Icipandwa 7

Amaka ya Kucingilila—“Lesa Aba Kuli Ifwe Icubo”

1, 2. Busanso nshi abena Israele balimo ilyo baleingila mu citungu ca Sinai mu 1513 B.C.E., kabili finshi Yehova asosele ku kubakosha?

ABENA Israele bali mu busanso ilyo baleingila mu citungu ca Sinai ku kwamba kwa 1513 B.C.E. Bali no lwendo lushailepela, ulwa kupita “mu matololo yakalamba kabili ya kutiinya, umwali insoka sha busungu na bakaling’ongo.” (Amalango 8:15) Kabili kwali ifyalo fya bulwani ifingabasansa. Yehova e waletele abantu bakwe muli fi. Apo ali ni Lesa wabo, bushe kuti abacingilila?

² Amashiwi ya kwa Yehova yali ya kukosha nga nshi aya kuti: “Imwe namumone fyo nacitile ku bena Egupti, ne fyo namusendela pa mapindo ya kwa kapumpe, no kumuleta kuli ine.” (Ukufuma 19:4) Yehova acinkwileko abantu bakwe ukuti alibapokolwele ku bena Egupti, cali kwati abomfeshe bakapumpe, ukubatwala ku buntungwa. Lelo kwaba na fimbi ifilenga ukuti “amapindo ya kwa kapumpe” yalinge ukwimininako ubucingo bwa kwa Lesa.

3. Mulandu nshi “amapindo ya kwa kapumpe” yabela cilangililo calinga ica bucingo bwa bulesa?

³ Kapumpe tabomfya fye amapindo yakwe ayakalamba, ayakosa ku kupupukilako mu muulu. Nga nakukaba, nakapumpe akansa mapindo yakwe ku kuba icintelelwe pa twana twakwe ku kasuba kalotoka, amapindo ayenganyunshika ukufika ku mamita yabili. Inshita shimbi, alonganya utwana twakwe mu mapindo yakwe ku kutukafya nga nakutalala. Kwati fye fintu nakapumpe alinda abana bakwe, e fyo na Yehova abakile no kucingilila uluko ulucece ulwa bena Israele. Nomba mu matololo, abantu bakwe bali no kusanga icubo mu cintelelwe ca mapindo yakwe ayakalamba kulila fye batwalilila aba busumino. (Amalango 32:9-11; Amalumbo 36:7) Lelo bushe ifwe muno nshiku kuti calinga ukwenekela ukuti Lesa akatucingilila?

Ubulayo bwa Kucingililwa na Lesa

4, 5. Mulandu nshi twingacetekela umupwilapo ubulayo bwa kuti Lesa akatucingilila?

⁴ Yehova teti afilwe nangu panono ukucingilila ababomfi bakwe. Ni “Lesa Uwa maka yonse,” ilumbo lilangilila ukuti akwata amaka yashingafilwa. (Ukutendeka 17:1) Nge bimbi lishingacilimwa, amaka yabomfiwa aya kwa Yehova teti yacincintilwe. Apo kuti acita icili conse icilingene no kufwaya kwakwe, kuti twaipusha ati, ‘Bushe kufwaya kwa kwa Yehova ukubomfya amaka yakwe ukucingilila abantu bakwe?’

⁵ Icasuko, mwi shiwi limo, ni ee! Yehova atulaya ukuti ali no kucingilila abantu bakwe. Amalumbo 46:1 yatila: “Lesa aba kuli ifwe icubo kabili ubukose, mu fya kumanama asangwa ukwafwa apakalamba.” Apo Lesa ‘tabepa,’ kuti twacetekela umupwilapo ifyo atulaya ukuti akatucingilila. (Tito 1:2) Natumone ifilangililo fimo ifyalondololwa bwino ifyo Yehova abomfya ku kulondolola ifyo acingilila.

6, 7. (a) Umucemi wa mu Baibolo alecingilila shani impaanga shakwe? (b) Ni shani fintu Baibolo ilangilila ukuti Yehova alafwaisha ukucingilila no kusakamana impaanga shakwe?

⁶ Yehova Mucemi, na ifwe “tuli bantu bakwe, umukuni wa bucemi bwakwe.” (Amalumbo 23:1; 100:3) Impaanga e nama imo iyayangukisha ukusansa. Mu nshita sha mu Baibolo, umucemi alingile ukuba uwakosa ukuti acingilile impaanga ku nkalamo, imimbulu, na babere, pamo na bapuupu. (1 Samwele 17:34, 35; Yohane 10:12, 13) Lelo inshita shimo pa kucingilile mpaanga ukunakilila kwalekabilwa. Nga ca kuti impaanga yafyalila ukutali na kwi cinka, umucemi usakamana alelinda iyi mpaanga pa nshita ilefyala apo cinganguka ukuisansa, kabili alesenda akana kashikwete maka no kukatwala kwi cinka.

⁷ Pa kuilinganya ku mucemi, Yehova aletulaya ukuti afwaisha ukutucingilila. (Esekiele 34:11-16) Muleibukisha ifyalondolwelwe pali Yehova pali Esaya 40:11, ifyalandilwepo mu Cipandwa 2 ica cino citabo. Palya patila: “Ngo mucemi e fyo alisho mukuni wakwe, ku kuboko kwakwe aulonganya, asendela pa cifuba cakwe abana ba mpaanga.” Bushe umwana wa mpaanga aba shani pa “cifuba” ca mucemi, e kutila pa nsalu ya mwingila wakwe iya pa cifuba? Umwana wa mpaanga kuti apalama ku mucemi, limo no kumukumya ku kuulu. Lelo umucemi e ufwile ukukontama, ukwimya umwana wa mpaanga, no kumusendela pa cifuba apo engacingililwa. Ico cilelangilila ifyo Umucemi wesu Umukalamba aitemenwa ukutubaka no kutucingilila!

8. (a) Ni bani Lesa alaya ukucingilila, kabili ici calangililwa shani pa Amapinda 18:10? (b) Pa kusanga icubo mwi shina lya kwa Lesa, finshi fifwaikwa?

⁸ Ubulayo bwa kwa Lesa ubwa kutucingilila bwaba cipangano—acingilila fye abapalama kuli wene. Amapinda 18:10 yatila: “Ishina lya kwa Yehova lupungu ulwakosa, e mo abutukilo mulungami no kuba fye.” Mu nshita sha mu Baibolo, inshita shimo balekuula impungu mu matololo ukwa kubutukila mu kuuba. Lelo uwasanswa umwine e wali no kufulumukila ku lupungu ku kucingililwa. E fyo caba na ku kuuba mwi shina lya kwa Lesa. Te kushimbula fye ishina lya kwa Lesa; ishina lya kwa Lesa talyaba nge cipuuta ca kucite fipapwa. Lelo tufwile ukwishiba Umwine wa ilyo ishina no kumucetekela no kwikala umwabela ifipimo fyakwe ifyalungama. Yehova wa cikuuku sana pa kutulaya ukuti nga twaya kuli wene ne citetekelo, akaba kwati lupungu lwa kutucingilila!

“Lesa . . . Ali na Maka ya Kututuula”

9. Finshi Yehova acita ku kulangilila ukuti tapelela fye pa kulaya ukuti akatucingilila?

⁹ Yehova tapelela fye pa kulaya ukuti akatucingilila. Mu nshita sha mu Baibolo, acitile ifipesha amano ku kulanga ukuti aliba na maka ya kucingilila abantu bakwe. Mu nshita sha bena Israele, “ukuboko” kwa kwa Yehova ukwa maka ilingi line kwalecincintila abalwani ba maka. (Ukufuma 7:4) Lelo, Yehova alebomfya na maka yakwe aya kucingilila ku kulwilako abantu bamo bamo.

10, 11. Fya kumwenako nshi ifya mu Baibolo ifilanga ifyo Yehova abomfeshe amaka yakwe aya kucingilila?

¹⁰ Ilyo abaHebere bacaice batatu—Shadraki, Meshaki, na Abednego—bakeene ukuwa pa nshi ku cimpashanya ca golde ica Mfumu Nebukadnesari, imfumu yabubuka mu bukali yabatiinishe ati yali no kubapoosa mwi lungu lya mulilo ilyakafiwe imiku iingi. Nebukadnesari, uwali e mfumu yakwatishe amaka ilya nshita pe sonde lyonse, atumfishe no kuti: “Ni uyani umulungu uwingamutuula mu kuboko kwandi.” (Daniele 3:15) Aba balumendo batatu balicetekele umupwilapo ukuti Lesa wabo ali na maka ya kubacingilila, lelo tabatile aali no kubapokololako muli ci. E ico bayaswike abati: “Nga cabe fi, Lesa uo tupepa ali na maka ya kututuula.” (Daniele 3:17) Cine cine, lilye lungu lya mulilo ulebilima, na lintu lyakafiwe imiku 7 ukucila ifyo lyalekafiwa lyonse, talyali bwafya kuli Lesa wabo uwa maka yonse. Alibacingilile, kabili imfumu yapatikishiwe ukusumina aiti: “Takuli mulungu umbi uwingapokolole fi.”—Daniele 3:29.

¹¹ Yehova na kabili alangishe amaka yakwe aya kucingilila mu cipesha amano icine cine ilyo akuushishe ubumi bwa Mwana wakwe uwafyalwa eka ukwisa mwi fumo lya kwa nacisungu umuYuda, Maria. Malaika aebele Maria ati “ukemite fumo, no kufyalo mwana mwaume.” Malaika alondolwele ati: “Umupashi wa mushilo ukesa pali iwe, na maka ya Wapulamo yakakufimba.” (Luka 1:31, 35) Cimoneka kwati, Mwana Lesa tatalile aba uwayanguka ukusansa nge fyo ali pali yi nshita. Bushe ulubembu no kukanapwililika kwa kwa nyina umuntunse kwali no kwambukila akana kali mu mala? Bushe Satana ali no kucena nelyo ukwipaya ulya Mwana ilyo Ashilafyalwa? Nakalya! Cali kwati Yehova, abikapo icibumba ca kucingilila Maria ica kuti—nangu kukanapwililika, amaka yacena, umuntunse inkomi, nelyo icibanda—tafyali na konaula akana kalekula mu mala, ukufuma fye apo kaimitilwe. Yehova atwalilile ukucingilila Yesu ilyo ali umusepela. (Mateo 2:1-15) Umwana wa kwa Lesa uwatemwikwa tali na konaulwa, ukufikila inshita iyo Lesa asontele.

12. Mulandu nshi Yehova inshita shimo mu cipesha amano alecingilila abantu bamo mu nshita sha mu Baibolo?

¹² Mulandu nshi Yehova acingilile abantu bamo mu cipesha amano muli ulya musango? Ilingi line Yehova acingilile abantu pa kuti acingilile icintu cimo icacilapo ukucindama: e kutila ukufishiwapo kwa bufwayo bwakwe. Ku ca kumwenako, calefwaikwa ukuti ilyo Yesu aali akanya apusushiwe pa kuti ubufwayo bwa kwa Lesa bufishiwepo, kabili ici kuli pele pele cili no kulenga abantunse bonse ukunonkelamo. Ifyalembwa pali aya maka yakwe aya kucingilila fyaba mu Malembo yapuutwamo, “[ayalembeelwe] ku kutusambilisha, ukuti mu kutwalilila kabili mu kutukoselesha kwa malembo e mo tube no kucetekela.” (Abena Roma 15:4) Cine cine, ifi fya kumwenako filenga ukutetekela twatetekela Lesa wesu uwa maka yonse kukoseleko. Lelo bucingo nshi twingenekela kuli Lesa ilelo?

Umo Ukucingilila kwa Bulesa Kushalola

13. Bushe Yehova akatucitila ifipesha amano nangu cibe shani? Londololeni.

¹³ Ubulayo bwa kuti Lesa akatucingilila tabwalola mu kuti Yehova akatucitila ifipesha amano nangu cibe shani. Lesa wesu tatulaya ukuti tukekala imikalile yabula amafya muli buno bwikashi bukote. Ababomfi ba kwa Yehova abengi balaba na mafya yabipisha, pamo ngo bupiina, inkondo, ukulwala, ne mfwa. Yesu aebelepo fye abasambi bakwe ati bamo bamo napamo bakepaiwa pa mulandu wa busumino bwabo. E mulandu wine Yesu akomailepo sana ukuti ukushipikisha ukufika ku mpela kulafwaikwa. (Mateo 24:9, 13) Nga ca kuti Yehova abomfeshe amaka yakwe aya cipesha amano ku kutucingilila muli fyonse fye, Satana kuti akwata apa kuseebanishisha Yehova no kutwishika nga ca kuti ukuipeela kwesu kuli Lesa kwa cine cine.—Yobo 1:9, 10.

14. Fya kumwenako nshi filanga ukuti Yehova tacingilila ababomfi bakwe bonse mu nshila imo ine?

¹⁴ Nangu fye ni mu nshita sha mu Baibolo, Yehova tabomfeshe amaka yakwe aya kucingilila ku kucingilila ababomfi bakwe ukukanafwa bwangu. Ku ca kumwenako, umutumwa Yakobo aipaiwe kuli Herode napamo mu mwaka wa 44 C.E., lelo, pa numa fye ya ico, Petro alipokolwelwe “mu minwe ya kwa Herode.” (Imilimo 12:1-11) Kabili Yohane, munyina kwa Yakobo, alikokwele ukucila Petro na Yakobo. Caumfwika kanshi ukuti teti twenekele Lesa ukucingilila ababomfi bakwe bonse mu nshila imo ine. E lyo “inshita ne ca mankumanya” na fyo fiponena ifwe bonse. (Lukala Milandu 9:11) Ninshi, Yehova atucingilila shani ilelo?

Yehova Alacingilila lwa ku Mubili

15, 16. (a) Bushininkisho nshi twakwata ubwa kuti Yehova alicingilila bakapepa bakwe bonse bene lwa ku mubili? (b) Mulandu nshi twingacetekela ukuti Yehova akacingilila ababomfi bakwe ino nshita na mu “bucushi bukalamba”?

¹⁵ Taleni tontonkanyeni pa kucingililwa kwa ku mubili. Apo tuli bakapepa ba kwa Yehova, twenekela ukuti bonse bene kuti atucingilila. Nga te ifyo, Satana kuti atushukila. Tontonkanyeni ulwa ici: Satana “kateka wa pano isonde,” kuti afwaya sana ukulofya ukupepa kwa cine. (Yohane 12:31; Ukusokolola 12:17) Amabuteko yamo aya maka pe sonde yalibinda umulimo wesu uwa kushimikila kabili yalyesha ukutulofya. Lelo, abantu ba kwa Yehova batwalilila abashangila kabili tabaleka ukushimikila! Mulandu nshi ifyalo fya maka fyafililwa ukulesha umulimo wa ili bumba lya Bena Kristu ilimoneka ilinono kabili nge lishacingililwa? Pantu Yehova alitucingilila ku mapindo yakwe aya maka!—Amalumbo 17:7, 8.

¹⁶ Ni shani pa lwa kucingililwa kwa ku mubili mu “bucushi bukalamba” ubuleisa? Tatufwile ukutiina ubupingushi bwa kwa Lesa. Na kabushe, “Shikulu aishibo kupokolola bakapepa ku ca kwesha, no kulinda abashalungama ukufika ku bushiku bwa bupingushi.” (Ukusokolola 7:14; 2 Petro 2:9) Pali ino nshita, te kuti tutwishike ulwa fintu fibili. Ica ntanshi ca kuti, Yehova takatale aleka ababomfi bakwe aba cishinka ukulofiwa ukufuma pe sonde. Ica bubili ca kuti, akalambula aba mpomfu no kubapeela umweo wa muyayaya mu calo cipya ica bulungami—nga bafwa, icilambu akabapa kubabuusha ku bafwa. Ku bakafwa bena, ubucingo bwabo kwibukishiwa na Lesa.—Yohane 5:28, 29.

17. Ni shani fintu Yehova atubaka ukupitila mu Cebo cakwe?

¹⁷ Na ndakai line, Yehova alatubaka ukupitila mu “cebo” cakwe ica mweo, icakwata amaka ya kukunta abantu ku mitima no kubaalula. (AbaHebere 4:12) Nga tulebomfya ifishinte fyabamo, kuti twacingililwa pa kuti tatucenenwe lwa ku mubili. Esaya 48:17 asoso kuti: “Ine ndi Yehova, . . . uukusambilisho kuti ucenjele.” Ukwabula no kutwishika, ukukonka ifyalembwa mu Cebo ca kwa Lesa mu mikalile yesu kuti kwawamya ubumi bwesu no kutantalishako imyeo yesu. Ku ca kumwenako, pa mulandu wa kuti tulomfwila ukufunda kwa mu Baibolo ukwa kutaluka ku bulalelale no kuisangulula ku kukantana konse, tatucitako ifintu fikowesha abantu no konaula imyeo ya bengi abashipepa. (Imilimo 15:29; 2 Abena Korinti 7:1) Tulatasha sana pa kuti Icebo ca kwa Lesa cilatucingilila!

Yehova Alatucingilila mu fya ku Mupashi

18. Kucingililwa kwa musango nshi ukwa ku mupashi Yehova atucingilila?

¹⁸ Icacindamisha ca kuti Yehova alatucingilila mu fya ku mupashi. Lesa wesu uwa kutemwa alatucingilila ukuti bumupashi bwesu bwionaulwa kabili alatupeela ifyo tukabila pa kuti tushipikishe ifya kwesha no kubakilila bucibusa bwesu nankwe. Kanshi Yehova alabombelapo ku kucingilila imyeo yesu, te pa myaka fye inono lelo ku ciyayaya. Moneni fimo ifyo Lesa atupeela ifingacingilila bumupashi bwesu.

19. Ni shani fintu umupashi wa kwa Yehova wingatwafwa ukushipikisha ica kwesha icili conse twingaba naco?

¹⁹ Yehova e ‘Umfwo kupepa.’ (Amalumbo 65:2) Ilyo amafya ya mu bumi yafulisha, ukupongolwela ifili mu mutima kuli wene, kuti kwalenga na ku mutima kwayanguka. (Abena Filipi 4:6, 7) Te kuti afumyepo ifya kwesha mu cipesha amano, lelo ku kwasuka ipepo lyesu ilyafuma ku mutima, kuti atupa amano ya kwishiba ifya kucita pali co ca kwesha. (Yakobo 1:5, 6) Yehova alacita ne fyacilapo, alapa umupashi wa mushilo ku bamulomba. (Luka 11:13) Uyo mupashi wa maka kuti watwafwa ukushipikisha ica kwesha icili conse nelyo ubwafya twingaba nabo. Kuti watupeela “ukucishamo kwa maka” pa kuti tushipikishe mpaka Yehova mu calo cipya akafumyepo amafya yonse ayatukalifya.—2 Abena Korinti 4:7.

20. Ni shani fintu amaka ya kucingilila aya kwa Yehova yengapitila muli bakapepa banensu?

²⁰ Inshita shimo, Yehova ku maka yakwe aya kucingilila kuti atucingilila ukubomfya bakapepa banensu. Yehova alikula abantu bakwe mwi sonde lyonse ukuba “aba bwananyina.” (1 Petro 2:17; Yohane 6:44) Muli ubu bwananyina bwa kutemwa, tumona ubushininkisho bwine bwine ubwa fintu umupashi wa mushilo uwa kwa Lesa waba na maka ya kuwamya abantu. Umupashi ulenga tuletwala ifisabo—e kutila imibele yawamisha, pamo ngo kutemwa, icongwe, no busuma. (Abena Galatia 5:22, 23) E ico, nga tuli na mafya kabili uwasumina munensu akuntwa ku mutima ica kuti atupandako amano nelyo ukutwebako amashiwi yamo aya nkosho, kuti twatasha Yehova pa kulanga amaka yakwe aya kucingilila ukupitila muli bamunyina.

21. (a) Fya kulya nshi ifya mu nshita iyene Yehova atupeela ukupitila mu “musha wa cishinka kabili uwashilimuka”? (b) Bushe imwe pa lwenu mwanonkelamo shani mu kupekanya kwa kwa Yehova ukwa kucingilila bumupashi bwesu?

²¹ Kwaba na fimbi Yehova atupeela ku kutucingilila, ne fi fyaba: fya kulya fya ku mupashi mu nshita iyene. Pa kutwafwa ukusanga amaka mu Cebo cakwe, Yehova alilaasa “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” ukutupeela ifya kulya fya ku mupashi. Umusha wa cishinka abomfya impapulo, ukusanshako bamagazini ba Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni!, pamo no kulongana kunono no kukalamba, na mabungano ku kutupeelelamo “ifya kulya mu nshita iyene”—e kutila ifyo tukabila, kabili pa nshita tulefikabila. (Mateo 24:45) Bushe mwalitala amumfwapo cimo ku kulongana kwa Bwina Kristu—napamo mu casuko umo ayaswike, mu lyashi, nelyo mwi pepo—ico camupeele amaka no kukoselesha uko kwine mwalefwaya? Bushe mwalitala amumfwa kwati icipande cimo ica mu lupapulo lwesu calembeelwe fye imwe? Ibukisheni ukuti Yehova e upekanya fyonse ifyo pa kuti acingilile bumupashi bwesu.

22. Ni mu nshila nshi Yehova lyonse abomfesha amaka yakwe, kabili mulandu nshi ico ciwamina fwe bantunse?

²² Cine cine Yehova ni nkwela “kuli bonse abooba muli wene.” (Amalumbo 18:30) Twaumfwa ukuti ino nshita tabomfya amaka yakwe ku kutucingilila ku masanso yonse fye. Lelo, lyonse alabomfya amaka yakwe ukushininkisha ukuti ubufwayo bwakwe bwabomba. Mu kupita kwa nshita, ifyo acita filawamina abantu bakwe. Nga twapalama kuli wene no kwikalilila mu kutemwa kwakwe, Yehova akatupeela umweo wapwililika ku ciyayaya. Pa kuba ne co cilolelo, tumona ubucushi bonse tupitamo muli buno bwikashi ukuti buntu “bwayanguka ubwa kashita akanononono.”—2 Abena Korinti 4:17.

Amepusho ya Kutontonkanyapo

Amalumbo 23:1-6 Ni shani fintu Yehova, ngo Mucemi Mukalamba acingilila no kusakamana abantu bakwe abapale mpaanga?

Amalumbo 91:1-16 Ni shani fintu Yehova atucingilila ku masanso ya ku mupashi, kabili cinshi twingacita pa kuti aletucingilila?

Daniele 6:16-22, 25-27 Cinshi Yehova acitile pa kusambilisha imfumu imo iya ku kale ulwa maka Yakwe aya kucingilila, kabili cinshi twingasambilila kuli ci ca kumwenako?

Mateo 10:16-22, 28-31 Kucincintilwa nshi twingenekela, lelo mulandu nshi tushilingile ukutiinina abatucincintila?

[Icikope pe bula 69]

“Asendela pa cifuba cakwe”