“Nomba Impela Naisa Pali Imwe”

1, 2. (a) Finshi Esekiele alecita ifyapapwishe abantu? (Moneni icikope pa ntendekelo.) (b) Bushe ifyo acitile fyalesobela finshi?

ABAYUDA bankole abaleikala mu Babiloni balyumfwile bwangu sana ifyo kasesema Esekiele alecita ifyabapapwishe. Pa mulungu umo aikele fye uwapelenganishiwa pali bankole banankwe kabili talelanda nangu cimo, lelo mu kupumikisha alimine ayaisalila mu ng’anda mu mwakwe. Nomba uyu kasesema alifumine mu ng’anda ninshi abena mupalamano bakwe abapapile nga nshi pa fyo alecita balemulolesha. Kabili abulile injelwa, aibika pa ntanshi yakwe, e lyo atendeka ukulengapo fimo. Lyena ukwabula ukulanda nangu cimo, Esekiele atendeke ukupanga akalilinga akanono sana ukushinguluka injelwa.—Esek. 3:10, 11, 15, 24-26; 4:1, 2.

² Ukwabula no kutwishika abantu abaletamba ifyo Esekiele alecita bailebalefulilako, kabili nalimo baleyipusha abati, ‘Bushe ifi alecita filolele mwi?’ Pali no kupita inshita pa kuti balya bankole abaYuda bomfwikishe ukuti ifyo kasesema Esekiele alecita ifyabapapwishe, fyalelangilila ifya kutiinya ifyali no kucitika ku ntanshi, ifyali no kulangilila ifyo Yehova Lesa akalipe. Finshi fyali no kucitika? Bushe fyali no kukuma shani abena Israele? Bushe ifi fyacindama shani ku baba mu kupepa ukwasanguluka muno nshiku?

‘Buula injelwa, Buula Ingano, Buula Ulupanga Ulwatwa’

3, 4. (a) Fishibilo nshi fitatu ifyo Esekiele acitile ifyalelangilila ubupingushi bwa kwa Lesa? (b) Finshi Esekiele acitile ifyalelangilila ifyo Yerusalemu bali no kuishinga?

³ Nalimo mu mwaka wa 613 ninshi Yesu talaisa pano isonde, Yehova aebele Esekiele ukucita ifishibilo fitatu ifyali no kulangilila ifyo Lesa ali no kupingula Yerusalemu. Ifi ifishibilo fyali ni ifi: ukushinga umusumba, ifyo aba mu musumba bali no kucula, ne fyo bali no konaula umusumba na baleikalamo.a Natulandeko pali ifi ifishibilo fitatu.

⁴ Ukushinga Yerusalemu. Yehova aebele Esekiele ati: “Buula injelwa uibike pa ntanshi yobe . . . Ushinge umusumba.” (Belengeni Esekiele 4:1-3.) Injelwa yaleimininako umusumba wa Yerusalemu, e lyo Esekiele aleimininako abashilika abena Babiloni abo Yehova abomfeshe. Na kabili Esekiele balimwebele ukuti apange ilinga ilinono sana ne ca kuninapo pa kusansa umusumba, e lyo ne fya kuwishishako ilinga ne mpongolo. Lyena ali no kubika ifi mu mbali ya njelwa. Ifi fyaleimininako ifyanso fya nkondo ifyo abalwani bali no kubomfya pa kushinga umusuma wa Yerusalemu no ku-usansa. Pa kulangilila ifyo abashilika abali no kusansa umusumba wa Yerusalemu bali no kukosa nga icela, Esekiele bamwebele ukuti abike “icela icapaapaatala” pa kati kakwe no musumba. Lyena aloseshe “icinso” cakwe pa musumba. Ifi Esekiele alecita fyali “cishibilo ca ba mu ng’anda ya kwa Israele” ica kuti ifyo bashale-enekela fyali no kucitika. Yehova ali no kubomfya abashilika abali abalwani ba bena Israele pa kushinga Yerusalemu, umusumba uwali uwacindama nga nshi ku bantu ba kwa Lesa kabili umwali itempele lya kwa Lesa!

5. Londololeni ifyo Esekiele acitile ifyalelangilila ifyali no kucitikila abaleikala mu Yerusalemu.

⁵ Ifyo abaleikala mu Yerusalemu bali no kucula. Yehova aebele Esekiele ati: ‘Buula ingano, barle, cilemba, ilanda, amale ne ngano ishimoneka nge shapapa kabili upangemo umukate,’ kabili ‘ukaleipimina ifya kulya, cila bushiku ukalalya ifilingene ukufina na mashekele 20.’ Lyena Yehova alandile ati: “Ndi no kulenga ifya kulya fikaleke ukwisa.” (Esek. 4:9-16) Muli ifi Esekiele bamwebele ukucita pali iyi nshita, taleimininako abashilika abena Babiloni; lelo aleimininako abaleikala mu Yerusalemu. Ifi kasesema acitile fyalesobela ukuti abena Babiloni nga bashinga umusumba wa Yerusalemu, ifya kulya mu musumba fyali no kucepa. Pali ilya nshita, abantu bali no kulapanga umukate ukubomfya ifintu ifyo bashalebomfya kale. Ici cilelangilila ukuti abantu bali no kulalya conse ico basanga. Bushe icipowe cali no kukula shani? Esekiele alandile mu kulungatika kwati ale-eba abaleikala mu Yerusalemu ati: “Bashibo bakalya abana babo abaume, na bana baume nabo bakalya bashibo.” Mu kulekelesha “imifwi iikali iya cipowe” yali no kulenga abantu abengi ukucula kabili abantu ‘bali no konda.’—Esek. 4:17; 5:10, 16.

6. (a) Fintu nshi Esekiele acitile ifyalelangilila ukuti aleimininako ifintu fibili pa muku umo? (b) Bushe filya Lesa aebele Esekiele ukuti ‘apime umushishi wakwe no kuwakanya patatu’ fyalolele mwi?

⁶ Ifyo bali no konaula Yerusalemu na baleikalamo. Muli ulu ulubali lwa busesemo, Esekiele alicitile ifyalelangilila ukuti aleimininako ifintu fibili pa muku umo. Ica kubalilapo, Esekiele alilangilile ifyo Yehova ali no kucita. Yehova aebele Esekiele ati: ‘Buula ulupanga ulwatwa ulubomfye nga ica kubeyelako.’ (Belengeni Esekiele 5:1, 2.) Ukuboko kwa kwa Esekiele ukwaikete ulupanga kwaleimininako ukuboko kwa kwa Yehova, e kutila ubupingushi bwakwe ubo aletele pali Yerusalemu ukubomfya abashilika abena Babiloni. Icalenga bubili, Esekiele alilangilile icali no kucitikila abaYuda. Yehova amwebele ati: ‘Beya umushishi obe no mwefu obe.’ Filya Esekiele abeyele umushishi wakwe, fyaleimininako ifyo abaYuda bali no kubasansa e lyo no kubepaya. Na kabili filya Yehova aebele Esekiele ati ‘buula amasekelo upime umushishi obe no kuwakanya patatu,’ filangilila ukuti ifyo Yehova apingwile Yerusalemu, fyali no kucitika bwino bwino ukwabula icimfulumfulu.

7. Cinshi Yehova aebeele Esekiele ukwakanya umushishi patatu no kucita ifyapusana kuli cila ciputulwa ca mushishi?

⁷ Cinshi Yehova aebeele Esekiele ukwakanya umushishi wakwe patatu no kucita ifyapusana kuli cila ciputulwa ca mushishi wakwe? (Belengeni Esekiele 5:7-12.) Esekiele aoceleele iciputulwa cimo ica mushishi wakwe “mu kati ka musumba” pa kulangilila abalemonako ukuti abaleikala mu Yerusalemu bamo bali no kufwila mu musumba. Lyena Esekiele alikomawile iciputulwa cimbi ica mushishi wakwe ku lupanga. Ifi acitile fyalelangilila ukuti abaleikala mu musumba bambi bali no kubepaila kunse ya musumba. Esekiele aulwilile iciputulwa ca kulekeleshako ica mushishi wakwe mu mwela pa kulangilila ukuti abaleikala mu musumba bamo bali no kubasalanganishisha mu fyalo fimbi, lelo “ulupanga” lwali ‘no kubapepeka.’ Kanshi konse uko abali no kupusuka bali no kubutukila, tabali no kulaikala umutende.

8. (a) Lisubilo nshi lyali mu fyo Esekiele alecita ifyalelangilila ifyali no kucitikila Yerusalemu na baYuda? (b) Bushe ubusesemo ubwalelanda pa “mushishi umo” bwafikilishiwe shani?

⁸ Na lyo line, ifyo Esekiele acitile ifyalelangilila ifyali no kucitikila abaYuda na Yerusalemu, fyalilandileko na pe subilo. Yehova aebele kasesema Esekiele pa mushishi wakwe uo abeyele ati: ‘Bulapo umushishi umo no ku-ufungila mu ca kufwala cobe.’ (Esek. 5:3) Ifi Yehova aebele Esekiele filanga ukuti pa baYuda abali no kusalanganina mu fyalo fimbi, pali no kuba abanono abashali no kufwa. Bamo pali aba abanono bali no kuba pali bankole abali no kubwelelamo ku Yerusalemu pa numa ya myaka 70 iyo bali no kuba bankole mu Babiloni. (Esek. 6:8, 9; 11:17) Bushe ifi aseseme fyalicitike? Ee fyalicitike. Pa numa ya myaka iingi ukutula apo abaYuda bafumiine ku Babiloni uko bali bankole, kasesema Hagai alandile ukuti abaYuda bamo abasalanganine mu fyalo fimbi balibweleelemo ku Yerusalemu. Aba bali “bakalamba abamweneko ing’anda ya pa kubala,” e kutila itempele lya kwa Solomone. (Esra 3:12; Hag. 2:1-3) Yehova alicitilepo fimo pa kuti ukupepa kwasanguluka kwiloba, nga filya fine alaile. Mu Cipandwa 9 ica cino citabo, e mo tukasambilila ifingi pa fyo abaYuda babwelelemo ku Yerusalemu no kuyatendeka ukupepa kwasanguluka na kabili.—Esek. 11:17-20.

Finshi ubu Ubusesemo Butweba pa Fili no Kucitika ku Ntanshi?

9, 10. Bushe filya Esekiele alecita ifyalelangilila ifyali no kucitika, filenga twatontonkanya pali finshi ifyo Icebo ca kwa Lesa casobela ifikacitika ku ntanshi?

⁹ Ifyo Esekiele acitile ifyalelangilila ifyali no kucitika, filenga twalatontonkanya pa fintu ifikalamba ifyo Icebo ca kwa Lesa casobela ukuti e fili no kucitika ku ntanshi. Finshi fimo ifili no kucitika ku ntanshi? Nga filya fine Yehova acitile ku musumba wa Yerusalemu, akabomfya abashilika ba mabuteko pa kucita icintu ico abantu bashitontonkanyanapo—e kutila ukusansa imipepele yonse iya bufi pano isonde. (Ukus. 17:16-18) Nga filya fine ukonaulwa kwa Yerusalemu kwali “bucushi ubwaibela,” “ubucushi ubukalamba” ne nkondo ya Armagedone nafyo fikaba fintu ‘ifishatala afibako.’—Esek. 5:9; 7:5; Mat. 24:21.

¹⁰ Icebo ca kwa Lesa cilangilila ukuti abengi ababa mu kupepa kwa bufi bakapusuka ilyo bakakonaula. Aba bantu bakaba no mwenso, e ico bakailunda ku bantu abakwata ififulo ifyalekanalekana abakalafwaya umwa kufisama. (Seka. 13:4-6; Ukus. 6:15-17) Ifi bakacita filenga twatontonkanya pa fyacitikiile abaleikala mu Yerusalemu abapuswike ilyo umusumba baonawile kabili abasalanganine mu fyalo fimbi. Nga fintu tumwene mu paragrafu 7, nangu ca kuti balya bantu balipuswike pali ilya nshita, Yehova alisomwene ‘ulupanga no kubapepeka.’ (Esek. 5:2) Ifi fine e fikacitikila na bakapusuka ilyo ukupepa kwa bufi bakakonaula. Konse uko bakabutukila tabakacingililwe ku lupanga lwa kwa Yehova. Bakabepaya mu nkondo ya Armagedone, kumo na bantu bonse ababa nge mbushi.—Esek. 7:4; Mat. 25:33, 41, 46; Ukus. 19:15, 18.

11, 12. (a) Bushe ukwishiba bwino umwalola ubusesemo bwa kwa Esekiele ubulanda pa fyo Yerusalemu bali no kuishinga, kulenga twalamona shani umulimo wa kubila imbila nsuma? (b) Bushe umulimo wa kubila imbila nsuma ukaaluka shani, kabili ni mbila nshi tukalabila?

¹¹ Bushe ukwishiba umwalola ubu ubusesemo kulenga twalamona shani umulimo wa kubila imbila nsuma e lyo ne fyo ufwile ukubombwa bwangu? Ubu ubusesemo bulenga tulemona ukuti tufwile ukulabomba apapela amaka yesu ilyo tuleafwa abantu pa kuti babe ababomfi ba kwa Yehova. Cinshi twalandila ifi? Pantu inshita isheleko iya “kulenga abantu ba mu nko shonse baleba abasambi” naicepa. (Mat. 28:19, 20; Esek. 33:14-16) Ilyo “inkonto” (abashilika ba mabuteko) ikatendeka ukusansa imipepele, tukaleka ukubila imbila ye pusukilo. (Esek. 7:10) Pali iyi nshita, ‘tukaleka ukulanda’ pa mbila nsuma nga filya fine Esekiele alekele ukulanda nelyo ukubila imbila pa nshita imo. (Esek. 3:26, 27; 33:21, 22) Ilyo imipepele ya bufi bakayonaula, abantu bakalafwaya “kasesema abebeko icimonwa,” lelo takwakabe uukabeba ifyo balingile ukucita pa kuti bakapusuke. (Esek. 7:26) Pantu ninshi inshita ya kubeba ifyo balingile ukucita pa kuti bakapusuke ne ya kuba abasambi ba kwa Kristu yalipita.

¹² Na lyo line, umulimo wesu uwa kubila imbila tawakapwe. Cinshi twalandila ifi? Mu nshita ya bucushi bukalamba nalimo tukatendeka ukubila imbila ya bupingushi iyaba nge cinkunka ca mfula ya mabwe. Iyi imbila ikalenga cikeshibikwe bwino ukuti impela ya cino calo cabipa naisa pa bantunse.—Ukus. 16:21.

“Mona, Ileisa!”

13. Cinshi Yehova aebeele Esekiele ukulaala kabafu ku kuso no kulaala kabafu ku kulyo?

¹³ Ukulunda pa kusobela ifyo bali no konaula Yerusalemu, Esekiele alicitile ne fyalangile ilyo bali no konaula uyu musumba. Yehova aebele Esekiele ukulaala kabafu ku kuso pa nshiku 390 no kulaala kabafu ku kulyo pa nshiku 40. Ubushiku bumo bwaleimininako umwaka umo. (Belengeni Esekiele 4:4-6; Impe. 14:34) Esekiele afwile alecita ifi pa ma-awala fye ayanono cila bushiku, kabili ifi acitile fyalengele umwaka uo Yerusalemu bali no kuyonaula waishibikwa bwino. Imyaka 390 iya kubembuka kwa bena Israele ifwile yatendeke mu mwaka wa 997 ninshi Yesu talaisa pano isonde. Muli uyu mwaka e mo ubufumu bwa mikowa 12 bwa-akanikene pabili. (1 Isha. 12:12-20) Imyaka 40 iya kubembuka kwa baYuda nalimo yatendeke mu mwaka wa 647 ninshi Yesu talaisa pano isonde. Muli uyu mwaka e mo Yeremia bamusontele ukuba kasesema pa kuti alesoka ubufumu bwa baYuda ukwabula ukupita na mu mbali pa fyo bali no kubonaula. (Yer. 1:1, 2, 17-19; 19:3, 4) E ico iyi myaka yonse ibili yali no kupwa mu mwaka wa 607 ninshi Yesu talaisa pano isonde. Muli uyu wine mwaka e mo baonawile Yerusalemu, nga filya fine Yehova asobele.b

14. (a) Finshi Esekiele alecita ifyalangile ukuti alicetekele ukuti Yehova tali no kucelwa ukuleta ubupingushi bwakwe? (b) Finshi fyali no kucitika ilyo Yerusalemu tabalayonaula?

¹⁴ Pa nshita Esekiele bamwebele ubu ubusesemo bwa nshiku 390 ne nshiku 40, nalimo tailwike umwaka Yerusalemu bali no kuyonaula. Na lyo line, ilyo kwashele imyaka iinono ukuti Yerusalemu bayonaule, pa miku iingi alesoka abaYuda ukuti ubupingushi bwa kwa Yehova buleisa. Alebila ukuti: “Nomba impela naisa pali imwe.” (Belengeni Esekiele 7:3, 5-10.) Esekiele alishininkishe ukuti Yehova tali no kucelwa ukuleta ubupingushi bwakwe. (Esa. 46:10) Na kabili, kasesema alisobele ifyali no kulacitika ilyo Yerusalemu tabalayonaula. Atile: “Amacushi yakalakonkana fye.” Aya amacushi yali no kulenga ifintu fyabipilako mu mikalile, yali no kulenga bashimapepo baleka ukutungulula abantu mu fya mapepo, kabili yali no kulenga bakateka baleka ukuteka abantu.—Esek. 7:11-13, 25-27.

15. Busesemo nshi ubwa kwa Esekiele ubwatendeke ukufikilishiwa mu mwaka wa 609 no kuya ku ntanshi?

¹⁵ Ilyo papitile imyaka iinono ukutula apo Esekiele abilishiishe ukuti Yerusalemu bali no kuyonaula, ubu ubusesemo bwalitendeke ukufikilishiwa. Mu mwaka wa 609 ninshi Yesu talaisa pano isonde, Esekiele alishibe ukuti Yerusalemu balitendeke ukuisansa. Pali ilya nshita balelisha ipenga lya kwita abaleikala mu Yerusalemu ukwisa mu kucingilila umusumba wabo, lelo nga filya Esekiele asobele, ‘takwali nangu umo uwaleya ku nkondo.’ (Esek. 7:14) Abaleikala mu Yerusalemu tabafumine mu kulwisha abena Babiloni pa kuti bacingilile umusumba. AbaYuda bamo nalimo baletontonkanya ukuti Yehova ali no kubapususha. Alibapuswishepo kale ilyo abena Asiria baile mu kusansa Yerusalemu, kabili malaika wa kwa Yehova alipeye abashilika babo abengi. (2 Isha. 19:32) Nomba pali iyi inshita takwali malaika uwaishile mu kubalwilako. Tapakokwele umusumba wa Yerusalemu waishileba nge “mpoto” iyo batekele “pa mulilo,” kabili abaleikalamo baishileba nge “mipusa ya nama” mu mpoto. (Esek. 24:1-10) Abantu baliculile sana ilyo bashingile Yerusalemu pa myeshi 18. Lyena pa numa ya iyi myeshi 18, Yerusalemu baliyonawile.

“Muleilonganikila Ifyuma ku Muulu”

16. Bushe na ifwe muno nshiku kuti twalanga shani ukuti twalicetekela ukuti Yehova takacelwe ukuleta ubupingushi bwakwe?

¹⁶ Finshi tulesambilila kuli ubu ubusesemo bwa kwa Esekiele? Bushe bwalikuma imbila tubila e lyo ne fyo abantu bacita nga twabila imbila kuli bena? Yehova alibika inshita ilyo akonaula imipepele ya bufi—kabili na pali iyi ine nshita takacelwe ukuleta ubonaushi. (2 Pet. 3:9, 10; Ukus. 7:1-3) Tatwaishiba ubushiku ilyo ifi fikacitika. Na lyo line, nga filya fine Esekiele alecita, na ifwe tulatwalilila ukusoka abantu nga fintu Yehova atweba. Tubeba atuti: “Nomba impela naisa pali imwe.” Mulandu nshi tulingile ukwebela abantu ifi pa miku iingi? Icalengele Esekiele alesoka abantu libili libili e cilenga na ifwe bene tutwalilile ukusoka abantu.c Abantu abengi abo Esekiele alebilako ubusesemo bwa kwa Lesa ubwa kuti Yerusalemu yali no konaulwa, tabasumine ifyo Esekiele alebila. (Esek. 12:27, 28) Lelo ilyo papitile inshita, abaYuda bamo abali bankole mu Babiloni balyalwike baba no mutima uusuma, balefwaisha ukucita ifyo Lesa afwaya kabili balibwelelemo ku calo cabo. (Esa. 49:8) Na muno nshiku mwine, abantu abengi tabasumina ukuti cino calo cikapwa. (2 Pet. 3:3, 4) Na lyo line, ilyo inshita ya kweba abantu imbila ya kwa Lesa ishilapwa, tulafwaisha ukwafwa ababa ne mitima iisuma pa kuti bengasanga inshila iitwala ku mweo.—Mat. 7:13, 14; 2 Kor. 6:2.

17. Finshi ifyo tukamona ifikacitika ilyo kukaba ubucushi bukalamba?

¹⁷ Ubusesemo bwa kwa Esekiele butwibukishako no kuti ilyo imipepele ya bufi bakaisansa, ababa muli iyi imipepele ‘tabakaye ku nkondo’ pa kuti bakacingilile imipepele yabo. Lelo ilyo bakamona ukuti takuli uwa kubafwa ilyo bakalapunda mutuule ati “Shikulu, Shikulu,” ‘amaboko yabo yakatompoka’ kabili ‘bakalatutuma.’ (Esek. 7:3, 14, 17, 18; Mat. 7:21-23) Bushe kuli na fimbi ifyo bakacita? (Belengeni Esekiele 7:19-21.) Yehova alanda ukuti: “Bakapoosaika silfere yabo mu misebo.” Aya amashiwi ayalanda pa fyo abaleikala mu Yerusalemu bacitile yalalangilila bwino bwino ne fyo abantu bakacita mu bucushi bukalamba. Pali ilya nshita abantu bakeluka ukuti indalama te kuti shibapusushe ku bucushi ubukesa.

18. Finshi twasambilila ku busesemo bwa kwa Esekiele pa fyo tulingile ukubikako sana amano?

¹⁸ Bushe namumona ifyo tulesambililako kuli ubu ubusesemo bwa kwa Esekiele? Tulesambililako ukuti tufwile ukwishiba ifyo tulingile ukubikako sana amano. Tontonkanyeni pali ifi: Ilyo abaleikala mu Yerusalemu baishibe ukuti umusumba wabo bali no kuonaula kabili nabo bali no konaulwa, no kuti ifyuma fyabo tafyali no kubapususha, e lyo ba-alwike mu fyo babikileko sana amano. Balipoosele ifyuma fyabo kabili batendeke ukufwaya ukuti “kasesema abebeko icimonwa.” Lelo ba-alwike ninshi inshita yalipwa kale. (Esek. 7:26) Nomba ifwe twalishiba bwino bwino ukuti impela ya ici calo cabipa ili pali ifwe. E ico ifi twatetekela ifyo Yehova atulaya, calilenga twaishiba ifyo tulingile ukubikako sana amano. Tubika sana amano ku kunonka ifyuma fya ku mupashi, ifishakonaike kabili ifyo tushakaposaike “mu misebo.”—Belengeni Mateo 6:19-21, 24.

19. Bushe ubusesemo bwa kwa Esekiele ubulanda pa fyo Yerusalemu yali no konaulwa bwatukuma shani muno nshiku?

¹⁹ Mu kwipifya, ni muli finshi fimo umo ubusesemo bwa kwa Esekiele ubwalelanda pa fyo Yerusalemu yali no konaulwa bwatukuma na ifwe muno nshiku? Ubu ubusesemo butwibukishako ukuti inshita ya kwafwa abantu pa kuti babe ababomfi ba kwa Lesa naicepa. Kanshi apo inshita naicepa, tufwile ukulabomba sana umulimo wa kulenga abantu baba abasambi. Tulatemwa nga nshi nga twamona ababa ne mitima iisuma batendeka ukupepa Shifwe Yehova. Na lyo line, tulatwalilila ukusoka abantu abashifwaya ukutendeka ukupepa Yehova nga filya fine Esekiele alesoka abantu mu nshiku shakwe ati: “Nomba impela naisa pali imwe.” (Esek. 3:19, 21; 7:3) Pa nshita imo ine tulatwalilila ukucetekela Yehova no kubika ukupepa kwakwe ukwasanguluka pa ntanshi mu mikalile yesu.—Amalu. 52:7, 8; Amapi. 11:28; Mat. 6:33.