Ishina Ililenga Ukuba ne Citetekelo ca Cine

UMWANAKASHI umo aebele Inte ya kwa Yehova ati: “Tamwasumina muli Yesu no mulopa wakwe uulubula.” Umwaume aituntumbile ati: “Mutila muli Nte sha kwa Yehova, lelo ine ndi nte ya kwa Yesu.”

Abantu abengi bamone Nte sha kwa Yehova kwati tashasumina muli Yesu nelyo ukuti tashamucindikisha. Nangu cibe fyo, cinshi cabe ica cine?

Ca cine ukuti Inte sha kwa Yehova shalicindikisha ishina lya kwa Lesa ilya kuti Yehova.a Itamar, Nte wa ku Brazil, ebukisho kuti: “Apo naalukile mu bumi bwandi ni lintu nasambilile ishina lya kwa Lesa. Lintu nalibelengelepo umuku wa kubalilapo, cali kwati e lyo nashibuka fye mu tulo. Ishina lyalinengele ukufwaya ukucitapo cimo; kabili lyalimpitile sana ku mutima.” E lyo alundapo ati: “Lelo nalitemwa na Yesu sana.”

Cine cine, Inte sha kwa Yehova shalishibo kuti pa kwisakwata ubumi bwa muyayaya, shilingile ukutetekele “shina lya Mwana wa kwa Lesa,” Yesu. (1 Yohane 5:13) Lelo cinshi amashiwi ya kuti ‘mwi shina lya kwa Yesu’ yapilibula?

Cintu Ishina lya kwa Yesu Lipilibula

Amashiwi ya kuti “mwi shina lya kwa Yesu” na yambi ayapalako yalasangwa mu Malembo ya Bwina Kristu aya ciGriki monse, nelyo yantu bambi beta mu kuluba ati Icipingo Cipya. Na kuba, ishiwi lya kuti “ishina” nga lilelosha ku mulimo wa kwa Yesu limoneka ukucila pa miku 80. Pali yo miku, mupepi na 30 yaba mwi buuku lya Imilimo mweka. Abena Kristu ba mu kubangilila babatishiwilwe mwi shina lya kwa Yesu, ukundapila mwi shina lyakwe, ukulilila kwi shina lyakwe, ukusambilisha mwi shina lyakwe, ukuculile shina lyakwe, no kucindamika ishina lyakwe.—Imilimo 2:38; 3:16; 5:28; 9:14, 16; 19:17.

Ukulingana na dikishonari wa Baibolo, ishiwi lya ciGriki ilya “ishina” libomfiwa ilingi mu Baibolo “ku fintu fyonse ifyo ishina lipilibula, ubulashi, imibele ya muntu, icifulo umuntu akwata, ubukata, amaka, ubucindami, na fimbipo, fyonse fintu ishina lipilibula.” Kanshi ishina lya kwa Yesu lipilibula ubukata na maka ubwakulisha buntu Yehova amupeela. Yesu atile: “Kuli ine kwapeelwa amaka yonse mu muulu na pano isonde.” (Mateo 28:18) Ilyo Petro na Yohane baundepe uwalemana, bashimapepo abaYuda baipwishe ukuti: “Bushe ni mu maka nshi atemwa mwi shina nshi, imwe mwacitile ci?” Lyene Petro alandile mu kushipa pa lwa citetekelo cakwe mu bulashi na maka yaimininwako ne shina lya kwa Yesu lintu alengele beshibe ukuti ni “mwi shina lya kwa Yesu Kristu umwina Nasarete, . . . e mo uyu aiminako pa menso yenu umutuntulu.”—Imilimo 3:1-10; 4:5-10.

Ukutetekela Yesu Nelyo Kaisare?

Nangu cibe fyo, tacali no kwanguka ukuitunga ukutetekela ishina lya kwa Yesu. Nga fintu Yesu asobele, abasambi bakwe bali no ‘kuba abapatwa ku nko shonse pa mulandu we shina lyakwe.’ (Mateo 24:9) Mulandu nshi? Pantu ishina lya kwa Yesu limininako icifulo akwata nga Kateka wasontwa na Lesa, Imfumu ya shamfumu, untu inko shonse shifwile ukunakilako, kabili ico e cintu shishifwaya kucita.—Ilumbo 2:1-7.

Bashimapepo ba mu nshiku sha kwa Yesu tabalefwaya ukumunakila. Batile: “Tatukwete mfumu, kano Kaisare,” muli fyo ukukaana Umwana wa kwa Lesa. (Yohane 19:13-15) Lelo batetekele ishina lya kwa Kaisare, e kuti amaka no buteko bwakwe. Bapingwile fye no kwipaya Yesu pa kuti bengasungilila icifulo bakwete.—Yohane 11:47-53.

Imyaka iingi pa numa lintu Yesu afwile, abengi abaitungile ukuba Abena Kristu baishilekwata imibele iyapalana ne ya ntungulushi sha baYuda. Aba abaleitunga ukuba Abena Kristu batetekele amaka no bulashi bwa Buteko kabili baibimbile na mu fikansa fya buteko. Ku ca kumwenako, ukulingana na The Oxford History of Christianity, mu mwanda wa myaka uwalenga 11, ilyo icalici lyateyenye abashilika bambokoya ukubasangusha militia Christi nelyo abashilika ba Bwina Kristu, “icalici lyalipokele amaka ya ku calo aya Kristendomu aya kulolekesha pa nkondo, no kulashikapo abashilika ba Bwina Kristu.” Ici calembwa cilundapo kuti fimo fintu papa alandile fyalengele abalelwako inkondo sha mushilo ukusumino kuti ukupitila mu kulwako, “balipangile icipangano na Lesa no kucetekelo kuti bali no kuba mu Paradise.”

Bamo kuti bapaasho kuti umuntu kuti aba uwa cishinka kuli Yesu e lyo no kuibimba mu fikansa fya calo, no kulwako inkondo sha mu fyalo. Kuti batontonkanye fyo umulimo wa Mwina Kristu wa kulwisha ububifi ponse pantu buli kabili kuti casanshamo fye no kulwako inkondo. Lelo bushe e fintu na Bena Kristu ba mu kubangilila baletontonkanya?

Magazini ya The Christian Century itila: “Abena Kristu ba mu kubangilila tabalebomba ubushilika.” Cilondololo kuti tapaba ubushinino ubuli bonse ubwa kuti Abena Kristu balebombo bushilika kano ukutampa mu myaka ya ba 170-180 C.E. Ici cipande citila: “Ni mu kupita fye kwa nshita e lintu Abena Kristu batampile ukwingila ubushilika.”

Finshi fyafumamo? Icipande muli The Christian Century citila: “Napamo icikalamba icalenga ukuti UbuKristu busaaluke caba kulwe nkondo kwati bantu abashili Bena Kristu. Icaonaula sana ubuKristu caba ca kuti Abena Kristu batetekela Umupusushi wanakilila lelo uku balatungilila inkondo sha mipepele nelyo isha kupepe calo.”

Ifyo Twingapashanya Abena Kristu ba mu Kubangilila

Bushe ilelo Abena Kristu kuti bapashanya ica kumwenako cishaiwamina ica Bena Kristu ba mu kubangilila? Inte sha kwa Yehova mu myaka ya nomba line shalilangilile fyo kuti shabapashanya. Pa kulanda pali shene kalemba wa Holocaust Educational Digest atile: “Takwabe Inte ya kwa Yehova iikatala ailwapo inkondo. . . . Nga ca kuti abaleteke calo baali ni Nte, [Inkondo ya Calo iya Bubili] nga tayaliko.”

E fingalandwa na pa kukansana kuli mumo mumo ndakai, pamo nga mu Northern Ireland. Imyaka fye inono iyapita, Inte ya kwa Yehova yaleshimikila ku ng’anda ne ng’anda mu ncende ya baProtestanti mu musumba wa Belfast. Pa ng’anda imo, ilyo mwine ng’anda aishibe kuti uyu Nte ali kale Katolika, aipwishe ati: “Lintu wali Katolika, bushe waleafwilisha abashilika ba IRA [Irish Republican Army]?” Nte alishibe fyo uyu muntu kuti abuusho lubuli pantu balimwikete ilyo bamusangile ne mfuti ninshi aleya mu kwipaya Katolika kabili e lintu fye bamukakwile. E co Nte ayaswike ukuti: “Nshili Katolika nomba. Ndi Nte ya kwa Yehova. Ngo Mwina Kristu wa cine, te kuti ngafwilishe ubuteko ubuli bonse nelyo fye muntu mu kwipaya umuntu uli onse.” Pa kumfwe fyo mwine ng’anda afunkile Nte mu minwe no kusoso kuti: “Ukwipaya konse kwalibipa. Imwe mwe bantu mulebomba umulimo uusuma. E pashili pa kuleka.”

Ifyo Cipilibula Ukutetekela Ishina lya kwa Yesu

Nangu cibe fyo, ukutetekela ishina lya kwa Yesu takupilibula fye ukukanalwako inkondo. Kupilibula ukumfwila amafunde yonse aya kwa Kristu. Na kabushe, Yesu atile: “Ni mwe banandi, nga mwacite fyo imweba,” kabili limo ilya mafunde yakwe lya kuti ‘tutemwane.’ (Yohane 15:14, 17) Ukutemwa kufwaya ukucitila bambi ifisuma. Kulafumyapo impatila ya mushobo, imipepele, ne ya mu mekashi. Yesu alilangilile fintu ukutemwa kucite co.

Mu nshiku sha kwa Yesu abaYuda balipatile abena Samaria. Lelo Yesu alilandile no mwanakashi umwina Samaria, ica kuti umwanakashi na bambi batetekele ishina lyakwe. (Yohane 4:39) Yesu na kabili asosele ukuti abasambi bakwe bali no kube Nte shakwe “mu Yerusalemu, na monse mu Yudea na Samaria, no kufika ku mpela ya pano nse.” (Imilimo 1:8) Te baYuda fye bali no kushimikilwa ubukombe bwakwe ubupeelo bumi. E mulandu wine Petro bamukambishishe ukutandalila mushika wa ciRoma Korneli. Nangu cingati tacali ca mu lutambi ku muYuda ukutandalila Umwina fyalo, Lesa alangilile Petro ‘ukukanatila umuntu cinangwa atemwa icakowela nakalya.’—Imilimo 10:28.

Inte sha kwa Yehova shipashanya Yesu pa kuitemenwa ukwafwilisha bantu bonse ukusambilila ipusukilo ilishila mwi shina lya kwa Yesu, te mulandu no mushobo wabo, na kuntu bapepa, nelyo nga ba fyuma atemwa bapiina. Ukutetekela ishina lya kwa Yesu kubalenga ‘ukulumbula ukuti Kristu e Shikulu.’ (Abena Roma 10:8, 9) Twamukoselesha ukusumina ukumwaafwa pa kuti na imwe mwingasambilila ukutetekela ishina lya kwa Yesu.

Ishina lya kwa Yesu lifwile ukutulenga icine cine ukumucindikisha, no kumumfwila. Umutumwa Paulo atile: “Kwi shina lya kwa Yesu ikufi lyonse likafukame, ilya mu muulu ne lya pano nse ne lya pa nshi ya calo, no lulimi lonse lukasose, ukuti, Yesu Kristu e Shikulu; kube ubukata kuli Lesa Shifwe.” (Abena Filipi 2:10, 11) Nangu cingati abantu abengi mwi sonde napamo te kuti banakile ku kuteka kwa kwa Yesu, Baibolo ilangilila ukuti inshita iili mupepi lintu bakanakila, nga te ifyo bakonaulwa. (2 Abena Tesalonika 1:6-9) Kanshi ino e nshita ya kutetekela ishina lya kwa Yesu ukupitila mu kumfwila amafunde yakwe yonse.

[Futunoti]

[Icikope pe bula 6]

Abantu abengi sana balipaya no kwipaiwa mwi shina lya kwa Yesu

[Icikope pe bula 7]

Yesu takwete impatila ya mushobo. Bushe mwaliba ne mpatila ya mushobo?