Isambililo 11

Ukubomfye Milandile Isuma Cila Bushiku

1. Cinshi cikalenge milandile yesu ukuba iya kutemuna kuli Yehova?

¹ “Lekeni fibe [ifya kutemuna, NW] ku cinso cenu ifyebo fya mu kanwa kandi . . . mwe Yehova.” (Ilu. 19:14) Pa kuti ici cibe ica cine kuli ifwe, tulekabilo kulanda pa lwa fintu fyalungama kabili mu musango uwawaminwa umubomfi wa kwa Lesa. Tufwaye milandile yesu ukushinino kuti tuli babomfi ba busumino aba kwa Lesa cila bushiku, te lyeka fye lintu tuli ku Ŋanda ya Bufumu nelyo lintu twafumina mu butumikishi bwa mwi bala. Kanshi ululimi ulo tubomfya mu mayanda yesu, ku ncito, ku sukulu, lukabelebesha mu kusenamina pa butumikishi bwesu.—2 Kor. 6:3.

2, 3. Mulandu nshi uo umusango wesu wa kulandilamo no kusala kwa mashiwi fyacindamina?

² Umusango wesu uwa kulandilamo walibo wacindama. Ici cisanshamo nangu fye mimonekele ya mpumi yesu ne myumfwikile ye shiwi. Insansa shesu pamo nga babomfi ba kwa Yehova shilingile ukulangwa pa mpumi shesu. Umusango wa bucibusa no kumwentula kwa cikabilila filacebusha abantu. Ilintu icine ca Baibolo ico tulandapo cabe cakatama, caliba kabili ica kukafyo mutima. E co ba uwacincimuka! Ukulumbulula “kwatalalila” takulinga ubukombe bwesu ubwe subilo.

³ Ilyo ulebeleshanya ne milandile isuma ukamono kuti amashiwi ne numbwilo fyalikwata “imibele.” Kuti fyabe fyalula nelyo ifyalowa, ifyanakilila nelyo ifyakosa, ifya bucibusa nelyo ifya bulwani, ifya kukuulilila nelyo ifya kubongolola. Ukusale shiwi lyalungama nelyo inumbwilo, lyene, kwaliba ukwakatama nga nshi. Ukucilisha ici cabe fyo lintu amashiwi ya cine, imbila nsuma ya Bufumu, yabimbilwemo.

4. Ni shani twingakusho butala bwesu ubwa mashiwi?

⁴ Ukukusho butala bobe ubwa mashiwi. Takwabako kubulwa kwa mashiwi ayengabomfiwa mu kulumba Yehova, nga fintu ukuceba muli dikishonari uuli onse kwingalanga. Lelo icipusho cili ca kuti, Ni shani fintu ubomfya bwino ubutala bwa mashiwi ayabako? Lintu ulebelenga bushe ulafwailisha amashiwi ayo ushumfwikisha, nelyo pambi ukuyashila ukuti uyafwaye lintu wapwishe cipande? Ici cikakwafwilisho kulundako ku butala bobe ubwa mashiwi. Ukasanga, na kabili, ukuti kwabako amashiwi ayengi ayo waishiba lelo ayo ushibomfya mu milandile ya cila bushiku. Cito kubombesha kwabamo kwibukila ukwa kuyabomfya lintu cabe calinga. Mu cishinka caba ni ku busuma bobe pamo ngo mutumikishi wa Bwina Kristu nelyo umusambi ukutwalililo kukusha maka ya kulanda bwino.

5, 6. Cinshi cikatwafwilisho kusambililo kubomfya mashiwi mu kulungika?

⁵ Sambililo kubomfye shiwi lyalinga. Amashiwi yabili limbi kuti yakwata ubupilibulo bwapalana lelo ubwapusana panono, ku kubomfiwa pe samba lya mibele yapusanapusana. Nga waishibe ci ukasengauko kukalifya bakakutika bobe, no kuwamyo kumfwika kwa milandile yobe. Ukufwaya muli dikishonari musuma kulafwilisha. Badikishonari bamo batantika pe samba lye shiwi limo na limo ama synonym (amashiwi ya bupilibulo bwapalana, nangu cingati tabwaba cimo cine) ya iko na ma antonym (amashiwi ya bupilibulo ubwapusanako). Muli ifyo kuti wasanga te numbwilo shalekanalekana sheka fye isha mfundo imo ine, lelo na kabili ne mbali shapusanako isha bupilibulo. Ici cabe ca kwaafwa nga nshi lintu ulefwaye shiwi lyalinga ilya mibele yalinga. Ukubomfya kwe shiwi lyalinga na kabili kukakwaafwa ukukanafusha amashiwi icifushefushe, kabili cikwafwilisho kufika pa cishinka. Ukufusha mashiwi ilingi line kulafimbilikishe mfundo. E co belesho kulailumbulwila mu mashiwi yanono. Lintu wacite ci bwino, lyene kuti watendeko kulekanya inumbwilo shobe mu kuba na mashiwi ya kulondolola ayalundako umundowendowe no bupilibulo.

⁶ Ilyo ulekusho butala bobe ubwa mashiwi, wilatontonkanya fye ulwa mashiwi yapya, lelo languluka amashiwi ayakwatamo imibele imo: amaverbu ayalumbululo bukose; ama adjective ayalondolola ukuyumfwa kumo; inumbwilo sha kutanukila ishafwilisha ukusengauko kutendusha; inumbwilo ishilangishe cikabilila kabili ishakwata ukumfwikamo kwa cikuuku. Mu kubelenge mpapulo sha Sosaite kuti wamona ukulekanalekana kwasaalala kwa mashiwi ne longo lya mashiwi apo wingasala.

7, 8. Ni ku masanso nshi ukulosha ku butala bwa mashiwi bwakushiwa uko tulingile ukuba abapempwila?

⁷ Imifwaile ya kukwatila ubutala bwa mashiwi ubwakushiwa, kwena, tayaba kuilangisha. Ubuyo bwesu kupeele fyebo, te kucito kumoneka kwa pa lwesu kuli bakomfwa besu. Imimwene yesu ilingile ukulingana ne yalumbulwilwe ku mutumwa Paulo iya kuti: “Lelo mu kulongana kwa lukuta ningatemwo kulandila mu mucetekanya ifyebo fisano ifingasambilisha na bambi, ukucilo kulandila mu lulimi [ulweni] ifyebo amakana ikumi.” (1 Kor. 14:9, 19) Nge milandile ya umo intu yakosa ukumfwika limbi kuti yaba fye pamo ngo lulimi ulweni. Mu kupalako, ca mano ukusengauka amashiwi yakosa kuli abo abashingamonamo mutengo mu fishinka. Nelyo fye ni mu kulanshanya kwa lyonse tatulingile ukwesho kutemuna bakakutika ku milandile yapikana na mashiwi ayatali. Calicilapo kucindama ukuti bakakutika besu baumfwikisha ifyo tulesosa. Ibukisha, ukulingana na Amapinda 15:2, “ululimi lwa ba mano lusoso kwishiba.” Ukusala kwa mashiwi yasuma, amashiwi yayanguko kumfwika, kwafwo kulenge milandile yesu ukube ya kupembesula ne ya kucincimusha ukucilo kuba iyatalalila kabili iishili ya kubimbulo buseko.—Kol. 4:6.

⁸ Calibe cacindama na kabili ukusambililo kusosa amashiwi mu kulungika. Yashimbule bwino bwino. Kuti wamona muli dikishonari, na kabili kutika ku fintu bambi bashimbula amashiwi yamo yamo. Ici cikakwafwilisho kusengauko mulekelesha mu mishimbwile. Amasanso yambi ayali no kusengaukwa mu milandile ya cila bushiku yaba ya kuuminkanya amashiwi no kukanashimbule mpela sha mashiwi. Wilalandila mu meno. Bomfya ukulumbulula kusuma. Isula akanwa kobe pa kushimbula mu kumfwika.

9-12. Musango nshi wa milandile tulingile ukusengauka, kabili mulandu nshi?

⁹ Ululimi ulwa kusengauka. Icebo ca kwa Lesa cilatutungulula ukulosha ku musango wa milandile iya kusengauka mu bumi bwesu bwa cila bushiku. Umutumwa Paulo alatufunda, ku ca kumwenako, ukusengauka “ifintu ifishayamo” pamo ngo “kwalikana.” (Efes. 5:3, 4) Tulingile ukusengauka mashiwi ne numbwilo sha musaalula ne shapumbusa. Paulo na kabili alembele ati: “Mwileka mu tunwa twenu mufume icebo cabipa nangu cimo, kano icawama ku kukuula icilingene no kukabila, ukuti cipeele ukusenamina ku baleumfwa.” (Efes. 4:29) E co Abena Kristu bafwile ukusengauka mashiwi ya musaalula ne milandile yabipa. Abantu bamo batontonkanyo kuti ululimi lwa musango yo lulakosha ico balelandapo. Lelo kwalibako amashiwi yasuma ayengi ayabamo kwebekesha. Takwabako kukabila kwa kulapashanye milandile yabipa iya bantu ba musango yo lintu tulelanda kuli bene. Ululimi lwayanguka limbi kuti lwabo lwa kwafwilisha, lelo lulingile ukuba ulwasanguluka kabili ulwalungama.

¹⁰ Ishilingile ukusengaukwa na shimbi shili ni numbwilo shimo ne mibele ya milandile iyo ikangana no kubomfya kwa grama. Imilandile ya musango yo ilabomfiwa ilingi ku bapayanye fyangalo fya kusekesha aba mu calo nelyo ukusumbulwa mu nyimbo sha muno nshiku. Abantu balakongamina ku kupashanya ishi. Lelo te cisuma ku Bena Kristu ukwambule misango ya milandile ya musango yo. Ukucite fyo kuti kwatwishibisha pamo ne calo ne nshila sha ciko isha bumi. Abashitisha imiti ikola na bambi abo imisango ya bumi bwabo yonse yaba ya misoka nelyo iya bucisenene ilingi balikwata ubutala bwabo ubwa mashiwi, ukubomfya amashiwi mu nshila iishingeshibikwa kuli komfwa ushabelesha. Lelo icipimo cesu ca milandile tacilingile kwambukilwa no kusonga kwa mu calo kwa musango yo.—Rom. 12:2.

¹¹ Abena Kristu bafwile ukusakamano kusengauko lulimi lwabulo mucinshi. Abantu bamo babomfya mashiwi ayalunda ukwebekesha ku milandile pamo nga “tata lesa” “lesa andye” “tata mulungu,” ayaba fye mashiwi ya kuwaminisha, ayapangwa ukufuma kuli “Lesa,” e ico kanshi tayasuminishiwa pamo nga mashiwi ya kulumbululo kupapa.—Ukufu. 20:7; Mat. 5:34-37.

¹² Fintu abantu basosa no kucita limbi kuti fyatukalifya inshita shimo. Nangu ni fyo, te kuti cibe calinga ku Mwina Kristu ukwasuka ne milandile yakalipa nelyo iya musaalula. E fyasosa umutumwa ati: “Fuuleni ne fi fyonse: ubukali, icipyu, umufulo, imiponto, ilyashi libi.” (Kol. 3:8) E co nangu cingati imilandile ya bambi yakukalifya, inshila ya mano kulama inkuntu yobe.—Amapi. 14:29; Yako. 3:11.

13-16. Cinshi cikatwafwilisho kuwamyako grama wesu ne milandile yesu?

¹³ Grama walinga. Abantu bamo limbi kuti pambi balishibo kuti grama wabo te wawamisha. Pambi bakuliile mu calo cimbi nelyo babulilwe amashuko ya mu nshita aya masomo yatantalila aya ku sukulu lintu bali abaice. Tabalingile kufuupulwa; ukucila, balingile ukubombesha ku kuwamyako, ukucite fyo pa mulandu wa mbila nsuma. Kwalibako intampulo sha kunonsha isho twingabombelamo. Ku ca kumwenako, ukubelenga kwa lupwa kupeela amashuko ya mu nshita aya kucita ukulungika kwa musango yo. Ifingi ifyo twaishiba pa lwa grama tusambilila pa kumfwa uko bambi balelanda. E co kutika mu kusakamanisha lintu bamunyina bakosoka, abasambilila bwino balelanda. Ilintu ulebelenga Baibolo ne mpapulo sha Sosaite, ba uwaibukila ku mipangilwe ya masentensi ne mibele ya mashiwi yabomfiwa mu mibele yalekanalekana. Linganye milandile yobe mu kumfwana ne fi fya kumwenako fisuma.

¹⁴ Abacaice balingile ukunonkelamo mwi shuko lya mu nshita ilya kusambilila grama musuma no kulumbulula mashiwi ilintu bacili pa sukulu. Lyonse ilyo ushili uwashininkisha pa milandu yalekanalekana iya mafunde ya grama, fwaye fyebo fyalundwapo ukufuma kuli kafundisha obe. Walikwato mulandu usuma uwa kubela uwa mukoosha, pantu ulafwayo kuba umutumikishi ufumamo cimo uwa mbila nsuma.

¹⁵ Tukuta ukubomfye milandile isuma cila bushiku. Uyo ayobeka mu milandile ya kuilekelesha mu kulanshanya kwakwe ukwa cila bushiku te kuti enekele ukuba na maka ya kulanda bwino pa tushita twaibela. Cisendako kubelesha. Lelo nga ubomfye milandile isuma mu mibele ya lyonse ya bumi, lyene kuti mu kwanguka na mu cifyalilwa yaisa lintu uli pa cisebele nelyo lintu ulecitilo bunte kuli bambi pa lwa cine ca kwa Lesa.

¹⁶ Ukulabeleshe milandile isuma cila bushiku kulafwilisho kwisushe mintontonkanya yesu ne mitima na mashiwi yabamo kutemuna ayo twingalumbulwilako kutasha kwesu ukwa mifwaile yapulamo iya kwa Yehova ukupitila mu bufumu bwakwe. Lyene tukakumanya bucine bwa mashiwi ya kwa Yesu aya pali Luka 6:45 ayatila: “Umuntu musuma afumye cisuma mu cipao cisuma ca mutima wakwe.”