipatile aba Hausa. Natendeke ukupumya umulumendo umo uo twalesambilila nankwe mu kalasi uwali mu Hausa, nangu ca kuti aali munandi.”—e fyasosele John.

“Ine na mishonari munandi, bushiku bumo twaleshimikila imbila nsuma ku bena mupalamano besu. Awe twamwene fye abaice abo bashimapepo batumine batendeka ukutukonka pa numa, no kutulasa amabwe. Bashimapepo balefwaya tufume muli ili tauni.”—e fyalandile ba Olga.

BUSHE mwalisaalulwapo no kupatwa pa mulandu wa musobolola fye? Nalimo icalengele mulandu wa nkanda yenu, imipepele yenu, icuma, atemwa pa mulandu wa kuba abaume nangu abanakashi, nelyo pa mulandu wa mushinku wenu. Abasaalulwa umo shacela pa mulandu wa musobolola, ilingi line balatiina ukuti abantu bakulabacusha lyonse. Ilyo bali pe bumba lya bantu, nangu nga bali mu matuuka, atemwa bakuukila kwi sukulu limbi, nelyo nga basangwa ku kukumana kumo, ilingi line balasakamana sana.

Na kabili, abakankambwa kuti cilebakosela ukusanga incito, nelyo te kuti bondapwe bwino mu cipatala, kabili te kuti bakwate amasomo yene yene. Na kabili, kuti bapusulwa ifintu ifingi mu bwikashi ne nsambu shabo isha mwi funde kuti shilenyantililwa. Aba mu bulashi nga e balekoselesha abantu ukuba no musobolola, kuti mwafuma ne fyabipa, pamo nga ukufwaya ukukufya umutundu bapatile. Ica kumwenako ca ku kale ica umutundu umo uo balefwaya ukukufya cisangwa mwi buuku lya mu Baibolo ilya kwa Estere. Mwalamona ukuti icalengele fyonse ifi lupato no musobolola.—Estere 3:5, 6.

Umusobolola no lupato kuti fyabako nangu kube shani amafunde yalesha ukukankamba abantu bambi. Umulashi umo uwalelolekesha pa nsambu sha bantu uwali mu cipani ca United Nations High Commissioner for Human Rights atile: “Na pa numa ya myaka 60 ukutula apo bapangile akabungwe kalolekesha pa nsambu sha bantu aka Universal Declaration of Human Rights . . . , umusobolola no lupato ficili fye mpanga yonse.” Ici cilasakamika abantu, pantu ifi abengi bakuukila ku fyalo fimbi, ne fi bambi babutukila ku fyalo fimbi pa mulandu wa kutiina inkondo, mu fyalo ifingi muleba abantu abapusanapusana.

E co, bushe kukaba icalo umushakabe umusobolola wa bantu? Nelyo bushe umusobolola no lupato kuti fyapwa? Ifipande fikonkelepo fyalayasuka aya mepusho.