Ulupwa lwa Bwina Kristu Lubiika Ifintu fya ku Mupashi Intanshi

“Bonse mube aba mutima umo, abalangulukilana, abatemwa aba bwananyina, aba mitima ya nkumbu, aba mitima ya bupete.”—1 PETRO 3:8.

1. Kusalapo nshi uko ifwe bonse twakwata, kabili ni shani fintu ukusalapo kwesu kwingambukila inshita yesu iya ku ntanshi?

FINTU amashiwi yali pa muulu yabomba bwino mu caimikwa cakokwesha ica mutundu wa muntu—ulupwa! Kabili fintu caba icakatama ukuti abafyashi balangishe ubutungulushi muli uku kuloshako! Imibele yabo iisuma ne yabipa ilingi line ikamoneka mu bana babo. Nalyo line, ukuisalila kwaba ku cilundwa cimo na cimo ica lupwa. Pamo nga Bena Kristu, kuti twasalapo ukuba abantu ba bumupashi nelyo abantu ba bumubili. Kuti twasala ukutemuna Lesa nelyo ukumufulwisha. Uko kusala kuti kwafumamo atemwa ipaalo, ubumi bwa muyayaya no mutende—nelyo icitiipu, imfwa ya muyayaya.—Ukutendeka 4:1, 2; Abena Roma 8:5-8; Abena Galatia 5:19-23.

2. (a) Ni shani fintu Petro alangishe ukwangwako kwakwe ku lupwa? (b) Bumupashi cinshi? (Moneni utulembo twa pe samba.)

² Amashiwi ya mutumwa pali 1 Petro icipandwa 3, icikomo 8, yaishile mu kwangufyanya pa numa ya kufunda kusuma uko aali napeela ku bakashi na balume. Petro mu cine cine aali uwasekelela mu busuma bwa ndupwa sha Bwina Kristu. Alishibe ukuti bumupashi bwakosa e lufungulo ku cinshingwa-ŋanda caikatana, icisakamana. Muli ifyo, mu 1Pe 3 cikomo 7 atubulwile ukuti nga ca kuti ukufunda kwakwe ku balume kwalisuulilwe, ica kufumamo cali no kuba icipindami ca ku mupashi pa kati ka mulume na Yehova.a Amapepo ya mulume kuti yapelela nga ca kuti alekeleshe ukukabila kwa mukashi wakwe nelyo ukumubongolola mu bunkalwe.

Kristu—Ica Kumwenako Capwililika ica Bumupashi

3. Ni shani fintu Paulo aebekeshe ica kumwenako ca kwa Kristu ku balume?

³ Bumupashi bwa lupwa bwashintilila pa ca kumwenako cisuma. Lintu umulume ali Mwina Kristu wacincila, alatungulula mu kulangisha imibele ya bumupashi. Nga ca kuti takuli umulume wasumina, nyina ilingi line alesha ukusunsa ico cishingamo. Mu milandu yonse ibili, Yesu Kristu apayanya icipasho capwililika ica kukonka. Imyendele yakwe, amashiwi yakwe, no kutontonkanya kwakwe lyonse fyali fya kukuulilila kabili ifya kupembesula. Libili libili, umutumwa Paulo alosha kabelenga ku cipasho cabamo ukutemwa ica kwa Kristu. Ku ca kumwenako, alondolola ati: “Umulume e mutwe wa mukashi, ifyo na Kristu e mutwe wa lukuta, pa kubo mwine umupusushi wa Mubili. Mwe balume, temweni abakashi benu, ifyo na Kristu atemenwe ulukuta no kuipeela pa mulandu wa luko.”—Abena Efese 5:23, 25, 29; Mateo 11:28-30; Abena Kolose 3:19.

4. Ca kumwenako nshi ica bumupashi Yesu aimike?

⁴ Yesu aali ica kumwenako capulamo ica bumupashi na bumutwe ubwalangilwe mu kuba no kutemwa, icikuuku, ne cililishi. Aali uwa kuipeela bulilambo, te wa kuisekesha mu kucishamo. Lyonse alekatamika Wishi no kucindika bumutwe bwakwe. Alekonka ukutungulula ukufuma kuli Wishi, ica kuti kuti atila: “Nshingacita kantu neka; ifyo ŋumfwa kuli Tata e fyo mpingula, no bupingushi bwandi bwalilungama; pantu nshifwaya kufwaya kwandi, lelo ukufwaya kwa wantumine.” “Nshicita kantu neka nangu kamo, lelo nanda ifi fintu nge fyo Tata ansambilishe.”—Yohane 5:30; 8:28; 1 Abena Korinti 11:3.

5. Mu kupayanishisha abakonshi bakwe, ca kumwenako nshi Yesu aimikile abalume?

⁵ Cinshi ici cilepilibula ku balume? Cilepilibula ukuti icipasho bali no kukonka mu fintu fyonse ni Kristu, uyo lyonse uwainashishe umwine kuli Wishi. Ku ca kumwenako, nga fintu fye Yehova apayanishishe ica kulya ku misango yonse iya bumi pe sonde, e fyo na Yesu apayanishishe abakonshi bakwe ica kulya. Talekeleshe ukukabila kwabo ukwa kutendekelako ukwa fya ku mubili. Ifipesha amano fyakwe ifya kuliisha abaume 5,000 na 4,000 fili bushinino bwa kusakamana kwakwe no kuyumfwa kwakwe ukwa kushingamwa. (Marko 6:35-44; 8:1-9) Mu musango umo wine ilelo, imitwe ya ndupwa iyashingamwa ilasakamana ukukabila kwa ku mubili ukwa finshingwa-ŋanda fyabo. Lelo bushe icishingamo cabo e po cipelela?—1 Timote 5:8.

6. (a) Kukabila nshi ukwakatama ukwa lupwa ukulingile ukusakamanwa? (b) Ni shani fintu abalume kabili bashibo bengalangisha ukulangulukilako?

⁶ Indupwa na kabili shakwata ukukabila na kumbi, ukwacilapo ukukatama, nga fintu Yesu alondolwele. Shakwata ukukabila kwa ku mupashi no kwa mu nkuntu. (Amalango 8:3; Mateo 4:4) Tulampana na bambi, ponse pabili mu lupwa na mu cilonganino. Tukabila ubutungulushi busuma ku kutukunta ku kuba aba kukuulilila. Muli kuno kuloshako abalume kabili bashibo bakwata ulubali lukalamba ulwa kubomba—no kucilapo nga ni baeluda nelyo ababomfi batumikila. Abafyashi baba beka bakabila imibele yapalako lintu baleafwa abana babo. Abafyashi bafwile ukumfwikisha te fisoswa fye fyeka ku filundwa fya lupwa lelo ne fishilesoswa. Ico cifwaya ukwiluka, inshita, no kutekanya. E mulandu umo uyo Petro aali no kusosela ukuti abalume balingile ukuba abalangulukilako no kwikala na bakashi babo umwabelo kwishiba.—1 Timote 3:4, 5, 12; 1 Petro 3:7.

Amasanso ya Kusengauka

7, 8. (a) Cinshi cikabilwa nga ca kuti ulupwa luli no kusengauka ukubunda kwa ku mupashi? (b) Cinshi cikabilwa pa mbali ya kutendeka kusuma mu nshila ya Bwina Kristu? (Mateo 24:13)

⁷ Mulandu nshi ukusakamana kuli bumupashi bwa lupwa kwabela ukwakatame fyo? Ku kulangilila, limbi kuti twaipusha atuti, Mulandu nshi cabele cakatama kuli kensha wa ngalaba ukupeelako ukusakamanishisha kuli bamapu bakwe lintu aleensha ingalaba ukupita mu menshi ya busanso ayabamo ififulo fishanoka? Mu August 1992 ingalaba ya kutandala na yo iitwa Queen Elizabeth 2 (QE2) yalisendelwe ukupita mu ncende ya kutumbana kwa musensenga ukwa busanso na mabwe uko ifilubo pa kwenshe ngalaba fyasoswa ukuba ifyaseeka. Umwikashi umo uwa cikaaya alandilepo kuti: “Bakensha ba ngalaba abengi balilufya incito shabo pa mulandu wa ilya ncende.” QE2 yapumine muli korali wa pe samba lya menshi. Caishileba cilubo cakulisha. Iciputulwa cakulilako ica cimpangilile calyonawilwe, kabili ingalaba yali no kutwalwa ku kulungisha pa milungu yafulilako.

⁸ Mu musango umo wine, nga ca kuti “kensha wa ngalaba” uwa lupwa tabebeta mapu wakwe, Icebo ca kwa Lesa mu kusakamanisha, ulupwa mu kwanguka kuti lwacula ukucenwa kwa ku mupashi. Kuli eluda nelyo umubomfi utumikila, ica kufumamo kuti pambi caba kulufya amashuko mu kati ka cilonganino kabili napamo ukonauka kwabipisha ku filundwa fimbi ifya lupwa. Kanshi, Umwina Kristu umo na umo alingile ukusakamana ukuti tacimfiwe no kuicetekela kwa ku mupashi, ukucetekela fye mu fibelesho fye sambililo ifya kale no kupimpa. Mu nshila yesu iya Bwina Kristu, tacaba icakumanina ukutampa fye bwino; ulwendo lufwile ukupwishishiwa mu kutunguluka.—1 Abena Korinti 9:24-27; 1 Timote 1:19.

9. (a) Lyaba shani ilyakatama isambililo lya pa lwesu? (b) Fipusho nshi ifyalinga pambi twingaipusha fwe bene?

⁹ Nga tuli no kusengauka ififulo fya ku mupashi fishanoka, amabwe, no kutumbana kwa musensenga, tulekabila ukwendela pamo na “bamapu” besu ukupitila mwi sambililo lya lyonse ilya Cebo ca kwa Lesa. Te kuti tushintilile pa kusambilila kwa kutendekelako fye ukwatuletele mu cine. Ubukose bwesu ubwa ku mupashi bwashintilila pali programu we sambililo uwa lyonse no wa mulimo. Ku ca kumwenako, ilyo tulesangwa kwi Sambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda ilya cilonganino mu kuba na luno lwine ulwafuma tukwete mu minwe, kuti twaipusha fwe bene ukuti, ‘Bushe ine, nelyo ifwe ngo lupwa, mu cituntulu twalisambilila ici cipande, ukubelenga amalembo no kwetetula pa kubomba kwa yako? Nelyo bushe tushilile fye ifyasuko? Bushe ifwe, nakalimo, twalilekelesha fye no kubelenga icipande pa ntanshi ya kusangwa ku kulongana?’ Ifyasuko fya bufumacumi kuli ifi fipusho kuti pambi fyapeela ica kutontonkanyapo no kubalamuna ukufwaisha kwa kuwamyako—ico nga cili icakabilwa.—AbaHebere 5:12-14.

10. Mulandu nshi ukuiceeceeta kwa pa lwesu kwabela ukwakatama?

¹⁰ Mulandu nshi ukuiceeceeta kwa pa lwenu ukwa musango yo kwabela ukwakatama? Pantu twikala mu calo icatekwa no mupashi wa kwa Satana, icalo ico, mu nshila ishingi isha mucenjelo, cesha ukupinuna icitetekelo cesu muli Lesa na malayo yakwe. Caba calo ico cifwaya ukutusunga abapamfiwa ica kuti tatukwete nshita ku kusakamana ukukabila kwa ku mupashi. Kanshi kuti pambi twaipusha fwe bene ukuti, ‘Bushe ulupwa lwandi lwaliba ulwakosa lwa ku mupashi? Bushe ine pamo ngo mufyashi naliba uwakosa nga fintu ningile ukuba? Bushe ifwe pamo ngo lupwa tulelundulula ayo maka ya ku mupashi ayatuninkisha umuntontonkanya ayatwaafwa ukucita ukupingulapo kwashimpwa pa bulungami na bucishinka?’—Abena Efese 4:23, 24.

11. Mulandu nshi ukulongana kwa Bwina Kristu kwabela ukwa kunonsha lwa ku mupashi? Peela ica kumwenako.

¹¹ Bumupashi bwesu bulingile ukukoshiwa ku kulongana ukuli konse twasangwako. Yalya maawala ya mutengo pa Ŋanda ya Bufumu nelyo pe Sambililo lya Citabo pa Cilonganino yalaafwa ku kutupembesula pa numa ya maawala yalepa ayo tupoosa mu kwesha ukupusunsuka icalo ca kwa Satana ica bulwani. Fintu caba ica kupembesula, ku ca kumwenako, ukusambilila icitabo Umuntu Wakulisha Uwabalile Abako Uwa Mweo! Ici calitwaafwa ukunonka ukumfwikisha kwawaminako ukwa kwa Yesu, ubumi bwakwe, no butumikishi bwakwe. Twalibelenga mu kusakamanisha amalembo yaloshiwako, ukucita ukusapika kwa pa lwesu, na muli ifyo ukusambilila ifyafulilako ukufuma ku ca kumwenako ico Yesu aimike.—AbaHebere 12:1-3; 1 Petro 2:21.

12. Ni shani fintu ubutumikishi bwa mwi bala bwesha bumupashi bwesu?

¹² Ukwesha kwawamisha ukwa bumupashi bwesu butumikishi bwa Bwina Kristu. Pa kuti tushipikishe mu kushimikila kwesu ukwa lyonse no kwa mu lyashi, ilingi line mu kulolenkana ne cintubwingi cishangwako nelyo icikaanya, tukabila ica kucincisha calungama, ukutemwa kwa kuli Lesa no kutemwa umwina mupalamano. Kwena, tapali nangu umo uuipakisha ukukaanwa, kabili ico kuti cacitika mu butumikishi bwesu ubwa mwi bala. Lelo tulingile ukwibukisha ukuti ni mbila nsuma e ilekaanwa, te ifwe pamo nga bantu. Yesu atile: “Nga ba pano isonde bamupata, mwaishiba ukuti babala bapata ine. Amuba aba pano isonde, aba pano isonde nga batemwa ababo bene; lelo ico tamuli ba pano isonde, lelo ine namusalile mu ba pano isonde, e co aba pano isonde bamupatila. . . . Lelo fyonse ifi bakacitila kuli imwe pa mulandu we shina lyandi, ico tabaishiba uwantumine.”—Yohane 15:18-21.

Incitilo Shilangisha Ifingi Ukucila Ifisoswa

13. Ni shani fintu umuntu umo engakukulula bumupashi bwa lupwa?

¹³ Cinshi cicitika mu lupwa nga ca kuti bonse fye balecindika ukupempenkana kwa ŋanda no busaka ukufumyako fye icilundwa cimo? Pa bushiku bwa mifumbi, bonse fye bali abasakamana ukukanaingisha amatipa mu ŋanda ukufumyako fye ici cilundwa cimo ica cilafi. Amakasa ya matipa mpanga yonse yalepeela ubushininkisho bwa mulekelesha wa ico cilundwa, ukulenga umulimo wafulilako kuli bambi. E fyo caba na kuli bumupashi. Icilundwa ca lupwa cimo fye ica kaso nelyo ica mulekelesha kuti cakantaika ukushimikwa kwa lupwa. Bonse mu cinshingwa-ŋanda, te bafyashi beka, balingile ukutukuta ukubelebesha imibele ya muntontonkanya iya kwa Kristu. Fintu ciba ica kupembesula lintu bonse babombela capamo mu kuba no bumi bwa muyayaya mu cilolwa! Umuntontonkanya wa ulo lupwa wa bumupashi (lelo te kuilungamika). Te lingi kuba ukumoneka kwa mulekelesha wa ku mupashi mu cinshingwa-ŋanda ca musango yo.—Lukala Milandu 7:16; 1 Petro 4:1, 2.

14. Matunko nshi aya kutemwe fimoneka Satana abika mu nshila yesu?

¹⁴ Ifwe bonse twalikwata ukukabila kwa fya ku mubili ukwa kutendekelako uko kulingile ukwisushiwa ku kutungilila ubumi bwesu pa cishinte ca lyonse. (Mateo 6:11, 30-32) Lelo ilingi line ukukabila kwesu kulafimbilikishiwa ku fya lunkumbwa fyesu. Ku ca kumwenako, imicitile ya kwa Satana itutambika umusango onse uwa fisolobelo. Nga ca kuti lyonse tulefwaisha ukukwata ica nomba line muli fyonse, tatwakatale atwikushiwa, apantu ica nomba line mu kwangufyanya cisanguka ica kale, kabili icipya cilesako. Icalo ca bukwebo calimika imibombele ya mutatakuya. Cilatukolopeka mu kufwaya lyonse indalama shafulilako ku kwikusha ifya lunkumbwa fyafulilako. Ici kuti catungulula ku “lunkumbwa ulwingi ulwa kutumpa kabili ulwa kucena,” nelyo “ukuibililika kwa buwelewele kabili ukwa busanso.” Kuti cafumamo ubumi bushashikatala mu kuba ne nshita yacepelako nga nshi ku mibombele ya ku mupashi.—1 Timote 6:9, 10; The Jerusalem Bible.

15. Ni mu nshila nshi ica kumwenako ca mutwe wa lupwa cabele cakatama?

¹⁵ Pano napo, ica kumwenako cimikwa ku mutwe wa cinshingwa-ŋanda ca Bwina Kristu caliba icakatama nga nshi. Imibele yakwe iya mutima iyakatama ukulola ku fishingamo fya ku ncito ne fya ku mupashi ilingile ukupuutamo ifilundwa fimbi ifya lupwa. Mu kushininkisha kuti caba ca kucena nga ca kuti wishi apeele ukufunda kwawamisha ukwa pa kanwa lelo lyene afilwa ukwikalila ku mashiwi yakwe yene. Abana mu kwangufyanya kuti bamona imibele mu mufyashi iya kucincisha ukucita cintu asosa te kukonkelesha cintu acita. Mu musango umo wine, eluda nelyo umubomfi utumikila uukoselesha bambi mu butumikishi bwa ku ŋanda ne ŋanda ilintu te lingi wene ailunda ku lupwa lwakwe muli iyo mibombele mu kwangufyanya alalufya umucinshi, ku lupwa na ku cilonganino.—1 Abena Korinti 15:58; linganyeniko Mateo 23:3.

16. Fipusho nshi pambi twingaipusha fwe bene?

¹⁶ E co, kuti twabebeta ubumi bwesu mu kufumamo cimo. Bushe twaliba abapamfiwa no kunonka ukutunguluka kwa fya ncito lelo ukulekelesha ukulunduluka kwa ku mupashi? Bushe tuleninika ku calo lelo ukutentemuka mu cilonganino? Ibukisheni ukufunda kwa mutumwa Paulo ukwa kuti: “Ca cishinka icebo icatila, Umuntu nga atinamina bucilolo, mulimo usuma afwaya.” (1 Timote 3:1) Itontonkanyo lya kushingamwa mu cilonganino lilangilila ifyafula pa lwa bumupashi bwesu ukucila ukusumbulwa pa ncito. Ukushikatala kwasakamanisha kulingile ukusungililwa pa kuti abatwingishe ncito tabasuminishiwe ukutuŋaŋina kwati ni kuli bene twaipeele kabili te kuli Yehova.—Mateo 6:24.

Ukumfwana Kwabamo Ubupilibulo Kulasumbula Bumupashi

17. Cinshi cisangwila ku kulundulula kwa kutemwa kwine kwine mu lupwa?

¹⁷ Amamilioni ya mayanda ilelo ni cikanga yasanguke fye ififulo fya kusendamamo fye. Shani? Ifilundwa fya lupwa besa fye ku kusendama na ku kulya, kabili lyene ukulompokamo. Te lingi bekala ukushinguluke tebulo ku kuipakisha ica kulya capamo. Buumo bwa lupwa tabwabamo. Ica kufumamo? Takwaba ukumfwana, takwaba ukulanshanya kwabamo ubupilibulo. Kabili ico kuti cafumamo ukubulwo buseko mu filundwa fimbi, napamo ukubulisha kwa kwangwako kwa cine cine. Lintu twatemwana, tulasange nshita ya kulanshanya no kukutika. Tulakoselesha, kabili tulaafwa. Ulu lubali lwa bumupashi lusanshamo ukumfwana kwabamo ubupilibulo pa kati ka baupana na pa kati ka bafyashi na bana.b Kufwaya inshita no kucenjela ilyo tuleesha ukulenga umo no munankwe ukulanda pa kuti twingakana amabuseko yesu, ifya kukumanya, ne mpika.—1 Abena Korinti 13:4-8; Yakobo 1:19.

18. (a) Cinshi ilingi line ciba icipindami cikalamba ku kumfwana? (b) Ni pali cinshi ukwampana kwabamo ubupilibulo kukuulwa?

¹⁸ Ukumfwana kusuma kufwaya inshita no kubombesha. Cipilibula ukwimika inshita pa mbali ku kulanda no kukutika kuli umo no munankwe. Cimo ica fipindami fyakulisha kuli ici caba ni cilya cibombelo cilye nshita icacindikwa mu mayanda ayengi—TV. Ici ciletako ukusonsomba—bushe TV ilamulama, nelyo bushe mulailama? Ukulama TV kufwaya ukupingulapo kwashangila—ukusanshako umupampamina wa kuishimya. Lelo ukucite fyo kukesule nshila kuli ifwe ukuteulukila kuli umo no munankwe nge filundwa fya lupwa kabili nga bamunyina ne nkashi aba ku mupashi. Ukwampana kwabamo ubupilibulo kufwaya ukumfwana kusuma, ukumfwikisha umo no munankwe, ukukabila kwesu na mabuseko yesu, ukweba umo no munankwe ifyo tutasha ifintu fya cikuuku fyonse ifyo batucitila. Mu mashiwi yambi, ukumfwana kwabamo ubupilibulo kulangisha ukuti tatulesenda bambi mu kabepekesho.—Amapinda 31:28, 29.

19, 20. Nga ca kuti twasakamana bonse mu lupwa, cinshi tukacita?

¹⁹ Muli ifyo, nga tulasakamana umo no munankwe mu lupwa—kabili ico cisanshamo ukusakamana ifilundwa fya lupwa abashasumina—tukalacita ifyafula ukulola ku kukuula no kusungilila bumupashi bwesu. Mu lupwa, tukalakonka ukufunda kwa kwa Petro ukwa kuti: “Ica kulekelesha, bonse mube aba mutima umo, abalangulukilana, abatemwa aba bwananyina, aba mitima ya nkumbu, aba mitima ya bupete, abashibwesesha cibi pa cibi, nangu cituko pa cituko, lelo amapaalo; pa kuti mwaitiilwe ici, ukuti mupaale no kupyane paalo.”—1 Petro 3:8, 9.

²⁰ Kuti twakwate paalo lya kwa Yehova nomba nga ca kuti twatukuta ukusungilila bumupashi bwesu, kabili ici kuti cabomba ukulola ku kupyana kwesu ipaalo lyakwe mu nshita ya ku ntanshi lintu twapokelela ica bupe ca bumi bwa muyayaya pe sonde lya paradise. Kwaliba ifintu fimbi ifyo twingacita ngo lupwa ku kwaafwana lwa ku mupashi. Icipande cikonkelepo cikalanda pa bunonshi bwa kucitila ifintu capamo ngo lupwa.—Luka 23:43; Ukusokolola 21:1-4.

[Amafutunoti]

Bushe Muleibukisha?

◻ Bumupashi Cinshi?

◻ Ni shani fintu umutwe wa lupwa engapashanya ica kumwenako ca kwa Kristu?

◻ Ni shani fintu twingasengauka ifintiinya kuli bumupashi bwesu?

◻ Cinshi cingakukulula bumupashi bwa lupwa?

◻ Mulandu nshi ukumfwana kwabamo ubupilibulo kwabela ukwakatama?

[Icikope pe bula 12]

Ukusangwa pe Sambililo lya Citabo pa Cilonganino kulakosha ulupwa lwa ku mupashi