Alipokelele Ubutungulushi bwa Bulesa
TUTILE walipeelwe ukusakamana umwana wapwililika kabili waenekelwe ukumukusha bwino. Mwandi kusonsomba! Ni shani fintu umuntu ushapwililika uuli onse engacite co? Ni pa kupokelela fye ubutungulushi bwa bulesa no kubomfya bwene mu bumi bwa cila bushiku.
Ico cine fye e cacitilwe kuli Yosefe, wishi umuleshi uwa kwa Yesu. Mu kupusanako ne fyebo fyalonshiwa mu fyalembwa fishapuutwamo pa lwa kwa Yosefe, Baibolo isosa fye ifinono ukukuma ku lubali lwakwe ulwabamo kuicefya mu bumi bwa mu kubangilila ubwa kwa Yesu. Twalishiba ukuti Yosefe no mukashi wakwe, Maria, bakushishe Yesu, abana baume bambi bane, na bana banakashi na bo bene.—Marko 6:3.
Yosefe aali ni ntuntuko ya Mfumu ya Israele Davidi ukupitila mu mutande wa kwa Solomone. Aali mwana mwaume wa kwa Yakobo kabili shifyala wa kwa Heli. (Mateo 1:16; Luka 3:23) Pamo nga kabasa mu mushi wa Nasarete mu Galili, Yosefe aali mupiina. (Mateo 13:55; Luka 2:4, 24; linganyako Ubwina Lebi 12:8.) Lelo aali umukankaala lwa ku mupashi. (Amapinda 10:22) Ici mu kushininkisha cali ni pa kuti alipokelele ubutungulushi bwa bulesa.
Ukwabulo kutwishika, Yosefe aali muYuda wafuuka kabili uwaicefya uwakwete icitetekelo muli Lesa kabili uwalefwaisha ukucita icali icalungama. Ifya kuponako finono ifya bumi bwakwe ifyalembwa mu Malembo filangisho kuti lyonse aali uwa cumfwila ku makambisho ya kwa Yehova. Ici cali ifyo nampo nga aya makambisho yali mwi Funde nelyo yapokelelwe mu kulungatika na Yosefe ukupitila muli bamalaika.
Umuntu Umulungami mu Kuba ne Mpika
Cinshi cintu umuntu wa bukapepa alingile ukucita lintu alolenkana ne mpika ikalamba? Iye, alingile ‘ukupoosa pali Yehova icisendo cakwe’ no kukonka ubutungulushi bwa bulesa! (Ilumbo 55:22) Ici e co Yosefe acitile. Ilintu akobekele Maria, “asangilwe ali ne fumo ilyafuma ku Mupashi wa mushilo.” Pa mulandu wa kuti Yosefe ‘aali walungama kabili uushafwaile ukumuseebanya apabuuta, afwaile ukumuleka mu bumfisolo.’ Pa numa Yosefe abe natontonkanya pali iyi milandu, malaika wa kwa Yehova amoneke kuli wene mu ciloto no kutila: “We Yosefe, mwana Davidi, witiina ukubuula Maria umukashi obe; pantu icaimitwa muli wene cafuma ku Mupashi wa mushilo. Kabili akafyalo mwana mwaume, na iwe ukamwinike shina lyakwe Yesu; pantu wene e ukapususha abantu bakwe ku membu shabo.” Ilyo ashibwike, Yosefe “acitile ifyo malaika wa kwa [Yehova, NW] amwebele; ailebuulo mukashi wakwe, no kukanamwishiba asukile afyalo mwana mwaume, uo ainike ishina lyakwe Yesu.” (Mateo 1:18-25) Yosefe alipokelele ubutungulushi bwa bulesa.
Augusti Kaisare afumishe icipope ukuti abantu bayelembwa mu mishi yabo ine. Mu cumfwila, Yosefe na Maria baile ku Betlehemu mu Yudea. Kulya Maria alifyele Yesu kabili aali no kumulaalika mu mulimba pantu takwali umwa kusendama umuli monse mumbi. Cilya cungulo bushiku bakacema abaumfwile ukubilisha kwa kwa malaika ukwa uku kufyalwa kwaibela baishile mu kumona akanya. Mupepi ne nshiku 40 pa numa, Yosefe na Maria babombele mu kumfwana ne Funde pa kuleta Yesu kwi tempele mu Yerusalemu capamo ne ca kuninika. Bonse babili balisungwike ilyo baumfwile amashiwi ya mu busesemo aya kwa Sumeone wa cikalamba pa lwa fintu fikalamba Yesu aali no kucita.—Luka 2:1-33; linganyako Ubwina Lebi 12:2-4, 6-8.
Nangu cingati Luka 2:39 kuti pambi amoneka ukulangilila ukuti Yosefe na Maria baile ku Nasarete pa numa fye ya kuleta Yesu pe tempele, ili lembo lyaba lubali lwa bulondoloshi bwakamununwa. Cimoneko kuti pa numa pabe napapitako inshita pa numa ya kumuleta pe tempele, bakalengula wa ntanda aba ku Kabanga (baMagi) batandalile Maria na Yesu mu ŋanda ku Betlehemu. Ukucilima kwa bulesa kwacilikile uku kutandala ukufuma ku kwipaisha Yesu. Pa numa baMagi baile, malaika wa kwa Yehova amonekele kuli Yosefe mu tulo no kumwebo kuti: “Herode alaswa afwaye akana ku kukonaula.” Pamo nga pe, Yosefe alyumfwilile ubutungulushi bwa bulesa no kusenda ulupwa lwakwe ku Egupti.—Mateo 2:1-14.
Ilyo Herode afwile, malaika amonekele kuli Yosefe mu Egupti mu ciloto, ukusoso kuti: “Ima, buula akana na nyina, kabiye ku calo ca kwa Israele.” Pa kumfwa ukuti umwana wa kwa Herode Arkelao aleteka mwi punda lya kwa wishi, Yosefe atiinine ukubwelela ku Yudea. Pa kumfwila ukusoka kwa bulesa ukwapeelwe mu ciloto, aile ku calo ca Galili no kwikala mu mushi wa Nasarete.—Mateo 2:15-23.
Umuntu wa Bumupashi
Yosefe ashininkishe ukuti ulupwa lwakwe lwalyumfwilile ifunde lya bulesa no kuliishiwa lwa ku mupashi. Cila mwaka aletwala ulupwa lwakwe lonse ku kusefya Ica Kucilila mu Yerusalemu. Pali kamo aka utu tushita, Yosefe na Maria balebwelulukila ku Nasarete kabili balyendele intamfu ya bushiku bumo ukufuma ku Yerusalemu lintu basangile ukuti Yesu wa myaka ya bukulu 12 taali na bo. Ukubwelelamo ku Yerusalemu, balimufwailefwaile kabili mu kupelako bamusangile pe tempele, alekutika no kwipusha bakasambilisha kulya.—Luka 2:41-50.
Cimoneko kuti Yosefe alekele umukashi wakwe ukuitendekelako mu fintu fimo. Ku ca kumwenako, lintu babwelele ku Yerusalemu no kusanga Yesu mwi tempele, cali ni Maria e walandile ku mwana mwaume wakwe pa lwa cacitike. (Luka 2:48, 49) Ilintu alekula pamo ngo “mwana wa kwa kabasa,” Yesu apokelele ukufunda kwa ku mupashi. Yosefe na kabili amusambilishe bukabasa, pantu Yesu aitilwe “kabasa, umwana wa kwa Maria.” (Mateo 13:55; Marko 6:3) Abafyashi ba bukapepa ilelo balingile ukushukila mu kukumanina utushita twapalako ku kufundisha abana babo, ukucilisha ukubapeela ukukansha kwa ku mupashi.—Abena Efese 6:4; 2 Timote 1:5; 3:14-16.
Ifilolelo fya kwa Yosefe
Amalembo tayalanda ifili fyonse pa lwa mfwa ya kwa Yosefe. Lelo calimonwa ukuti Marko 6:3 aita Yesu “umwana wa kwa Maria,” te Yosefe. Ici cilangilila ukuti Yosefe pali iyo nshita ninshi alifwa. Mu kulundapo, nga ca kuti Yosefe ali umumi ukufika ku 33 C.E., tacingapalishako kuti Yesu wapampaminwe kuti aseekesha umutumwa Yohane ukusakamana Maria.—Yohane 19:26, 27.
Yosefe, lyene, akaba pa kati ka bafwa abakomfwamo ishiwi lya Mwana wa muntu no kufumamo pa kubuuka. (Yohane 5:28, 29) Ilyo akasambilila ulwa kupayanya kwa kwa Yehova ukwa bumi bwa muyayaya, ukwabulo kutwishika Yosefe mu buseko akashukila kwene kabili akaba mutekwa wa cumfwila uwa Mfumu ikalamba iya ku muulu Yesu Kristu, nga fintu aumfwilile ubutungulushi bwa bulesa imyaka ukucila 1,900 iyapitapo.
[Icikope pe bula 31]
Yosefe apeele Yesu ukufunda pa fya ku mupashi kabili amusambilishe bukabasa