Ukulolenkana no Kusonsomba kwa Bucishinka
“Fwaleni ubuntu bupya, ubwalengelwe mu cipasho ca kwa Lesa mu bulungami bwa cine na bucishinka.”—ABENA EFESE 4:24, NW.
1. Mulandu nshi twakwatile misha ya kuba aba bucishinka kuli Yehova Lesa?
UKULOLENKANA no kusonsomba kwa bucishinka kwakwate mbali ishingi. Ulubali lwacindamisha lwaba lwa kulolenkana no kusonsomba kwa bucishinka kuli Yehova Lesa. Mu cituntulu, ilyo twamona cintu Yehova aba na cintu aatucitila, na pa mulandu wa kuipeela kwesu kuli wene, twalikwate misha ya kuba aba bucishinka kuli wene. Ni shani fintu tulangisha bucishinka kuli Yehova Lesa? Inshila yacilamo ni pa kuba aba bucishinka ku fishinte fyalungama ifya kwa Yehova.
2, 3. Kwampana nshi kwabapo pa kati ka bucishinka no bulungami?
2 Pa kulolenkana no ko kusonsomba, tufwile ukumfwila amashiwi yasangwa pali 1 Petro 1:15, 16 ayatila: “Filya uwamwitile abo washila, e fyo na imwe mube abashila mu mibele yenu yonse; pantu calembwa, aciti, Beni aba mushilo; pa kuti ine ndi wa mushilo.” Bucishinka kuli Yehova Lesa bukatulenga ukumumfwila lyonse, ukuleta amatontonkanyo yesu, amashiwi, ne ncitilo mu kumfwana no kufwaya kwakwe ukwa mushilo. Cipilibula ukusungilila kampingu musuma, nga fintu twakambishiwa pali 1 Timote 1:3-5 ukuti: “Lelo icingafuma mu cebo twapeelwa [ukukanasambilisha isambilisho lyapusanako nelyo ukupeepeka ku milumbe ya bufi], kutemwa ukutula mu mutima uwasanguluka na kuli kampingu musuma na mu citetekelo icabula bumyalumyalu.” Kwena, ifwe bonse tatwapwililika, lelo tulingile ukulaesha ukucita apapela amaka yesu, bushe te ifyo?
3 Bucishinka kuli Yehova bukatutalusha ku kunenuna ifishinte fyalungama. Mu cituntulu, bucishinka bukatutalusha ku kuba aba bumbimunda. Bucishinka e bo kemba wa malumbo aletontonkanyapo lintu aimbile ati: “Nangeni inshila yenu, mwe Yehova, nalaenda mu cishinka cenu; lengeni umutima wandi ukusaminwo kuba na ’katiina kwi shina lyenu.” (Ilumbo 86:11) Bucishinka bufwaya icalondololwa bwino nga “icumfwila kwi funde lishingapampamikwa.”
4, 5. Bucishinka bukatulenga ukusakamana epali twacita cinshi?
4 Bucishinka kuli Yehova Lesa na kabili bukatutalusha ku kucita icili conse icingaleta umuseebanya pe shina lyakwe na pa Bufumu bwakwe. Ku ca kumwenako, Abena Kristu babili balipampene nga nshi ica kuti mu kukanalinga bayalukile ku kuya ku cilye ca ku calo. Kapingula abepwishe ati, ‘Bushe imwe bonse babili muli Nte sha kwa Yehova?’ Mu kushininkisha tamwene umulandu bengaila ku cilye. Mwandi uyo wali museebanya! Bucishinka kuli Yehova Lesa nga bwalengele balya bamunyina ukumfwila ukufunda kwa mutumwa Paulo ukwa kuti: “Ala cena e kabi kuli imwe cine cine, ukuti mwabelana ne milandu. Cinshi ico mushasalilapo ukubifiwa? Cinshi ico mushasalilapo ukupusulwa?” (1 Abena Korinti 6:7) Mu kushininkisha, inshila ya bucishinka kuli Yehova Lesa yaba kuleka twapusulwa ukucila ukuleta umuseebanya pali Yehova no kuteyanya kwakwe.
5 Bucishinka kuli Yehova Lesa na kabili busanshamo ukukananakila ku kutiina umuntu. “Ukututumo muntu kubike citeyo; lelo uutetekela Yehova akaba umwatalala.” (Amapinda 29:25) Muli fyo, tatusuusuka lintu twalolenkana no kupakaswa, lelo tukonka ica kumwenako icaimikwe ne Nte sha kwa Yehova aba mu yali kale Soviet Union, mu Malawi, mu Ethiopia, na mu fyalo fimbi ifingi.
6. Bucishinka bukatutalusha ku kubishanya na bani?
6 Nga twaliba aba bucishinka kuli Yehova Lesa, tukasengauka ukwambane cibusa na abo baba abalwani bakwe. E mulandu wine umusambi Yakobo alembeele ati: “Mwe banakashi bacende, bushe tamwaishibo kuti ukuba na bucibusa ne calo bulwani kuli Lesa? E ico uyo afwayo kuba bucibusa ne calo aicito mulwani kuli Lesa.” (Yakobo 4:4) Tufwaya ukuba na bucishinka buntu Imfumu Davidi alangishe lintu atile: “Bushe abamupata nshabapata, mwe Yehova? bushe abamwimina nshabafiitilwa? Nabapato lupato lutuntulu; balingwa abalwani bandi.” (Ilumbo 139:21, 22) Tatufwaya ukwendelana na babembu ba ku mufulo, pantu tatwabe senge na bene. Bushe bucishinka kuli Lesa tabwakatutalushe ku kwangalila pamo na balwani ba kwa Yehova aba musango yo abali bonse, nampo nga tulemonana na bo nelyo ukupitila mu nshila ya televishoni?
Ukulandilako Yehova
7. Bucishinka bukatwaafwa ukucita cinshi ukulola kuli Yehova, kabili ni shani fintu Elihu acitile ci?
7 Bucishinka bukatusesha ukulandilako Yehova Lesa. Mwandi ca kumwenako cisuma Elihu atwimikila! Yobo 32:2, 3 atwebo kuti: “Umutima wa kwa Elihu . . . walipiile: ubukali bwakwe bwaimiine Yobo pa kuilungamikilo mwine ukucila Lesa; ubukali bwakwe bwaimiine na banankwe batatu, pa kuti tabasangile ica kwasuka nangu kuseka Yobo.” Muli Yobo ifipandwa 32 ukupulinkana ukufika ku 37, Elihu alandilako Yehova. Ku ca kumwenako, atile: “Tala ninda panono, ndekweba; pantu kucili ica kulandila Lesa. . . . Ukulungamikilo Mulenshi wandi. . . . tabwesha menso yakwe ku walungama.”—Yobo 36:2-7.
8. Mulandu nshi tukabila ukulandilako Yehova?
8 Mulandu nshi kubelele ukukabila kwa kulandilako Yehova? Ilelo, Lesa wesu Yehova alepontelwa mu nshila ishishaifulila. Calitungwa ukuti taabako, ukuti aaba lubali lwa Bulesa Butatu, ukuti alalungulusha abantu kuli pe na pe muli helo wa mulilo, ukuti mu kubulwa maka aleesha ukwalula abantu bonse, ukuti tasakamana pa lwa mutundu wa muntu, na fimbipo. Tulanga bucishinka bwesu kuli wene pa kumulandilako no kushinino kuti Yehova e ko aaba; ukuti aaba ni Lesa wa mano, uwa bulungi, uwa maka yonse, kabili uwa kutemwa; ukuti alikwatile nshita ku cintu conse; no kuti lintu inshita yakwe ikafika, akapwisha ububi bonse no kulenge sonde lyonse ukuba paradise. (Lukala Milandu 3:1) Ici cifwaya ukuti tulebomfya ishuko lya mu nshita ilili lyonse ku kucitilo bunte kwi shina lya kwa Yehova no Bufumu.
Bucishinka ku Kuteyanya kwa kwa Yehova
9. Ni pa milandu nshi apo bamo baalangisha ukubulisha bucishinka?
9 Twaisa nomba ku mulandu wa kuba uwa bucishinka ku kuteyanya kwa kwa Yehova ukumoneka. Mu kushininkisha, twalikwata imisha ya kuba aba bucishinka kuli kwene, ukusanshako na ku “musha wa cishinka kabili uwashilimuka” muli uyo icilonganino ca Bwina Kristu ciliishiwa lwa ku mupashi. (Mateo 24:45-47) Tutile nga icintu cimo camoneka mu mpapulo sha Watch Tower ico tushumfwikishe nelyo ico tushilesuminishako pali iyo nshita. Cinshi cintu tukacita? Bushe tukakalifiwa no kusho kuteyanya? Ifyo e fyo bamo bacitile lintu Ulupungu lwa kwa Kalinda, imyake ingi iyapitapo, lwabomfeshe icipingo cipya ku myaka Ikana limo. Bambi balikalifiwe pa cintu Ulupungu lwa kwa Kalinda inshita imo lwasosele pa mulandu wa kukanaibimbamo mu milandu ya calo. Nga ca kuti aba baipunwine pali iyi milandu baali aba bucishinka ku kuteyanya na kuli bamunyinabo, nga balipembelele ukuti Yehova engalenga iyi milandu ukumfwika, iyo mu nshita yakwe iyalinga aishilelenga ukumfwika. Muli fyo, bucishinka busanshamo ukulolela mu kutekanya ukufikila ukumfwikisha kwalundwapo kwasabankanishiwa no musha wa cishinka kabili uwashilimuka.
10. Bucishinka bukatutalusha ku kufwaisha ukwishiba cinshi?
10 Bucishinka ku kuteyanya kwa kwa Yehova ukumoneka na kabili cipilibula ukukaana umupwilapo abasangu. Abena Kristu ba bucishinka tabakalefwaisho kwishiba pa lwa cintu abantu ba musango yo balanda. Kwena, abo bantu Yehova Lesa alebomfya ku kutungulula umulimo pe sonde tabapwililika. Lelo cinshi cintu Icebo ca kwa Lesa citweba ukucita? Bushe kufuma mu kuteyanya kwa kwa Lesa? Iyo. Icitemwishi ca ba bwananyina cilingile ukutulenga ukutwalilila aba bucishinka kuli kwene, kabili tulingile ukutwalilila ‘ukutemwana ku mitima yabilima.’—1 Petro 1:22.
Bucishinka Ukulola Kuli Baeluda ba Bucishinka
11. Bucishinka bukatwaafwa ukuibaka ku kutontonkanya nshi ukwa musuusha?
11 Lintu icintu cimo casoswa nelyo ukucitwa mu cilonganino cintu twasanga ukube cayafya ukumfwikisha, bucishinka bukatutalusha ku kupingula inkuntu kabili bukatwaafwa ukuba ne mimwene ya kuti nakalimo ni nshila ndeyumfwilamo. Bushe tacingacilapo kuwama ukulatontonkanya pa mibele isuma iya baeluda basontwa na basumina banensu bambi ukucila ukulatontonkanya fye pa kutena kwabo? Ee, tulefwaya ukuibaka ku kutontonkanya konse ukwa musango yo ukwa musuusha, pantu kwayampana ku kubula bucishinka! Bucishinka na kabili bukatwaafwa ukumfwila ubutungulushi bwa kwa Paulo ubwa “kupontelo muntu nangu umo iyo.”—Tito 3:1, 2.
12, 13. Kusonsomba nshi kumo kuntu baeluda balolenkana na ko?
12 Bucishinka bulaletako ukusonsomba kumo kuli baeluda. Kumo ukwa muli uku kusonsomba kwaba mulandu wa kusunge nkama. Umo mu cilonganino kuti pambi aebako eluda icintu cimo. Bucishinka kuli uyo muntu bukalenga eluda ukukanatoba icishinte ca kusunge nkama. Akomfwila ukufunda kwa pa Amapinda 25:9 ukutila: “Ica nkama cakwe wisokolwela umbi.” Ico cilepilibula eluda ukukanasokolwela nangu ni ku mukashi wakwe wine!
13 Baeluda na kabili balikwata amesho ya bucishinka na yambi aya kulolenkana na yo. Bushe bakaba abasekesha abantu, nelyo bushe mu bukose na mu kunakilila bakafwilisha abo balekabila ukulungikwa, nangu fye bali ni balupwa ba ku mubili nelyo ifibusa fyapalamisha? Bucishinka ku kuteyanya kwa kwa Yehova bukalenga abo aba muli ifwe abali baeluda ukwesha ukwaafwa uuli onse uulekabila ukwafwilisha kwa ku mupashi. (Abena Galatia 6:1, 2) Nangu line tukaba aba cikuuku, bucishinka bukatulenga ukuba abafumaluka kuli eluda munensu, nga fintu fye Paulo alandile ku mutumwa Petro mu kufumaluka. (Abena Galatia 2:11-14) Lubali lumbi, bakangalila bafwaya ukusakamana, epali pa kubomba mu kukanafikapo nelyo nga balanga akapaatulula nelyo mu nshila imbi babomfya bubi bubi amaka yabo, bacilengo kwafya kuli abo balesakamana ukuti babe aba bucishinka ku kuteyanya kwa kwa Lesa.—Abena Filipi 4:5.
14, 15. Fya kusangwilako nshi fingesha bucishinka bwa baba mu cilonganino?
14 Kwalibako imbali na shimbi kuli uyu mulandu wa kulolenkana no kusonsomba kwa bucishinka ku cilonganino na kuli baeluda ba ciko. Nga kwabako imibele iyamoneko kwafya mu cilonganino, ici citupeela ishuko lya mu nshita ilya kulangisha bucishinka kuli Yehova na kuli abo balemwimininako. (Mona Ulupungu lwa kwa Kalinda, June 15, 1987, amabula 15-17.) Lintu kwabako ukutamfya, bucishinka bufwaya ukuti tuleafwilisha baeluda, ukukanaesha ukulapitulukamo nampo nga kwaliko imilandu yakumanina kuli uko kutamfya.
15 Bucishinka ku cilonganino na kabili butufwaya ukutungilila ukulongana konse kusano ukwa cila mulungu ukufika pantu imibele yesu na maka fingatusuminisha. Bucishinka tabutufwaya ukusangwako fye lyonse lelo na kabili no kupekanya no kulandapo mu kukuulilila ilyo ishuko lya mu nshita lyasuminisha.—AbaHebere 10:24, 25.
Bucishinka bwa mu Cupo
16, 17. Kusonsomba nshi ukwa kuli bucishinka uko Abena Kristu baba mu fyupo balolenkana na ko?
16 Ni kuli bani kumbi tulingile ukulanga bucishinka? Nga twalyupa nelyo ukuupwa, pa mulandu wa milapo yesu iya mu cupo, tuli no kulolenkana no kusonsomba kwa kuba aba bucishinka ku munensu wa mu cupo. Bucishinka ku banensu ba mu cupo bukatutalusha ku cilubo ca kuba abacilapo kutemuna ku banakashi bambi nelyo ku baume bambi ukucila fintu twaba ku mukashi wesu nelyo ku mulume. Bucishinka ku mwina mwesu na kabili bufwaya ukuti twilasokolwela bambi amabunake nelyo ukupelebela kwa munensu. Calicilapo kwanguka ukulailishanya kuli bambi ukucila ukubombela pa kusungilila inshila sha kumfwaninamo ishaisuka no mwina mwesu, ico tulingile ukucita mu kumfwana ne Funde lya Mulinganya. (Mateo 7:12) Na kuba, umusango icupo cibelelemo ulaleta ukusonsomba kuli bucishinka bwesu ubwa Bwina Kristu.
17 Pa kulolenkana no ku kusonsomba kwa bucishinka, tatufwile ukusengauka fye ukuba no mulandu wa myendele yabipisha lelo tufwile na kabili ukubaka amatontonkanyo yesu yene na fintu tuyumfwa. (Ilumbo 19:14) Ku ca kumwenako, nga ca kuti imitima yesu iya kufutika ili iyafunukila umusamwe no kucincimuka, cilaba icayanguka sana ukufuma pa kutashe cintu ukuya ku kucikumbwa. Ukucincisha bucishinka bwa mu cupo, Imfumu Solomone afunda abalume mu nshila ya mampalanya ‘ukunwa amenshi aya mu ca kutapilamo cabo.’ (Amapinda 5:15) Yesu na o atile: “Onse uulolesho mwanakashi no kumufwaya, nacita nankwe ubucende mu mutima wakwe.” (Mateo 5:28) Abalume abayobeka mu kutambe fitabo ifilangisho bwamba balaisansalika ku kubelelekwa no kucito bucende, muli fyo ukufutika abakashi babo no kukanaba aba bucishinka kuli bene. Mu nshila imo ine, umukashi uwaipoosa sana mu kutambe fikope fisela ifya mukonkano ifibomba ne mbali sha bucende kuti atunkwa ukuba uwabula bucishinka ku mulume wakwe. Pa kuba mu cine cine aba bucishinka ku banensu ba mu cupo, nangu cibe fyo, tulakosha icikakilo ca cupo, kabili tulaafwana mu kubombesha kwesu ukwa kutemuna Yehova Lesa.
Ifya Kwaafwa pa Kutwalilila aba Bucishinka
18. Kutesekesha cinshi ukukatwaafwa ukuba aba bucishinka?
18 Cinshi cikatwaafwa ukulolenkana no kusonsomba kwa bucishinka muli ishi mbali shine: bucishinka kuli Yehova, ku kuteyanya kwakwe, ku cilonganino, na ku munensu wa mu cupo? Ica kwaafwa cimo caba kutesekesha ukuti ukulolenkana no kusonsomba kwa bucishinka calilundinkana no kwebelwa kwa bumulopwe bwa kwa Yehova. Ee, ukupitila mu kutwalilila aba bucishinka tulango kuti tumona Yehova nga Mulopwe wa Kubumba konse. Muli fyo kuti na ifwe twaiminina bwino no kwenekela ubumi bwa muyayaya mu calo cipya ica kwa Yehova. Kuti twayafwa fwe bene ukutwalilila aba bucishinka pa kulanguluka ifya kumwenako fishaiwamina ifya bucishinka, ukutendekela kuli Yehova ukutentemuka ukufika na kuli ifyo ifyalembwa mu Baibolo na mu mpapulo shesu isha Watch Tower, ukusanshako no kushimika kwa muli Yearbook.
19. Lubali nshi icitetekelo cibomba mu kuba kwesu aba bucishinka?
19 Icitetekelo cakosa muli Yehova Lesa no kutiina ukumufulwisha fikatwaafwa ukulolenkana no kusonsomba kwa bucishinka. Tukosha icitetekelo cesu muli Yehova no kumukwatila katiina pa kusambilila mu mukoosha Icebo ca kwa Lesa na pa kuibimba mu butumikishi bwa Bwina Kristu. Ici cikatwaafwa ukubomba mu kumfwana no kufunda kwa kwa Paulo ukwalembwa pa Abena Efese 4:23, 24 ukwa kuti: “Mulengwe abapya ku myeo ya mitima yenu, kabili fwaleni ubuntu bupya, ubwalengelwe mu cipasho ca kwa Lesa mu kulungama kwa cine na bucishinka.”
20. Pali fyonse, mibele nshi ikatwaafwa ukuba aba bucishinka kuli Yehova na kuli bambi bonse ku bo tulingile ukulangako bucishinka?
20 Ukutesekesha imibele ya kwa Yehova kulatwaafwa ukuba aba bucishinka. Pali fyonse fi, ukutemwa kwabula akaso ukwa kuli Shifwe wa ku muulu no kutasha pali fyonse ifyo aatucitila, ukumutemwa no mutima wesu onse no mweo no muntontonkanya na maka kukatwaafwa ukuba aba bucishinka kuli wene. Mu kulundapo, ukukwato kutemwa uko Yesu atile kuli no kwishibisha abakonshi bakwe kukatwaafwa ukuba aba bucishinka ku Bena Kristu bonse mu cilonganino na mu lupwa lwesu. Ukucilandila mu nshila imbi, caba mulandu wa kuba uwa kaso nelyo uwabula akaso. Ukubulwa bucishinka cipilibula ukuba uwa kaso. Bucishinka cipilibula ukuba uwabula akaso.—Marko 12:30, 31; Yohane 13:34, 35.
21. Ni shani fintu umulandu wa kulolenkana no kusonsomba kwa bucishinka wingasupawilwa?
21 Mu kusupawila: Bucishinka yaba mibele yapulamo iilangwa na Yehova Lesa, na Yesu Kristu, na babomfi ba cine bonse aba kwa Yehova. Pa kukwata ukwampana kusuma na Yehova Lesa, tufwile ukulolenkana no kusonsomba kwa bucishinka kuli wene ukupitila mu kwikalila ku fifwaikwa fyakwe ifyalungama, ukupitila mu kusengauko kwambane cibusa na balwani bakwe, na mu kulandilako Yehova mu kucitilo bunte bwatantikwa no bwa mu lyashi. Tufwile na kabili ukulolenkana no kusonsomba kwa kuba aba bucishinka ku kuteyanya kwa kwa Yehova ukumoneka. Tufwile ukuba aba bucishinka ku filonganino fyesu no kuba aba bucishinka ku banensu ba mu cupo. Ukupitila mu kulolenkana no kusonsomba kwa bucishinka mu kutunguluka, tukalayakana mu kwebela bumulopwe bwa kwa Yehova, kabili tukalaibika ku lubali lwakwe muli ifi fikansa. Muli yo nshila tukanonka ububile bwakwe kabili tukapokelela icilambu ca bumi bwa muyayaya. Cintu Paulo asosele pa lwa kuipeelesha kwa bukapepa kuti na kabili casoswa pa lwa kulolenkana no kusonsomba kwa bucishinka. Kulaafwa ku bwikashi bwa nomba no bukesa.—Ilumbo 18:25; 1 Timote 4:8.
Ni Shani Fintu Wingaasuka?
◻ Ni mu nshila nshi twingalolenkanina no kusonsomba kwa bucishinka kuli Lesa?
◻ Cinshi cintu bucishinka ku kuteyanya kwa kwa Yehova bufwaya kuli ifwe?
◻ Ni shani fintu baeluda bengalolenkana no kusonsomba kwa bucishinka?
◻ Kusonsomba nshi ukubimbamo bucishinka uko Abena Kristu baba mu cupo bafwile ukulolenkana na ko?
◻ Mibele nshi ikatwaafwa ukulolenkana no kusonsomba kwa bucishinka?
[Icikope pe bula 17]
Bucishinka ku baba mu cilonganino bukatalusha baeluda ku kusokolola imilandu ya nkama
[Ifikope pe bula 18]
Bucishinka ku munankwe wa mu cupo bulakoshe cikakilo ca cupo