Ukukumana kwa Kwangalila Pamo—Ipakisheni Ukumwenamo, Sengaukeni Ifiteyo
“Icisumako ku muntu takuli kano ica kuti alye, anwe, no kuimweno busuma ku kucucutika kwakwe.”—LUKALA MILANDU 2:24.
1. Ni mu nshila nshi ubutungulushi bwa kwa Lesa bwaafwa abantu bakwe ukukuma ku fya kusekesha?
UBUTUNGULUSHI bwa kwa Yehova buletela ababomfi bakwe ubusuma ubwingi. Kuti twamone ci mu bwikashi bwa fya kusekesha. Ukutungulula kwakwe kulaafwa Abena Kristu ukusengauka ukucishamo mu mimwene yonse. Aba butotelo bamo, aba mukosela mu mifwalile ne myendele, bamona umusamwe uuli onse pamo ngo wa lubembu. Pa lubali lumbi, abantu abengi basupila umusamwe nangu ca kuti wapinkana na mafunde ya kwa Lesa ne fishinte.—Abena Roma 1:24-27; 13:13, 14; Abena Efese 4:17-19.
2. Cinshi capeele icishibilo ca mu kubangilila ica mimwene ya kwa Lesa iya fya kusekesha?
2 Ni shani, nangu ni fyo, pa lwa bantu ba kwa Lesa? Abengi abatendeka ukusambilila Baibolo balasunguka ukusambilila ukuti Lesa mu cituntulu abumbile abantunse mu kuba na maka ya kuipakisha ubumi. Apeele abafyashi besu aba kubalilapo umulimo wa kubomba—lelo te mulimo wakosa uushili wa kusekesha uyo waishibisha ubumi bwa bantunse bafula abashapwililika. (Ukutendeka 1:28-30) Tontonkanyeni pa lwa nshila shawama ishalekanalekana isho bonse abakekala mwi sonde lya paradise bengasanga ukuipakisha. Elenganyeni ubuseko bwabo mu kutamba inama mpanga isho ishishingaleta icintiinya no kulekanalekana kwa nama sha mu mushi isho shingaba ulubali lwa bumi bwa cila bushiku! Kabili mwandi fya kulya ifyo bengakwata ukufuma ku “muti onse uo bengatemwo kumona kabili uwawama ku kulya”!—Ukutendeka 2:9; Lukala Milandu 2:24.
3-5. (a) Mifwaile nshi intu ifya kusekesha filingile ukubomba? (b) Mulandu nshi twingabela abashininkisha ukuti Lesa tasuushishe abena Israele ukufuma ku kuipakisha?
3 Na kuba, iyo mibombele, kuti yamonwa nge fya kusekesha, ifyo imifwaile ya fiko mu Paradise ikaba iyapalana nge ya nomba: ku kupembula no kubukulula amaka ya umo ku mibombele (umulimo) isandulula iyalundwapo. Lintu ifya kusekesha fyapwishishisha ici, filaba ifya kunonsha. Bushe ico cilepilibula ukuti bakapepa ba cine kuti basuminisha ifya kusekesha mu bumi bwabo nangu ca kuti tabaleikala muli Paradise pali ino nshita? Ee. Insight on the Scriptures ilanda pa lwa fya kusekesha pa kati ka bantu ba kwa Yehova aba pa kale ukuti:
4 “Ifya kusekesha no kukokoloka ifya bena Israele tafyalandwapo apakalamba mu calembwa ca Baibolo. Nangu ni fyo, ilanga fyene ukumonwa ponse pabili nge fyalinga kabili ifisuma lintu fyaba mu kumfwana ne fishinte fya butotelo ifya luko. Imisango yapulamo iya kukokoloka yali kulisha ifilimba, ukwimba, ukucinda, ukulanshanya, capamo ne fyangalo fimo. Ukushimbika ne fipusho fyaansha fyalitemwikwe apakalamba.—Abapi. 14:12.”—Volyumu 1, ibula 102.
5 Lintu Davidi abwelele nacimfya, abanakashi ba ciHebere babomfeshe amalimba no tuoma ilintu balesefya (iciHebere, sa·chaqʹ). (1 Samwele 18:6, 7) Ili shiwi lya ciHebere mu kutendekelako lipilibula “ukuseka,” kabili amabupilibulo yamo yalanda pa lwa “banakashi balesangalala.” (Byington, Rotherham, The New English Bible) Ilintu Icipao caleseshiwa, “Davidi na bonse aba ŋanda ya kwa Israele baleangalisha ku maka yabo yonse.” Mikali, umukashi wa kwa Davidi, akwete imimwene ishashikatala, pantu alisuushishe ukwakanamo kwa kwa Davidi mu mibombele ya fya kusekesha. (2 Samwele 6:5, 14-20) Lesa asobele ukuti bankole abalebwela ukufuma ku Babiloni baali no kwakana mu mibombele ya buseko iyapalako.—Yeremia 30:18, 19; 31:4; linganyeniko Ilumbo 126:2.
6. Ni shani fintu Amalembo ya Bwina Kristu aya ciGreek yatwaafwa mu mimwene yesu iya fya kusekesha?
6 Na ifwe bene tulingile ukufwaya ukuba abashikatala pa lwa fya kusekesha. Bushe tulatesekesha, ku ca kumwenako, ukuti Yesu taali uusengauka ifya kusekesha? Alepoosako inshita ku fya kulya fya kupembula, ukupala “umutebeto ukalamba” uo Levi acitile. Kabili lintu ababumbimunda bamulengulwile pa kulya no kunwa, Yesu alikeene imimwene yabo ne nshila. (Luka 5:29-31; 7:33-36) Ibukisheni, na kabili, ukuti alisangilwe ku bwinga kabili alisangwilileko ku mutebeto. (Yohane 2:1-10) Yuda, munyina citika wa kwa Yesu alanda ukuti Abena Kristu balekwata ‘imitebeto ya cintemwa,’ mu kumonekesha imitebeto uko abali mu kukabila baali no kuipakisha ifya kulya no kubishanya kwawama, ukwa bwanalale.—Yuda 12.
Ukukumana kwa Kwangalila Pamo mu Nshita ya Kuko ne Cifulo
7. Ni shani fintu Icebo ca kwa Lesa cikoselesha ukulinga ukukuma ku fya kusekesha?
7 Lukala Milandu 10:19 ilandapo bwino pa lwa ‘mutebeto wa cilyo uo bacitilo kusekelela no mwangashi uulengo mutima ukusamwa.’ Ico tacileumfwika ukuti ifya kusekesha fyaliba ifyalubana nelyo ifyabipa mu cifyalilwa, bushe e fyo cileumfwika? Nalyo line, ibuku limo line lisoso kuti: “Ku cintu conse kwabe nshita iyalingwa, . . . inshita ya kulila, ne nshita ya kuseka, inshita ya kuloosha, ne nshita ya kucinda.” (Lukala Milandu 3:1, 4) Ee, ilintu taisenuka ifya kusekesha fyalinga, Baibolo ilatupeela ukusoka. Uku kusanshamo ukufunda pa kusunga ukukumana kwa kwangalila pamo mu cifulo ca kuko ukukuma ku nshita no bwingi. Na kabili ilatusoka pa lwa fimfokonshi ifyo fyaba ifyaseeka ku kukumana kwa kwangalila pamo ukukalamba.—2 Timote 3:4.
8, 9. Mulandu nshi inshita intu twikalamo no mulimo wesu uwapeelwa na Lesa fyakwatila ukwambukila pa fya kusekesha?
8 Twacimona ukuti abaYuda balebwela ukufuma ku Babiloni—abakwete umulimo wakosa uwa kubomba—baali no kwakana mu kukokoloka kwa buseko. Nalyo line, Yeremia mu kubangilila asosele ukuti ‘taali no kwikala na be senge lya basekaseka nelyo ukwanga.’ (Yeremia 15:17) Alipeelwe umulimo wa bulesa ku kutwala ubukombe bwa kukanda kwalesungamina, e co tayali ni nshita yasontwa kuli wene ukusangalala.
9 Abena Kristu ilelo balipeelwa umulimo ku kubilisha ubukombe bwa kwa Lesa ubwe subilo pamo pene no kubilisha amapingushi yakwe ukulwisha imicitile yabipa iya kwa Satana. (Esaya 61:1-3; Imilimo 17:30, 31) Cilingile ukuba icamonekesha muli ifyo ukuti tatulingile ukusuminisha ifya kusekesha ukusanguka ifyapulamo mu bumi bwesu. Kuti twalangilila ici cishinka ku mucele nelyo ifya kulunga mu fya kulya ifyo fiwamya umulyo wa fya kulya. Bushe kuti walungamo ifya kuwamya umulyo ifingi ica kuti ifya kulya fyakauka? Mu cituntulu, iyo. Mu kumfwana na mashiwi ya kwa Yesu pali Yohane 4:34 na Mateo 6:33, ukwangwako kwesu ukukalamba—ica kulya cesu cine—cilingile ukuba kucita ukufwaya kwa kwa Lesa. E co ukukokoloka kwisako fye nge fya kulungamo. Kulingile ukutupembula no kutupembesula, te kutunasha nelyo ukutucimfya.
10. Mulandu nshi bonse aba ifwe tulingile ukubebeta cipya cipya ifya kusekesha fyesu ukukuma ku nshita tupoosa?
10 Nangu ni fyo, iminineni no kulanguluka: Bushe abantu abengi te kuti basose ukuti inshita no kusakamana bapeela ku fya kusekesha fyalilinga? Nga ca kuti bayumfwile mu kupusanako, nga baliteulwike. Bushe ici taciletubulula ukuti umo umo uwa ifwe alingile ukupemwina kabili mu kusakamanisha, ukwabulo kulamba, ukupimununa icifulo ifya kusekesha mu cituntulu fyakwata mu bumi bwesu? Nakalimo bushe mu bumfisolo fyalisanguka ifyapulamo? Ku ca kumwenako, bushe mu kuicitikilako fye tulaasha TV ilyo lyonse twabwela ku ŋanda? Bushe twalipanga icibelesho ca kushako inshita ikalamba ku fya kusekesha cila mulungu, pamo nga cila Cisano ubushiku nelyo cila Cibelushi ubushiku? Bushe kuti twayumfwa abafuupulwa nga ca kuti iyo nshita yalifikile kabili twali pa ŋanda ukwabula ukukokoloka kwatantikwa? Ifipusho fibili ifya kulundapo: Pa bushiku pa numa ya kukumana, bushe tusango kuti twaikele ukufikila inshita ya bushiku nga nshi nelyo ukuti twaendele ukuya ukutali ica kuti twali abanaka, nakalimo abapomponteka mu kucishamo ica kuti tatwali na maka ya kwakana mu butumikishi bwa Bwina Kristu nelyo ukubombesha ku ncito? Nga ca kuti ifya kusekesha fyesu, limo limo, nelyo libili libili, fikwata ifyo ifya kufumamo, bushe mu cine cine musamwe walinga kabili uwashikatala?—Linganyeniko Amapinda 26:17-19.
11. Mulandu nshi ukupituluka mu mibele ya fya kusekesha fyesu kubelele ukwalinga?
11 Na kabili kuti caba icisuma kuli ifwe ukupituluka, na kabili, mu mibele ya fya kusekesha fyesu. Ukuba kwesu ababomfi ba kwa Lesa te kwebekesha kwa kuti ifya kusekesha fyesu fyalilinga. Langulukeni cintu umutumwa Petro alembele ku Bena Kristu basubwa: “Inshita iyapitapo yakumana ku kucitilamo ukufwaya kwa Bena fyalo. Mwali abenda mu bulalelale, ulunkumbwa, ukunwensho mwangashi, ukuwowota, ukukolwakolwa, ukupepo tulubi kuntu kwabindwa.” (1 Petro 4:3) Talekampila fye ukuboko, nga fintu cili, ukupeela bamunyina umulandu wa kwambula ifyo abo bali ku calo balecita. Nalyo line, ukupempwila kwaliba ukwakatama ku Bena Kristu (lyene na lelo) pantu kuti aba icinakabupalu ca fya kusekesha fyabamo ubusanso mu kwanguka.—1 Petro 1:2; 2:1; 4:7; 2 Pet. 2:13.
Beni Abapempwila ku Fiteyo
12. Petro wa Kubalilapo 4:3 ebekesha umusango nshi uwa citeyo?
12 Ni ku musango nshi uwa fiteyo tulingile ukuba abapempwila? Cisuma, Petro alumbwile “ukunwensho mwangashi, ukuwowota, ukukolwakolwa.” Uwa kulandapo umwina Germany alondolwele ukuti amashiwi ya ciGreek ayabomfiwe “yabombele maka maka ku kunwa kwa kwangalila pamo pa mutebeto.” Profesa wa ku Switzerland alembele ukuti ifyo fibelesho fyali ifyaseeka ku numa lilya: “Ubulondoloshi bufwile ukukuma ku kukumana kwateyanishiwa nelyo fye mu makalabu umo ifya kucitika fya kulenge nsoni fyalondolwelwe fyalecitilwa.”
13. Ni shani fintu ukubomfiwa kwa fya kunwa fikola pa kukumana kwaba iciteyo? (Esaya 5:11, 12)
13 Ukukwata ifya kunwa fikola pa kukumana kwa kwangalila pamo ukukalamba kwaliikata abengi mu citeyo. Te mu kuti Baibolo yalibinda ukubomfiwa mu kulinga ukwa fya kunwa fikola fya musango yo, pantu tayabinda. Ngo bushininkisho bwa ici, Yesu alipangile umwangashi pa mutebeto wa bwinga mu Kana. Kufwile takwali ukunwensha, pantu Yesu nga alisumbwile ukufunda kwa kwa Lesa ku kusengauka ukuba pa kati ka banwensha. (Amapinda 23:20, 21) Lelo langulukeni ici cishinka ca kulonsha: Umukalamba wa mutebeto alandile ukuti pa mitebeto imbi umwangashi usuma waletekwapo intanshi ‘kabili apo banwensha, umwangashi uushawamisha waletekwapo.’ (Yohane 2:10) E co cali icaseeka ku baYuda ukukolwa pa menga uko umwangashi uwingi walesangwa kuli bonse.
14. Ni mu nshila nshi pambi bashibweni ba Bwina Kristu bengabomba ne citeyo ico ifya kunwa fikola fingaleta?
14 Muli ifyo, bashibweni bamo aba Bwina Kristu balipingulapo ukupayanya umwangashi, ubwalwa, ne fya kunwa fikola fimbi nga ca kuti fye abene bene kuti babebeta ifyo abeni babo balepeelwa nelyo ubwingi balenwa. Nga ca kuti ibumba likalamba ukucila lintu shibweni engabebeta mu kulungatika, pamo ngo bwinga bwa ciYuda bulumbwilwe, ifya kunwa fikola ifingi kuti fyaba citeyo ca busanso. Pambi kuti paba umuntu uwashombweke kabili no kucimfya impika ya kunwa. Kuti watesekesha ukuti ukukwata ubwalwa kwa cinkumbawile, ukushacilimwa kuti kwamutunka ukuyobekamo mu kucishamo kabili ukonawila bonse akashita. Kangalila kabili wishi mu Germany alandilepo ukuti ulupwa lwakwe lulamwenamo ukufuma ku kubishanya kusuma ku kukumana kwa kwangalila pamo na basumina banabo. Alundilepo, nangu ni fyo, ukuti ukwenekela impika mu kushininkisha kwali ukukalamba lintu ubwalwa bwali ubwingi.
15. Ni shani fintu ubutungulushi bwa kukumana kwa kwangalila pamo bwinganonkwa?
15 Ubwinga mu Kana bwalikwete “umukalamba wa mutebeto.” (Yohane 2:8) Ico tacilepilibula ukuti ulupwa ululaalike ibumba mu ŋanda ku ca kulya nelyo iciputulwa ca nshita ica kubishanya kuti basonta umukalamba. Umulume kuti aba uwashingamwa ku kwangalila ica kucitika. Lelo nampo nga ibumba lili fye ni ndupwa shibili nelyo ilyakulako, cilingile ukuba icalengama ukuti umo ali uwashingamwa ne ficitika. Abafyashi abengi balabebeta ici lintu umwana mwaume wabo nelyo umwana mwanakashi alaalikwa ku kukumana kwa kwangalila pamo. Balanda na shibweni ku kwipusha uukangalila akashita konse, ukusanshako abakasangwako ukufikila ku mpela. Abafyashi ba Bwina Kristu baliteulula nelyo fye ukutantika kwabo ku kusangwako pa kuti bonse abakalamba na bacaice bengaipakisha ukubishanya.
16. Fya kulangulukapo nshi fimo ifyalinga ukukuma ku cipimo ca kukumana?
16 Umusambo wa Watch Tower Society mu Canada walemba ukuti: “Ukufunda ukwayampana no kucefya icipimo ca kukumana kwa kwangalila pamo kwaumfwikishiwa na baeluda abafulilako ukupilibula ukuti ukukumana kukalamba pa mitebeto ya bwinga kwaba kulwisha ukufunda. Basondwelela ukuti nga ca kuti twafundwa ukusungilila ukukumana ku mpendwa inono, iingalamwa, kuti caba icalubana ukukwata abantu 200 nelyo 300 ku mutebeto wa bwinga.”a Ukucila ukukomailapo mu kucilamo pa mpendwa yapiminwa libela, ukusakamana kukalamba kulingile ukupeelwa ku kwangalila kwalinga, te mulandu nga bantu banga bakasangwako. Ubwingi bwa mwangashi uyo Yesu apayenye bulangilila ukuti ibumba ilikalambako e lyasangilwe ku bwinga mu Kana, lelo mu kumonekesha bwalikwete ukwangalila kusuma. Imitebeto imbi ku numa kulya tayaleangalilwa bwino; icipimo ca iko kuti pambi cali e ca kusangwilako caletungulula ku kupelebela kwa bwangalishi. Ukukulilako kwa kukumana, e kukulilako kwa kusonsomba, pantu caliba icayanguka ku banaka, abakongamina ku fyacishamo, ukuilangisha. Pa kukumana kushileangalilwa kuti pambi batuninkisha imibele yatwishikwa.—1 Abena Korinti 10:6-8.
17. Ni shani fintu pambi ukulinga kwa Bwina Kristu kwingalangwa lintu ukukumana kuletantikwa?
17 Ubwangalishi bwawamisha ubwa kukumana kwa kwangalila pamo busanshamo ukupekanya kwa kuko no kutantika. Ici tacikabila ukulisha inyimbo sha kucebusha pa kukupanga ukwaibela nelyo ukwa kwibukisha lelo isho ishingapashanya amaparte ya ku calo, pamo nga ya kufwala ifya kuifungusha nelyo amaparte ya kucinda. Bushe kuti waelenganya abena Israele ba busumino mu Calo ca Bulayo ukutantika parte uko bonse baali no kufwala nga basenshi ba mu Egupti nelyo aba ku calo icili conse cimbi? Bushe kuti batantika ukucinda kwa kubimbula nelyo inyimbo sha cipalakata isho shingaba ishalumbuka pa kati ka basenshi? Ku numa pa lupili lwa Sinai, baliketwe mu citeyo mu nyimbo no kucinda isho pambi ishali ishaanana kabili ishatemwikwa mu Egupti. Twalishiba ifyo Lesa no mubomfi wakwe uwakosoka Mose bamwene filya ifya kusekesha. (Ukufuma 32:5, 6, 17-19) E co, shibweni nelyo kangalila uwa ca kucitika ca kwangalila pamo alingile ukulanguluka nampo nga kukabako ukwimba ukuli konse nelyo ukucinda; kabili nga ni fyo, alingile ukushininkisha ukuti fili mu kumfwana ne fishinte fya Bwina Kristu.—2 Abena Korinti 6:3.
18, 19. Kushilimuka nshi pambi twinganonka ukufuma ku kulaalikwa kwa kwa Yesu ku bwinga, kabili ni shani pambi twingabomfya uku?
18 Mu kulekelesha, tuleibukisha ukuti ‘Yesu na basambi bakwe balilaalikwe ku bwinga.’ (Yohane 2:2) Ca cine, Umwina Kristu umo umo nelyo ulupwa kuti pambi batandalila fye bambi ku kashita kasuma, aka kukuulilila. Lelo ku fya kucitika fya kwangalila pamo ifyatantikwa, ifya kukumanya filanga ukuti ukupingwila libela abakasangwako kulaafwa ukucingilila impika. Ukukatama kwa ici kwakomailwepo kuli eluda mu Tennessee, U.S.A., uwakusha abana baume na bana banakashi abali mu mulimo wa nshita yonse. Pa ntanshi wene no mukashi wakwe tabalasumina ukulaalikwa, nelyo ukupeela abana bakwe ulusa ku kusangwako, aleipusha shibweni ku kushininkisha ukuti abali no kusangwako balishibikilwe libela. Ulupwa lwakwe lwalecingililwa ukufuma ku fiteyo ifyo fyaponena bamo pa kukumana kwa mayendele, nampo nga ni ku ca kulya, ulwendo lwa kukokoloka, nelyo ukutukusho mubili, pamo nga ukwangala icangalo ca mupila.
19 Yesu alisuushishe ukulaalika fye abantu ba umo, ifibusa fya kale, nelyo aba mushinku umo wine ku kukumana nelyo aba fyuma banabo. (Luka 14:12-14; linganyeniko Yobo 31:16-19; Imilimo 20:7-9.) Nga ca kuti mu kusakamanisha wasala abantu uli no kulaalika, caliba icayanguka ukusanshamo Abena Kristu abapusanapusana mu myaka ne mibele. (Abena Roma 12:13; AbaHebere 13:2) Abanono aba bene kuti pambi baba abanakuka lwa ku mupashi nelyo abapya abengamwenamo ukufuma ku kubishanya na Bena Kristu bakosoka.—Amapinda 27:17.
Ifya Kusekesha mu Cifulo ca Fiko
20, 21. Mulandu nshi ifya kusekesha mu kulinga pambi filingile ukukwatila icifulo mu bumi bwesu?
20 Cili icalinga kuli ifwe pamo nga bantu abatiina Lesa ukuba abasekelela mu fya kusekesha fyesu no kuba abayangwako ukuti ifya musango yo fili ifyalinga no kuti tuli abalinga mu bwingi bwa nshita tubomfya kuli fyene. (Abena Efese 2:1-4; 5:15-20) Kalemba wapuutwamo uwa kwa Lukala Milandu ayumfwile muli iyo nshila lintu atile: “Ine ndetasho musamwe: takuli cisuma ku muntunse mwi samba lya kasuba, kano ukulya no kunwa no kusamwa; kabili e fikaya nankwe mu kucucutika kwakwe inshiku sha mweo wakwe isho Lesa amupeela mwi samba lya kasuba.” (Lukala Milandu 8:15) Imisamwe ya musango yo iyashikatala kuti yapembula umubili no kwaafwa ukucefyako impika no kukalifiwa ifyo fyaseeka mu micitile ya fintu iya ndakai.
21 Ukulangilila, painiya umwina Austria alembele kuli cibusa wakwe uwa kale ukuti: “Twaendele ulwendo lwa kukokoloka ulusuma nga nshi bulya bushiku. Mupepi na 50 aba ifwe twaimine ukuya ku cishiba cinono mupepi na Ferlach. Munyina B———— e waletungulula umulongo muli motoka yakwe, iyasendele imbabula ishikalamba shibili, imipando ya kupeta, amatebulo, ne tebulo lya kuteyalapo table tennis. Twaliipakishe apakalamba. Nkashi umo alikwete icinanda, kanshi kwali ukulisha inyimbo sha Bufumu ishingi. Bamunyina, abacaice na bakalamba nga nshi, baliipakishe bucibusa.” Alikwete ifibukisho fisuma ifya kukokoloka kwayangalilwe bwino ukwali ukwalubuka ukufuma ku fiteyo pamo ngo kunwensha nelyo imibele yasekemuka.—Yakobo 3:17, 18.
22. Ilintu tuleipakisha ukukumana kwa kwangalila pamo, kusoka nshi kuntu umo umo uwa ifwe alingile ukubika pa ntanshi mu muntontonkanya wakwe?
22 Paulo atucincishe ukuba abasakamana ukukananakila ku lunkumbwa lwa mubili ushapwililika, ukukanacita fye no kutantika uko kwingatusansalika ku matunko. (Abena Roma 13:11-14) Ico cisanshamo ukutantika ku kukumana kwa kwangalila pamo. Lintu twabomfya ukupanda amano kwakwe ku fya musango yo, tukaba na maka ya kusengauka imibele iyo yatungulula bamo ku kubunda kwa ku mupashi. (Luka 21:34-36; 1 Timote 1:19) Ukucila, tukasala ukukokolola kusuma mano mano uko kukatwaafwa ukusungilila ukwampana kwesu na Lesa. Muli ifyo tukanonkelamo ukufuma mu kukumana kwa kwangalila pamo uko kwingalangulukwa pamo nga cimo ica fya bupe fisuma ifya kwa Lesa.—Lukala Milandu 5:18.
[Futunoti]
a Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa October 15, 1984, lwakwetemo ukupanda mano kusuma pa menga ne mitebeto ya menga. Shibwinga uleenekelwa na nabwinga wakwe, ukusanshako na bambi abali no kubaafwa, kuti bapituluka muli ifi fyebo mu kuba ne fya kufumamo fisuma pa ntanshi ya kucita amapekanyo yabo aya bwinga.
Cinshi Twasambilila?
◻ Mimwene nshi iyashikatala tusanga muli Baibolo pa lwa kuipakisha ukukumana kwa kwangalila pamo?
◻ Mulandu nshi ukulanguluka kulingile ukupeelwa ku lubali lwa nshita ne mibele ya fya kusekesha?
◻ Fintu nshi fimo ifyo shibweni Umwina Kristu engacita ku kucingilila ifiteyo?
◻ Nga ca kuti fili ifyalinga kabili ifyashikatala, finshi fintu ifya kusekesha fingapwishishisha ku Bena Kristu?
[Icikope pe bula 18]
Shibweni nelyo umukalamba pa kukumana alishingamwa ukumona ukuti abeni tabeketwe mu citeyo