Ukubomba nge Nkombe sha Mutende wa Bukapepa
“Ifyo yayemba pa mpili amakasa ya . . . ulengo kuumfwe fya mutende.”—ESAYA 52:7.
1, 2. (a) Nga fintu casobelwe pali Esaya 52:7, ni mbila nsuma nshi iili no kubilwa? (b) Cinshi cintu amashiwi ya busesemo aya kwa Esaya yapilibwile ku bena Israele ba pa kale?
KWALIBA imbila nsuma iili no kubilwa! Ni mbila nsuma ya mutende—umutende wine wine. Bukombe bwe pusukilo ubwakuma ku Bufumu bwa kwa Lesa. Kale sana, kasesema Esaya alembele pa lwa iyo mbila, kabili amashiwi yakwe yalibakilwa ifwe pali Esaya 52:7 apo tubelengo kuti: “Ifyo yayemba pa mpili amakasa ya kwa kabila, uulengo kuumfwe fya mutende, uubile mbila nsuma, uulengo kuumfwo kupususha, uutila ku Sione, Lesa obe aleteka.”
2 Yehova apuutilemo kasesema wakwe Esaya ukulemba ubo bukombe ku kumwenamo kwa bena Israele ba pa kale na ku kumwenamo kwesu ilelo. Cipilibula cinshi? Pa nshita lintu Esaya alelemba ayo mashiwi, ubufumu bwa ku kapinda ka ku kuso ubwa kwa Israele bwali napamo ninshi bwalisendwa kale muli bunkole ku bena Ashuri. Pa numa, abekashi ba bufumu bwa ku kapinda ka kulyo ubwa kwa Yuda baali no kusendwa nga bankole ku Babele. Shilya shali ni nshiku sha kumanama no kululunkana muli lulya luko pa mulandu wa kuti abantu tabaumfwilile Yehova na muli fyo tabaali pa mutende na Lesa. Nga fintu Yehova abebele, imyendele yabo iya lubembu yaleleta ukulekanya pa kati kabo na Lesa wabo. (Esaya 42:24; 59:2-4) Ukupitila muli Esaya, nangu cibe fyo, Yehova asobele ukuti mu nshita yalinga impongolo sha mu Babele shali no kwisuka. Abantu ba kwa Lesa baali no kulubuka ukubwelela ku calo ca ku mwabo, kulya ku kuyakuula cipya cipya itempele lya kwa Yehova. Sione aali no kubweshiwa, no kupepa kwa kwa Lesa wa cine na kabili kwali no kutwalilila mu Yerusalemu.—Esaya 44:28; 52:1, 2.
3. Ni shani fintu ubulayo bwa kubweshiwa kwa kwa Israele na kabili bwabele busesemo bwa mutende?
3 Ubu bulayo bwa kubweshiwa bwali na kabili busesemo bwa mutende. Ukubweshiwa ku calo ico Yehova apeele abena Israele kwali no kuba bushininkisho bwa nkumbu sha kwa Lesa no kulapila kwabo. Cali no kulangilila ukuti baali pa mutende na Lesa.—Esaya 14:1; 48:17, 18.
“Lesa Obe Aleteka”
4. (a) Ni mu mano nshi cali no kusoselwa mu 537 B.C.E. ukuti ‘Yehova aleteka’? (b) Ni shani fintu Yehova abombele pa milandu ku kumwenamo kwa bantu bakwe aba mu myaka yakonkelepo?
4 Lintu Yehova aletele uku kupokololwa mu 537 B.C.E., calilingile ukuti kubeko ukubilisha ukulosha kuli Sione ukwa kuti: “Lesa obe aleteka.” Kwena, Yehova aliba ni “Mfumu ya muyayaya.” (Ukusokolola 15:3) Lelo uku kupokololwa kwa bantu bakwe kwali kulanga ukupya ukwa bumulopwe bwakwe. Kwalangile mu nshila yamonekesha ukupulamo kwa maka yakwe pa bufumu bwa bantunse ubwakwatishe amaka ukufika pali ilya nshita. (Yeremia 51:56, 57) Pamo nge cafumine mu kubomba kwa mupashi wa kwa Yehova, ukuumana akapi kumbi ukwa kulwisha abantu bakwe kwalipumfyanishiwe. (Estere 9:24, 25) Libili libili Yehova alecilima mu nshila ishalekanalekana ku kulenga ishamfumu sha ku Medo-Persia ukuti shibombele pamo ku kufikilisho kufwaya kwakwe ukwa bumulopwe. (Sekaria 4:6) Ifya kucitika fya kusungusha ifyacitike muli shilya nshiku fyalilembelwa ifwe mu mabuuku ya Baibolo aya Esra, Nehemia, Estere, Hagai, na Sekaria. Kabili fintu caba ica kukoshe citetekelo ukulapituluka muli fyene!
5. Fya kuponako nshi ifyacindama ifyalelangililwa pali Esaya 52:13–53:12?
5 Lelo kwena, icacitike mu 537 B.C.E. na pa numa cali fye ni ntendekelo. Mu kwangufyanya fye pa numa ya busesemo bwa kubweshiwa mu cipandwa 52, Esaya alembele pa lwa kwisa kwa kwa Mesia. (Esaya 52:13–53:12) Ukupitila muli Mesia, uwaishileshininkishiwa ukuba ni Yesu Kristu, Yehova aali no kupeela ubukombe bwa kupususha no mutende ubwa bupilibulo bwacilanapo bukulu ukucila pa cacitike mu 537 B.C.E.
Inkombe Yakulisha iya kwa Yehova iya Mutende
6. Nani uwaba e nkombe yakulisha iya kwa Yehova iya mutende, kabili kutumwa nshi aishingamike umwine?
6 Yesu Kristu e nkombe yakulisha iya kwa Yehova iya mutende. Wene e Cebo ca kwa Lesa, Uulandilako Yehova uyo aikwatila. (Yohane 1:14) Mu kumfwana ne ci, inshita imo pa numa abe nabatishiwa mu mumana wa Yordani, Yesu aliminine mwi sunagoge mu Nasarete no kubelenga mu kupongomoka muli Esaya icipandwa 61. Kulya kutumwa kwacilengele ukumfwika ukuti ico atuminwe ku kubila casanshishemo “ukulubuka” no “kubwekeshamo,” pamo pene ne shuko lya mu nshita ilya kusanga ukubisha kwa kwa Yehova. Lelo, Yesu alicishishe fye na pa kubilisha ubukombe bwa mutende. Lesa na kabili amutumine ku kwisapayanya ishintililo lya mutende ubelelela.—Luka 4:16-21.
7. Cinshi ciisako ku mutende na Lesa uubako ukupitila muli Yesu Kristu?
7 Pa nshita lintu Yesu afyelwe, bamalaika bamonekele kuli bakacema mupepi na Betlehemu, balelumbanya Lesa no kutila: “Kube ubukata kuli Lesa umwapulishamo, na pano nse pabe umutende mu bantu abo abekelwamo.” (Luka 2:8, 13, 14) Ee, kuti kwabo mutende kuli abo bantu Lesa abekelwemo pa mulandu wa kuti babeeleshe icitetekelo mu kupayanya uko apayenye ukupitila mu Mwana wakwe. Cinshi cintu ico cali no kupilibula? Cali no kupilibulo kuti abantunse nangu cingati bafyalilwa mu lubembu, kuti banonka ukwiminina kwasanguluka na Lesa, ukwampana kwasuminishiwa na wene. (Abena Roma 5:1) Kuti baipakisha umutalalila wa lwa nkati, umutende, uushingabako mu nshila iili yonse imbi. Pa nshita ya kwa Lesa iyasontwa, kuli no kubako ukulubuka ukufuma ku fya kufumamo fyonse ifya lubembu lwapyanwa ukufuma kuli Adamu, ukusanshako no kulubuka ku kulwala ne mfwa. Abantu tabakalepofula na kabili nelyo ukukoma amatwi nelyo ukulemana. Ukunakuka kwa kupelenganya na malwele ya ku muntontonkanya aya kukalifya fikafumishiwapo umuyayaya. Cili no kucitikako ukuipakisho bumi mu kupwililika kuli pe na pe.—Esaya 33:24; Mateo 9:35; Yohane 3:16.
8. Ni bani bantu umutende wa bukapepa watambikwako?
8 Bushe ni kuli bani kuntu uyu mutende wa bukapepa watambikwa? Ni kuli bonse ababeleshe citetekelo ca cine cine muli Yesu Kristu. Umutumwa Paulo alembele ukuti ‘Lesa abekelwe ukupitila muli Kristu ukuwiikishisha ku Mwine ifintu fyonse pa kucito mutende ku mulopa uo Yesu asumishe pa cimuti ca kucushiwilwapo.’ Umutumwa alundilepo kuti uku kuwikishiwa kwali no kusanshamo “ifya mu muulu”—uko e kuti, abo abali no kuba impyani shinankwe na Kristu mu muulu. Kwali na kabili no kusanshamo “ifya pano nse”—uko e kuti, abo bali no kusenaminwa ne shuko lya kwikala kuli pe na pe pali lino isonde lintu lyaletwa ku mibele yakumanina iya kuba Paradise. (Abena Kolose 1:19, 20) Pa mulandu wa kubomfya umutengo we lambo lya kwa Yesu na pa mulandu wa cumfwila cabo kuli Lesa ukufuma ku mutima, aba bonse kuti baipakisha bucibusa bwa cikabilila na Lesa.—Linganyeniko Yakobo 2:22, 23.
9. (a) Umutende na Lesa usonga ukwampana nshi kumbi? (b) Pa kuti kwingabako umutende ubelelela konse konse, maka nshi aya kuteka yantu Yehova apeele Umwana wakwe?
9 Fintu waba uwakatama umutende wa musango yo na Lesa! Nga tapali umutende na Lesa, takwingabako umutende ubelelela nelyo uwalondoloka mu kwampana ukuli konse kumbi. Umutende na Yehova e citendekelo ca mutende wa cine pe sonde. (Esaya 57:19-21) Mu kulingisha, Yesu Kristu aba e Cilolo wa Mutende. (Esaya 9:6) Kuli uyu uo abantunse bengawikishiwilwamo kuli Lesa, e ko Yehova na kabili aasekesha amaka ya kuteka. (Daniele 7:13, 14) Kabili ukulosha ku fikafuma mu kuteka kwa bucilolo ukwa kwa Yesu pa mutundu wa muntu, Yehova alilaya ukuti: “Ku mutende, takwakabe mpela.”—Esaya 9:7; Ilumbo 72:7.
10. Ni shani fintu Yesu aimike ica kumwenako mu kubilisha ubukombe bwa kwa Lesa ubwa mutende?
10 Ubukombe bwa kwa Lesa ubwa mutende bulakabilwa ku mutundu onse uwa buntunse. Yesu pa lwakwe aimike ica kumwenako capimpa mu kubushimikila. Aacitile fyo mu ncende ye tempele mu Yerusalemu, ku mpili, ukukonko musebo, ku mwanakashi umwina Samaria pa cishima, na mu mayanda ya bantu. Konse ukwali abantu, Yesu alishukiile utushita twa kushimikila pa lwa mutende no Bufumu bwa kwa Lesa.—Mateo 4:18, 19; 5:1, 2; 9:9; 26:55; Marko 6:34; Luka 19:1-10; Yohane 4:5-26.
Balikanshiwe Ukwenda mu Nkasa sha kwa Kristu
11. Ni ku mulimo nshi Yesu akanshiishe abasambi bakwe?
11 Yesu asambilishe abasambi bakwe ukushimikila ubukombe bwa kwa Lesa ubwa mutende. Balishibe ukuti pamo fye nga fintu Yesu aali “inte ya cishinka kabili iya cine” iya kwa Yehova, na bo bene balishingemwe ku kucitilo bunte. (Ukusokolola 3:14; Esaya 43:10-12) Bashintilile pali Kristu nge Ntungulushi yabo.
12. Ni shani fintu Paulo alangishe ukucindama kwa mulimo wa kushimikila?
12 Umutumwa Paulo apelulwile pa bucindami bwa mibombele ya kushimikila, ukusoso kuti: “Ilembo lyatila, Umuntu onse uulemutetekela takalengwe insoni iyo.” Uko e kuti, takuli nangu umo uwingalengwe nsoni uubeleshe citetekelo muli Yesu Kristu nga Shibukombe wa kwa Yehova uwe pusukilo. Takuli icikulilo ca mutundu icingalenga umo ukukanafikapo, pantu Paulo alundilepo kuti: “Takuli muncishanya ku muYuda no mwina Hela; pantu uyo wine e Shikulu wa bonse, uwacindama kuli bonse abalilila kuli wene. Pantu, Umuntu onse uwalilila kwi shina lya kwa Shikulu akapusuka.” (Abena Roma 10:11-13) Lelo ni shani fintu abantu baali no kwishiba pa lwa ilyo ishuko lya mu nshita?
13. Cinshi calekabilwa pa kuti abantu bengomfwa imbila nsuma, kabili ni shani fintu Abena Kristu ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo bayankwile kuli uko kukabila?
13 Paulo alandile pa lwa uko kukabila pa kwipushe fipusho ifyo umubomfi wa kwa Yehova umo umo engalatontonkanyapo. Umutumwa aipwishe ati: “Bakalilila shani ku o bashitetekelako? Lelo bakatetekela shani uo bashaumfwile? Lelo bakomfwa shani, apabula kabila? Lelo bakabila shani nga tabatuminwe?” (Abena Roma 10:14, 15) Icalembwa ca buKristu bwa mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo cakwatamo bunte bwalongoloka ubwa kuti abaume na banakashi, abanono na bakalamba, balyankwile ku butungulushi bwaimikwe na Kristu na batumwa bakwe. Basangwike ni bakabilisha bapimpa aba mbila nsuma. Mu kupashanya Yesu, bashimikile ku bantu ukuli konse uko balebasanga. Pa kufwaisha ukukaanashako nangu umo, balefikilisha ubutumikishi bwabo mu fifulo fya cintubwingi na ku ŋanda ne ŋanda.—Imilimo 17:17; 20:20.
14. Ni shani fintu cashininkishiwe ukuti “amakasa” ya baalebile mbila nsuma yali “ayayemba”?
14 Kwena, te onse uwapokelele bakashimikila ba Bwina Kristu mu cikuuku. Nangu ni fyo, cintu Paulo ayambwile ukufuma pali Esaya 52:7 caishileba ica cine. Pa numa ya kwipusha icipusho ca kuti, ‘bakabila shani nga tabatuminwe?’ alundileko kuti: “Ifyo calembwa, aciti, Ifyo yayemba amakasa ya balete mbila nsuma iya fisuma!” Ubwingi ubwa ifwe tatulanguluka amakasa yesu ukuba ayayemba, nelyo ayacelebuka. Kanshi, cinshi cintu ici cilepilibula? Cili makasa ayo mu cifyalilwa fye yensha umuntu ilyo aleya mu kushimikila kuli bambi. Amakasa ya musango yo mu cituntulu yemininako umuntu. Kabili kuti twaba abashininkisho kuti ku bengi abaumfwile imbila nsuma ukufuma ku batumwa na ku basambi ba kwa Yesu Kristu bambi aba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, aba Bena Kristu ba mu kubangilila mu cituntulu bali abayemba ukubamona. (Imilimo 16:13-15) Icacila pali co, baali aba mutengo ku cinso ca kwa Lesa.
15, 16. (a) Ni shani fintu Abena Kristu ba mu kubangilila balangishe ukuti mu cine cine baali ni nkombe sha mutende? (b) Cinshi cingatwaafwa ukubomba ubutumikishi bwesu mu nshila imo ine intu Abena Kristu ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo babombeelemo?
15 Abakonshi ba kwa Yesu bakwete ubukombe bwa mutende, kabili balebutwala mu nshila ya mutende. Yesu apeele abasambi bakwe aya makambisho: “Na mu ŋanda monse umo mukengila, mubale mutile, Umutende ube muli ino ŋanda. Nga mwabamo umwana wa mutende, umutende wenu ukekala pali wene; nga tamuli, ninshi ukabwelela kuli imwe.” (Luka 10:5, 6) Sha·lohmʹ, nelyo “umutende,” kwaba kuposha kwa ciYuda ukwa cishilano. Lelo amakambisho ya kwa Yesu yasanshishemo icacila pali ici. Pamo nge ‘nkombe sha kwa Kristu,’ abasambi bakwe abasubwa balecincisha abantu ukuti: “Shi muwikishiwe kuli Lesa.” (2 Abena Korinti 5:20) Mu kumfwana na makambisho ya kwa Yesu, balelanda ku bantu pa lwa Bufumu bwa kwa Lesa na fintu bwingapilibula kuli bene nga bantu umo umo. Abakutike balipokelele ipaalo; abo bakeene ubukombe balilufishe.
16 E fyo ne Nte sha kwa Yehova babomba ubutumikishi bwabo ilelo. Imbila nsuma iyo batwala ku bantu te yabo; ya Umo uwabatumine. Umulimo wabo wa kutwala yene. Nga abantu baipokelela, balaibika abene pa mulongo wa kupokelela amapaalo ya kusungusha. Nga baikaana, ninshi bakaana umutende na Yehova Lesa no Mwana wakwe, Yesu Kristu.—Luka 10:16.
Aba Mutende mu Calo Calulunkana
17. Nangu lintu twalolenkana na bantu ba museebanya, ni shani fintu tulingile ukuisunga, kabili mulandu nshi?
17 Te mulandu na fintu abantu bengankulako, calicindama ku babomfi ba kwa Yehova ukulaibukisho kuti baba ni nkombe sha mutende wa bukapepa. Abantu ba ku calo kuti pambi bakansana icabipisha no kufumyo bukali bwabo ukupitila mu kulanda kwa kucena nelyo ukusosa amashiwi ya museebanya kuli abo babakalifya. Nakalimo bamo aba ifwe twalicitileko ifyo ku numa. Nangu cibe fyo, nga ca kuti twalifwalo buntu bupya kabili nomba tatuli lubali lwa calo, tatwakapashanye inshila shabo. (Abena Efese 4:23, 24, 31; Yakobo 1:19, 20) Te mulandu na fintu bambi bacita, ifwe tukabomfya ukufunda ukutila: “Nga cingacitwa, mube aba mutende ku bantu bonse nga caba mu maka yenu.”—Abena Roma 12:18.
18. Ni shani fintu tulingile ukwankulako nga ca kuti umulashi wa buteko atusasukila, kabili mulandu nshi?
18 Ubutumikishi bwesu limo kuti bwatuleta pa ntanshi ya balashi ba buteko. Pa kuumya ubulashi bwabo, kuti pambi ‘batwipusha’ ukuti tulondolole umulandu tucitile fintu fimo nelyo umulandu tukaanina ukuibimba mu mibombele imo. Kuti pambi bafwaya ukwishiba umulandu tushimikilila ubukombe buntu tushimikila—ubukombe ubusansalika ukupepa kwa bufi kabili ubulanda pa lwa mpela ya micitile ya fintu iya ndakai. Ukucindika kwesu ica kumwenako icaimikwe na Kristu kukatusesha ukulangisha ubufuuke na katiina. (1 Petro 2:23; 3:15) Libili libili, abalashi ba musango yo basongwa na bashimapepo nelyo nalimo ku baba mu fifulo fyasumbuka ukubacila. Icasuko cabamo bufuuke, kuti cabaafwa ukwiluko kuti imibombele yesu tayaba ya busanso kuli bene nelyo ku mutende wa mu bwikashi. Icasuko ca musango yo cilakosha umupashi wa mucinshi, ukubombela pamo, no mutende muli abo bacipokelela.—Tito 3:1, 2.
19. Inte sha kwa Yehova tashiyobeka mu ncitilo nshi?
19 Inte sha kwa Yehova shaishibikwa mu kusaalala kwe sonde nga abantu abashakanamo mu kukansana kwa calo. Tabaipoosa mu kukangana kwa mu calo pa lwa mishobo, imipepele, nelyo amapolitiki. (Yohane 17:14) Pa mulandu wa kuti Icebo ca kwa Lesa citukambisha “[ukunakila] bakateka abacilamo,” tatwingelenganya fye no kubako mu ncitilo sha kulenge cimfulumfulu mu bwikashi ku kuilishanya pa mibombele ya buteko. (Abena Roma 13:1) Inte sha kwa Yehova tashatala ashiilunda ku kabungwe akali konse akafwaya ukupinuna ubuteko. Pa mulandu wa fipimo ifyo Yehova aimikila ababomfi bakwe aba Bwina Kristu, ca kutali fye kuli bene ukuba mu kusumyo mulopa nelyo mu lukaakala lwa musango fye onse! Abena Kristu ba cine tabalanda fye pa mutende; bekala mu kumfwana na cintu bashimikila.
20. Ukukuma ku mutende, ni shani fintu Babele Mukalamba aishibikwa?
20 Mu kupusanako na Bena Kristu ba cine, abo bemininako amateyanyo ya mipepele aya mu Kristendomu tabashininkishiwa ukuba ni nkombe sha mutende. Imipepele ya muli Babele Mukalamba—amacalici ya mu Kristendomu pamo pene ne mipepele ishili ya buKristu—balitekelesha, ukwafwilisha, kabili balitungulula fye no kutungulula mu nkondo sha mu fyalo. Na kabili balisongelekanya ukupakaswa kabili nelyo no kwipaiwa kwa babomfi ba busumino aba kwa Yehova. Ukukuma kuli Babele Mukalamba, Ukusokolola 18:24 kanshi kubilisho kuti: “Muli wene mwasangilwe umulopa wa bakasesema kabili uwa ba mushilo, uwa bonse abaipaiwe pe sonde.”
21. Ni shani fintu abantu ba mitima ya bufumacumi baankulako lintu bamona ubupusano mu myendele ya bantu ba kwa Yehova e lyo ne ya abo ababelesha ukupepa kwa bufi?
21 Ukupusanako no kupepa kwa mu Kristendomu na Babele Mukalamba onse uwashala, ukupepa kwa cine kwaba maka aya cine cine, ayekatanya. Ku bakonshi bakwe aba cine, Yesu Kristu atile: “Muli ici e mo bonse bakeshibilo kuti muli basambi bandi, nga mwaba no kutemwana.” (Yohane 13:35) Uko kwaba kutemwa ukuciluka imipaka ya buluko, imikalile, ifya bunonshi, ne mishobo ifyo filekanya abashala aba mutundu wa muntu. Pa kumone ci, amamilioni ya bantu ukushinguluke sonde balesosa ku babomfi ba kwa Yehova abasubwa ukuti: “Tuleya na imwe, pantu natuumfwo kuti muli na Lesa.”—Sekaria 8:23.
22. Ni shani fintu tumona umulimo wa kucitilo bunte uucili ulekabilo kucitwa?
22 Pamo nga abantu ba kwa Yehova, tulasekelela apakalamba pa capwishishiwa, lelo umulimo ucili taulapwa. Pa numa ya kubyala imbuto no kukushe filimwa fyakwe, umulimi taleko kubomba. Alatwalililo kubomba, maka maka lintu umulimo wa kulobolola wafukila. Inshita ya kulobolola ifwaya ukubombesha kwatwalilila, ukwaluma. Kabili pali ino ine nshita kuliko ukulobolola kwakulilako ukwa kulobolola bakapepa ba cine aba kwa Lesa ukucila pali kale lyonse. Ino ni nshita ya kusekelela. (Esaya 9:3) Kwena, tulalolenkana no kukaanya e lyo no kukanayangwako. Nga bantu umo umo, kuti pambi nakalimo tuleshomboka no bulwele bwabipisha, imibele yayafya iya mu lupwa, nelyo ubwafya bwa mikalile. Lelo ukutemwa Yehova kulatukunta ukutwalilila. Ubukombe ubo Lesa aatuseekesha ni bumo buntu abantu bakabilo kumfwa. Bukombe bwa mutende. Mu cituntulu bwaba bukombe buntu na Yesu umwine aashimikileko—imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa.
Cinshi Cili E Casuko Cenu?
Esaya 52:7 afikilishiwe shani pali Israele wa pa kale?
Ni shani fintu Yesu aishininkishe ukuba e nkombe yakulisha iya mutende?
Ni shani fintu umutumwa Paulo alundenye Esaya 52:7 no mulimo untu Abena Kristu babombako?
Cinshi cabimbwamo mu kuba inkombe sha mutende mu kasuba kesu?
[Ifikope pe bula 13]
Ukupala Yesu, Inte sha kwa Yehova ni nkombe sha mutende wa bukapepa
[Ifikope pe bula 15]
Inte sha kwa Yehova shitwalilila ukube sha mutende te mulandu na fintu abantu bengankula ku bukombe bwa Bufumu