Inshila ya kwa Yehova E Nshila Yawamisha iya Kwikalilamo

NGA FINTU CASHIMIKWA NA ERKKI KANKAANPÄÄ

UKUTULA pa nshita lintu nali umwaice, ubuyo bwandi bwali bwa kubomba pa musambo wa mu Finland uwa Nte sha kwa Yehova, nelyo Bethel nge fyo witwa. E co lintu kangalila wenda anjipwishe mu lusuba lwa 1941 ukuti, “Mapange nshi wakwata ku nshita ya ku ntanshi?” Nayaswike ukuti: “Lyonse mfwaya ukuya ku Bethel.”

“Labako fye kuli ifyo filoto; tawakatale aulaalikwa,” e fyo asosele. Pa kubalilapo nalifuupwilwe nga nshi, lelo lyene napingwilepo ukulekela fye umulandu mu maboko ya kwa Yehova. Imyeshi inono pa numa, napokelele ubwite bwa kubomba pa Bethel.

Nali umulumendo wa nsoni, kamushi uwa myaka ya bukulu 17 lintu nalishishe indibu ya pa mwinshi pe ofesi lya musambo mu Helsinki pa bushiku bwatalala nga nshi, ubwalengama ubwa November mu 1941. Mu kwangufyanya nalipokelelwe na Kaarlo Harteva, kangalila wa musambo. Pali ilya nshita umusambo wakwete ubwangalishi pa Nte 1,135 mu Finland.

Ubupyani bwa Bwina Kristu

Mu 1914 tata alipokelele kope wa lupapulo lwa Watch Tower The Divine Plan of the Ages. Nangu cibe fyo, inkondo ya calo iya kubalilapo yalipuukile mu kwangufyanya pa numa, kabili takwete inshita ya kucibelenga.

Ukushomboka kwa Finland ukwa buntungwa bwa luko kwaleteleko impika. Amabumba yabili aya maka—Ababuuta na Bakashika—yalipangilwe. Ababuuta baiminineko bakapitalisiti kabili abatemwa ifimoneka, ilintu Abakashika baiminineko ababomfi. Tata aeseshe ukuba uushibulamo lubali, ukutalukako umupwilapo ukufuma ku mabumba yonse yabili. Nalyo line, yonse yabili yamubikile pa mutande wa kutunganishiwa.

Nge fyo caishileba, Tata apingwililwe ku mfwa pa miku ibili, mu kubalilapo ku Babuuta kabili lyene ku Bakashika. Inshita imo cali ni lintu umwaume aipaiwe kabili inkomi tayaiketwe, abalumendo ikumi, ukusanshako na tata, bapingwililwe ku mfwa. Umo uwa bakafundisha ba kwa tata, uwali icilundwa ca bapingushi, atashishe ukufumishiwako kwa kwa tata, kabili alifumishiweko. Imisepela imbi pabula baliputunkanishiwe.

Pa nshita imbi Tata na kabili alifumishiweko ku kupingwilwa ku mfwa. Pa numa ya ico apingwilepo ukwingila pa nshi, mu cine cine! Wene na munyina baimbile ubwendo, umo baikele ukufikila inkondo yapwile. Ku kubasungilila abomi, munyinabo umwaiceko abapayanishishe ica kulya na menshi.

Pa numa lintu inkondo yapwile mu 1918, Tata alyupile no kukuula iŋanda mupepi na bulya bwendo. Pa numa nabele uwabeleshanya na bwene, apantu bwabombele ngo mwa kwangalila kuli ine. Tata anjebele ukuti alepepa nga nshi ilintu aali mulya pe samba mu mushili. Alaile Lesa ukuti nga ca kuti fye asambilile ifya Kumubombela, aali no kucicita.

Mu kwipipa pa numa ya kuupa, Tata apingwilepo ukusenda icintu cimo ica kubelenga lintu aile pa lwendo lwa bukwebo. Mu luncingi, asangilemo The Divine Plan of the Ages ico ashitile imyaka yafulilako ku numa. Aiswile pa cipandwa “Akasuba ka kwa Yehova” no kubelenga cene. Atwalilile ukuisosha ukuti: ‘Ici e cine, ici e cine.’ Pa kwika ukufuma pa luncingi, aebele mayo ukuti: “Ninsanga ubutotelo bwa cine.”

Mupepi fye ne lyo line Tata atendeke ukushimikila bambi pa lwa fintu alesambilila, mu kubalilapo ukulanda ku bantu bakwe na bena mupalamano. Lyene atendeke ukupeela amalyashi ya pa cintubwingi. Mu kwipipa bambi mu cifulo bailundile kuli wene. Pa numa ya kukumana na Basambi ba Baibolo, nge fyo Inte sha kwa Yehova shaleitwa lilya, Tata alibatishiwe mu 1923. Lintu ifwe fwe bana twafyelwe—mu kupelako twali bane—Tata talekeleshe ukutusambilisha. Na kuba, pa numa icilonganino capangilwe, twafwaikwe ukusangwa ku kulongana ukuli konse.

Ifibukisho fya mu Kubangilila

Ukwibukisha kwandi ukwa mu kubangilila ni uko ukwa kulongana kukalamba ukwapekanishiwe mu cilonganino ca pa mwesu mu 1929, lintu nali ne myaka isano iya bukulu. Abantu abengi balilongene ukufuma mu filonganino fya mupepi, kabili umwiminishi ukufuma kwi ofesi lya musambo na o epo aali. Muli shilya nshiku cali mwata, ukucilisha mu Finland, ukupaala abana pa kulongana. E co munyina ukufuma ku Bethel apaalile abana, pamo fye nge fyo Yesu acitile mu kati ka butumikishi bwakwe. Nshabala ndaba ico.—Marko 10:16.

Icibukisho na cimbi ica mu kubangilila kupokelela kwe shina lya Inte sha kwa Yehova mu 1931. Tata, pa kuba uwaibukila pa lwa bucindami bwa kashita, mu mucinshi abelengele ku cilonganino ukubilisha ukukuma kwi shina lyesu ilipya.

Ukubwelele numa ukufika pantu ningebukisha, nali no kuilunda kuli tata mu mulimo wa kushimikila. Mu kutendekelako, nali no kukutika fye kuli wene, lelo mu kupelako nalebomba umulimo neka. Mu 1935, lintu kangalila wenda atutandalile, naile kuli bonse abena mupalamano besu no kubalaalika ukusangwa ku kulongana. Na kabili nabatambike ututabo, kabili abantu bamo balipokele twene.

Isukulu no Kupingulapo Kwacindama

Ifwe fwe bana bane ni fwe fye fweka twakwete abafyashi Inte pa sukulu, kabili ilingi line baletupumya pa mulandu wa kukanailunda ku misepela imbi mu mibele ishili ya bwina kristu. Nangu cingati abanandi ba pa sukulu baeseshe ukumbeleleka ku kupeepa, nshabalile mpeepa. Na kabili mu kupumiwa batwitile abena Russell (Russell aali ni presidenti wa kubalilapo uwa Watch Tower Society) nelyo abena Harteva (Harteva lilya aali ni kangalila wa musambo wa Finland). Ndi uwa nsansa ukusoso kuti imisepela imo abo inshita imo baletupumya mu kupelako babele Inte.

Kafundisha wandi ankoseleshe ukutwalilila na masomo yandi, kabili pa nshita imo nalangulwike ukuba injiniya. Lelo lyene kwaliko ibungano lya Nte sha kwa Yehova mu Pori muli shinde wa mu 1939, ilyashinine ukuba pa kwalukila mu bumi bwandi. Bonse pamo munyinane mwaice, Tuomo, na ine twaliipeele kuli Yehova no kulangisha ici mu lubatisho lwa mu menshi pali lilya ibungano, pa May 28, 1939. Lyene, mu kati ka kubangilila kwa September, Inkondo ya Calo iya II yalitendeke.

Imibele mu Europe yalyalwike apakalamba. Imibele pa kati ka Finland na Soviet Union yabele iyabipisha. Tata akomaile pa kuti Armagedone yalepalamina kabili atukoseleshe ukucita bupainiya. Kanshi, mu December 1940, munyinane na ine twatendeke ukucita bupainiya mu kapinda ka ku kuso aka Finland.

Bupainiya no Mulimo wa pa Bethel

Ilintu twalecita bupainiya, ilingi line twaikele na Yrjö Kallio. Aali ni munyina uyo, mupepi ne myaka 30 ku numa, abele Umusambi wa Baibolo mu Pennsylvania mu United States. Yrjö aali uwa cikuuku nga nshi, kabili acitile apapela amaka yakwe ku kutupayanishisha imikalile yawamisha. Ndume inankwe uwa ku mubili, Kyösti Kallio, abombele nga presidenti wa Finland ukutula mu 1937 ukufika mu 1940. Yrjö atwebele ukuti alishimikile ndume inankwe mu kushimikisha, ukulondolola kuli wene ukuti Ubufumu bwa kwa Lesa e subilo fye lyeka kuli kamfulumende isuma no mutende ubelelela uwa mu kusaalala kwa calo.

Ilintu inshita yapitingene, ukufwaisha kwandi ukwa kuba icilundwa ca lupwa lwa Bethel kwalikulile. Mu nsansa, te mulandu no kusoka kwa kwa kangalila wenda pa lwa kulwisha amasubilo yandi, ukwipusha kwandi ukwa kubombela pa Bethel kwalipokelelwe. Umulimo wandi uwa kubalilapo kulya wali ni uyo uwa kushita. Mu kwipipa, nangu cibe fyo, nakwete ishuko lya kubomba mu fakitari. Mulya nabombele mu madipartimenti ayengi, ukusanshako umuputule wesu unono uwa kupulintilamo na Dipartimenti ya Kutume Fipe.

Ukusungilila Ukukanabuulamo Ulubali

Mu 1942, pa mushinku wa myaka 18, nalitilwe ukuya ku mulimo wa bushilika. Apantu nalikeene ukwingishiwa, nabikilwe ku fiputulwa fya nshita ifitali ifya kulubulula kwa fintiinya, pa tushita tubili mu kuba ne mfuti iyatontwa pali ine. Pa nshita shimbi ulukaakala lwa ku mubili lwalebomfiwa. Na kabili, mu kati ka nshita ya kulubulula kwa fintiinya, nasungilwe mu kalyati kabulamo icikabilila umwali umwatalala nga nshi.

Mu kupelako, mu January 1943, inshita yalishile kuli ine na bambi Inte ukupingulwa. Mushika wa nkondo uwatulubulwishe apindile ukuti ukubikwa kwesu mu cifungo kwiba ukwacepako pa myaka ikumi. Shimapepo wa bashilika wene afwaile fye ukupingulwa kwakosa ukucila na po, ukupinda muli kalata ‘ukupingwilwe mfwa nelyo ukutuma aba bakafutuka ku Russia nga bakabebeta ba mu ma parachute [mupepi ne mfwa yashininkishiwa], icali icabawamina.’

Ukulubulwisha kwa kusenteka kwalipekanishiwe. Nalitilwe pa ntanshi ya cilye no kupingwilwa ku mfwa. Nangu cibe fyo, ici cayalwilwe ku kuba umusango umbi uwa kutiinya, apantu pa numa kalya kasuba nalitilwe pa ntanshi ya cilye na kabili no kupingwilwe myaka itatu na citika mu cifungo. Nacitile apilu ku kupingulwa, kabili yacefiwe ku myaka ibili.

Mu cifungo, ifya kulya fyali ifinono, kabili kwaliko ifintiinya fyabipisha ukufuma ku bafungwa bambi. Imiku ibili nalisanshilwe na balalaana ba bwamba bumo bwine, lelo ku ce shuko nali na maka ya kufyuka. Umo uwa bene alintiinishe ukunjipaya nga ca kuti nshanakile ku kupinda kwakwe. Lelo nge fyo nacitile mu kulubululula kwandi konse, naitile pali Yehova, kabili alinjafwile. Mu kushininkisha, icintiinya ca mufungwa tacali cintu icinono, apantu alipeyepo akale. Pa numa ya kukakulwa kwakwe, umwaume acitile na bumbi ubukomi kabili alibweshiwe mu cifungo.

Ukwabulo kutwishika caba ni pa mulandu wa kuti Inte sha kwa Yehova shalishibikwa ku kuba abacetekelwa ica kuti mu kwangufyanya nalicetekelwe. Umulimo wandi wali kupeela ifya kulya ku bafungwa bambi, kabili nalisuminishiwe ukwenda mu nkambi ya cifungo mu kukakuka. E co, nshakwete fye ifya kulya fyakumanina kuli ne mwine lelo nalimwene kuli cene ukuti bamunyinane bambi Abena Kristu na bo balisakamenwe bwino. Munyina umo alinine ukufika ku makilogramu yafulilako ilintu aali mu cifungo, icintu cishili ca lyonse pa kulanguluka ukucepelwa kwa fya kulya!

Nakakwilwe ukufuma mu cifungo mu September 1944, ubushiku bumo bwine Munyina Harteva akakwilwe. Ukukakulwa kwandi kwapilibwile ukubwelela ku mulimo wa pa Bethel. Natontonkenye ne mwine ukuti, ‘Ukubombesha amaawala 16 cila kasuba pa Bethel kulingile ukuba ukusuma apakalamba ukucila ubumi mu cifungo.’ Nshabalile nsengauka umulimo ukutule lyo!

Amashuko ya Mulimo Ayalekanalekana

Pa numa mu 1944, nakumenye Margit, painiya wacaice uwayemba, uwayankwile ku buseko bwandi muli wene, kabili twalyupene pa February 9, 1946. Mu kati ka mwaka wesu uwa kubalilapo nga baupana, nabombele pa Bethel ilintu Margit abombele mu Helsinki nga painiya. Lyene mu January 1947 twatuminwe mu umulimo wa muputule.

Mu mulimo wa kwenda, ilingi line twaikele ne ndupwa kabili twayakene umuputule umo na bene. Twalishibe ukuti batupayanishishe icawamisha ico bengakwata, kabili tatwabalile atuilishanya. Imiputule yali iinono muli isho nshiku, kabili ifilonganino fimo tafyakwete Inte ababatishiwa nakalya!

Mu 1948 twalaalikwe ukubwelela ku mulimo wa pa Bethel. Imyaka ibili pa numa Wallace Endres aishile ku Finland ukufuma ku United States, kabili mu kwangufyanya pa numa asontelwe nga kangalila wa musambo. Mu kukaba atukoseleshe ukutwalilila ukusambilila iciNgeleshi, ico twacitile. Muli ifyo, twalilaalikwe ku kusangwa kwi kalasi lyalenga 19 ilya bamishonari ilya Watchtower Bible School of Gilead, ilyatendeke mu South Lansing, New York, mu February 1952.

Pa numa ya kupwishe sukulu twapeelwe umulimo ukubwelela ku Finland. Nangu cibe fyo, pa ntanshi ya kusha United States, nalikanshiwe mu kubomba na bamashini ba kupulintila pa cishinte cikalamba ica pa kati ka nko ica Nte sha kwa Yehova mu Brooklyn, New York.

Ilyo twabwelele ku Finland, twapeelwe umulimo wa kwenda, lyene mu 1955 twalilaalikwe ukubwelela ku musambo wa Finland. Ulya mwaka nabele kangalila wa fakitari, kabili imyaka ibili pa numa, mu 1957, nasontelwe nga kangalila wa musambo. Ukutula mu 1976, nalibomba nga kampanya wa Komiti ya Musambo wa Finland.

Ku ca nsansa, bonse babili batata na bamayo batwalilile aba busumino kuli Yehova ukufikila imfwa yabo. Mu kupita kwa nshita, ukucila pa mwanda umo uwa bantu ba Batata babele Inte. Kabili ukufika kuli buno bushiku, munyinane na bankashi yandi ne ndupwa shabo bonse balebombela Yehova, umo uwa bankashi yandi ni painiya.

Ubumi Bwafumba, Ubwa Kulambula

Imyaka yakwatamo umulimo kabili umulimo uwingi, lelo umulimo, pa mulandu wa kuti mulimo wa kwa Lesa, waliba uwafumba kabili uwa kulambula mu cine cine. (1 Abena Korinti 3:6-9) Ubumi bwandi tabwali ubwatelela kabili ubwatambalala. Kwaliko impika na mafya na yo yene. Mu kubangilila nga nshi mu bumi, namwensekeshe ukuti umo alingile ukusambilila ukuisalapula. Te kuti lyonse ucite nge fyo ulefwaya. Ilingi line nalelungikwa, kabili panono panono nasambilile inshila yalungama iya kwikalilamo.

Ku ca kumwenako, ukulubulwishiwa no kubulisha twaculile mu kati ka nkondo kwansambilishe ukwikala ukwabula amaliila. Nasambilila ukwiluka nampo nga icintu cimo cali icakabilwa mu cituntulu nelyo iyo. Ncili nalikwate cibelesho ca kuipusha ne mwine nampo nga ndekabila ici nelyo cilya. Kabili lyene nga namona ukuti na kuba tacili icacindama, nshicishita.

Ubutungulushi ubwapayanishiwa na Yehova ukupitila mu kuteyanya kwakwe bwaliba ubwamonekesha. Nalikwata ubuseko bwa kumona impendwa ya Nte sha kwa Yehova ukukula mu kati ka myaka yandi mu musambo wa Finland ukufuma pa 1,135 ukufika ukucila pali 18,000! Mu cine cine, kuti namona ukuti umulimo wandi walipaalwa, lelo nalishiba ukuti walipaalwa pa mulandu wa kuti umulimo wa kwa Yehova, te wesu. (1 Abena Korinti 3:6, 7) Mu kubangilila mu bumi nasalile inshila ya kwa Yehova, kabili mu cine cine yashinina ukuba inshila yawamisha iya kwikalilamo.

[Icikope pe bula 23]

Erkki Kankaanpää ilelo, no mukashi wakwe Margit