Bushe Walipenda Ifipooswa?
“YANGU! Ulekaana ukutambika kwawamisha ukwa musango uyo?” Umwangalishi te kuti asumine ico aumfwile fye. Inkonkani yakwe, umwanakashi wacindikwa pa mulandu wa kulamuka kwakwe ne myendele isuma, aali nakaana fye ukutambika kwa kuyasambilila ku nse ya calo pa myaka ibili ukulipila na kampani. Mulandu nshi acitile fyo?
Ukupokelela ukutambika, e fyalondolwele umwanakashi, kwali no kupilibula ukupaatulwa ukufuma ku mulume wakwe na bana bakwe babili pa myaka ibili. Aali no kubafuluka apakalamba nga nshi. Icacilapo ukucindama, na kabili aali no kulekelesha imilimo yakwe iyapeelwa na Lesa pamo ngo mukashi kabili nyina. Umutengo wa mu nkuntu no wa ku mupashi kuti fyaba ifyaumisha umutengo. Na muli ifyo, pa numa ya kupenda ifipooswa, apingwilepo ukukaana kulya kutambika.
Nga cinshi wacitile auba mu cifulo cakwe? Ukwabula ukutwishika, te onse uwingasuminishanya no kupingulapo kuntu uyu mwanakashi wa Bwina Kristu acitile. Bamo, pamo nga babomfi banankwe, pambi kuti bayumfwa ukuti aonawile ishuko lya mu nshita ilyasenaminwa ilya kulundulula incito yakwe. Bambi kuti bamupeela fye no mulandu wa kukanatontonkanya ulwa nshita ya ku ntanshi iya lupwa lwakwe, pantu, na kuba, imyaka ibili kuti yapita mu kwangufyanya. Nalyo line, ukupingulapo kwakwe takwali kwa kupumikisha nelyo ukwa kuyumfwa icililishi. Kwashimpilwe pa kupelulula kwalengama ne fishinte fya kumwena apalepa. Ni finshi ifi?
Ukucila na pa Mano ya Cifyalilwa
Umuntu wakwatisha amano uwabalile abako pe sonde, Yesu Kristu, apayenye ica kutungulula muli umo uwa milumbe yakwe. “Ni ani pali imwe, uutila pa kufwayo kukuulo lupungu, tabala ekala alinge shingapooswapo, amone nga akwete isha kulupwishisha?” e fyo Yesu aipwishe. “Epali ilyo abike ca kukuulapo, no kufilwo kulupwisha, bonse abamona batendeko kumuseka, abati, Uyu muntu atendeke ukukuula, afilwo kupwisha.”—Luka 14:28-30.
Uuli onse kuti asumina ukuti caliba ica mano kabili icibomba ukupenda ifipooswa pa ntanshi ya kupingulapo ukucita icili conse icacindama. Ku ca kumwenako, nga ca kuti umuntu afwaile ukushita iŋanda, bushe kuti abutukila ukusaina ifipangano ukwabula fye no kufwailisha umutengo no kushininkisha ukuti nakwata amaka ya fya ndalama ukupwishishisha ukushishanya? Kuti amonwa nge cipumbu mu cine cine nga ca kuti alicitile icintu ca musango uyo. Ee, caliba mano ya cifyalilwa ukupenda ifipooswa ilyo umo talatendeka umulimo.
Cishinka nshi, nangula ni fyo, ico Yesu alepanga mu cine cine muli ulya mulumbe? Ilyo fye talalondolola umulumbe, atile: “Onse uushisenda capindama cakwe cine no kunkonka, kuti afilwo kubo musambi wandi.” (Luka 14:27) Na muli ifyo, amashiwi yashingulukako yalanga ukuti Yesu talepeela fye ukupanda mano kwa cifyalilwa kumo ukwa milimo yesu iya lyonse, iya cila bushiku. Ukucila, alelanda pa lwa kupenda ifipooswa mu kwampana no kubo musambi wakwe.
Ukupitila mu mulumbe wakwe, Yesu alondolwele ukuti pa kuba umusambi wakwe cibimbamo ukwaluka na malambo. Mulandu nshi? Pantu imicitile ya fintu iilipo yakongamina ku kutemwe fimoneka no kukuntwa kuli bukaitemwe. Abantu abengi baliba abasakamikwa apakalamba nga nshi no kwikusha ukufwaisha kwabo ukwa ku mubili, ukupeelako ukusakamana kunono nelyo ukukanapeelako ukuli konse ku kukabila kwabo ukwa ku mupashi nelyo ku kwampana kwabo na Lesa. (2 Timote 3:1-4) Iyi mibele, nelyo umupashi, nangu cibe ifyo, yaliba mu kucilana kwa kulungatika kuli ico icalangilwe na Yesu Kristu. “Umwana wa muntu,” e fyo asosele, “taishile ku kupyungilwa, lelo ku kupyungila, no kupeelo mweo wakwe icilubula ca pa bengi.” Abikile ukukatama kwaumisha umutengo pa fintu fya ku mupashi ukucila pa fya ku mubili lintu asosele ukuti: “Umupashi e ulengo kuba no mweo; umubili te kuti wafwe nakalya.”—Mateo 20:28; Yohane 6:63.
Nge ca kufumamo, lintu Yesu apandile amano abo abafwaile ukuba abasambi bakwe ukupenda ifipooswa, alelanda maka maka, te pa fyakatamikwa fya ku mubili, lelo ifya ku mupashi. Cinshi cili icacilapo ukucindama kuli bene, ubusuma bwa ku mubili ubo icalo citambika nelyo kumwenamo kwa ku mupashi uko ubusambi butambika? E mulandu wine pa numa ya kupeela uyu umulumbe no waampanako, asondwelele ukuti: “Ni ifyo fine onse pali imwe uushileka fyonse ifyo akwete, kuti afilwo kubo musambi wandi.” (Luka 14:33) Bushe uuleenekelwa ukuba umukonshi ali uwaitemenwa kabili uwaipekanya ukucita ilambo lya musango uyo, nelyo bushe umutengo uli uwaumisha ukulipila?
Imimwene Yashikatala
Nangu cingati ifintu fya ku mubili pambi kuti fyaleta ukumwenamo kwamonekesha uko ukwa kucindamika mu kucishamo kabili ukwa mu kwangufyanya, ukumwenamo ukufuma ku fikonkelelo fya ku mupashi kwaba ukubelelela apakalamba nga nshi kabili ukwa kwikusha. Yesu apelulwile muli iyi nshila: “Mwiilonganikila fyuma pano isonde, apo icipelebesha ca bushiku ne ndalawa filonaula, apo abapupu batulamo no kwiba: lelo ilonganikileni ifyuma mu mulu, umo icipelebesha nangu ni ndalawa tafyonaula, umo abapupu tabatulamo nangu kwiba.” (Mateo 6:19, 20) Mu nshita yesu, ukulufya umutengo ukwa ndalama, ukuwa kwa mishiika ya kushitishishapo ifyakaniko fya makampani, ukufilwa kwa mabanki, na fimbipo, fyalenga ukubongoloka kwa bengi ababika ukucetekela kwabo umupwilapo mu fyuma fya ku mubili. Nalyo line umutumwa Paulo atucincisha ‘ukukanalolekesha ifimoneka, lelo ifishimoneka; pantu ifimoneka fya kashita fye, lelo ifishimoneka fya muyayaya.’ (2 Abena Korinti 4:18) Ni shani, nangu ni fyo, twingalundulula imimwene ya musango uyo?
Kuti twacite fyo pa kupashanya Icipasho cesu kabili Ica kumwenako, Yesu Kristu. Lintu aali pe sonde, taali ni kasengauka wa fya kusekesha nakalya, nga fintu cashininkishiwa ne cishinka ca kuti inshita shimo alyakenemo mu mitebeto ya menga na maliila. Nangu cibe ifyo, acitile ifintu fya ku mupashi ifise ntanshi fyakwe ukwabula ukutwishika. Pa kupwilikisha ukufwaya kwa kwa Wishi, aali uwaitemenwa ukuipusula fye ne fintu ifyamwenwe ifyakabilwa. Inshita imo abilishe ukuti: “Bamumbwe bali ne miimba, ne fyuni fya mu mulu fili ne fisansala, lelo Umwana wa muntu takwete apa kusaisho mutwe.” (Luka 9:58) Alangulwike ukucita ukufwaya kwa kwa Wishi ukuba icakatama kabili ica kwikusha nga nshi ica kuti asosele mu kuba no kufumaluka kwa kuyumfwa kwa ku mutima ukuti: “Ica kulya candi kucito kufwaya kwa wantumine, no kupwisho mulimo wakwe.”—Yohane. 4:34.
Yesu alangilile ukwiluka kwakwe ukwa fyakatama ukupitila mu nshila intu atandwililemo amatunko ya kwa Satana. Ciwa afwaile Yesu ukubomfya amaka yakwe ayapeelwa na Lesa ku kuinonsha Umwine eka, ukwikusha ukukabila Kwakwe ukwa ku mubili, no kunonka ululumbi lwa calo no kulumbuka. Yesu alishibe bwino nga nshi ukuti ifya kumwenamo fyabamo ukutwishika ifya musango uyo kuti fyanonkwa pa mutengo waumisha—ukulufya ukusuminishiwa kwa kwa Lesa—umutengo uwacila na fintu aitemenwe ukulipila, pantu ateesele ukwampana kwakwe ukusuma na Wishi ukucila icili conse cimbi. E mulandu wine atandwilile ukutambika kwa kwa Satana umupwilapo, ukwabula ukushingashinga.—Mateo 4:1-10.
Pamo nga bakonshi ba kwa Yesu, mu kushininkisha tulefwaya ukukwata amano yamo yene aya fyakatama nga Shikulwifwe. Mu micitile ya fintu iilipo pe samba lya kulama kwa kwa Satana, kwalibako ifintu ifingi ifingamoneka ukulaya ifya kumwenamo fisuma lelo mu cituntulu kuti fyaba ifya konaula ku kwampana kwesu na Lesa. Ifintu fya musango uyo pamo nga ukufwailisha ififulo fyasumbuka mu ncito ya ku mubili, ukukonkelela amasomo yasumbuka ku kulundulula icifulo ca umo, ukukobekela abashasumina, nelyo ukuibimba mu milimo ya bukwebo bwa bufumfuntungu mu kwanguka kuti kwatungulula ku kulufya icitetekelo no kuwa kwa kupelako ukufuma ku kusenamina kwa kwa Yehova. Tufwile mu kusakamanisha ukupenda ifipooswa lintu twalolenkana na mesho ya musango uyo.
Amano ya Cine ica Kucingilila
Imyaka yafulilako iyapitapo, umulumendo wa Bwina Kristu mu musumba ukalamba mu Far East akwete ishuko lya mu nshita ilya kuya ku nse ya calo ku kulundako amasambililo yakwe. Nangu cingati kale kale alikwete amasomo yasuma aya ku calo ne ncito ya malipilo yalinga, ayumfwile ukuti ici tacali ica kumanina; afwaile ukuwamyako imibele yakwe mu bumi. Abena Kristu banankwe baeseshe ukupelulula nankwe mu kumfwana ne fishinka fya mu Malembo ifyo twalangulukapo fye, lelo aali uwa mupampamina kabili alitwalilile ne pange. Nangu cingati alyeseshe ukwikatilila ku citetekelo cakwe mu kubalilapo, panono panono alilufishe ukutesekesha kwakwe ukwa cine ca Baibolo, kabili ukutwishika kwatendeke ukwingilamo. Mu mwaka fye umo nelyo ukucilapo, alilufishe icitetekelo cakwe umupwilapo no kutunga ukuba uushasumina muli Lesa. Ca cine, ukunonka digiri ya pa mulu ukupitila mu masomo ya ku calo ayasumbuka kwamuletele icipimo cimo ica kwikusha. Lelo ku bukata bwa pa kashita kanono, we mutengo wafinisha untu alipiile—ukubunda kwa citetekelo cakwe no kuibika mu busanso bwa kulufya ubumi bwa ciyayaya!—1 Timote 1:19.
Pa lubali lumbi, abo abakaana ukuleka icili conse ukubika mu busanso ukwampana kwabo na Lesa balilobolola amapaalo yakalamba ukufuma kuli Yehova.
Ica kumwenako ni co ica mulumendo uwakwete ubukwebo bwa kuyemfya mu fikuulwa mu musumba umo wine uuloshiweko pa mulu. Imyeshi fye inono pa numa ya kutendeka ukusambilila Baibolo ne Nte sha kwa Yehova, alolenkene no kutambika kwa kwesha—ukucita incito ya kuyemfya cipya cipya iya madola 30,000. Nangu cibe ifyo, yaali no kubimbamo ukutoba amafunde ya mikuulile na mafunde ya kukuula ifikuulwa fimo ifishili fya mwi funde. Apantu asambilile ukuti Abena Kristu bafwile ukunakila kwi funde, aliilwike ukuti ukupokelela incito kuti kwapilibula ukulufya ukusenamina kwa kwa Lesa. (Abena Roma 13:1, 2) Pa numa ya kulingulula umulandu mu kusakamanishisha, alikene incito. Ica kufumamo? Iyi ncitilo ya citetekelo yabele apa kwalukila mu kulunduluka kwakwe ukwa ku mupashi. Mu mwaka fye umo, alilundulwike ukufika ku cipimo ca kuipeela no lubatisho. Alishitishe ubukwebo bwakwe no kusanga incito ya mushilile inshita yakulilako iya kusupila ifya ku mupashi. Nomba alebombela Yehova mu kuba no buseko no kupimpa.
Aba bonse babili abalumendo bapendele ifipooswa. Cinshi capangile ubupusano mu kusalapo kwabo? Amano ya bukapepa! Ni shani ifyo? Amano yaba maka ya kubika ukwishiba mu kubomba mu nshila iiletako lyonse ukumwenamo kubelelela, kabili amano ya bukapepa yapilibula ukubomfya ukwishiba mu kumfwana ne mifwaile ya kwa Lesa kuli ifwe. Ilintu abalumendo bonse babili bakwete ukwishiba kumo ukwa Baibolo ukukabilwa, ukubomfya kwabo ukwa kwishiba kwatungulwile ku fya kufumamo fyapusana. Ibuku lya Amapinda lisosa ukuti: “Pantu amano yakengila mu mutima obe, no kwishiba kukabe cisuma ku mweo obe, ubupanda bukakubaka, umucetekanya ukakulinda, ku kukupokolola ku mibele ibi.”—Amapinda 2:10-12.
Icebo ca kwa Lesa, Baibolo, e ntulo ya mano ya cine uko wingalukila lyonse ku kutungululwa lintu uli no kucita ukupingulapo ukwacindama. Ukucila ukuba uwa mano mu menso yobe yene, umfwila ukupanda mano kwa kuti: “Tetekela Yehova umutima obe onse, na ku kwiluka kobe we mwine wishintililako; uko konse wenda umwishibe, na o akatambalike nshila shobe.” (Amapinda 3:5, 6) Tufwile ukuba abaicefya kabili abaitemenwa ukusambilishiwa, ukusengauka umupashi wa calo uwa matutumuko na bucaibela uwaanana nga nshi ilelo.
Ee, te kuti tusengauke ukulobolola ico tubyala, kabili cili fye icalinga kabili icabamo bulungi ukuti tufwile ukushipikisha ifya kufumamo ifya kupingulapo ne fya kusala fintu tucita. (Abena Galatia 6:7, 8) E co penda ifipooswa pa ntanshi ya mulimo uuli onse. Wisuminisha icili conse icilemoneka ngo busuma ukukupusula bumupashi bobe nelyo ukwampana kobe na Yehova Lesa. Pepela amano no bupingushi busuma ku kucita ukupingulapo kwalungama, pantu ukupingulapo ucita nomba kuti pambi kwapilibula ubupusano pa kati ka bumi ne mfwa—ku ciyayaya!—Linganyeniko Amalango 30:19, 20.
[Ifikope pe bula 28]
Bushe aali no kubika imilimo ya ku mupashi intanshi mu bumi nelyo incito ya ku calo?