Isambililo 29

Imilandile Yalongoloka, iya Musango wa Kulanshanya Pamo no Kushimbula Kwalungama

1-4. Tantike filenga ne fishibilo fya kubulisho kulongoloka.

¹ Lintu waiminina pa ntanshi ye bumba ku kupeele lyashi, bushe usango kuti ulefwailisha mashiwi yalungama? Nelyo, lintu ulebelenga mu kupongomoka, bushe ulaipununa pa numbwilo shimo? Nga ni fyo, ninshi tawalongoloka. Uwalongoloka ni uyo uwaiteyanya mu kubomfya mashiwi. Tacipilibulo muntu “wapwantaila,” uko e kuti, uyo uubwabwata fye nelyo ukubomfya amashiwi bubi bubi. Yaba milandile yatelela nelyo iya kutemuna, iikonkoloka mu kwanguka nelyo mu kukakuka. Ukulongoloka kwalitantikwa pali slipi wa Ukufunda kwa Milandile ku kusakamanwa kwaibela.

² Mu kulanda, ilingi line ifilenga ukukanalongoloka caba kubulisha ukutontonkanya kwalengama no kupekanya kwa fyebo. Na kabili kuti kwafuma mu kucepelwa kwa butala bwa mashiwi nelyo ukusala kwalubana ukwa mashiwi. Mu kubelenga, ukukanalongoloka ilingi kubako pa mulandu wa kubulisho kubelesho kubelenga mu kupongomoka, nangula pano na po ukukanaishiba mashiwi kuti kwalengo kuipununa nelyo ukushintauka. Mu butumikishi bwa mwi bala, ukukanalongoloka kuti kwaba kupuminkana kwa ifi fya kusangwilako ifisanshamo umwenso nelyo ukutwishika. Mulya e mo impika icilapo ukukakala pantu pa nshita shimo ibumba lyobe kuti mu cituntulu lyafumapo. Mu Ŋanda ya Bufumu ibumba lyobe te kuti mu cine cine lifumemo lelo imintontonkanya yabo ikalalulumba no bwingi bwa fintu wingasosa kuti fyaluba. E co waba mulandu wakakala; ukulongoloka yaba mu cituntulu mibele yalingo kunonka.

³ Bakalanda abengi bakwate cibelesho cishawama ica kutobekamo inumbwilo pamo ngo kuti “mmm” nelyo “utwa kufyantikamo” twapalako. Nga tawaibukila ulwa miku ulundako inumbwilo sha musango yo ku milandile yobe, limbi kuti waesha iciputulwa ca kubelesha mu kuba na umo ukukutika no kubwekeshapo ishi numbwilo mu kukukonka umuku umo na umo washisosa. Pambi kuti wapapa.

⁴ Abantu bambi lyonse balanda mu kubwekeshapo, uko e kuti, batendeka sentensi, no kuicilima abene beka kabili ukutendeka cipya cipya. Nga walicushiwa ne ci cibelesho cabipa, esho kucicimfya mu milandile yobe ya cila bushiku. Cita ukubombesha kwabamo kwibukila ukutontonkanye ntanshi no kukwate tontonkanyo lyalengama mu mutwe. Lyene sose tontonkanyo lyapwililila ukwabulo kwiminina nelyo ukwalule mfundo “pa kati ka nshila.”

5-10. Mitubululo nshi ipeelwe ku kuwamyako kulongoloka kwa kwa kalanda?

⁵ Icintu cimbi. Twalibelesha ukubomfya amashiwi mu nshila tulandilamo fwe bene. E co amashiwi yalingile ukufuma mu cifyalilwa nga ca kuti natwishiba mu kulungatika cintu tulefwaya ukusosa. Taulekabila ukutontonkanya amashiwi. Na kuba, calicilapo kuwama ku mifwaile ya kubelesha ukushininkisha fye ukuti imfundo ili yalengama mu muntontonkanya obe no kulatontonkanya ulwa mashiwi ilintu ulelanda. Nga wacite fyo, kabili nga wasunga umuntontonkanya obe pa mfundo ukucila pa mashiwi yantu ulelanda, amashiwi yalingile ukuishilako fye ayene na matontonkanyo yobe yalingile ukulumbululwa nga fintu mu cituntulu uleyomfwa. Lelo lintu watendeka fye ukutontonkanya pa mashiwi mu cifulo ca mfundo imilandile yobe ikaba iya kushinshimina.

⁶ Nga ca kuti impika yobe mu kulongoloka yaba pa mulandu wa kusala mashiwi, lyene ukusambilila kwa lyonse mu kukuula ubutala bwa mashiwi kukalafwaikwa. Mu Ulupungu lwa kwa Kalinda na mu mpapulo shimbi sha Sosaite peelako ukusakamana ku mashiwi ayo ushabelesha kabili bomfya yamo aya yene mu milandile yobe iya cila bushiku.

⁷ Apo ukukanalongoloka mu kubelenga ilingi kwaba pa mulandu wa kukanabelesha amashiwi, kuti wacita bwino ukubelesho kulabelenga mu kupongomoka lyonse na mu kukonkana nge yi e mpika yobe.

⁸ Inshila imo ici cingacitilwamo kusala paragrafu umo nelyo yabili aya fyebo no kubelengamo mutalalila mu kusakamanisha ukufikila wabeleshe tontonkanyo lyonse ilya ico ciputulwa. Soobolola amashiwi yakumine kwi tontonkanyo limo, ukuyaconga nga cingafwaikwa. Lyene tendeko kubelesho kubelenga ici ciputulwa mu kupongomoka. Mu kubelesha, cibelenge mu kubwekeshabwekeshapo ukufikila lintu wingabelenga amashiwi yakumine kwi tontonkanyo limo ukwabulo kushintauka kumo nelyo ukwiminina mu fifulo fyalubana.

⁹ Amashiwi yashabelela nelyo ayakosa yalingile ukushimbulwa mu kubwekeshabwekeshapo ukufikila yakwangukila ukusosa. Pa numa ya kubelesha ishiwi limo, lyene belenga sentensi yonse iilimo ilyo ishiwi ukufikila lintu wingalisansha mwi sentensi mu kukakuka pamo nge fyo wingacita ku mashiwi yabelela yambi.

¹⁰ Na kabili, belesha lyonse ukubelenga lintu wafimona pa muku wa kubalilapo fye. Ku ca kumwenako, lyonse belenge lembo lya bushiku no kulandapo mu kupongomoka umuku wa kubalilapo kufimona. Belesha ilinso lyobe ukumona mashiwi nge longo, ukulumbulula matontonkanyo yapwililila, ukucilo kumona fye ishiwi limo akashita kamo. Nga wabelesha, kuti walama iyi mibele yakatama iya kulanda kwa kufumamo cimo no kubelenga.

**********

11-15. Ni shani fintu imibele ya kulanshanya ishintilila pa numbwilo shibomfiwa?

¹¹ Umusango wa milandile na umbi uufwaikwa uwalangwa pali slipi wa kufunda wa “Imibele ya kulanshanya.” Caba cintu ico wakwata mu bumi bwa nshiku shonse, lelo bushe ulacikwata lintu waya mu kupeele lyashi? Mu mibele imo, abantu abalanda mu kwangukilwa nangu fye na mabumba ayakula ilingi line basanguka aba mibele yatalala nga nshi kabili iyaumina nga nshi kabili “bashimika fye” lintu baipushiwa ukupekanya mu kubangilila “ukupeele lyashi.” Lelo umusango wacishapo kufumamo cimo uwa kulanda kwa pa cintubwingi musango wa kulanshanya.

¹² Inumbwilo sha mu kulanshanya shabomfiwa. Ubwingi bwa milandile ya kulanshanya iifumamo cimo bwashintilila pa numbwilo shibomfiwa. Pa kupekanye lyashi lyabulo kulolesha pali autulaini, ilingi tacabe cisuma ukubwekeshapo inumbwilo kwati fye ni fintu shilemoneka mu kulembwa. Umusango walembwa walipusana na mashiwi yalandwa. E co mumunge shi mfundo ukulingana no kulumbulula kwa pa lobe we mwine. Sengauka ukubomfya imipangilwe ya masentensi iyapikana.

¹³ Imilandile yobe pa cisebele ilingile ukubelebesha imilandile yobe iya cila bushiku. Taulingile ukwesha “ukubepekesha.” Nalyo line, ilyashi lyobe lyapekanishiwa mu cifyalilwa likaba kuwamyako kwa milandile ya cila bushiku, apo imfundo shobe shikatontonkanishiwapo mu kusakamanisha mu kubangilila kabili shikesako mu kuba no kulongoloka kwakulilako. Kanshi, inumbwilo shobe shine shilingile ukulumbulwa mu kuwaminako.

¹⁴ Ici cileebekesha ukucindama kwa kubelesha cila bushiku. Lintu ulelanda, ba fintu waba. Sengauka inumbwilo shanyongana. Sengauko kubwekeshapo inumbwilo shimo shine ne nsoso ilyo uleletako itontonkanyo lyapusana ilili lyonse ilyo pambi wingakwata. Sambililo kulanda ifyabamo bupilibulo. Ba uwasekelela mu kulanshanya kobe kwa nshiku shonse kabili, lintu uli pa cisebele, amashiwi yakesa mu kucilapo kwanguka kabili ukaba na maka ya kusosa mu mibele ya kulanshanya iyo ikaba iya kutemuna, iyayanguka kabili iingapokelelwa kwi bumba ilili lyonse.

¹⁵ Ici ciba ukucilisha ica cine mu butumikishi bwa mwi bala. Kabili mu malyashi yobe aya busambi, nga ulelanda na mwine ŋanda, esha ukulanda kwati uli mu mulimo wa mwi bala, ukubomfya inumbwilo shintu wingabomfya mwi bala mu nshila ya cifyalilwa kabili iyaanguka. Ici cikalenga ilyashi ukuba ilishaumina kabili ilyashininkishiwa, ne cacilapo kucindama, cikakukanshisha ku mipeelele yacilapo kufumamo cimo mu butumikishi bwa mwi bala.

16-19. Londolola ifyo imipeelele ingambukile mibele ya kulanshanya.

¹⁶ Imipeelele ya musango wa kulanshanya. Imibele yabamo kulanshanya taishintilila fye pa numbwilo ishibomfiwa peka. Imibele yobe nelyo umusango wa mipeelele na o walicindama. Ici cibimbamo imyumfwikile ye shiwi, ukukondenkana kwe shiwi no kulumbulula kwa mu cifyalilwa. Kwisa fye ukwine mu cifyalilwa kwati fye fintu ukulanda kwa cila bushiku kwisa fye mu cifyalilwa, nangu ca kuti kulakushiwa ukufika kwi bumba.

¹⁷ Imipeelele yabamo kulanshanya yaba fye iyapusana kuli bunjishikweba. Taikwatamo imibele yonse ya mipeelele ya “kushimika fye” kabili yabe yalubukako ku kubepekesha konse.

¹⁸ Inshila imo iyo bakalanda baletendeka ilingi balufishamo imibele ya kulanshanya yaba kupitila mu kucishamo kupekanya kwa mu kubangilila ukwa kusala amashiwi bakabomfya. Mu kupekanishishe mipeelele, witontonkanyo kuti ufwile ukupituluka mu lyashi ukukonka amashiwi yalembelwe ukufikila walisungila ku mutwe pa kuba uwaipekanya bwino bwino. Mu kulanda kwabulo kulolesha pali autulaini, ukupekanishishe milandile kulingile ukutonta pa kupitulukamo kwasakamanisha ukwa mfundo shili no kulumbululwa. Ishi shilingile ukupitulukwamo pamo nga matontonkanyo nelyo imfundo ukufikila shatendeka ukukonkana bwino mu muntontonkanya obe. Nga ca kuti nashilundululwa mu kukonkana no kutantikwa bwino ici tacilingile ukube cayafya, kabili pa kupeele lyashi imfundo shilingile ukufuma fye mu kukakuka kabili mu kwanguka. Nga cabe fyo, kabili nga shalumbululwa mu kuba ne mifwaile ya kumfwana, imibele ya kulanshanya kuti yabo lubali lwa mipeelele.

¹⁹ Inshila imo wingashininkishishamo ukuti ulecite ci yaba kupango kubombesha kwa kulanda ku bantu bapusanapusana mwi bumba. Landa ukulungika kuli umo pa kashita kamo. Tontonkanya kwati ulya muntu naipushe cipusho, kabili lyene casuke. Elenganya ukuti ulelanshanya no yo muntu pa mbali mu kulundulule lyo tontonkanyo. Lyene kabiye kuli umbi mwi bumba no kucita cimo cine.

20-23. Ni shani ifyo umo engalengo kubelenga kwakwe ukumfwika ukwa cifyalilwa?

²⁰ Ukusungilila imibele yabamo kulanshanya iya mipeelele mu kubelenga ni imo iya mibele ya milandile iyacilishapo ukwafya ukwishibisha, lelo imo pa yakatamisha. Ukubelenga kwesu ukwingi ukwa pa cintubwingi, kwena, kufuma muli Baibolo, mu kubelenga amalembo mu kulundana ne milandile yabulo kulolesha pali autulaini. Baibolo ilingile ukubelengwa mu kuba no kuyumfwa no kwibukila kwaswatuka ku bupilibulo. Kulingile ukuba ukwa kucincimusha. Pa lubali lumbi, abatumikishi ba cine aba kwa Lesa tabakatale abesha ukupashanya imilandile ya butakatifu iya bashibutotelo ba macalici. Ababomfi ba kwa Yehova bali no kubelenga Icebo Cakwe mu kuba no kukomailapo kwa cifyalilwa no butuntulu bwabulo kubepekesha ubo ululimi lubomfiwa ulwa ili Buuku lwawaminwa.

²¹ Cimo cine na mu kubelenga Ulupungu lwa kwa Kalinda nelyo amaparagrafu pe sambililo lya citabo. Pano na po, inumbwilo ne mipangilwe ya masentensi tafyalembwa mu nshila ya kulanshanya, e co ukubelenga kobe te kuti lyonse kumfwike ngo kulanshanya. Lelo, nga ca kuti nawiluka cintu ulebelenga no kucibelenga mu cifyalilwa kabili mu kubamo ubupilibulo ukufika pantu wingapesha, ilingi line kuti wacilengo kumfwika kwati kulanda kwabulo kulolesha pali autulaini, nangu cingaba panono mu nshila yaumina ukucila pa nshila wingabomfya lyonse. Cilingile ukube cibelesho cobe, kanshi, ukulembamo ifishibilo ifili fyonse ifingakwaafwa, nga wingapekanishisha kabela no kubombesha apapela amaka yobe ukupeele fyebo mu mibele yashininkishiwa kabili iya cifyalilwa.

²² Mu kubelenga kwabamo kulanshanya nelyo kulanda, ukufumaluka ne cifyalilwa e nkonta shikalamba. Leka umutima obe ulesempauka kabili landa mu kuba no kwipukisha kuli bakomfwa bobe.

²³ Te kuti ufwale fye imilandile isuma pa kashita kamo kwati fye fintu imisango isuma ishingafwalwa fye pa kashita kamo. Lelo nga walabomfye milandile isuma cila bushiku kuti yamoneka pa cisebele pamo nge fyo imisango yobe isuma ibomfiwa lyonse pa ŋanda imoneka lintu uli mu cintubwingi.

**********

24, 25. Mulandu nshi uo ukushimbula mashiwi kwalubana kushifwaikilwa?

²⁴ Ukushimbula mashiwi. Ukushimbula mashiwi kwalungama nako kwalicindama, kabili kwatantikwa kweka pali slipi wa Ukufunda kwa Milandile. Ilintu te Bena Kristu bonse abasoma sana amasomo ya mu calo, nga fintu Petro na Yohane baishibikwe ukuba abashasambilila kabili abantuuntu fye, nalyo line calibe cacindama ukusengauko kupaasuka mu mipeelele yesu iya bukombe ku mulandu wa kushimbula mashiwi kwapelebela. Cintu cimo ico cingalungikwa mu kwanguka nga twapeelako kusakamana kwakumanina kuli cene.

²⁵ Nga ca kuti imishimbwile ya muntu iya mashiwi ili yabipisha, kuti pambi akapeela imfundo shalubana ku mintontonkanya ye bumba lyakwe, ico mu kushininkisha cingabe cishafwaikwa. Lintu waumfwa umo ashimbula bubi bubi ishiwi limo mu lyashi lyakwe, ilingi line cilabyasha mu muntontonkanya obe nga fintu icishibilo cilangilila ati iminina cingacita. Kuti limbi waleka fye no kukonka icebo ca kushinina kwakwe no kutendeka ukutontonkanya pe shiwi lintu acishimbula bubi bubi. Kuti cakulenga ukuleka ukubika amano ku cilelandwa no kutendeka ukutonta pa nshila cilelandilwamo.

26, 27. Ni mpika nshi shitantikwe ukulosha ku kushimbula mashiwi?

²⁶ Kuti pambi casoswa ukuti kwabako imisango yaseeka itatu iya mpika ukulosha ku mishimbwile ya mashiwi. Umo waba kushimbula kwalubana umupwilapo, umo muntu ukubenda nelyo ifilembo filumbulwa mu kulubana. Lyene, kabili, kwalibako imishimbwile ya mashiwi iyalungama lelo iya makukumya, iyacishamo kuwaminisha, ukupeele citontonshi kwa kubepekesha, nelyo fye ukupashanya imilandile ya umbi, kabili ici tacifwaikwa. Impika yalenga butatu milandile ya mulekelesha, iishibikilwa ku kuminina amashiwi mu kati ukwatwalilila, ukupapikanya nelyo ukucilukapo ifilembo ne fibelesho fimbi ifya musango yo. Filingile ukusengaukwa.

²⁷ Ilingi mu milandile yesu iya cila bushiku tubomfya amashiwi yantu twabelesha; e co ukushimbula mashiwi takwaba ni mpika iikalamba muli uku kuloshako. Impika yakulisha ibako mu kubelenga. Lelo Inte sha kwa Yehova balabelenga ilingi line mu cintubwingi pamo pene na pa lwabo. Tulabelengela abantu Baibolo lintu tuya ku ŋanda ne ŋanda. Inshita shimo tulalombwa ukubelenga amaparagrafu mwi sambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda, pe sambililo lya Baibolo pa ŋanda nelyo pe Sambililo lya Citabo pa Cilonganino. Cabe cacindama ukuti ukubelenga kulebo kwalungikwa, ukuti ukushimbula mashiwi kulebo kwalinga. Nga takuli ifyo, cilenga bakomfwa ukutontonkanya ukuti tatwishibe ico tulelandapo. Na kabili citalusha ukusakamana ukufuma ku bukombe.

28-34. Ni shani fintu umo engafwiwa ukuwamyo kushimbula mashiwi kwakwe?

²⁸ Ukufunda kwa pa kushimbula mashiwi kwalubana takulingile ukucilamo. Nga kuliko kutwishika ukukuma kwi shiwi limo nelyo yabili, ukufunda kwa pa mbali limbi kuti kwakumanina. Lelo nangu cingatila yanono fye amashiwi yashimbulwa mu kulubana mu kati ka lyashi, nga aya mashiwi yantu tubomfya lyonse mu butumikishi bwesu nelyo mu milandile yesu ya nshiku shonse, kuti cabe ca kwafwilisha ku musambi nga ca kuti kangalila we sukulu ayalwila ukusakamana kuli yene mu kuti asambilile ifya kuyashimbula bwino bwino.

²⁹ Ku lubali lumbi, nga mu kubelenga muli Baibolo umusambi ashimbula bubi bubi ishina lya ciHebere limo nelyo yabili, ici te kuti cilangulukwe pamo ngo kunaka kwapulamo. Nangu cibe ifyo, nga ashimbula bubi bubi amashina ayengi, ici kuti capeelo bushininkisho bwa kuti tapekenye, kabili ukufunda kulingile ukupeelwa. Umusambi alingile ukwafwiwa ukusambilila ifya kushininkisha imishimbwile yalungama kabili lyene no kulaibelesha.

³⁰ E fyo cili no kuba na ku mishimbwile ya makukumya. Nga ca kuti kulepumbula ukufuma ku lyashi pa mulandu wa kuti cili cibelesho catwalilila, ukwaafwa kulingile ukupeelwa ku musambi. Cilingile na kabili ukumonwa ukuti, pa kulanda mu kwangufyanya, abantu abengi bakongamina ku kuminina mu kati amashiwi yafulilako. Takuli ukufunda ukulekabila ukupeelwa pali ici, lelo nga ca kuti caba cibelesho ca lyonse, nga ca kuti umusambi mu kutwalilila alaminina amashiwi mu kati kabili cilaba icaafya ukumfwikisha imilandile yakwe nelyo ilapumbula ukufuma ku bukombe, lyene kuti cabe calinga ukumupeelo kwafwilisha kumo pa kulumbwisha.

³¹ Kwena, kafunda obe akasunga mu muntontonkanya ukuti ukushimbula mashiwi kwapokelelwa limbi kuti kwalekana ukulingana ne fifulo fyapusanapusana. E co akaba uwasakamana mu kufunda pa kushimbula mashiwi. Takacipange ukuba umulandu wa cintu wene asoobolapo pa lwakwe.

³² Nga walikwate mpika no kushimbula mashiwi, tawakacisange ukube cakosa ukulungika lintu ukabika umuntontonkanya obe pali cene. Nangu ni bakalanda babelesha lintu bapeelwo lubali lwa kubelenga balabuula dikishonari no kufwaya amashiwi ayo bashabeleshanya nayo bwino. Tabapulumpunta fye pali yene. E co bomfya dikishonari.

³³ Inshila imbi iyo kushimbula mashiwi kwingawamishiwamo yaba kubelengela umbi, uyo uwaishiba ukushimbula amashiwi bwino bwino, kabili ukumweba ukukwimika no kukulungika inshita yonse wacite cilubo.

³⁴ Inshila ya citatu kulakutika mu kusakamanisha kuli bakalanda basuma. Tontonkanya lintu ulekutika; ishiba mashiwi ayo bashimbula mu kupusana ku fintu ushimbula. Yalembe; yabebete muli dikishonari no kuyabelesha. Mu kwangufyanya na iwe wine ukalashimbula amashiwi mu kulungama. Imipeelele yalongoloka, iya musango wa kulanshanya, mu kuba ne mishimbwile ya mashiwi yalungama, fikasumbula apakalamba ukulanda kobe.