Bushe Ukuposha kwa mu Citetekelo Kwalisuminishiwa na Lesa?
“NATUMONE fipesha amano lelo!” Ee, aba kutamba balyebekeshiwe. Umwaume walwalisha ubulebe aliposhiwe pa menso yabo. Uuposha aebele umwaume ukuti: “Ima, sendo musengele obe, kabiye ku mobe.” Kabili uyo umwaume acitile ifyo fine fye! Taali na kabili uwa bulebe. Te ca kupapa ukuti abo basangilwepo “balecindika Lesa”! (Luka 5:18-26) Uku kundapa, ukwacitilwe na Yesu Kristu mupepi ne myaka 2,000 iyapitapo, mu kulengama kwalikwete ukusuminisha kwa kwa Lesa.
Ni shani ilelo? Bushe ukuposha kwa cipesha amano kucili kwaba icingenekelwa cawama kuli abo abashingasanga ukundapa kwa fya cipatala? Yesu acitile ifipesha amano fya kuposha. Abaposha mu citetekelo ilelo batunga ukumupashanya. Ni shani fintu tulingile ukumona ukutunga kwabo?
Ukuposha kwa mu citetekelo kwalondololwa nga “imibombele ya kundapa amalwele kwi pepo no kubelesha icitetekelo muli Lesa.” Encyclopædia Britannica ibilisha ukuti: “Ilyashi lya kale ilya kuposha kwa mu citetekelo mu buKristu lyatendeke mu kuba no butumikishi bwa pa lwabo ubwa kusungusha ubwa kwa Yesu na batumwa.” Ee, Yesu atendeke ukundapa kwapulamo. Bushe abaposha mu citetekelo ilelo balacita ifipesha amano nga fintu acitile?
Icitetekelo—Icifwaikwa?
Ukulingana na Black’s Bible Dictionary, Yesu “alondolwele [icitetekelo] nge cifwaikwa ca fipesha amano fyakwe ifya kuposha.” Lelo cinshi cali umulandu? Bushe Yesu afwaile ukuti umuntu walwala akwate icitetekelo pa ntanshi ya kumuposha? Icasuko ni iyo. Icitetekelo calefwaikwa ku uposha lelo te lyonse ku muntu mulwele. Pa kashita kamo abasambi ba kwa Yesu bafililwe ukundapa kalume wafunta. Yesu alyundepe kalume kabili pa numa ya ico aebele abasambi bakwe umulandu bashabelele na maka ya kumundapa. “Na o atile kuli bene, Ni pa mulandu wa citetekelo cenu cinono.”—Mateo 17:14-20.
Ukulingana na Mateo 8:16, 17, Yesu ‘aposeshe bonse abalwele.’ Ca cine, aba bantu balikwete icipimo cimo ica cisumino muli Yesu icabalengele ukumutununuka. (Mateo 8:13; 9:22, 29) Mu milandu iingi baali no kwisaipusha pa ntanshi talabaposha. Nangu cibe fyo, takwali ukulumbulula kwa citetekelo kwalekabilwa pa kuti icipesha amano cingacitwa. Pa kashita kamo Yesu aposeshe umwaume walemana uushaishibe nangu fye untu Yesu aali. (Yohane 5:5-9, 13) Pa nshita ya bushiku bwa kwikatwa kwakwe, Yesu aposeshe ukutwi kwaputwilwe ukwa mubomfi wa kwa shimapepo mukalamba, nangu cingati uyu mwaume aali umo uwa mwi bumba lya balwani ba kwa Yesu abaishile ku kumwikata. (Luka 22:50, 51) Mu cine cine, inshita shimo, Yesu aimishe fye na bafwa!—Luka 8:54, 55; Yohane 11:43, 44.
Ni shani fintu Yesu aali na maka ya kucita ifipesha amano fya musango uyo? Pa mulandu wa kuti ashintilile pa mupashi wa mushilo uwa kwa Lesa, nelyo amaka yabomba. Ni uyu mupashi e waundepe, te citetekelo ca muntu mulwele. Nga ca kuti wabelengele ubulondoloshi mu Malandwe, na kabili ukasanga ukuti ukuposha kwacitilwe na Yesu kwalimo ukusefya kwacefiwa. Takwaliko ukucebusha nelyo ukusaminwa ukucilimuka kwa nkuntu. Mu kulundapo, te mulandu ne fyo ubulwele bwali, Yesu tabalile afilwa. Lyonse aletunguluka, kabili tabalile alipilisha indalama.—Mateo 15:30, 31.
Ukuposha kwa Muno Nshiku Ukupala uko Ukwa kwa Yesu?
Ubulwele bwaba ni mpika yabipisha, kabili lintu bwapama, mu cifyalilwa tulafwaya ukwilulukwa. Nangula ni fyo, ni shani nga ca kuti twikala mu cifulo umo “abantu, ukucilisha abapiina, basungwa pamo nge fintu kabili te pamo nga bantunse ku babomfi ba butuntulu bwa bumi abaishibisha”? Iyo yali e mibele intu dokota umo amwene mu calo cimo mu Latin-America. Kabili ni shani nga ca kuti twikala mu cifulo umo, ukupala muli ico calo cimo cine, ‘ni 40 peresenti fye uwa badokota ba fya cipatala e bali abafikapo ukubelesha ukulamuka kwabo’?
Te ca kupapa ukuti abengi, pa kukanamona inshila imbi iya kufuminamo, bamona ukuposha kwa mu citetekelo nge cawaminwa ukwesha. Nalyo line, ukundapa kwatungwa ukwa baposha mu citetekelo kwa kupaashanishapo. Ku ca kumwenako, abatunganishiwa 70,000 basangilwe ku kukumana mu São Paulo, Brazil, uko abaposha mu citetekelo babili ‘banyantawile pa myanda ya maglasi ya mu menso ayapooselwe ne bumba, ukulaya abene bacincimushiwa ukubwesha ukumona kwabo.’ Umo uwa baposha mu bufumacumi alisumine mu kwipushiwa ukuti: “Te kuti nsose ukuti abo bonse abalwala abo tupepela bakondapwa. Cishintilila pa citetekelo cabo. Nga ca kuti umuntu asumina, akondapwa.” Apeele umulandu ukufilwa ukuli konse ukwa kuposhiwa pa kubulisha icitetekelo ukwa mulwele. Nangula ni fyo, ibukisha nga fintu twacimona mu kubangilila, ukuti Yesu apeele umulandu ukufilwa kwa kuposha pa kubulisha icitetekelo ukwa abo baleposha!
Uuposha na umbi alaile ukundapa kansa no bulebe. Cinshi cacitike? Ukulingana na magazini ya Veja, “ubulayo, mu kushininkisha, tabwafikilishiwe.” Kabili kutikeni ku fintu uyu umwaume aisungile: “Mu kati ka maawala mupepi na yabili, [uuposha mu citetekelo] acilimwishe ibumba mu kuba na malyashi, amapepo, ukukuuta, ukwimba—no kututaula fye ne fifunshi mu muntu, mu kuba ne cilola ca kufumya ifiwa ifyali mu mibili ya ba citetekelo. Pa mpela, apoosele inkolo yakwe na katambala kakwe kwi bumba lyacankwa kabili apishishemo imbale pa kuti engalonganika ‘imisangulo ya kuitemenwa.’” Yesu na basambi bakwe tababalile abalomba indalama ku kuposha kwa fipesha amano, kabili tababalile abaibimba mu fyangalo fya musango uyo.
Mu kulengama, lyene, abaposha mu citetekelo aba muno nshiku aba musango uyo tabalecita cintu Yesu acitile. Kabili cili icakosa ukumona ukuti Lesa kuti asuminisha fintu balecita. Nangula ni fyo, bushe alasuminisha ukuposha kwa cipesha amano ukuli konse ilelo? Nelyo bushe kwalibako inshila iili yonse intu icitetekelo cesu cingatwafwilamo lintu ifwe nelyo umutemwikwa wesu alwala?