“Umulwani wa Kupelelekesha” Akacimfiwa!
LINTU mwali abaice, kuti pambi mwaletiina imfifi. Amalyashi ya kutiinya kabili nelyo fye inshimi shimo limbi shalekupuutamo umwenso. Fintu cali ica kwebekesha lintu banyinenwe nelyo bashinwe bashile inyali iyaaka ilintu mwaleesha ukusendama!
Mu musango umo wine imfwa ilatiinya abengi. Nalyo line, tailingile ukucite fyo. Mulandu nshi? Pa mulandu wa cintu imfwa mu cituntulu yaba.
Ishibeni Umulwani Wenu
Imfumu ya mano Solomone uwa Israele wa pa kale abilishe ati: “Aba mweo bantu abaishibo kuti bakafwa, lelo abafwa bantu abashaishiba kantu nangu kamo.” (Lukala Milandu 9:5) Ukulingana ne li tontonkanyo lyapuutwamo na bulesa ilisangwa muli Baibolo wenu wine, mu kwanguka imfwa cintu capusana ku bumi. Abafwa tabakwata ukuyumfwa kwa kubako.
Ukulosha ku mfwa mu nshila ya cilangililo, umutumwa wa Bwina Kristu Paulo alemba ati: “We Mfwa we, kuli kwi ukucimfya kobe? We Mfwa we, luli kwi ulubola lobe?” Cinshi caba ulubola ululeta imfwa? Paulo atila: “Ulubola lwa mfwa lubembu.” (1 Abena Korinti 15:55, 56; Hosea 13:14) Cinshi, lyene, caba intulo ya ulu lubola lulenge mfwa? Kumbi mu Malembo, Paulo alondolola ati: “Ulubembu lwaingilile mu muntu umo pano isonde, ne mfwa yaingilile mu lubembu; e fyo ne mfwa yayambukile ku bantu bonse, pantu bonse balibembwike.” (Abena Roma 5:12) Umutumwa tashako ukutwishika pa lwa kwishibikwa kwa uyo “muntu umo” lintu atila: “Muli Adamu e mo bonse bafwila.” (1 Abena Korinti 15:22) Ee, ukupitila mu kubulwe cumfwila kwa cikolwe cesu ica kubalilapo, Adamu, ifwe bonse twasansalikwa ku lubola lwa mfwa.—Ukutendeka 3:1-19.
Mu kuba no butuntulu bwa bumi ubusuma no lupwa lwakwata ukutemwa mu fyashingulukako fyayemba, tapali uuli onse uwa ifwe uwingasalapo ukufwa. Nga fintu Baibolo ilangisha, nangu cibe fyo, “inshita ne ca mankumanya” kuti pambi fyatusompola ubumi. (Lukala Milandu 9:11) Na kuba, tatwaishiba icikacitika ku bumi bwesu mailo. (Yakobo 4:14) Icintu cimo cili icashininkishiwa—ifwe bonse twalipyana ulubembu ne mfwa. Kanshi, imfwa ilatubendelela no kutupama nga balwani.
Ukubomba ne Mfwa ya Watemwikwa
Imfwa iba ukucilisha umulwani lintu yapama uwatemwikwa. “Cikaba icabipisha kuli iwe,” e fyasosele umukashi uwalwele ubwa mfwa ku mulume wakwe ilyo alelanguluka imfwa. Mulandu nshi engasosele fyo? Pantu Baibolo itila: “Conse ico iminwe yobe yasanga ica kucita, cita ku maka yobe; pantu takuli ica kucita nangu ca kwelenganya nangu kwishiba nangu mano ku Mbo uko uleya.” (Lukala Milandu 9:10) Abafwa tabacula na kabili. Lelo icisendo ca bulanda ciwila pali balupwa abashala aba mweo ne fibusa. Bushe icili conse kuti cacitwa pa lwa kucula kwa musango yo?
Amabula ya Cebo ca kwa Lesa, Baibolo, yakwatamo amashiwi ayengi aya kusansamusha. Ku ca kumwenako, ukubelenga no kwetetula pa malumbo mu kushininkisha ni ntulo ya cisansamushi. Aya kusansamusha, mu cituntulu, mashiwi ya musango yo pamo nga ya: “Abe uwacindikwa [Yehova, NW], Lesa ipusukilo lyesu! ubushiku no bushiku atusenda.”—Ilumbo 68:19.
Intulo na imbi iya cisansamushi cilonganino ca Bwina Kristu. Mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo C.E., umutumwa Paulo alembele ati: “Cindika bamukamfwilwa abali bamukamfwilwa bene bene. Lelo nga mukamfwilwa akwata abana atemwa beshikulu [abengamusakamana lwa ku mubili], basambilile ukuti ica kubalilapo kucita aba ŋanda yabo iine umwabela bukapepa, kabili ukubweseshapo ubufubo ku bafyashi babo; pantu ici casekelelwa ku cinso ca kwa Lesa. Mukamfwilwa alembwe nge myaka yakwe tayacepako ku makumi mutanda, untu ali mukashi wa mulume umo, uushimikwo wa milimo isuma, nga alelele abana, nga asekelele abeni, nga asambile amakasa ya ba mushilo, nga ataulwile abacushiwa, nga akonkelele imilimo yonse isuma.” (1 Timote 5:3, 4, 9, 10) Inte sha kwa Yehova ilelo mu kupalako balaafwa no kusansamusha abasumina banabo aba musango yo.
Ilingi line ukuteuluka kwakulisha uko abafwililwe bakabila ukucita kwa mu nkuntu. “Nalitemenwe umukashi wandi icibi,” e fyalembele umwaume untu umwina mwakwe afwile imyaka ibili mu kubangilila. “Ici ca kucitika cakwatisha ubulanda mu bumi bwandi, kabili ncisanga icayafya ukushipikisha.” Umuntu uwaba mu cupo pa nshita iyalepako alyakana ubumi bwakwe mu kwampana kwakwatisha isenge ukwa buntunse. Lintu umwina mwakwe afwa, uwashala uwa mweo mu cifyalilwa ayumfwa ukulufya kukalamba. Ni kuli ani uwa musango yo engalukila ku kwaafwa?
Mu milandu ya musango yo, aba kubishanya na bo ba Bwina Kristu abasuma kuti baba ba kukuulilila. “Icibusa citemwa mu nshita yonse, kabili munyina afyalilwo kumanama,” e fisosa ipinda lya mano. (Amapinda 17:17) Mukamfwilwa akabila ukwaafwa—ifibusa ifipeela ukutungilila kwa cine cine. Ifibusa fya mano fikoselesha uuli mu bulanda ukulanda, nelyo fye nga ca kuti ukucite fyo kulemulenga ukulila. Nakalimo Umwina Kristu uyo kale kale akumanyapo ubukali no kukalipwa kwa mutima ukwa kulufya umwina mwakwe kuti apeela ukwaafwa kwabamo icikuuku. “Kosheni abatompoke mitima,” e fifunda Baibolo. (1 Abena Tesalonika 5:14) Lelo ibukisheni ukuti bamukamfwilwa balafuluka abena mwabo. Muli ifyo, uwafwilwa alingile ukuuba muli bambi pe samba fye lya mibele iyo isuminisha bonse ukusungilila imyendele ya musangwela.—1 Petro 2:12.
Umuti wawamisha ku kukalipa uko imfwa ileta waba kuisunga uwapamfiwa mu kwaafwa bambi—ukusonsomba kwakosa kuli abo abasumino kuti e balekabila ukwaafwa! Pano e po ukubulwa akaso kubomba. Ukucitila bambi ifintu mu kubulwa akaso kulaafwa ukufumyapo ubulanda ne cililishi, pantu Yesu atile: “Ukupeela ce shuko ukucilo kupokelela.”—Imilimo 20:35.
Ukucimfya Imfwa
Ulubola lwa lushimu kuti lwakalipa icibi, nelyo fye ukwipaya. Ilingi line, nangula ni fyo, ukufumya ulubola lwa kashishi ulwingile mu nkanda yobe kuti kwaafwa ukuleta ukwilulukwa. Lelo filolelo nshi fyabako ku kwilulukwa ukufuma ku lubola luletako imfwa?
Pa numa ya kulondolola ukuti ulubembu e lubola luleta imfwa, Paulo apundo kuti: “Lelo kube ukutootela kuli Lesa, uuletupeelo kucimfya muli Shikulwifwe Yesu Kristu!” (1 Abena Korinti 15:57) Ni shani fintu ukucimfya imfwa kwalundana na Kristu? Yesu alangishe ukuti ici cali e mulandu lintu asosele ukukuma ku mwine ati: “Umwana wa muntu taishile ku kupyungilwa, lelo ku kupyungila, no kupeelo mweo wakwe icilubula ca pa bengi.” (Mateo 20:28) Ee, kuli abo ababelesha icitetekelo mu Mwana wa kwa Lesa, Yesu Kristu, ne lambo lya cilubula ilyo Yehova apayanya ukupitila muli wene, imfwa yapyanwa ukufuma kuli Adamu tayakafumemo ukukanabako kwa muyayaya.—Yohane 3:16.
Aya kukoselesha icine cine mashiwi ya kwa Yesu ayatila: “Inshita ileisa, iyo bonse aba mu nshishi bakomfwamo ishiwi lyakwe, no kufumamo; abalecite fisuma bakabuukila ku mweo, na balebombe fibi bakabuukila ku bupingushi.”—Yohane 5:28, 29.
Imyanda ya myaka mu kubangilila, kasesema wa kwa Lesa Esaya asobele ati: “[Yehova Lesa] akamine mfwa ukumina kwa pe. Shikulu Yehova akafuuta ne filamba pa finso fyonse.” (Esaya 25:8) Na kabili, pa Ukusokolola 21:4, Baibolo ipeela ici cilolelo cawamisha: “[Lesa] akafuute filamba fyonse ku menso yabo, ne mfwa tayakabeko kabili iyo; takwakabe kabili ukuloosha nangu kukuuta nangu kucululuka; pa kuti ifya ntanshi nafiya.” Ukukoshiwa ne li subilo lya Baibolo ukulosha kuli abo abalaala mu mfwa, abafwilwa tabakabila ‘ukuba no bulanda, filya baba na bambi abashaba na kucetekela.’—1 Abena Tesalonika 4:13.
Esheni ukubika mu cikope fintu Lesa akwatila umutundu wa muntu, nga fintu casokololwa muli Baibolo. “Ubucushi bukalamba” ubusungamine bupilibula ishamo ku micitile ya fintu iilipo. (Ukusokolola 7:14) Abo ababelesha ubutotelo bwa bufi baonaulwa. Ifibombelo fyafunuka ifya bupolitiki no bukwebo ifisangwila ku cipowe ne nkondo fikaba nafiya. Yesu Kristu atwalilila ukupoosa Satana Ciwa ku cilindi ca ku mbo, uyo walenga imfwa sha buntunse ishafulishe fi. Lyene Kristu atendeka Ukuteka kwa Myaka Ikana, mu kati ka uko abomfya umutengo we lambo lyakwe ilya cilubula ku mutundu wa muntu. Abafwa babwela mu kubuuka kwasubilwa, kabili ulubuuto ukufuma ku Cebo ca kwa Lesa lwabalikisha ica kuti imimwene ya kutiine mipashi pa lwa mfwa, umulwani wa mutundu wa muntu, tailiko na kabili. Lyene bonse abakaba aba mweo lilya bakwata ishuko lya mu nshita ukusambilila inshila sha kwa Lesa no kunakila ku fipimo fyakwe ifyalungama.—Amapinda 4:18; Imilimo 24:15; AbaHebere 2:14, 15; Ukusokolola 18:4-8; 19:19-21; 20:1-3.
‘E pakonke mpela,’ e fyasosa Paulo, ‘ilyo Kristu Yesu alubwilo bufumu kuli Lesa Wishi. Pantu ali no kuteka, akasuke abika abalwani bonse pa nshi ya makasa yakwe. Umulwani wa kupelelekesha ukufubalishiwa ni mfwa.’ (1 Abena Korinti 15:24-26) Ubulema bonse ubwafuma ku lubembu lwa kwa Adamu bukaba nabuya. Ubwesho bwa kulekelesha bwacitika, kabili abatemwa Lesa bapula muli bwene mu busumino. (Ukusokolola 20:4-10) Ukubweshiwa ku kupwililika, aba bantunse ba cumfwila baikala aba mweo, te pa myaka fye amakumi mutanda ne kumi nelyo umwanda umo ne kumi, lelo kuli pe na pe. We ca bupe ukufuma kuli Lesa ukupitila mu Mwana wakwe uwatemwikwa!—Abena Roma 6:23.
E co, lyene, butali bwaba shani wingekala uwa mweo? Ubumi bobe kuti bwatanununwa ku ciyayaya conse. Apantu mwikala mu “nshita ya ku mpela” iya cino calo, limbi tamwakafwe no kufwa. (Daniele 12:4; Yohane 11:25, 26; 17:3) Nga ca kuti mwacita ukufwaya kwa bulesa, kuti pambi mwaikala ukupulinkana ukwingila mu calo cipya ica kwa Lesa icalaiwa.—2 Petro 3:13.
Nga ca kuti namutantalila mu myaka, nangu cibe fyo, mu cishinka kuti mwakabila ukulanguluka ukucitikako kwa kufwa. Mu kushininkisha, isubilo lya kubuuka lileto buseko. Lelo kuti pambi mwatwishika pa fintu Yehova akatantika ubumi bwa lupwa muli ilya micitile ipya iya fintu. Mwileka imilandu ya musango yo imusakamike, pantu Yehova akasakamana insansa shibelelela kuli abo aba busumino kuli wene kuli pe na pe.
Ilyo ishi “nshiku sha kulekelesha” ishayafya isha micitile ya fintu iya kwa Satana shilekunkulukila ku kupwa, mwileka ukutiina imfwa kumusompole ishuko lya kubombela Yehova nomba line. (2 Timote 3:1) Nga ca kuti mwalufya umutemwikwa mu mfwa, isansamusheni pa kwibukisho kuti amaka ya mfwa ya pa kashita akepi. (Ukusokolola 20:13, 14) Cetekeleni mwi subilo lya kubuuka. Lyene, nampo nga mwaingila mu calo cipya ukupitila mu kupusunsuka ubucushi bukalamba nelyo ukupitila mu kubuuka, beni abashininkisha ulwa kwebekesha kwapuutwamo ukwa kuti imfwa, umulwani wa kupelelekesha, ali no kufubalishiwa.—Ukusokolola 7:9, 14.
[Icikope pe bula 5]
Aba kubishanya na bo ba Bwina Kristu abasuma kuti bakuulilila uwafwilwa lwa ku mupashi
[Icikope pe bula 7]
Ukuisunga uwapamfiwa ukwaafwa bambi kulanashako ubulanda ubulengwa ne mfwa ya watemwikwa