“Fyonse Fikaba No Mweo Konse Uko Akamana Kakaya”

1, 2. Ukulingana ne fyaba muli Esekiele 47:1-12, finshi Esekiele amona, kabili finshi asambilila? (Moneni icikope pa ntendekelo.)

ESEKIELE amona na cimbi icamupapusha mu cimonwa ce tempele: Amona akamana akalefuma mu cikuulwa ca mushilo! Elenganyeni uko Esekiele alekonka uko aka akamana umuli amenshi ayalengama kabili ayasuma kaile. (Belengeni Esekiele 47:1-12.) Aya menshi yalefuma panshi ya mwinshi wa cifulo ca mushilo, lyena yalepita mu lubansa lwe tempele mupepi ne mpongolo ya ku kabanga. Malaika uuletandasha Esekiele amufumya pe tempele kabili aya alepima intamfu ilyo baleya. Malaika libili libili ale-eba Esekiele ukupita mu menshi, kabili uyu kasesema amona ukuti bwangu bwangu aka akamana kaleya kaleshikilako fye no kukulilako. Ukwabula ukupoosa inshita, aka akamana kaba umumana uukalamba ica kuti umuntu te kuti abuuke kano aipoosamo no kowa!

² Esekiele aishiba ukuti uyu umumana wayapoosa muli Bemba Yafwa, kabili ulalenga amenshi ya muli iyi bemba aya mucele, kabili umushaba ica mweo nangu cimo yawama, ulalenga mwaba ne sabi ilingi. Kabili Esekiele amona ukuti mu mbali shonse isha uyu mumana muli ifimuti ifingi ifitwale fisabo ifyalekanalekana. Cila mweshi ifi ifimuti filatwala ifisabo fya mulyo kabili filakwata amabuula ya kundapilako. Ukumona ifi fyonse kufwile kwalenga Esekiele aba no mutende e lyo ne subilo. Lelo bushe ifi Esekiele amwene mu cimonwa ce tempele fyalepilibula finshi kuli ena na kuli bankole banankwe? Kabili fipilibula finshi kuli ifwe muno nshiku?

Bushe Umumana wa mu Cimonwa Walepilibula Cinshi Kuli Bankole?

3. Cinshi abaYuda bashalemwena umumana Esekiele amwene mu cimonwa ukuti wali wa cine cine?

³ Ukwabula no kutwishika, abaYuda tabaletontonkanya ukuti uyu umumana Esekiele amwene mu cimonwa e ko wali. Lelo ubu busesemo ubo Amalembo yalandapo, bufwile bwabebukisheko ubusesemo na bumbi ubulanda pa kulenga ifintu fyaba nge fyo fyali pa kubala, ubo kasesema Yoele alembele ninshi kucili imyaka ukucila pali 200 ukuti Esekiele amone ici icimonwa. (Belengeni Yoele 3:18.) Ilyo abaYuda abali bankole balebelenga ifyo Lesa alengele Yoele alembe, tabale-enekela ukuti impili shikalatonya “umwangashi uwalowa” nelyo ukuti “mu tupili mukalakonkoloka umukaka,” kabili tabale-enekela ukuti “mu ng’anda ya kwa Yehova mukaba akamfukumfuku.” Ifi fine e fyo abaYuda bankole bafwile balemona no mumana uo kasesema Esekiele amwene mu cimonwa ukuti tawali wa cine cine.a Nomba finshi Yehova alefwaya ukuti beshibe? Amalembo yalalenga twaishiba umwalola fimo ifyaba muli ici cimonwa. Kanshi twalalanda pa fintu fitatu ifyo twingasambilila kuli ubu ubusesemo.

4. (a) Bushe umumana uwali mu cimonwa ico Esekiele amwene wali no kulenga abaYuda balaenekela Yehova ukuti ali no kubapaala shani? (b) Bushe ifi Baibo yabomfya ishiwi lya kuti “umumana” ne lya kuti “amenshi” filenga twacetekela shani ukuti Yehova akapaala abantu bakwe? (Moneni akabokoshi akaleti “Umumana wa Mapaalo Ayafuma Kuli Yehova.”)

⁴ Umumana wa mapaalo. Mu Baibo, imimana na menshi ilingi line fimininako amapaalo ya kwa Yehova ayalenga abantu baba no bumi. Filya Esekiele amwene umumana mu cimonwa uwafumine mwi tempele, fyali no kulenga abantu ba kwa Lesa balaenekela ukuti amapaalo ya kwa Yehova aya ku mupashi yali no kwisa pali bena cikulu fye batwalilila ukumupepa mu nshila iyasanguluka. Mapaalo nshi yali no kwisa pa bantu ba kwa Lesa? Bashimapepo na kabili bali no kulabasambilisha ifya kwa Lesa. Kabili filya bali no kulatuula amalambo pe tempele, fyali no kulenga bacetekela na kabili ukuti Lesa ali no kulaelela imembu shabo. (Esek. 44:15, 23; 45:17) Kanshi bali no kuba abasanguluka na kabili kwati basambile mu menshi ayasuma ayalefuma mwi tempele.

5. Bushe umumana uwali mu cimonwa ulenga shani twashininkisha ukuti amapaalo yakaba ayengi ica kuti yakakumana abantu bonse?

⁵ Bushe lyonse kukalaba amapaalo ayengi ica kuti yakalakumana abantu bonse? Ici icimonwa calengele abantu bacetekela ukuti yakaba ayengi pantu mu cisungusho amenshi yaleya yalefulilako fye, pa kubalilapo yalekonkoloka fye e lyo yaisaba umumana uukalamba ilyo baendele amakilomita ukucilako fye panono pali 1.6! (Esek. 47:3-5) AbaYuda nga babwelelamo ku calo cabo nalimo bali no kulafulilako fye, na mapaalo ya kwa Yehova nayo yali no kulafulilako ica kuti yali no kubakumana bonse. Umumana waleimininako ukufula kwa mapaalo ya kwa Yehova!

6. (a) Bushe icimonwa calengele abantu bacetekela finshi? (b) Kusoka nshi kwali mu cimonwa? (Moneni futunoti.)

⁶ Amenshi ayalenga ifintu fyaba no mweo. Mu cimonwa Esekiele amwene, umumana walepoosa muli Bemba Yafwa, kabili walelenga amenshi yawama. Moneni ukuti aya amenshi yalengele muli iyi bemba mwaba isabi ilingi kabili ilyalekanalekana nge lyali muli Bemba Mukalamba nelyo Bemba ya Mediterranean. Mu lulamba lwa Bemba Yafwa mwali na balecita ubukwebo bwe sabi pa kati ka misumba ibili iyatalukene, kabili ubu bukwebo bwale-enda bwino. Malaika alandile ati: “Fyonse fikaba no mweo konse uko akamana kakaya.” Bushe ifi filolele mu kuti amenshi ayalefuma mu ng’anda ya kwa Yehova yalefika konse ukwafikile Bemba Yafwa? Awe. Malaika alondolwele ukuti aya menshi ayalelenga ifintu fyaba no mweo tayalefika ku ncende shimo isha matipa matipa. Muli ishi ncende ‘mwali fye umucele.’b (Esek. 47:8-11) Kanshi ici icimonwa icilanda pa mumana calengele abantu bacetekela ukuti ukupepa kwasanguluka kwali no kulenga abantu balapepa Yehova na kabili, kabili ali no kulabapaala. Lelo muli ici cimonwa mwali no kusoka kwa kuti: Te bantu bonse abali no kupokelela amapaalo ya kwa Yehova; kabili te bantu bonse abali no kundapwa.

7. Filya umumana wa mu cimonwa wakwete ifimuti mu mbali fyalengele abaYuda bankole bacetekela finshi?

⁷ Ifimuti ifyaletwala ifisabo fya kulya kabili ifyakwete amabuula ya kundapilako. Inge fi fimuti ifyali mu mbali ya mumana finshi fyabeleleko? Fyalelenga icimonwa cawaminako kabili fyalikwete ne fyo fyalepilibula mu cimonwa. Ukwabula no kutwishika Esekiele na baYuda banankwe baletemwa ukutontonkanya pa fisabo ifisuma ifyo ifi fimuti fyali no kulatwala cila mweshi! Ici icimonwa icisuma cali no kulenga bacetekela na kabili ukuti Yehova ali kulabapeela ifya kulya fya ku mupashi. Bushe kuli ifi fimuti bali no kulalyako fye ifisabo? Ishibeni ukuti amabuula ya ifi fimuti yali no kuba ya “kuundapilako.” (Esek. 47:12) Yehova alishibe ukuti, icacindeme pali fyonse ca kuti bankole abali no kubwelelamo ku calo cabo balekabila ukuundapwa lwa ku mupashi, kabili alaile ukuti ali no kubondapa. Ifyo Yehova abondepe balifilandapo mu masesemo yambi ayalanda pa kulenga ifintu fyaba nge fyo fyali pa kubala, nga fintu twasambilile mu Cipandwa 9 muli cino citabo.

8. Finshi filanga ukuti icimonwa Esekiele amwene cali no kufikilishiwa sana pa muku walenga bubili?

⁸ Na lyo line, nga fintu na kabili twalandilepo mu Cipandwa 9, abaYuda ababwelelemo ku calo cabo bamwene fye ifintu ifinono ifyafikilishiwe muli aya masesemo. Abantu abene e balengele ifyali muli aya masesemo fifikilishiwa fyonse. Yehova tabapaalile sana, pantu ilingi line balebwelela mu kucita ifyabipa, baleba bacintomfwa kabili balelekelesha ukupepa kwasanguluka. Imitima ya baYuda abali ne cishinka yalekalipa kabili baleumfwa sana ububi pa fyo abaYuda banabo balecita. Na lyo line abali ne cishinka kuli Yehova balishibe ukuti ifyo alaya filacitika, fyonse filafikilishiwa. (Belengeni Yoshua 23:14.) Kanshi bushiku bumo, icimonwa Esekiele amwene cali no kufikilishiwa sana pa muku walenga bubili. Nomba ni lilali cali no kufikilishiwa?

Umumana Ulapisha Amenshi Muno Nshiku!

9. Ni lilali icimonwa ce tempele ico Esekiele amwene cafikilishiwe sana pa muku walenga bubili?

⁹ Nga fintu twasambilile mu Cipandwa 14 muli cino citabo, icimonwa ce tempele ico Esekiele amwene, cilafikilishiwa na pa muku walenga bubili “mu nshiku sha ku mpela,” ilyo ukupepa kwasanguluka kwaba sana pa muulu ukucila ifyo kwali kale. (Esa. 2:2) Bushe ifi ifyaba mu cimonwa ico Esekiele amwene filefikilishiwa shani pali ino nshita?

10, 11. (a) Mapaalo nshi ayaba ngo mumana ayo tupokelela muno nshiku? (b) Bushe amapaalo ya kwa Yehova yafula shani pa kuti yalekumana abantu bonse abaya balefulilako fye muli shino nshiku sha kulekelesha?

¹⁰ Umumana wa mapaalo. Mapaalo nshi ayo amenshi ayalefuma mu ng’anda ya kwa Yehova yatwibukishako muno nshiku? Yatwibukishako fyonse ifyo Yehova atupeela ifilenga twaba sana ifibusa fyakwe. Icacindamisha pali fyonse ifyo Yehova atupeela, lilambo lya cilubula ilya kwa Kristu, ilyakwata amaka ya kutusangulula pa kuti Yehova aletwelela imembu. Icine casanguluka icaba mu Cebo ca kwa Lesa naco bacilinganya ku menshi ya kusangulwilako ayalenga ifintu fyaba no mweo. (Efes. 5:25-27) Bushe aya mapaalo yesa shani kuli ifwe muno nshiku?

¹¹ Mu mwaka wa 1919 ababomfi ba kwa Yehova bali fye nalimo 5,000 kabili balepokelela ifya kulya fya ku mupashi ifyo balekabila. Mu myaka yakonkelepo baleya balefulilako. Pali ino nshita abantu ba kwa Lesa balicila pali 8 milioni. Bushe amenshi ayasanguluka aya cine, yalitwalilila ukukonkoloka? Ee! Kwaliba icine icingi ica mu Baibo ico batulondolwela. Mu myaka 100 iyapitapo, abantu ba kwa Lesa balipokelela amaBaibo ayengi, ifitabo, magazini, amabroshuwa na matrakiti. Nga filya fine amenshi mu mumana uo Esekiele amwene mu cimonwa yaleya yalefulilako, icine ca mu Baibo naco cilaya cilefulilako bwangu bwangu pa kuti abantu ababa ne cilaka ca ku mupashi abaleya balefulilako mwi sonde lyonse balesambilila pali Lesa. Impapulo ishilanda pa fya mu Baibo kale batendeke ukushipulinta. Kabili pali ino nshita, pa webusite ya jw.org palaba ishi impapulo mu ndimi ukucila pali 1,000! Bushe ici icine icaba nga menshi cicita finshi ku bantu ababa ne mitima iisuma?

12. (a) Finshi twamona ifilanga ukuti icine ca mu Baibo califika abantu pa mutima kabili calilenga batetekela Yehova? (b) Bushe icimonwa citusoka shani muno nshiku? (Moneni na futunoti.)

¹² Amenshi ayalenga ifintu fyaba no mweo. Esekiele bamwebele ati: “Fyonse fikaba no mweo konse uko akamana kakaya.” Tontonkanyeni pa fyo abantu abaisa mu calo cesu ica ku mupashi umwaba ukupepa kwasanguluka bapokelela icine. Icine ca mu Baibo califika pa mitima ya bantu abengi nga nshi kabili calilenga batetekela Yehova. Na lyo line, ici icimonwa calitusokela kabela no kuti te bantu bonse abakatwalilila ukutemwa icine. Nga filya fine incende sha matipa matipa ne sha nika isha kuli Bemba Yafwa mu cimonwa Esekiele amwene shali, abantu bamo nabo baba ne mitima iishifwaya ukumfwa icine, balakaana ukupokelela icine no kukonka ifyo cilanda.c Ifwe tatulingile ukucite fi!—Belengeni Amalango 10:16-18.

13. Finshi muno nshiku tusambilila ku fimuti fyali mu cimonwa?

¹³ Ifimuti ifitwala ifisabo fya kulya kabili ifyakwata amabuula ya kundapilako. Bushe ku fimuti fya mu cimonwa ifyaba mu mbali ya mumana tulasambililako amasambililo ayacindama muno nshiku? Ee! Ibukisheni ukuti cila mweshi ifi fimuti fyaletwala ifisabo ifisuma, kabili amabuula ya fiko yaleundapa abantu. (Esek. 47:12) Kanshi fitwibukishako ukuti tubombela Lesa uutupeela ifya kulya fya ku mupashi, kabili uutuposha mu nshila iyacindamisha lwa ku mupashi. Muli cino calo abantu abengi tabaishiba icine icaba mu Baibo. Nomba tontonkanyeni pa fyo Yehova atupeela. Bushe mwalyumfwapo ukuti mwalipaalwa pa kukwata ifya kulya fya ku mupashi pa numa ya kupwisha ukubelenga icipande cimo ica muli magazini, pa numa ya kwimba ulwimbo lwa kulekeleshako pa kulongana kwa muputule nelyo ukwa citungu, nelyo pa numa ya kupwisha ukutamba vidio nelyo programu ya pa jw broadcasting? Ukwabula no kutwishika Yehova alatupeela ifya kulya fya ku mupashi ifingi. (Esa. 65:13, 14) Bushe ifya kulya fya ku mupashi filalenga twaba ne mibele iisuma kabili twalacita ifilenga Yehova atutemwa? Ifyo batusambilisha ififuma mu Cebo ca kwa Lesa filalenga twalalwisha abalwani besu aba ku mupashi pamo nga, imibele yabipa, ubufunushi, no kubulwa icitetekelo. Yehova na kabili alibikako ifingalenga Abena Kristu baundapwa lwa ku mupashi nga babembuka. (Belengeni Yakobo 5:14.) Ukwabula no kutwishika twalipaalwa, nga filya fine icimonwa Esekiele amwene ica fimuti cilangilila.

14, 15. (a) Finshi tufwile ukusambilila ku ncende sha matipa matipa ishali mu cimonwa Esekiele amwene ukwali fye umucele? (b) Bushe tunonkelamo shani muno nshiku mu mumana uo Esekiele amwene mu cimonwa?

¹⁴ Pa nshita imo ine kuti twasambililako ku ncende sha matipa matipa isho amenshi ayalefuma pe tempele yashaundepe. Te kuti tufwaye nangu fye panono ukuti Yehova elatupaala. Te kuti ciwame nangu fye panono ukukanaundapwa nge fyo abantu abengi muli ici calo cabipa baba. (Mat. 13:15) Lelo tulatemwa ukunonkelamo mu mumana wa mapaalo. Nalimo kuti twatontonkanya pa mumana uo Esekiele amwene mu cimonwa nga tulenwa lyonse amenshi ayasuma aya cine icaba mu Cebo ca kwa Lesa, nga tule-ebako abantu icine ico tusambilila ilyo tulebila imbila nsuma, nga baeluda abo umusha wa cishinka asambilisha ifya kutusakamana batupandako amano, batusansamusha nelyo batwafwilisha. Uyu umumana ulalenga ifintu fyaba no mweo kabili ulondapa ifintu konse uko waya!

¹⁵ Inga ku ntanshi, bushe ici icimonwa ca mumana cikafikilishiwa shani? Nga fintu twalamona, uyu mumana ukafika fye ku ncende shonse mu Paradaise iili no kubako.

Ifyo Icimonwa Cikalapilibula mu Paradaise

16, 17. (a) Bushe amenshi ya mweo yakafula shani mu Paradaise? (b) Bushe tukanonkelamo shani mu mumana wa mapaalo mu Paradaise?

¹⁶ Bushe mulelenganya ukuti muli mu Paradaise ne fibusa fyenu na balupwa muleipakisha sana ukwikala muli ici calo? Ukusambilila pa cimonwa ca mumana ico Esekiele amwene kuti kwalenga mwalaelenganya sana ukuti muli Paradaise. Cinshi twalandila ifi? Tontonkanyeni na kabili pa fintu fitatu ifyaba muli ici icimonwa.

¹⁷ Umumana wa mapaalo. Mu Paradaise umumana wa mampalanya ukakula nga nshi, ica kuti abantu tabakanonkelemo fye lwa ku mupashi lelo bakanonkelamo na lwa ku mubili. Mu Myaka 1,000 ilyo Yesu Akalateeka, Ubufumu bwa kwa Lesa bukalenga abantu abakaba ne cishinka bakanonkelemo sana mu cilubula. Bukalenga bakaye balepwililika panono panono! Takwakabe amalwele, badokota, banasi, ifipatala, takwakabe no kulipila indalama ku kampani akalipilila abantu nga balwala pa kuti babondape! Amenshi ya mweo yakalaya ku bantu abengi nga nshi abakapusuka Armagedone, abakaba “ibumba ilikalamba” ilikafuma “mu bucushi bukalamba.” (Ukus. 7:9, 14) Nangu ca kuti ifyo uyu umumana wa mapaalo ukalapita pa kubala fikaba bwino sana, cikaba kwati ukalakonkoloka fye nga ku-ulinganya ku fyo ukalapita pa numa. Nga filya fine cali mu cimonwa Esekiele amwene, uyu umumana ukalakulilako pa kuti amapaalo yakalefika ku bantu bonse.

18. Bushe “umumana wa menshi ya mweo” ukaba shani uukalamba mu Myaka 1,000 iyo Kristu Akalateka?

¹⁸ Amenshi ayalenga ifintu fyaba no mweo. Mu Myaka 1,000 iyo Kristu Akalateka, uyu “umumana wa menshi ya mweo” ukaba umumana uukalamba. (Ukus. 22:1) Abantu abengi nga nshi bakabuushiwa, kabili bakakwata ishuko lya kwikala umuyayaya mu Paradaise! Pa mapaalo ya kwa Yehova ayo Ubufumu bwakwe bukaleta, pakaba no kubuusha abafwa abengi nga nshi abalaala mu lukungu pa myaka iingi sana. (Esa. 26:19) Nomba bushe bonse abakabuushiwa bakekala umuyayaya?

19. (a) Finshi filanga ukuti icine icipya icaba nga menshi cikabako mu Paradaise? (b) Bushe ku ntanshi abantu bamo bakaba shani nge “ncende umukaba fye umucele?”

¹⁹ Cila muntu afwile ukuisalila. Pali ilya nshita ifimfungwa ifipya fikafungululwa. Kanshi pa menshi ayasuma ayakalafuma kuli Yehova, pakaba ne cine icipya ico bakatusokolwela ne fipya fimbi ifyo bakatusambilisha. Bushe tatutemwa nga twatontonkanya pa fipya ifyo bakatusambilisha? Na lyo line abantu bamo bakakaana ukusambilila ifintu ifipya, bakasalapo ukukanalaumfwila Yehova. Mu Myaka 1,000 iyo Kristu Akalateka, abantu bamo bakapondokela Yehova, lelo tabakabaleke bakafulunganye umutende uukaba mu Paradaise. (Esa. 65:20) Nalimo kuti twaibukisha icimonwa ca kwa Esekiele no kutontonkanya pa ncende sha matipa matipa umushali ica mweo nangu cimo, ‘umwali fye umucele.’ Cikabipa sana ku bakakaninina fye ukunwa amenshi ayasuma aya mweo ilyo Imyaka 1,000 iyo Kristu Akateka ikapwa! Ibumba lya bacipondoka likailunda kuli Satana. Bonse abashakalefwaya imitekele ya kwa Yehova iyalungama bakabalofesha pamo na Satana umuyayaya.—Ukus. 20:7-12.

20. Finshi fikalacitika mu Myaka 1,000 iyo Kristu Akateka ifilenga twaibukisha ifimuti ifyo Esekiele amwene mu cimonwa?

²⁰ Ifimuti ifitwala ifisabo fya kulya kabili ifyakwata amabuula ya kundapilako. Yehova tafwaya ukuti umuntu nangu umo ekekala umuyayaya. Pa kuti Yehova atwafwe ukulatasha pe shuko ilisuma nga nshi ilyo atupeela, akalenga kukabe ifintu ifyaba nge fimuti ifyo Esekiele amwene mu cimonwa. Na lyo line mu Paradaise mwena ifyo Yehova akacitila abantu fikalenga bakanonkelemo lwa ku mubili na lwa ku mupashi. Yesu Kristu na ba 144,000 abo akateka nabo bakaba imfumu ku muulu pa myaka 1,000. Apo ba 144,000 bakaba ni bashimapepo, bakalenga abantu ba cishinka bakanonkelemo mwi lambo lya cilubula ilya kwa Kristu ilyo bakabafwa ukuba abapwililika. (Ukus. 20:6) Ifi tukondapwa lwa ku mubili na lwa ku mupashi filenga twaibukisha ifimuti ifyo Esekiele amwene ifyali mu mbali ya mumana, ifyaletwala ifisabo fya kulya kabili ifyakwete amabuula ya kundapilako. Ifyaba mu cimonwa Esekiele amwene fyalipalana ne fyaba mu busesemo ubusuma ubo umutumwa Yohane alembele. (Belengeni Ukusokolola 22:1, 2.) Amabuula ya fimuti ifyo Yohane amwene “yali ya kundapilako inko.” Abantu abengi nga nshi aba cishinka bakanonkelamo mu milimo ya bushimapepo iyo ba 144,000 bakalabomba.

21. Bushe ukutontonkanya pa mumana uo Esekiele amwene mu cimonwa kulenga mwalaumfwa shani, kabili finshi tukalandapo mu cipandwa cikonkelepo? (Moneni akabokoshi akaleti “Amenshi Ayalekonkoloka fye Yaba Umumana Uukalamba!”)

²¹ Bushe ilyo muletontonkanya pa cimonwa Esekiele amwene ica mumana tamuba no mutende kabili bushe tamuba ne subilo? Ala ku ntanshi kuli ifintu ifisuma nga nshi ifyo tukaipakisha! Kale sana, Yehova alibikileko amasesemo ayalenga twalaelenganya ifyo Paradaise ikaba. Ico acitiile ifi ni co alatutekanishisha pantu afwaya tukabeko ilyo ifyo atulaya mu masesemo fikafikilishiwa sana. Bushe mukabako? Nalimo kuti mwalatontonkanya nga cine cine na imwe mukabamo mu Paradaise. Nomba tuli no kulanda pa fyo ifintu Esekiele alekelesheko ukumona mu cimonwa fingalenga twaba ne subilo.