Icalenga 3—Mwilaikala Fye
“Ukutukusha umubili nga kwali muti, nga e o bapeela abantu abengi sana mu calo.”—Emory University School of Medicine. Pa fintu fyonse ifyo tucita pa kuba no bumi ubusuma, ukutukusha umubili e kutwafwa sana.
◯ Muletukusha umubili. Ukutukusha umubili kuti kwalenga twaba ne nsansa, ukulatontonkanya bwino, ukukwata sana amaka, ukulabombesha, kabili nga tulelya ne fya kulya ifisuma, kuti kwalenga ukuti twi-ina sana. Pa kuti ukutukusha umubili kumwafwe, takukabila ukucila mu cipimo. Ukutukusha umubili pa nshita iinono lelo imiku iingi mu mulungu kuti kwamwafwa nga nshi.
Ukubutukako ulubilo, ukwenda, ukucofe ncinga, no kula-angalako ifyangalo fimbi, ifingalenga umutima watunta sana ica kuti mwapiba no kupiba, kuti fyalenga mwilalwalilila kabili kuti fyamwafwa ukucilikila ubulwele bwa ku mutima na stroko. Ukulacita ifi pamo no kulaimyako inshimbi kukalenga amafupa, imicincili, amaboko na molu yenu ukukosa. Na kabili ukucita ifi kulalenga umubili ukulabomfya bwino ifya kulya icikalenga ukuti mwikena sana.
◯ Mule-enda pa nshi. Ukutukusha umubili kulafwa bonse fye, abakalamba na banono. Kabili pa kutukusha umubili te kutila kano fye mwaya ku cikuulwa uko batukushisha umubili. Ico mufwile ukucita kulaenda pa nshi ukucila lyonse ukulanina motoka, basi, nelyo icikwepe. Mulandu nshi mwingalalolelela fye ukuti kano munine motoka nelyo icikwepe ilyo ninshi kuti mwaenda fye na makasa, nalimo mwafikapo na bwangu? Mwe bafyashi, mulekoselesha abana benu ukula-angalako ifyangalo fya kuti bapiba ne libe nga cingacitika. Ifyangalo fya musango yu filakosha imibili yabo kabili kuti fyalenga ifilundwa fya mibili yabo ukulabombela pamo. Nomba ifyangalo ifyo bangala ubwikele, pamo nga ifyangalo fya pa vidio, te kuti ficite fyo.
Te mulandu no mushinku mukwete, ukutampa ukutukusha umubili panono panono kukamwafwa. Nga muli bakalamba nelyo nga mwalilwala amalwele yamo e lyo tamutukusha umubili, kuti cawama ukuya kuli badokota pa kuti bamwebe ifyo mufwile ukulacita pa kutukusha umubili. Nomba mukatendekeko! Ukutendeka ukutukusha umubili panono panono ukwabula ukucishamo kuti kwa-afwa na bakoloci ukutwalilila ukuba ne micincili iyakosa na mafupa ayakosa. Kabili kuti kwabafwa ukukanalapona.
Ukutukusha umubili e kwa-afwile ba Rustam, abo tulandilepo mu cipande ca kubalilapo. Imyaka 7 iyapita, e lyo ba Rustam na bakashi babo batampile ukulabutuka ulucelo, inshiku shisano mu mulungu. Bashimika ukuti: “Pa kubala twalekwata umwa kubepekesha pa kuti fye twiya. Lelo ukuba babili kwalengele ukuti tulekoseleshanya. Pali ino nshita tulaipakisha sana kabili lyonse, tulaya mu kubutuka.”
[Icikope pe bula 6]
Kuti muleipakisha ukutukusha umubili