Cindikeni Yehova—Mulandu Nshi Kabili Shani?

“Abancindamika e bo nkacindamika, na bansuula bakapepulwa.”—1 SAMWELE 2:30.

1. Ni bani balambulwa ifilambu fyalumbuka ifya calo ifya Nobel, finshi fibamo, kabili ni shani fintu abengi bamona ifi filambu?

UMWAKA umo umo ifyaimikwa fine ifya mu Scandinavia filapeela ifilambu fya Nobel kuli abo ‘abapeela ubunonshi bwacilishapo bukulu ku mutundu wa muntu mu kati ka mwaka wafumako.’ Ifilambu filapeelwa pa kunonka mu ncende shalekanalekana mutanda isha kutukuta. Icilambu ca Nobel cilangulukwa na bengi ukuba e mucinshi wacilishapo bukulu uwingapeelwa pa muntunse uuli onse.

2. Ni nani untu abapeela ifilambu fya Nobel basuulako, kabili mulandu nshi Wene ukucilisha ali uwawaminwa umucinshi?

² Ilintu takuli icalubana mu kupeelo mucinshi walinga ku bantunse abawaminwa, bushe abo abapeela uyu mucinshi balabala bapeelako itontonkanyo ku kucindika Kashukisha wacilishapo bukulu uwa mutundu wa muntu? Uyo Kashukisha e umo uwapeela ubunonshi bushingapendwa pa mutundu wa muntu ukutula fye pa kubumba kwakwe ukwa mwaume wa ntanshi no mwanakashi imyaka imo 6,000 iyapitapo. Ukufilwa kwa libili libili ukucindika wene kuti pambi kwatucinkulako ulwa mashiwi ya kwa Elihu, cibusa wa kwa Yobo wa pa kale, uwamwene ukuti: “Lelo tasosa, ati, Ali kwi Lesa Umulenshi wandi, uupeela amalumbo ubushiku?” (Yobo 35:10) Kashukisha wesu umukalamba atwalilila ukucite ‘fisuma, ukupeele mfula ya mu mulu ne myaka ya kulobolole fisabo, no kwisushamo imitima yenu ifilyo no kusangalala.’ (Imilimo 14:16, 17; Mateo 5:45) Yehova mu cine cine ni Kapeela wa “ca kupeelwa conse icisuma ne ca bupe conse icafikapo.”—Yakobo 1:17.

Cintu Cipilibula Ukupeelo Mucinshi

3. Mashiwi nshi ayakalamba aya ciHebere ne ciGreek ayapilibulwa “umucinshi,” kabili bupilibulo nshi ubwa yako?

³ Ishiwi likalamba ilya ciHebere ilya mucinshi, ka·vohdhʹ, mu kukonke shiwi lipilibula “ukufina.” E co umuntu uwacindikwa amonwa ngo wafina, uwa kucebusha, nelyo ukufika ku cintu cimo. Mu kukatama, ili shiwi lya ciHebere, ka·vohdhʹ, na kabili lipilibulwa ilingi line mu Malembo pamo nga “ubukata,” ukulangilila mu kulundako ifyo uulecindikwa alangulukwa ukuba uwa kucebusha nelyo uwacindama. Ishiwi limbi ilya ciHebere, yeqarʹ, ilyapilibulwa “umucinshi” mu Malembo, lyapilibulwa na kabili “icaumo mutengo” na “ifintu fyaumo mutengo.” E co mu Malembo ya ciHebere, ishiwi umucinshi lyaampana ku bukata no kuumo mutengo. Ishiwi lya ciGreek ilyapilibulwa “umucinshi” muli Baibolo ni ti·meʹ, kabili nalyo line lipeela amano ya bukata, umutengo, ukuumo mutengo.

4, 5. (a) Cinshi cipilibula ukupeelo mucinshi pa muntu umo? (b) Mibele nshi iyashimikwa muli Estere 6:1-9 ilangilila icabimbwamo mu kupeelo mucinshi?

⁴ Muli ifyo umo acindika umbi pa kulanga uyo muntu akatiina no bukata. Pamo ngo kulangilila, languluka imibele yaampanako muli Baibolo ukukuma kuli Mordekai umuYuda uwa busumino. Pa kashita kamo Mordekai asansalike ipange lya kulwisha ubumi bwa Mfumu Ahasuerusi iya Persia ya pa kale. Pa numa, mu kati ka bushiku lintu imfumu yafililwe ukumono tulo, incitilo ya kwa Mordekai yaitilwe ku kusakamana kwa mfumu. E co aipwishe bakalume bakwe ukuti: “Bushe bukankaala nshi nangu bukulu nshi ubwacitwa kuli Mordekai pali ici?” Bayaswike ukuti: “Takwacitwa cintu kuli wene nangu cimo.” Mwandi ca kulangulusha! Mordekai apuswishe ubumi bwa mfumu, kabili nalyo line imfumu yafililwe ukulango kutasha.—Estere 6:1-3.

⁵ E ico, pa nshita yalinga, Ahasuerusi aipwishe minista mukalamba wakwe, Hamani, ifya kucindika mu kucishapo kuwama umo untu imfumu yacankilwemo. Ilyo line fye Hamani apelulwile mu mutima wakwe ukuti: “Ni ani uo imfumu ingacankilwo kumucindika ukucila ine wine?” E co Hamani atile uyo muntu alingile ukufwikwa “ica kufwala icifwale mfumu” no kutentema pali “kafwalo uo imfumu itentemapo.” Asondwelele ukuti: “Bamuteke na pali kafwalo no kumutandasha mu lubansa lwa musumba, no kubilisha ku ntanshi yakwe, abati, E fyo kwacitwa ku muntu uo imfumu icankilwo kumucindika.” (Estere 6:4-9) Uwacindikwe fyo aali no kukatamikwa na bantu bonse.

Umulandu Yehova Awaminwa Umucinshi

6. (a) Ni nani ukucila pali bonse bambi ali uwawaminwa umucinshi wesu? (b) Mulandu nshi ishiwi “mukalamba” lilondolola mu kulinga Yehova?

⁶ Ukupulinkane lyashi lya kale lyonse abantunse balipeelwa umucinshi, ilingi line mu kukanawaminwe fyo. (Imilimo 12:21-23) Nalyo line ni nani pa mulu wa bonse bambi ali uwawaminwa umucinshi? Iye, ni Yehova Lesa, kwena! Awaminwa umucinshi wesu pantu mu kushininkisha mukalamba. Ilingi line inumbwilo “mukalamba” ibomfiwa kuli wene. Wene e Mukalamba, Kalenga Mukalamba, Kabumba Mukalamba, Imfumu Nkalamba, Kasambilisha Mukalamba, Shikulu Mukalamba. (Ilumbo 48:2, NW; Lukala Milandu 12:1, NW; Esaya 30:20; 42:5; 54:5, NW; Hosea 12:14, NW) Wene uwabo mukalamba wa lulumbi, uwa bukatebebe, uwasumbulwa, umukata, uwalumbuka, kabili uwa kupuutamo mwenso. Yehova acila pa kulinganishiwako, takwata uwalingana nankwe, apula pali fyonse. Umwine wine ashininkisha ico cishinka, ukusoso kuti: “Ni ani uo mwingampalanyako, no kuninganyako, uo mwingampashanyako no kuleka tupalane?”—Esaya 46:5.

7. Mu kucefyako ni mu nshila shinga ishalekanalekana cingasoswa ukuti Yehova Lesa alibo waibela, kabili mulandu nshi cingasoselwa ukuti te kuti alinganishiweko ukukuma ku bulashi?

⁷ Yehova Lesa te kuti alinganishiweko mu kucefyako mu nshila cinelubali ishaibela, ishipeela imilandu ya kulungatika iya kumucindikila. Ica kubalilapo pali fyonse, Yehova Lesa awaminwa umucinshi wacilishapo bukulu pantu takuli uwa kumulinganyako mu bulashi. Shikulu Yehova ni Mulopwe wa Kubumbwa Konse—alipulamo. Wene ni Kapingula wesu, Kapeela we funde, kabili Imfumu. Abantu bonse mu mulu na pe sonde bali no kulubulula kuli Wene; nalyo line tali na kulubulula ku uli onse. Alondololwa bwino pamo ngo “mukulu, wa bumpalume kabili wa [kupuutamo mwenso, NW].”—Amalango 10:17; Esaya 33:22; Daniele 4:35.

8. Mulandu nshi cingasoselwa ukuti Yehova takuli ukulingana nankwe (a) ukukuma ku cifulo cakwe? (b) ukukuma ku kubako kwakwe ukwa ciyayaya?

⁸ Ica cibili, Yehova Lesa ali uwawaminwa umucinshi wacilishapo bukulu pantu takuli uwa kumulinganyako nankwe ukukuma ku cifulo cakwe. Wene aba “uwatumpuka, uwasumbuka,” Uwapulamo. Alisumbukisha ica kufilwo kwelenganya ukucila nga nshi pa fibumbwa fyakwe fyonse ifya pe sonde! (Esaya 40:15; 57:15; Ilumbo 83:18) Ica citatu, Yehova Lesa ali no kucindikwa ukucila pali bonse bambi pantu takwata uwalingana nankwe ukukuma ku kubako kwakwe ukwa ciyayaya. Wene eka tabalile akwate ntendekelo, ukufumo muyayaya ukuyo muyayaya.—Ilumbo 90:2; 1 Timote 1:17.

9. Ni mu nshila nshi Yehova tengalinganishiwako (a) ukukuma ku bukata bwakwe? (b) ukukuma ku misango yakwe iisuma iya kutendekelako?

⁹ Ica cine, Yehova Lesa ali uwawaminwa umucinshi wacilishapo ubukulu pa mulandu wa bupulami bwa bukata bwa pa lwakwe. Wene e “Shifwe wa fya lubuuto.” Imimonekele yakwe yalikwata ukubeka kwa kuti takuli umuntu uwingamumona no kuba no bumi na kabili. Mu cine cine alapuutamo mwenso. (Yakobo 1:17; Ukufuma 33:22; Ilumbo 24:10) Ica cisano, twalye misha kuli Yehova Lesa iya mucinshi wacilishapo bukulu pa mulandu wa misango isuma yakwe iya kupapusha. Wene takwata apakupelela, uushakwata impela mu maka; wene aishiba fyonse, takwata mpela mu mano; alibo wapwililika mu kufikapo mu bulungi; kabili e mwine wa kutemwa.—Yobo 37:23; Amapinda 3:19; Daniele 4:37; 1 Yohane 4:8.

10. Ni mu nshila nshi Yehova takwata uwa kumulinganyako (a) ukukuma ku milimo ya bubumbo ne fikwatwa? (b) ukukuma kwi shina lyakwe no kulumbuka?

¹⁰ Ica mutanda, Yehova Lesa ali uwawaminwa umucinshi wacilishapo bukulu uwingabako pa mulandu wa milimo yakwe iya bubumbo iikalamba. Pamo nga Kabumba wa fintu fyonse mu myulu na pe sonde, pa nshita imo ine e Mwine Mukalamba uwa fintu fyonse. Tubelenga pe Ilumbo 89:11 ukuti: “Imyulu yenu, na pano isonde penu.” Ica cinelubali, Yehova Lesa wesu ali uwawaminwa umucinshi ukucila pali bonse bambi pantu takwata uwa kulinganyako, takuli uwalingana nankwe ukukuma kwi shina no kulumbuka. Wene eka e wakwata ishina Yehova, ukupilibula “Alenga Ukubako.”—Moneni Ukutendeka 2:4, (NW) utulembo twa pe samba.

Ifya Kucindika Yehova

11. (a) Ni nshila nshi shimo twingacindikilamo Yehova? (b) Ni shani fintu twingalanga ukuti mu cituntulu tulecindika Yehova pa kutetekela muli wene?

¹¹ Mu cilolwa ca mibele yonse iya kwa Yehova, ni shani fintu twingamucindika? Nga fintu tuli no kumona, kuti twamucindika pa kumulanga umwenso no kucindikisha, pa kumumfwila, pa kumwishiba mu nshila shesu shonse, pa kucite fya bupe, pa kumupashanya, na pa kucito kupaapaata kuli wene. Kuti na kabili twamucindika pa kubika icitetekelo muli wene, pa kumucetekela te mulandu ne cacitika. “Tetekela Yehova umutima obe onse,” e fyo tucincishiwa. E co tulacindika Yehova Lesa pa kusumina conse cintu asosa no kubombapo. Ku ca kumwenako, atila: “Witiina, pantu ine ndi nobe, witentuka [mu mwenso], pantu ine ndi Lesa obe; nakulakulengo kutalila, cene, nakulakwafwa.” (Amapinda 3:5; Esaya 41:10) Ukufilwa ukutetekela muli wene umupwilapo kuti caba kumusaalula.

12. Lubali nshi icumfwila no mwenso fibomba mu kucindika Yehova?

¹² Inshila yaampanako mu kupalamisha intu tucindikilamo Yehova Lesa ili ni pa kumumfwila. Kabili icakatama ku cumfwila mwenso wa bukapepa, ee, umwenso wa kufulwisha Lesa. Ukulanga ukwampana pa kati ka kukwata umwenso no kumfwila yali mashiwi ya kwa Yehova kuli Abrahamu pa numa lintu Abrahamu mu kumfwila aeseshe ukupeela Isaki ilambo, umwana wakwe. “Nomba ninjishibo kuti watiina Lesa,” e fyo Yehova asosele. (Ukutendeka 22:12) Lintu alelanshanya cintu abana balye misha ku bafyashi babo, umutumwa Paulo na o wine alangile ukuti icumfwila no mucinshi fyendela pamo. (Abena Efese 6:1-3) E co pa kumfwila amafunde ya kwa Lesa, ayashayafisha, tulacindika Yehova. Ukwabulo kutwishika, ukukanaumfwila Yehova Lesa kuti caba kumusaalula.—1 Yohane 5:3.

13. Ukucindika Lesa kukatulenga ukukwata mibele nshi iya muntontonkanya ukulosha ku mibombele yesu na mapange?

¹³ Ukulundako, kuti twaleta umucinshi walinga kuli Yehova Lesa pa kusakamana ukufunda kwa pa Amapinda 3:6: “Uko konse wenda umwishibe [ee, ukumwishiba], na o akatambalike nshila shobe.” Umusambi Yakobo atupeela ukupanda mano kusuma muli kuno kuloshako. Mu cifulo ca kutwalilila mu kuicetekela akasuba na kasuba, ukutetekela mu maka yesu yene, tufwile ukusoso kuti: “[Yehova, NW] nga atemwa, tukekala abomi kabili tukacita ici napamo cilya.” (Yakobo 4:15) Imyaka yapitapo cali mwata wa Basambi ba Baibolo aba Pa Kati ka Nko ukulunda ku bulondoloshi ubuli bonse ubwaampene ku nshita ya ku ntanshi ukuputawila kwa mashiwi D.V., icimininako Deo volente, ukupilibula “nga ca kuti Lesa atemwa.”

14. (a) Mibele nshi iyaampana ku kubombesha kwesu tufwile ukubuula nga ca kuti tuli no kucindika Lesa? (b) Mibele nshi yalangishiwa mu kulundana no kusabankanya kwa fitabo fya Watch Tower Society?

¹⁴ Tulacindika na kabili Yehova Lesa pa kulangisha imibele yafuka, ukutasha Lesa pa kutunguluka ukuli konse uko pambi twingaipakisha. Umutumwa Paulo mu kulinga amwene ukulosha ku butumikishi bwakwe ukuti: “Ine nalilimbile, Apolo alitapilile, lelo ni Lesa e wameseshe. E ico nangu uulimba nangu uutapilila tali kantu; kano Lesa uumesha.” (1 Abena Korinti 3:6, 7) Mu cine cine, Paulo aali uwayangwako no kuleto mucinshi walinga kuli Lesa, te ku mwine wine nelyo ku muntunse uuli onse umbi. Muli ifyo, ilelo, impapulo sha Watch Tower Society tashishibisha abo abalemba shene, kabili bakalemba balasengauka ukuleka bambi ukwishiba cintu basangwilako. Muli iyi nshila, ukusakamana kwasanikilwa pa fyebo, ifyapekanishiwa ku kucindika Yehova, kabili te pa muntunse uuli onse.

15. Ca kukumanya nshi cilangilila ubwafya abantu bamo bakwata mu kumfwikisha ubufuuke bwa Nte sha kwa Yehova?

¹⁵ Ili funde lya mibombele ilya kusanikila ukusakamana pali Yehova, muli ifyo ukumucindika, lya kupapusha kuli bamo. Imyaka inono iyapita, lintu balebika ifisoselo ku lyashi lya pa cintubwingi mu Central Park ya New York City, Inte balelisha imo iya matepu ya Kingdom Melodies pamo nge ca kweseshako ifisoselo. Abaupana babili abafwala bwino baipwishe umo uwa Nte icali ishi nyimbo. Ukutontonkanya ukuti aba baupana baali ni Nte, ayaswike ukuti: “Ulo ni Kingdom Melodies No. 4.” “Ee, lelo ni bani bashikile isho nyimbo?” e fyo baipwishe. Nte ayankwileko kuti: “Oo, kashika taishibikwa ishina.” Abaupana bayankwileko kuti: “Abantu abo bashika uyo musango wa nyimbo tabashika ukwabulo kwishibikwa amashina.” Nte ayankwileko kuti: “Lelo Inte sha kwa Yehova e fintu shicita.” Ee, balacite ci pa kuti umucinshi onse waya kuli Yehova Lesa!

16. Ni mu nshila nshi ishalekanalekana twingabomfya amashiwi yesu ku kuleto mucinshi kuli Yehova Lesa?

¹⁶ Inshila imbi iya kucindikilamo Yehova ni ku kubomfya imilomo yesu ku kucitilo bunte pa lwa wene. Nga ca kuti tuli mu cine cine abayangwako no kuleto mucinshi kuli wene, lyene tukaba abasakamanishisha mu kwananye mbila nsuma iya Bufumu. Kuti twacite ci pa kuya ukufuma ku ŋanda ne ŋanda ne nshila ishili shonse shimbi ishingasangwa kuli ifwe, te kusuulako amashuko ya mu nshita ku kucitilo bunte bwa mu lyashi. (Yohane 4:6-26; Imilimo 5:42; 20:20) Mu kulundako, twalikwata amashuko ya mu nshita ku kucindika Lesa wesu na mashiwi yesu pa kulongana kwesu ukwa cilonganino, ponse pabili pa kucito kulandapo na pa kuilunda mu kwimba kwa kuyumfwa kwa ku mutima ukwa nyimbo shesu isha Bufumu. (AbaHebere 2:12; 10:24, 25) Mu kulanshanya kwesu ukwa cila kasuba, kuti na kabili twacindika Yehova Lesa ne milomo yesu. Mu kuba no kubombesha kunono, kuti twateulwila ukulanshanya mu nshila sha ku kukuulilila isha ku mupashi, kabili ici cikafumamo ukuleto mucinshi kuli Yehova Lesa.—Ilumbo 145:2

17. (a) Kwambukila nshi imyendele yalungama yakwata pa kucindika kwesu Yehova? (b) Cakufumamo nshi imyendele yalubana yakwata?

¹⁷ Pamo fye nga fintu cawama ukucindika Yehova Lesa ne milomo yesu, caliba na kabili icakabilwa ukumucindika ku myendele yesu. Yesu asenwike abo bantu, ilintu balecindika Lesa ne milomo yabo, bakwete imitima iyatalwike nga nshi ukufuma kuli Wene. (Marko 7:6) Imyendele yalubana ili no kuleto musaalula kuli Yehova Lesa. Ku ca kumwenako, pa Abena Roma 2:23, 24, tubelengo kuti: “We uitakishisha Amalango, bushe usaalula Lesa pa kupula mu Malango? Pantu ishina lya kwa Lesa lipontelwa mu Bena fyalo pa mulandu wenu.” Mu myaka ya nomba line amakana ayengi balitamfiwa ukufuma mu filonganino fya bantu ba kwa Lesa. Mu kupalako, nelyo fye impendwa shakulilako abo baibimbile mu myendele ya musaalula tabatamfiwe pantu balangishe imibele ya kulapila mu cine cine. Aba bantu bonse balecindika Yehova ne milomo yabo, lelo bafililwe ukucite fyo ku myendele yabo.

18. (a) Kwangwako nshi bamo bamo abasenaminwa apakalamba bafwile ukukwata nga ca kuti bali no kulanga umucinshi walinga kuli Yehova? (b) Ni shani fintu imibele ya bashimapepo bamo mu kasuba ka kwa Malaki ilangilila ukukabila kwa kwangwako?

¹⁸ Abo ababa abapamfiwa mu mbali shapusanapusana isha mulimo wa nshita yonse—cibe ni pa Bethel, mu mulimo wa kwenda nelyo uwa bumishonari, nelyo nga bapainiya—baliba abasenaminwa apakalamba ukukuma ku mashuko yabo aya mu nshita ku kusangwilako ku mucinshi wa kwa Yehova. Ukwabo kuli kukakililwako ku kubomba ukufika apo bengapesha mu mulimo uuli onse untu bapeelwa, ukuba ‘aba cishinka muli ico icacepesha pamo pene na mu fingi.’ (Luka 16:10) Mu nshila shimbi icifulo cabo ica mucinshi calilangililwe, nangu cingati tacapashanishiwe, kuli bashimapepo na bena Lebi muli Israele wa pa kale. Nangu cibe fyo, pa mulandu wa mulekelesha wa bashimapepo bamo mu kasuba ka kwa Malaki, Yehova asosele kuli bene ukuti: “Nga ndi shinwe, ukuncindika nga kuli kwi? Kabili nga ine ndi shikulwinwe, ukuntiina nga kuli kwi?” (Malaki 1:6) Balya bashimapepo balesuula ishina lya kwa Lesa pa kupeela inama shapofula, ishalemana, ne shalwala pamo nga malambo. Kano nga ca kuti abo abakwata amashuko yaibela aya mulimo ilelo baibikilishako ukubomba ukufika apapela amaka yabo yene, bene ukucilisha kuti baba abawaminwa ukushimaulwa uko Yehova Lesa apeele balya bashimapepo. Kuti balepelebela ukucindika Lesa.

19. (a) Nga fintu camonwa pa Amapinda 3:9, ni nshila nshi iyalundwako iya kucindikilamo Yehova? (b) Ni nshila nshi imbi iyakatama iya kucindikilamo Yehova?

¹⁹ Inshila imbi twingacindikilamo Yehova Lesa ili ni pa kucita imisangulo ya ndalama ku mulimo wa kushimikila uwa mu kusaalala kwa calo untu asuminisha. “Cindika Yehova ku fyuma fyobe, na ku fya ntanshi fya cibwesha cobe conse,” e fyo twacincishiwa. (Amapinda 3:9) Ishuko lya kucita imisangulo ya musango uyo lishuko lya mu nshita ilya kucindika Yehova Lesa ilyo nangu umo talingile ukusuulako. Kuti na kabili twacindika Yehova Lesa mu mapepo yesu, ukumulumbanya no kumutootela. (1 Imilandu 29:10-13) Na kuba, pa mulandu wa kuti twisa kuli wene mu kuicefya na katiina, ukwisa kwesu kwine kuli Lesa mwi pepo cili kumupeelo mucinshi.

20. (a) Ni bani mu cinkumbawile bacindikwa na bantu ba ku calo, kabili shani? (b) Pa kupeela ukusakamana kwi funde nshi twingacindika Yehova mu kulundako?

²⁰ Ilelo abantu abengi, imisepela ukucilisha, balacindika abo bantu bakumbwa pa kubapashanya—pa kulanda ukupala bene na pa kubomba ukupala bene. Ilingi line abantu bapashanya ni mpalume sha mangalo nelyo abalumbuka mu mangalo mu calo ca fya kusekesha. Mu kucilana, pamo nga Bena Kristu, tulingile ukucindika Yehova Lesa pa kutukuta ukumupashanya. Umutumwa Paulo acincishe ukuti tucite fyo, ukulembo kuti: “Mube abapashanya Lesa, nga bana abatemwikwa; kabili endeni mu kutemwa.” (Abena Efese 5:1, 2) Ee, pa kuibikilishako ukupashanya Yehova, tulamucindika.

21. (a) Cinshi cikatupangasha ku kupeela Yehova umucinshi no bukata? (b) Filambu nshi Yehova apeela kuli abo abamucindika?

²¹ Mu cine cine, kwalibako inshila ishingi isho twingapeelelamo kabili tulingile ukupeelelamo Lesa ubukata no mucinshi. Twiesha ukulaba ukuti pa kulya lyonse pa Cebo cakwe no kuba lyonse abacilapo kubeleshanya na wene, tukacilapo ukuba na maka ya kumucindika. Filambu nshi ku kucite fyo? “Abancindamika,” e fyasosa Yehova, “e bo nkacindamika.” (1 Samwele 2:30) Yehova mu kupelako akacindika bakapepa bakwe pa kubapeela ubumi bwa muyayaya mu nsansa, atemwa mu mulu pamo nga bakateka banankwe no Mwana wakwe, Yesu Kristu, nelyo pe sonde lya Paradise.

Bushe Uleibukisha?

◻ Ni bani abo abantunse ilingi line bacindika, kabili ni nani untu mu cinkumbawile balekelesha ukucindika?

◻ Cinshi cipilibula ukucindika umuntu umo, kabili ni nshila nshi cingacitilwamo?

◻ Milandu nshi imo iya kutendekelako intu Yehova Lesa ali uwawaminwa umucinshi?

◻ Ni nshila nshi shimo shintu twingacindikilamo Yehova?

◻ Ni mu nshila nshi Yehova alambula abo abamucindika?