Bombeleni Ipusukilo Lyenu!
“Mwe batemwikwa bandi, . . . bombeleni ipusukilo lyenu no mwenso no kututuma.”—ABENA FILIPI 2:12.
1, 2. Ni mfundo nshi shilengo kuti abengi baleyumfwo kuti tabakwatapo amaka pa bumi bwabo?
“BUSHE e fyo mwafyelwe?” Ni nomba line, ico cipusho calembelwe pa nkupo ya magazini walumbuka. Pe samba lya mutwe we lyashi pali amashiwi ayaleti: “Ukufwailisha kwa ndakai kulangililo kuti imibele, imisango ne fyo musalapo ukucita mu bumi bwenu mwafyelwe na fyo.” Ukulanda kwa musango yo kuti kwalenga bamo ukuyumfwo kuti tabakwatapo maka pa bumi bwabo.
2 Bambi bamona kwati abafyashi abashabakushishe bwino nelyo bakafundisha abashabafundile bwino e balenga ukuti balecula. Bayumfwa ukuti balilingilwa libela ukubwekeshapo ifilubo fya bafyashi babo, ukukonka imisango yabo iyabipa, no kukanaba aba busumino kuli Yehova—mu kusupawila, ukusalapo ukucite fyabipa. Bushe e fyo Baibolo isambilisha? Na kuba, kwaliba bamo abapepa abasoso kuti Baibolo isambilisha icifundisho ca musango yo, ica kupimina libela. Ukulingana ne ci cifundisho, Lesa alipimina libela ubumi bwenu.
3. Cinshi Baibolo ikoselesha pa lwa maka twakwata aya kuisalila fintu ubumi bwesu bukaba?
3 Ishi shonse imfundo shilanda pa cintu cimo ica kutila: Tamwakwata amaka ya kuisalila kabili tamwakwata amaka pa fyo ubumi bwenu bukaba. Kwena, fyebo fya kutompola, kabili ukutompoka kulundako fye ubwafya. Amapinda 24:10 yasoso kuti: “Nga watompoka mu bushiku bwa kumanama, ninshi amaka yobe yanono.” Lelo, tulakoseleshiwa pa kwishibo kuti Baibolo itila kuti ‘twabombela ipusukilo lyesu.’ (Abena Filipi 2:12) Kuti twakosha shani ukucetekela kwesu muli ici cisambilisho cisuma ica mu Malembo?
Umulimo wa “Kuikuula” Fwe Bene
4. Cinshi ico 1 Abena Korinti 3:10-15 ashilepilibula pa kulanda ulwa kukuula ne fibombelo ifishingapya?
4 Moneni icilangililo ca mutumwa Paulo icisangwa pali 1 Abena Korinti 3:10-15. Palya, Paulo alanda ulwa mulimo wa Bwina Kristu uwa kukuula, kabili icishinte cabapo kuti cabomba kuli ifwe na kuli bambi. Bushe apilibwile ukuti umusambi nampo nga asalapo ukubombela Yehova no kutwalilila uwa busumino abalenga bantu bamusambilishe no kumukansha? Iyo. Paulo alekomaila pa bucindami bwa kwa kasambilisha ukubomba bwino umulimo wa kukuula. Lelo nga fintu twasambilile mu cipande cafumineko, Paulo tatile umusambi tashingamwa. Ca cine, icilangililo ca kwa Paulo citontomesha pa mulimo wa kukuula bambi, te wa kuikuula fwe bene. Apantu Paulo alanda ulwa mulimo wa kukuula uushibombelwe bwino ngo waonaulwa ilintu kakuula umwine apusuka. Nangu cibe fyo, limo limo Baibolo ibomfya insoselo imo ine ku kulondolola umulimo wa kuikuula fwe bene.
5. Malembo nshi yalangisho kuti Abena Kristu bafwile ukubombo mulimo wa ‘kuikuula’?
5 Ku ca kumwenako, moneni Yuda 20, 21 apatila: “Imwe, mwe batemwikwa, ikuuleni pa citetekelo cenu icashilisha; pepeleni mu Mupashi wa mushilo; ibakileni mu kutemwa kwa kwa Lesa.” Yuda pano abomfya ishiwi limo line ilya ci Griki ilya ‘kukuula’ ilyo Paulo abomfya mu 1 Abena Korinti icipandwa 3, lelo cilemoneko kuti alelanda pa kuikuula fwe bene pa ca kukuulapo ca citetekelo cesu. Luka, pa kulemba icilangililo ca kwa Yesu pa lwa muntu uwakuulile ing’anda pa mwalala, abomfya ishiwi lya ciGriki ilya “ica kukuulapo” ilyo Paulo abomfya mu cilangililo ca kukuula Umwina Kristu. (Luka 6:48, 49) Ukulundapo, Paulo abomfya insoselo ya kuba “abakuulwa” lintu alekonkomesha Abena Kristu banankwe ukulunduluka lwa ku mupashi. Ee, Icebo ca kwa Lesa cisambilisho kuti tubombe umulimo wa ‘kuikuula’ fwe bene.—Abena Efese 3:15-19; Abena Kolose 1:23; 2:7.
6. (a) Langilileni ifyo ukukuula Umwina Kristu waba mulimo wa kubombela pamo. (b) Mulimo nshi umusambi onse akwata?
6 Bushe ukukuula Umwina Kristu mulimo wa muntu umo? Tutile, mulefwaya ukukuule ng’anda. Mwaya kuli kashila-ng’anda amulange amaplani. Nangu cingati mulefwaya ukuibombela imilimo iingi, mwafwaya kakuula uwa kubomba nankwe no kumupandako amano pa fyo mwingabomba bwino. Kuti mwasumina ukuti nabomba bwino, nga abika ica kukuulapo cakosa, amulondolwela amaplani, amweba ifibombelo fisuma mulingile ukushita, no kumusambilisha ifingi ifya makuule. Lelo kuti caba shani nga tamukonkele ukupanda amano kwakwe, mwashita ifibombelo ifyanako mutengo nelyo ifishakosa, kabili tamukonkele amaplani ya kwa kashila-ng’anda? Ing’anda yenu nga yalibongolweke tamwingapeela kakuula nelyo kashila-ng’anda umulandu! Mu kupalako, pa kukuula umusambi wa Baibolo ukubombela pamo kulakabilwa. Yehova aba ni kashila-ng’anda mukalamba. Alatungilila Umwina Kristu uwa busumino, uuli ni umo uwa “babomfi ba kwa Lesa abalebombela pamo,” ku kusambilisha no kukuula umusambi. (1 Abena Korinti 3:9) Nalyo line, umusambi na o alibimbwamo. Mu kupelako, akalubulula pa mibele yakwe. (Abena Roma 14:12) Nga alefwaya ukukwata imibele isuma iya Bwina Kristu no kuikuula, afwile ukubombesha.—2 Petro 1:5-8.
7. Mafya nshi bamo Abena Kristu bakumanya, kabili cinshi cingabasansamusha?
7 Bushe e kutila, icifyalilwa, imikalile, na bakasambilisha besu tafyakwata bupilibulo? Fyalikwata. Icebo ca kwa Lesa cimona ifi fyonse nge fyacindama kabili ifingambukila. Ifibelesho ifingi ifya kubembuka fya cifyalilwa kabili fyalyafya ukucimfya. (Ilumbo 51:5; Abena Roma 5:12; 7:21-23) Ukukansha kwa bafyashi ne mikalile ya pa ng’anda kuti fyalenga abana ukuba bwino nelyo ukubipa. (Amapinda 22:6; Abena Kolose 3:21) Yesu asenwike intungulushi sha mapepo isha ciYuda pa kwambukisha bambi ifisambilisho fyabo ifyabipa. (Mateo 23:13, 15) Ilelo, na ifwe ifya musango yo filatwambukila. Ku ca kumwenako, bamo abantu ba kwa Lesa balakumanya amafya pa mulandu wa kuti tabakushiwe bwino. Aba musango yo tukabila ukubalange cikuuku ne nkumbu. Kabili Baibolo kuti yabasansamusha ukuti tabalingilwa libela ukucite filubo ifyacitilwe na bafyashi babo nelyo ukukanaba aba busumino. Moneni ifyo imfumu shimo isha kwa Yuda wa pa kale shilangilila ici cishinka.
Imfumu sha kwa Yuda Shaleisalila Ifya Kucita
8. Ca kumwenako nshi cabipa wishi kwa Yotamu akwete, lelo cinshi Yotamu asalilepo ukucita?
8 Usia aishilebe mfumu ya kwa Yuda ilyo ali umwaice uwa myaka 16 kabili atekele imyaka 52. Pa myaka iingi, “alecite cawama mu menso ya kwa Yehova, nga conse ico wishi Amasia alecita.” (2 Ishamfumu 15:3) Yehova alipaalile Usia pa kumulengo kucimfya mu bulwi. Ku ca bulanda, ukutunguluka kwalengele Usia aleitumika. Aishilekwate cilumba no kupondokela Yehova ukupitila mu kubomba umulimo wa bashimapepo uwa kufutumuna ifye fungo pa cipailo mwi tempele. Lintu akalipilwe alifulilwe. Lyene alisaalwilwe—ukupumwa ne fibashi no kwikala inshiku shonse isha bumi bwakwe eka. (2 Imilandu 26:16-23) Umwana wakwe Yotamu ayankwileko shani kuli ici? Uyu mulumendo nga alyambwile imisango ya kwa wishi no kukaana ukulungika kwa kwa Yehova. Abantu abengi bali ne misango yabipa apantu balitwalilile ne mipepele yalubana. (2 Ishamfumu 15:4) Lelo Yotamu alisalile ifya kucita. “Acitile icawama mu menso ya kwa Yehova.”—2 Imilandu 27:2.
9. Fya kumwenako nshi fimo Ahasi akwete, lelo ubumi bwakwe bwaishileba shani?
9 Yotamu atekele imyaka 16, no kutwalilila uwa busumino kuli Yehova. E ico, umwana wakwe Ahasi akwete ica kumwenako cisuma ca kwa wishi wa busumino. Kabili kwali abantu abasuma na bambi. Ahasi alishukile pantu e ko ali lintu bakasesema ba busumino Esaya, Hosea, na Mika balesesema mu calo ca kwa Yuda. Nalyo line, asalilepo ukucito bubi. “Talecite cawama mu menso ya kwa Yehova, nga Davidi wishi.” Apangile ifyaengwa ifya baBaali no kufipepa kabili aocele na bana bakwe mu mulilo wa malambo ku milungu ya busenshi. Te mulandu ne fya kumwenako ifisuma akwete, alifililwe ukube mfumu isuma no kubombela Yehova.—2 Imilandu 28:1-4.
10. Ahasi ali mufyashi wa musango shani, lelo cinshi mwane Hisekia asalilepo ukucita?
10 Ukulingana ne mipepele yasanguluka, Ahasi ali mufyashi wabipisha. Nangu cibe fyo, umwana wakwe Hisekia tali na maka ya kusala uwali no kuba wishi! Abana Ahasi aipeye mu malambo kuli Baali bafwile bali ni ndume sha kwa Hisekia. Bushe ukukanakushiwa bwino kwalengele Hisekia ukukanaba uwa busumino kuli Yehova? Hisekia aishileba umo uwa mfumu sha lulumbi isha ncepela fye—ali uwa busumino, uwa mano, kabili uwatemwikwa. “Yehova ali nankwe.” (2 Ishamfumu 18:3-7) Na kuba, kuti twasumino kuti Hisekia ilyo ali acili cilolo wacaice ali kalemba wapuutwamo uwe Lumbo lyalenga 119. Nga ni fyo, tacingafya ukumona umulandu alembele amashiwi ayatila: “Umweo wandi utonye filamba pa mulandu wa bulanda.” (Ilumbo 119:28) Te mulandu ne fya bulanda apitilemo, Hisekia alekele Icebo ca kwa Yehova ukumutungulula mu bumi. Ilumbo 119:105 litila: “Icebo cenu ni nyali ku makasa yandi, kabili lubuuto ku nshila yandi.” Ee, Hisekia alisalilepo ukucite cawama.
11. (a) Te mulandu ne misango isuma iya kwa wishi, Manase acishishemo shani ukupondokela Yehova? (b) Cinshi Manase aishilesalapo ukucita, kabili cinshi twingasambilila kuli ici?
11 Ku ca bulanda, muli iyi mfumu yawamisha iya kwa Yuda mwafumine imfumu yabipisha. Manase mwana Hisekia atungilile ukupepo tulubi, ukupepe mipashi, no lukaakala lwabipisha nga nshi. Icalembwa cisoso kuti “Yehova asosele kuli Manase na ku bantu bakwe,” ukwabulo kutwishika ukupitila muli bakasesema. (2 Imilandu 33:10) Ukulingana ne cishilano ca baYuda, Manase ayankwileko ukupitila mu kuputula Esaya pa kati kuli soo. (Linganyeniko AbaHebere 11:37.) Nampo nga ici e cacitike nelyo iyo, Manase taumfwilile ukusoka konse ukwa kwa Lesa. Na kuba, aocele bamo abana bakwe abatuntulu nga malambo, nga fintu shikulu wakwe Ahasi acitile. Lelo, uyu muntu wabipa, ku ntanshi lintu akumenye amesho, alilapile no kwalula inshila shakwe. (2 Imilandu 33:1-6, 11-20) Ici ca kumwenako citusambilisho kuti umuntu uwasalapo ukucite fyabipa te mu kutila ninshi calaala capwa. Kuti apilibuka.
12. Finshi Amone na mwane Yoshia basalilepo ukucita ukulosha ku kubombela Yehova?
12 Amone mwana Manase nga alisambilileko ifingi ku kulapila kwa kwa wishi. Lelo asalilepo ukucito bubi. Amone “alecisha mu bubi” ukufika na lintu aipaiwe. Umwana wakwe Yoshia acitile ica kupembesula. Cilemoneko kuti Yoshia asalilepo ukusambilila ku fyacitikile shikulu wakwe. Atendeke ukuteka ilyo ali fye ne myaka 8. Lintu ali fye ne myaka 16, atendeke ukufwaya Yehova kabili aishilebe mfumu isuma iya busumino. (2 Imilandu 33:20–34:5) Asalile ukucite cawama.
13. (a) Cinshi twingasambilila ku mfumu sha kwa Yuda twacibebeta? (b) Ukukansha kwa bafyashi kwacindama shani?
13 Uku kubebeta kwa kusupawila ukwa mfumu 7 isha kwa Yuda kusambilisha isambilisho ilya maka. Inshita shimo, imfumu shabipisha e shalekwata abana basuma, e lyo imfumu shisuma e shalekwata abana babipa. (Linganyeniko Lukala Milandu 2:18-21.) Ici tacicefya ubucindami bwa bafyashi ubwa kukansha abana. Abafyashi abakansha abana umwabela inshila ya kwa Yehova bapeela ubufyashi bwabo ishuko lyawamisha ilya kuba ababomfi ba busumino aba kwa Yehova. (Amalango 6:6, 7) Nalyo line, abana bamo, te mulandu no kubombesha kwa bafyashi ba busumino, balasalapo ukukonke nshila yalubana. Abana bambi, te mulandu ne misango yabipa iya bafyashi babo, balasalapo ukutemwa Yehova no kumubombela. Ipaalo lyakwe lilenga ukuti batunguluke mu bumi bwabo. Bushe inshita shimo mulatontonkanyapo pa fyo cikaba kuli imwe? Lyene, na imwe moneni ifyo Yehova engamukoselesha ukusalapo ukucite calungama!
Yehova Alimucetekela!
14. Twaishiba shani ukuti Yehova alishiba ukupelebela kwesu?
14 Yehova alamona fyonse. Amapinda 15:3 yasoso kuti: “Amenso ya kwa Yehova yali mu ncende shonse, yalecefya ababi na basuma.” Pa lwa kwa Yehova, Imfumu Davidi yatile: “Amenso yenu yalimwene, kabili mwi buuku lyenu e mo shalembelwe, shonse shiine, inshiku shandi ishabumbilwe, ilyo tapalipo nangu bumo.” (Ilumbo 139:16) E co Yehova alishiba ifibelesho fyabipa mushomboka na fyo—nampo nga mwafyelwe na fyo nelyo mwayambwile ukufuma ku fya kusonga mushingalama. Alishiba bwino ifyo mwayambukilwa. Alishiba ukupelebela kwenu ukucila ne fyo mwe bene mwaishiba. Kabili wa nkumbu. Tafwayo kuti tucite ifyo tushingacita.—Ilumbo 103:13, 14.
15. (a) Cinshi cingasansamusha abaletelelwe amafya kuli bambi? (b) Yehova acindamika ifwe bonse ukupitila mu kutupeela umulimo nshi?
15 Lubali lumbi, Yehova tatumona nga bashingaaluka. Nga ca kuti ku numa twalipitile mu mafya yabipa, kuti twasansamushiwa pa kwishibo kuti Yehova alipata fyonse ifi ifyo bambi batuletelele. (Ilumbo 11:5; Abena Roma 12:19) Bushe kuti atucingilila nga twamufutuka no kusalapo ukucite fyalubana ku mufulo? Awe iyo. Icebo cakwe citila: “Umuntu onse ali no kusende cipe cakwe umwine.” (Abena Galatia 6:5) Yehova alicindamika icibumbwa cakwe conse ica mucetekanya ukucipeela umulimo wa kucite calungama no kumubombela. Cili nga fintu Mose aebele uluko lwa Israele ati: “Nalenga umuulu ne calo ukube nte pali imwe lelo, ukuti nimbika ku cinso cenu umweo ne mfwa, ipaalo ne citiipu: e ico saleni umweo, ku kuleka mube no mweo, imwe no bufyashi bwenu.” (Amalango 30:19) Yehova alicetekelo kuti na ifwe kuti twasalapo ukucite calungama. Twaishiba shani ifyo?
16. Kuti twatunguluka shani mu ‘kubombela ipusukilo lyesu’?
16 Moneni ifyo umutumwa Paulo alembele ati: “E ico, mwe batemwikwa bandi, . . . bombeleni ipusukilo lyenu no mwenso no kututuma; pantu ni Lesa e ulebombela muli imwe ku kulenga mufwaye no kubomba pa mulandu wa kubekwa kwakwe.” (Abena Filipi 2:12, 13) Ishiwi lya kutendekelako ilya ciGriki ilyapilibulwa ‘bombeleni’ pano lilangilila ukupwilikisho mulimo umo. E co kuli ifwe bonse tacalingilwa libela ukuti tukafilwa ukubomba nelyo tukatompoka. Yehova Lesa alicetekelo kuti umulimo atupeela kuti twaupwilikisha—uuli mulimo uutungulula kwi pusukilo lyesu—nga te ifyo nga tapuutilemo ifyebo fya musango yo. Lelo ni shani twingatunguluka? Te ku maka yesu iyo. Nga kubomfya amaka yesu, “umwenso no kututuma,” tafingakabilwa. Lelo, Yehova e ‘ulebombela muli ifwe,’ umupashi wakwe uwa mushilo e ubomba mu mintontonkanya yesu na mu mitima, ukutwaafwa ‘ukufwaya no kubomba.’ Mu kuba na uko kwaafwa kwa kutemwa, bushe kwalibako umulandu tushilingile ukusala ukucite calungama mu bumi no kutwalilila? Awe takwaba!—Luka 11:13.
17. Kwaluka nshi twingacita muli fwe bene, kabili Yehova atwaafwa shani ukucite fyo?
17 Kwaliba ifipindami tukabila ukucimfya mu bumi bwesu—nalimo fibelesho fyabipa no kusonga kwabipa ifingapotamika imintontonkanishishe yesu. Lelo, umupashi wa kwa Yehova, kuti watwaafwa ukuficimfya! Nga fintu Paulo alembele ku Bena Kristu mu Korinti, Icebo ca kwa Lesa kuti cawiisha nangu fye “amalinga ayakosa.” (2 Abena Korinti 10:4) Yehova kuti atwaafwa ukwalula imibele yesu apakalamba. Icebo cakwe citucincisha ‘ukufuula ubuntu bwa kale’ no “kufwalo buntu bupya, ubwalengelwe mu cipasho ca kwa Lesa mu kulungama no kushila kwa Cine.” (Abena Efese 4:22-24) Bushe umupashi wa kwa Lesa kuti watwaafwa ukwaluka muli uyu musango? Ee! Umupashi wa kwa Lesa ulatwala ifisabo muli ifwe—imibele iyawamisha iyo ifwe bonse tufwaya ukulundulula. Ukutemwa e kwa ntanshi pali iyi mibele.—Abena Galatia 5:22, 23.
18. Cinshi umuntu onse uwa mano alingile ukusalapo, kabili ici cilingile ukutwaafwa ukupampamina ukucita cinshi?
18 Ici caba cine ica kulubula icishaiwamina. Ukutemwa kwa kwa Yehova Lesa kwa mutatakuya, kabili twabumbilwe mu cata cakwe. (Ukutendeka 1:26; 1 Yohane 4:8) E co kuti twasalapo ukutemwa Yehova. Kabili inshita yesu ya ku ntanshi yashimpwa pali uko kutemwa—te pa myendele yesu ya kale, imisango twayambula, nelyo icibelesho ca kulufyanya twafyalwa na co. Adamu na Efa balekabila ukutemwa Yehova Lesa pa kuti bengatwalilila ukuba aba busumino mu Edene. Ifwe bonse tukabila ukutemwa kwa musango yo pa kuti twingapusuka Armagedone no kupula mu bwesho bwa kupelako ku mpela ya Kuteka kwa Myaka Ikana Limo ukwa kwa Kristu. (Ukusokolola 7:14; 20:5, 7-10) Ifwe bonse, te mulandu ne mibele yesu, kuti twalundulula ukutemwa kwa musango yo. (Mateo 22:37; 1 Abena Korinti 13:13) Shi natupampamine pa kutemwa Yehova no kukuula pali uko kutemwa ku ciyayaya conse.
Kuti Mwayasuka Shani?
◻ Ni mfundo nshi shipililika icisambilisho cisuma ica mu Baibolo pa lwa maka ya kuisalila kwa muntu onse?
◻ Kukuula nshi Umwina Kristu afwile ukucita mu mwine eka?
◻ Ifya kumwenako fya mfumu sha kwa Yuda filangilila shani ukuti cila muntu alingile ukuisalila?
◻ Ni shani fintu Yehova atukoselesha ukusalapo ukucite calungama mu bumi, te mulandu no kusonga kwabipa ukwatushinguluka?
[Icikope pe bula 15]
Bushe inshita yenu iya ku ntanshi yalipimwa ku cifyalilwa cenu?
[Icikope pe bula 17]
Te mulandu ne ca kumwenako cabipa ica kwa wishi, Imfumu Yoshia yasalile ukubombela Lesa