Te Bensha Icebo ca kwa Lesa ku Kumwenamo
“TWALESHITISHA ubutumikishi bwesu ne ndalama.” Ayo yali mashiwi ya wali kale “minista wa mapepo ya pa telefoni” uwaipushiwe muli lipoti ya kufwailisha iya bakashimikila ba pa televisioni aba mu America ku mpela ya 1991.
Iyi programu yatontele pa tubungwe twa bakashimikila ba pa televisioni tutatu mu United States. Yasokolwele ukuti abantu balafinshiwa amakumi ya mamilioni ya madola cila mwaka kuli utu tubungwe tutatu. “Akabungwe” kamo kalondolwelwe nga “fakitare ya bucenjeshi ku misangulo.” Bonse balibimbilwe mu kufinsha ukwingi. Bushe ici cakutulumusha?
Ubutotelo Buli pe Samba lya Kuceeceetwa
Te kushimikila kwa pa televisioni kweka lelo nelyo fye amabutotelo yapokelelwa mu cinkumbawile, ayaba pa kati yalelolekeshiwapo mu kufwailisha ku makamfulumende, ifipani ficeeceeta ifya pa mbali, na bantu mu cinkumbawile. Mu milandu imo amakampani ye calici, amabuseko ya bupolitiki ayafwilishiwa mu fya ndalama ku butotelo, ne mikalile ya pa mulu iya bashibutotelo abalipilwa indalama ishingi fyalimya ifipusho ifya kulinga.
Ni shani fintu intungulushi sha butotelo shimo balinga mu bulondoloshi bwakatama ubwa butumikishi bwa Bwina Kristu ubwapeelwe no mutumwa Paulo mupepi ne myaka 2,000 iyapitapo? Alembele ukuti: “Tatuli nga ba cinabwingi, abenshe cebo ca kwa Lesa ku kumwenamo; lelo nga ba bufumacumi, nga ba kwa Lesa, tulandila muli Kristu ku cinso ca kwa Lesa.” (2 Abena Korinti 2:17) Ni bani balinga ubo bulondoloshi ilelo?
Pa kukwaafwa ukupimunune milandu, natulolekeshe mu kupalamisha pa fintu ubutumikishi bwa Bwina Kristu ubwa kwa Paulo na bakubishanya nankwe bwaleafwilishiwa mu fya ndalama. Ni mu nshila shi bwapusanine ukufuma kuli bumbi ubwa mu kasuba kakwe?
Bakashimikila Benda aba mu Mwanda wa Myaka uwa Kubalilapo
Nga kashimikila ushinguluka, Paulo taali uwaibela. Muli kalya kasuba abengi baleendauka pa kutwala pa ntanshi imimwene yabo pa butotelo na mano ya buntunse. Kalemba wa Baibolo Luka alanda ulwa “bamo ba mu baYuda bakasukula wa fibanda abendauka.” (Imilimo 19:13) Lintu Yesu Kristu asenwike abaFarise, alundilepo ukuti: “Mukumana bemba no mulundu ku kucite nsangu imo.” (Mateo 23:15) Yesu umwine wine aali mutumikishi wenda. Akanshishe abatumwa bakwe na basambi ukumupashanya pa kushimikila te mu Yudea mweka na Samaria lelo “ukufika ku mpela ya pano nse.”—Imilimo 1:8.
Mu kati ka nyendo shabo, abakonshi ba kwa Yesu balekumanya bakashimikila abashali baYuda. Mu Atena, Paulo apusene na ba mano ya buntunse abena Epikuri na bena Stoiki. (Imilimo 17:18) Ukupulinkana ubuteko bwa ciRoma bonse, Abasambilila amano ya buntunse aya ciGreek balebelesha ukunashanasha pa kubomfya amashiwi yaansha. Abaipeeleshe kuli Isis na Serapis batanunwine ukusonga kwabo pa banakashi na basha mu kuba na malayo ya kulingana mu fya butotelo na mu kwangalila pamo na bantu balubuka. Imipepele ya kusefya iya kusanda iya ku kabanga yapayenye apa kutanukila ku mabutotelo ya nkama ayengi aya calo ca baGreek na bena Roma. Ukulaya kwa kufuta ukufuma ku lubembu no kufwaisha ukwakana mu nkama sha bulesa fyacebwishe abakonshi ku milungu ya bufi Demeter, Dionysus, na Cybele.
Ni Shani Fintu Ifipooswa Fyakumanishiwe?
Nangu cibe fyo, ukwenda kwali ukwakosa umutengo. Pa mbali ya musonko wa kusende fipe, no mutengo wa kwenda pali bemba, bakashimikila bashinguluka bakabile ifya kulya, umwa kusendama, inkuni, ifya kufwala, no kusakamana kwa butuntulu bwa bumi. Bakashimikila, bakasambilisha, aba mano ya buntunse, na ba fimpa baikwishe uku kukabila mu nshila shikalamba shisano. (1) Balelipilwa pa kusambilisha; (2) baingile incito ukubomba imilimo yasuulwa no butukushi; (3) balepokelela icileela ne misangulo ya kuitemenwa; (4) baleikuminisha abene beka ku bene matuuka abakankaala, ilingi line nga basha ba kutwala abana ku sukulu; na (5) balepula. Pa kuipekanya umwine ku kusasukilwa, uupula uwalumbuka Uwasambilila amano ya buntunse aya ciGreek Diogenes apulile nelyo fye ifipasho fyabula ubumi nge fya bupe.
Paulo alishibe bakashimikila bamo abaitungile ukuba abatumikishi ba Bwina Kristu lelo, ukupala aba mano ya buntunse abaGreek bamo, baleambana bucibusa na bakankaala no kwibila ababusu. Ashimawile icilonganino ca mu Korinti, ukusoso kuti: “Mushipikisha ngo muntu . . . amuliila ifyenu, nga amwikata bunkole.” (2 Abena Korinti 11:20) Yesu Kristu tabalile ekata bunkole icili conse, kabili nelyo ni Paulo na bakabomba banankwe tabacitile ifyo. Lelo bakashimikila abafunuka aba mu Korinti baali “batumwa ba bufi, babomfi ba bucenjeshi,” kabili bakapyunga ba kwa Satana.—2 Abena Korinti 11:13-15.
Amakambisho ya kwa Yesu ku basambi bakwe yafumishepo ukusambilisha ku kulipilwa. “Mwapokele ubupe, peeleni ubupe,” e fintu afundile. (Mateo 10:8) Nangu cingati ukupula kwali ukwaseeka, kwalisuulilwe muli shilya nshiku. Muli cimo ica filangililo fyakwe, Yesu alanga kapitao umo ngo ulesoso kuti, “ndi ne nsoni sha kupula.” (Luka 16:4) E ico, tapaba nangu pamo mu fya kushimika fya Baibolo apo tusanga abakonshi ba kwa Yesu aba busumino balelombelesha indalama nelyo ifipe. Baikalile ku cishinte ca kuti: “Ngo muntu tafwaya kubomba, no kulya elalya.”—2 Abena Tesalonika 3:10.
Yesu akoseleshe abasambi bakwe ukusakamana ukukabila kwabo mu nshila shibili. Iya ntanshi, nga fintu Paulo acilumbulwile, baali no “kumone fya kuliilamo ku mbila nsuma.” Shani? Pa kupokelela icileela ico cipeelwa mu kuitemenwa. (1 Abena Korinti 9:14; Luka 10:7) Iya bubili, baali no kuipayanishisha abene lwa ku mubili.—Luka 22:36.
Ifishinte Fyabomfeshe Paulo
Ni shani fintu Paulo abomfeshe ifishinte fili pa mulu? Cisuma, ukulosha ku lwendo lwa bumishonari ulwa cibili ulwa kwa Paulo, Luka alembele ukuti: “Ukufuma pa Troa, twalungeme ku Samotrake mu bwato, no bwakonkapo ku Neapoli. Kabili pa kufuma kulya twaile ku Filipi, umushi uwapulamo mu calo ca Makedonia, kabili impanso ya bena Roma: na mu mushi uyu twapishe nshiku shimo.” Ukwenda konse, ifya kulya, no kwa kusendama ifyabimbilwemo fyasakamenwe na bene pa lwabo.—Imilimo 16:11, 12.
Mu kupelako, umwanakashi we shina lya Ludia apokelele “ifyalelanda Paulo. Awe ilyo abatishiwe, na ba mu ŋanda yakwe, alitupaapaatile, ati, Nga mwaningo kubo wa cishinka kuli [Yehova, NW], iseni mu ŋanda yandi, e mo mwikale. Kabili alitupatikishe.” (Imilimo 16:13-15) Nakalimo mu kucefyako pa mulandu wa cileela ca kwa Ludia, Paulo aali na maka ya kulemba ku basumina banankwe mu Filipi ukuti: “Natootela kuli Lesa wandi pa kunjibukisha kwenu konse; mu kupaapaata kwandi konse pa mulandu wa imwe bonse, ndepaapaata pe no kusekelela, pa kube senge limo na ifwe ku mbila nsuma ukutula ku bushiku bwa ntanshi ukufika pali nomba.”—Abena Filipi 1:3-5.
Luka alosha ku fya kumwenako ifingi ifya bantu abalepokelela bakabomba ba Bwina Kristu abenda. (Imilimo 16:33, 34; 17:7; 21:7, 8, 16; 28:2, 7, 10, 14) Mu makalata yakwe ayapuutwamo, Paulo alisumine kabili atootele pa cileela ne fya bupe ifyo apokelele. (Abena Roma 16:23; 2 Abena Korinti 11:9; Abena Galatia 4:13, 14; Abena Filipi 4:15-18) Nalyo line, wene atemwa bakabomba banankwe tabalumbwilepo ukuti balingile ukupeelwa ifya bupe nelyo ukwafwilisha kwa mu fya ndalama. Inte sha kwa Yehova kuti basosa ifyo iyi mibele ya mutima imo ine iyawamisha icili ilamonwa pa kati ka bakangalila babo abenda.
Te Bashintilila pa Cileela
Paulo tashintilile pa cileela. Alisambilile ubutukushi ubo bwafwaile ukubombesha na maawala ayengi lelo ubwafuminemo amalipilo ayanono. Lintu umutumwa afikile mu Korinti nga mishonari, “asangile umuYuda ishina lyakwe Akula . . . pamo na Priskila umukashi wakwe. . . . Pantu bali aba butukushi bumo, aikele pamo na bo, no kubombela pamo; pantu bali bakacita wa mahema.”—Imilimo 18:1-3.
Pa numa, mu Efese, Paulo aali acili alebombesha. (Linganyako Imilimo 20:34; 1 Abena Korinti 4:11, 12.) Kuti pambi aishibishe ukubomba na cilicium, ifya kupangilako amahema ifyakalabana, ifya masako ya mbushi ukufuma mu ncende ya ku mushi wa ku mwabo. Kuti twaelenganya Paulo naikala pa cipuna, nainamina pe benci lyakwe ilya kubombelapo, aleputula no kubila ukufika ubushiku sana. Apantu icongo ca mu cikuulwa ca kubililamo mu kupalako cali icinono, ukucilenga icayanguka ukulanda ilyo alecucutika, Paulo pambi alikwete shuko lya mu nshita ku kucitilo bunte ku bene be tuuka, ababomfi bakwe, abasha, abaleshita, ne fibusa.—Linganyako 1 Abena Tesalonika 2:9.
Mishonari Paulo alikeene ukulenga ubutumikishi bwakwe ukuba ubwa busulwishi nelyo mu nshila iili yonse ukupeela imimwene ya kuti alemwenamo mu Cebo ca kwa Lesa. Aebele abena Tesalonika ukuti: “Mwaliishiba mwe bene ifyo mufwile ukutupashanya; ico tatwaikele mu bunaŋani muli imwe, nangu kuliile fya kulya apa fye ku muntu nangu umo; lelo mu kucucutika no kucululuka ubushiku na kasuba, twalebomba ukuti twifinininapo uwa muli imwe. Te pantu tacatuyene, lelo ukuti tumupeele ica kumwenapo ku kuleka mutupashanye.”—2 Abena Tesalonika 3:7-9.
Bakapashanya ba mu Mwanda wa Myaka Uwalenga Amakumi Yabili
Ukufika kuli kano kasuba Inte sha kwa Yehova bakonka ica kumwenako cishaiwamina ica kwa Paulo. Baeluda na babomfi batumikila tabapoka amalipilo nelyo fye indalama sha kulembulwa pa mulimo bacita ukufuma ku filonganino babombela. Mu cifulo ca ico balapayanishisha indupwa shabo pamo ngo uli onse umbi, abengi aba bene pa kwingila incito. Abatumikishi ba bupainiya aba nshita yonse nabo bene balaipayanishisha abene, abengi ukubomba fye icalinga ku kwikusha ifikabilwa fyakatama. Cila mwaka Inte shimo balenda ukubomfya indalama shabo ku kuya mu kushimikila mu ncende sha kutali ishifikwako limo limo fye ne mbila nsuma. Nga ca kuti indupwa sha cikaya shabalaalika ukwakana nabo ifya kulya nelyo ukutubilisha, balatesekeshe ci lelo tababomfya bubi bubi icileela ca musango yo.
Ukushimikila konse no kusambilisha ukucitwa ne Nte sha kwa Yehova kwa kuitemenwa, kabili tabalipilisha pa butumikishi bwabo. Nangu cibe fyo, imisangulo yalinga ukulola ku mulimo wa kushimikila uwa mu kusaalala kwa calo ilapokelelwa kabili ilatumwa ku Watch Tower Society kuli iyo mifwaile. (Mateo 24:14) Ubutumikishi bwa Nte tabwaba ubwa bukwebo mu nshila yonse. Ukupala Paulo umo umo uwa bene mu cishinka kuti asoso kuti: “Nalandile kuli imwe imbila nsuma [ya kwa Lesa, NW] ku bupe.” (2 Abena Korinti 11:7) Inte sha kwa Yehova ‘tabenshe cebo ca kwa Lesa ku kumwenamo.’
[Akabokoshi pe bula 27]
IFYO BAMO BACITA IMISANGULO KU MULIMO WA KUSHIMIKILA UBUFUMU
◻ IMISANGULO KU MULIMO WA MU KUSAALALA KWA CALO: Abengi balabika pa mbali atemwa ukutantika ubwingi bwa ndalama ubo babika mu tubokoshi twa misangulo utwalembwapo: “Imisangulo ya Mulimo wa mu Kusaalala kwa Calo uwa Sosaite—Mateo 24:14.” Cila mweshi ifilonganino fituma ishi ndalama napamo ku cishinte ca calo mu Brooklyn, New York, nelyo kwi ofesi lya musambo ilyabela mupepi.
◻ IFYA BUPE: Imisangulo ya kuitemenwa iya ndalama kuti yatumwa mu kulungatika ku Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania, 25 Columbia Heights, Brooklyn, New York 11201, nelyo kwi ofesi lya musambo wa Sosaite ilya cikaya. Ifibekobeko nelyo ifikwatwa fimbi na fyo fine kuti fyasangwilwako. Kalata iipi iya kulondolola ukuti ica musango yo cili bupe bwa mu kulungatika ilingile ukwendela pamo ne yi misangulo.
◻ UKUTANTIKA KWA MUSANGULO WA CIPANGANO: Indalama kuti shapeelwa ku Watch Tower Society ukusungwa mu kuseekeshiwa ukufikila imfwa ya ulepeela, mu kuba no kupayanya kwa kuti nga kwabako ukukabila kwa pa lwakwe, shikabweshiwa ku ulepeela.
◻ INSHUWALANSI: Watch Tower Society kuti yalumbulwa nga kapokelela wa ndalama sha mibombele yatantikwa iya inshuwalansi ya bumi nelyo mu mapange ya kuleka incito/penshoni. Sosaite ilingile ukwishibishiwa ulwa mitantikile iili yonse iya musango yo.
◻ AMAAKAUNTI YA KU BANKI: Amaakaunti ya ku banki, amasetifiketi ya ndalama shili ku banki, nelyo amaakaunti ya muntu umo umo aya kuleke ncito kuti pambi yabikwa mu kuseekeshiwa kuli nelyo ukulipilwa pa mfwa ku Watch Tower Society, mu kumfwana ne fifwaikwa fye banki lya cikaya. Sosaite ilingile ukwishibishiwa ulwa mitantikile iili yonse iya musango yo.
◻ AMA STOCK NA MA BOND (Indalama shashimishiwa ku buteko nelyo ku kampani mu kuba ne cibwesha.): Ama stock na ma bond kuti pambi fyasangulwa ku Watch Tower Society atemwa ngo bupe bwa mu kulungatika nelyo pe samba lya kusuminishanya uko indalama sha malipilo shitwalilila ukulipilwa ku ulepeela.
◻ ICIKWATWA CA MPANGA NE FIKUULWA: Icikwatwa ca mpanga icingashitishiwa kuti pambi casangulwa ku Watch Tower Society atemwa ukupitila mu kucita ubupe bwa mu kulungatika nelyo pa kusungilila impanga ku ulepeela, uyo uwingatwalilila ukwikala mulya mu kati ka nshita ya bumi bwakwe. Umo alingile ukwipusha Sosaite ilyo talalembesha ifipepala fya nsambu sha mwi funde isha kukwatilapo icikwatwa ca mpanga icili conse ku Sosaite.
◻ IFYA CISHALE NO KUSEEKESHA: Ifipe nelyo indalama kuti fyashiilwa Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania mu nshila ya fya cishale iyacitwa mwi funde, nelyo Sosaite kuti yalumbulwa nga kapokelela wa kusuminishanya kwa kuseekesha. Ukuseekesha ukulenonsha ukuteyanya kwa butotelo kuti pambi kwapayanya ubusuma bumo ubwa misonko. Kope iya kulembapo ifya cishale nelyo ukuseekesha ilingile ukutumwa ku Sosaite.
Ku fyebo fyalundwako ukukuma ku milandu ya musango yo, lembela ku Treasurer’s Office, Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania, Akabokoshi 33459, Lusaka 10101, nelyo kwi ofesi lya musambo wa Sosaite ilya mu mwenu.
[Akabokoshi pe bula 29]
AFWAILE UKWAAFWA
TIFFANY wa myaka ya bukulu 11 mukashana wa pa sukulu mu Baton Rouge, Louisiana, U.S.A. Mu nshita sha nomba line, iyi Nte ya kwa Yehova uwacaice apekenye ilyashi lyalembwa pa mutwe wa kuti “Amasomo mu America.” Nge ca kufumamo, abafyashi bakwe Inte bapokelele iyi kalata ukufuma ku mukalamba we sukulu:
“Mu kati ka mulungu wa Masomo uwa America, ilyashi lyalembwa limo ilyawamisha kwi gredi limo na limo lilabelengwa pa fisoselo. Naciba no buseko bwa kubomfya ilyashi lyalembwa ilya kwa Tiffany luno lucelo. Aba ni namayo wacaice uwawamisha mu cine cine. Aliba uwashikatala, uwaicetekela, uwalamuka, kabili uwa luse. Te lingi namonapo uwa mu gredi yalenga mutanda uwakwata iyi mibele iyafule fyo. Tiffany aba cibombelo kwi sukulu lyesu.”
Tiffany anonkele icifulo ca kubalilapo ku kutangana kwa lyashi lyalembwa. Pa numa ya ico alembele Watch Tower Society kabili asosele ukuti: “Napamo nacimfishe fye ukutangana pa mulandu wa lupapulo Ifipusho Abacaice Bepusha—Ifyasuko Fibomba. . . . Nabomfeshe ifipandwa pa lwa masomo. . . . Ndemutootela nga nshi pa kusabankanya ici citabo ca mulimo kabili ica kupuutamo. Pa lyashi lyandi ilyalembwa ilyacimfishe, nanonkele amadola cinelubali. Ndesangula aya madola 7 na yambi ayafulilako 13, pa bwingi bonse ubwa madola 20 ku mulimo wa mu kusaalala kwa calo uwa kushimikila. . . . Lintu nakula, na ine wine ndesubila ukubomba mu kuitemenwa ku mulimo wa pa Bethel.”
[Icikope pe bula 26]
Pa nshita shimo, Paulo alesanga indalama ukupitila mu kupanga amahema