“Ifya Bupe ku Bantu” Ku Kusakamana Impaanga sha kwa Yehova
“Alininine aile mu muulu, atwele umulalo muli bunkole, apeele ne fya bupe ku bantu.”—ABENA EFESE 4:8.
1. Mashiwi nshi nkashi wa Bwina Kristu umo alembele pa lwa baeluda ba mu cilonganino aba?
“NDETASHA pa fyo mwatusakamene bwino. Ukumwentula kwenu, icikabilila cenu, no kwangwako kwenu fyafumine pa nshi ya mutima. Lyonse mulakutika no kutwebako amashiwi ukufuma muli Baibolo ayatusansamusha. Ndepepa fye ukuti nikabala mumona nga bashili kantu.” E fyo nkashi umo uwa Bwina Kristu alembeele baeluda ba mu cilonganino aba. Cine cine, ukutemwa aba bakacema ba Bwina Kristu bamulangile kwalimufikile pa mutima.—1 Petro 5:2, 3.
2, 3. (a) Ukulingana na Esaya 32:1, 2, bushe baeluda ba cililishi basakamana shani impaanga sha kwa Yehova? (b) Ni lilali eluda engamonwa nge ca bupe?
2 Yehova e wapayanya baeluda pa kuti balesakamana impaanga shakwe. (Luka 12:32; Yohane 10:16) Yehova alitemwa impaanga shakwe, na kuba, alishitemwa nga nshi ica kuti ashinonkele mu mulopa waumo mutengo uwa kwa Yesu. Kanshi e mulandu wine, Yehova atemenwa lintu baeluda basunga umukuni wakwe mu kunakilila. (Imilimo 20:28, 29) Moneni fintu aba baeluda nelyo “bacilolo” balondololwa mu kusesema: “Umuntu no muntu akaba ngo mwa kufisama ku mwela, ngo mwa kubelama ku kupongoloka kwa mfula, nge mimana ya menshi apaumisha, nge cintelelwe ca cilibwe cikalamba mu calo icatembuka.” (Esaya 32:1, 2) Cine cine, balingile ukucingilila, ukupembesula, no kusansamusha impaanga shakwe. Muli fyo baeluda abacema umukuni mu cililishi ninshi baletukuta ukucite fyo Lesa afwaya ukuti bacite.
3 Baibolo itila baeluda ba musango yo “fya bupe ku bantu.” (Abena Efese 4:8) Ica bupe cintu cimo icipeelwa ku kwafwa apali ukukabila nelyo ku kusansamusha uulecipokelela. Eluda kuti amonwa fye nge ca bupe lintu abomfya ukulamuka kwakwe ku kwafwa apali ukukabila no kusansamusha umukuni. Ni shani engacite ci? Icasuko icisangwa pa Abena Efese 4:7-16, cilakomaila sana pa fyo Yehova ayangwako ku mpaanga shakwe mu kutemwa.
“Ifya Bupe ku Bantu”—Fifuma Kwi?
4. Mu kufikilishiwa kwa Amalumbo 68:18, ni mu nshila nshi Yehova ‘aninine mu muulu,’ kabili ni bani bali “ifya bupe ku bantu”?
4 Lintu Paulo abomfeshe amashiwi ya kuti “ifya bupe ku bantu,” aaleambula amashiwi Imfumu Davidi yasosele pa lwa kwa Yehova aya kuti: “Mwanina mwaya mu muulu, mwatwala bankole muli bunkole, [mwabuula ifya bupe fya mu bantu, NW].” (Amalumbo 68:18) Pa numa abena Israele babe nabekala mu Calo Calaiwe pa myaka iinono, Yehova mu mampalanya ‘aninine’ Ulupili lwa Sione no kucita Yerusalemu umusumba ukalamba uwa bufumu bwa kwa Israele no kuleka Davidi abe Mfumu ya buko. Lelo ni bani bali “ifya bupe ku bantu”? Baume abasendelwe bunkole lintu ici calo cacimfiwe. Bamo pali aba baume baishilepeelwa umulimo wa kubombela pamo na bena Lebi pe hema.—Esra 8:20.
5. (a) Paulo alanga shani ukuti ukufikilishiwa ukwa Amalumbo 68:18 kucitikila mu cilonganino ca Bwina Kristu? (b) Ni mu nshila nshi Yesu ‘aninine mu muulu’?
5 Muli kalata Paulo alembeele abena Efese, alangilila ukuti ukufikilishiwa kukalamba ukwa mashiwi ya kwa kemba wa malumbo kucitikila mu cilonganino ca Bwina Kristu. Paulo asupawile Amalumbo 68:18 ati: “Awe kuli ifwe bonse umo umo kwapeelwa ica kusenamina ku mulingo wa ca bupe ca kwa Kristu. E ico calisoswa, aciti, Alininine aile mu muulu, atwele umulalo muli bunkole, apeele ne fya bupe ku bantu.” (Abena Efese 4:7, 8) Pano Paulo alungatika ili lumbo kuli Yesu umwiminishi wa kwa Lesa. Yesu ‘alicimfishe aba pano isonde’ ukupitila muli bucishinka bwakwe. (Yohane 16:33) Alicimfishe ne mfwa na Satana pantu Lesa alimubuushishe ku bafwa. (Imilimo 2:24; AbaHebere 2:14) Mu 33 C.E., uyu Yesu uwabuushiwa alininine “ailepulamo mu myulu yonse,” ukucila ifibumbwa fyonse fimbi ifyabamo. (Abena Efese 4:9, 10; Abena Filipi 2:9-11) Pamo nga kacimfya, Yesu asendele ‘bankole’ ukubafumya ku mulwani. Mu nshila nshi?
6. Ukutendeka pa Pentekoste 33 C.E., ni shani fintu uyu Yesu uwabuushiwa atendeke ukusansa ing’anda ya kwa Satana, kabili cinshi acitile kuli ‘bankole’?
6 Lintu ali pano isonde, Yesu alilangishe ukuti alikwete amaka pali Satana ukupitila mu kulubula abatekelwe ubusha ku fibanda. Cali kwati Yesu aingile mu ng’anda ya kwa Satana, ukumukaka, no kumupoke fipe. (Mateo 12:22-29) Taleni tontonkanyeni, ifipe ubwingi Yesu ali no kutapa lintu abuushiwe no kupeelwa “amaka yonse mu muulu na pano isonde”! (Mateo 28:18) Ukutendeka pa Pentekoste 33 C.E., uyu Yesu umwiminishi wa kwa Lesa uwaninine ku muulu, atendeke ukusansa ing’anda ya kwa Satana ukupitila mu ‘kusenda bankole,’ uko e kuti abantu abo Satana abikile mu busha bwa lubembu ne mfwa pa myaka iingi. Aba ‘bankole’ mu kuitemenwa baishileba “abasha ba kwa Kristu, abacito kufwaya kwa kwa Lesa [no mweo onse, NW].” (Abena Efese 6:6) Na kuba, Yesu alibalubwile mu busha Satana abatekele kabili, ukwimininako Yehova, alibapeele ku cilonganino nge “fya bupe ku bantu.” Elenganyeni fintu Satana afulilwe ilyo bamupokele bankole ninshi aletambanako!
7. (a) Milimo nshi ababa “ifya bupe ku bantu” babomba mu cilonganino? (b) Lishuko nshi Yehova apeela kuli eluda umo umo?
7 Bushe mu cilonganino ilelo twalikwata ababa “ifya bupe ku bantu” aba musango yo? Cine cine, twalibakwata! Baba ni baeluda, ababombesha nga ‘bakabila ba mbila nsuma, bakacema kabili bakasambilisha’ mu filonganino ukucila pali 87,000 ifya bantu ba kwa Lesa mwi sonde lyonse. (Abena Efese 4:11) Ico Satana engatemwa sana kumona baeluda balecusha umukuni. Lelo Lesa ukupitila muli Kristu tapeela baeluda ku cilonganino ukuti balecusha umukuni. Yehova apayanya aba baume ku kwafwa icilonganino, kabili bakalubulula kuli wene pa mpaanga baseekeshiwa. (AbaHebere 13:17) Nga ni mwe baeluda, Yehova alimupeela ishuko lishaiwamina ilya kuti mulangishe ifyo mwingaba ica bupe, nelyo ipaalo, kuli bamunyinenwe. Kuti mwacite fyo ukupitila mu kubomba imilimo ine iyacindama.
Lintu ‘Ukulungika’ Kwakabilwa
8. Ni muli finshi ifwe bonse tukabila ukulungikwa limo limo?
8 Paulo atila, ica ntanshi ico “ifya bupe ku bantu” fyabelako ‘kulungika abashila.’ (Abena Efese 4:12) Nauni wa ciGriki uwapilibulwa ‘ukulungika’ alosha ku kulenga icintu cimo “cilingane bwino.” Pamo nga bantunse abashapwililika, bonse tulakabila ukulungikwa libili libili, pa kuti ukutontonkanya kwesu, imisango, nelyo incitilo ‘fingalingana bwino’ no kutontonkanya kwa kwa Lesa no kufwaya kwakwe. Yehova alitutemwa pa kutupayanishisha ababa “ifya bupe ku bantu” ku kutwafwa ukuti tuteuluke umulekabilwa. Ni shani bacite ci?
9. Ni shani fintu eluda engaafwa ukulungika impaanga iilufyenye?
9 Limo limo, eluda kuti aebwa ukwafwa impaanga iilufyenye, nakalimo ‘iyasangilishiwa mu bubi bumo.’ Ni shani eluda engaafwa? Abena Galatia 6:1 batila: “Mupuupuutuleni uwabe fi ne mitima iyanakilila.” E co, lintu eluda alefunda uulufyenye, takalemushimaula, nelyo ukumushobaula. Ukufunda kulingile ukukoselesha uulefundwa, te kumutiinya. (2 Abena Korinti 10:9; linganyeniko Yobo 33:7.) Uulufyenye kale kale kuti aleumfwe nsoni, e co kacema wa kutemwa alasengauka ukulengo ulufyenye ukufunshiko mutima. Nga ca kuti ukufunda, nangu fye ukwebaula kwakosa fyacitilwa mu kutemwa, ilingi line filateulula ukutontonkanya nelyo incitilo sha ulufyenye, na muli fyo ukumupuupuutula.—2 Timote 4:2.
10. Finshi fyasanshiwa mu kulungika bambi?
10 Pa kutupayanishisha “ifya bupe ku bantu” Yehova afwaile ukuti baeluda balepembesula abantu bakwe lwa ku mupashi no kuti babe abawaminwa ukupashanya. (1 Abena Korinti 16:17, 18; Abena Filipi 3:17) Ukulungika bambi takupelela fye pa kulungika abalelufyanya lelo kusanshamo no kwafwa aba busumino ukukanafuma mu nshila yalungama.a Apo ilelo kuli amafya ayengi ayalelenga abantu ukube nkumbabulili, abengi balekabila ukukoseleshiwa pa kuti batwalilile. Bamo kuti bakabila ukwafwiwa mu nshila yanakilila pa kuti ukutontonkanya kwabo kumfwane no kwa kwa Lesa. Ku ca kumwenako, Abena Kristu bamo aba busumino balashomboka ne nkuntu shaluma isha kuimona abashalinga nelyo abashacindama. Aba musango yo “abatompoke mitima” pambi kuti bamona kwati Yehova takabale abatemwa no kuti takabale apokelela imibombele yabo nangu bengabombesha shani. (1 Abena Tesalonika 5:14) Lelo ukutontonkanya kwa musango yo takumfwana na fintu Lesa cine cine amona bakapepa bakwe.
11. Cinshi baeluda bengacita ku kwafwa abashomboka ne nkuntu isha kuimona nga bashacindama?
11 Cinshi baeluda mwingacita ku kwafwa aba musango yo? Mu cikuuku lanshanyeni na bo Amalembo ayashinina ukuti Yehova alasakamana umubomfi wakwe umo umo kabili bebeni ukuti na bo bene aya malembo ya mu Baibolo nayabakuma. (Luka 12:6, 7, 24) Bafweni ukwiluko kuti Yehova ‘alibakula’ ukuti balemubombela, kanshi cine cine alimonamo ubusuma muli bene. (Yohane 6:44) Bebeni ukuti tabali beka, pantu ababomfi ba kwa Yehova abengi balyumfwilepo ifya musango yo. Inshita imo kasesema Eliya alipopomenwe sana ica kuti alefwaya fye ukufwa. (1 Ishamfumu 19:1-4) Abena Kristu basubwa bamo aba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo baleumfwo kuti imitima yabo ‘ilebaseka.’ (1 Yohane 3:20) Mwalibe cisansamushi mu kwishiba ukuti abantu ba busumino abalembwa mu Baibolo na bo bali ba “myumfwile imo iine nga ifwe.” (Yakobo 5:17) Kuti mwapituluka na mu fipande fya kukoselesha ifya mu Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni! no muntu uwakungumana. Lesa uwamulenga ukuba “ifya bupe ku bantu” alamona ukubombesha kwenu ukwa kufwayo kupuupuutula ukuicetekela kwa ba musango yo.—AbaHebere 6:10.
“Ukukuulo” Mukuni
12. Bushe amashiwi ya kuti “ukukuulo Mubili wa kwa Kristu” yalola mwi, kabili cintu nshi icikalamba icingakuula umukuni?
12 Ica bubili ico “ifya bupe ku bantu” fyabelako “kukuulo Mubili wa kwa Kristu.” (Abena Efese 4:12) Pano Paulo abomfya imilandile ya mu mampalanya. Ishiwi ‘ukukuula’ liletwibukishako umulimo wa bukuule, lyene “umubili wa kwa Kristu” ulelosha ku bantu, uko e kuti aba mwi bumba lya cilonganino ca Bena Kristu basubwa. (1 Abena Korinti 12:27; Abena Efese 5:23, 29, 30) Baeluda bakabila ukwafwa bamunyinabo ukukosa lwa ku mupashi. Umulimo wabo ‘kukuula [umukuni] te kukuululula.’ (2 Abena Korinti 10:8) Ukutemwa e cikalamba icingakuula umukuni, pantu “ukutemwa kulakuula.”—1 Abena Korinti 8:1.
13. Cipilibula nshi ukuba uwa cililishi, kabili mulandu nshi cacindamina ukuti baeluda babe ne cililishi?
13 Cimo icaba mu kutemwa icaafwa baeluda ukukuula umukuni cililishi. Ukuba uwa cililishi cipilibula ukumfwa ifyo bambi bomfwa, uko e kuti ukwishiba ifyo baletontonkanya ne fyo baleumfwa, no kumfwikisha ukupelebela kwabo. (1 Petro 3:8) Mulandu nshi cacindamina ukuti baeluda babe ne cililishi? Icikalamba ca kuti pantu Yehova, uupeela “ifya bupe ku bantu”—ni Lesa wa cililishi. Lintu ababomfi bakwe balecushiwa nelyo ukukalipwa, alomfwa ifyo bomfwa. (Ukufuma 3:7; Esaya 63:9) Alabalangulukilako mu kupelebela kwabo. (Amalumbo 103:14) Ni shani, kanshi baeluda bengalangisha icililishi?
14. Ni nshila nshi baeluda bengalangilamo icililishi kuli bambi?
14 Lintu umo uufuupwilwe aisa kuli bene, balakutika, kabili balasuminishako ukuti ifyo aleumfwa fya cine. Besha ukumfwikisha ifikulilo, ififyalilwa, ne mibele ya bamunyinabo. Lyene lintu baeluda balekuulilila impaanga ukupitila mu Malembo, impaanga shikangukilwa ukumfwila ukwafwa pantu kulefuma kuli bakacema abashishiba bwino kabili abasakamana shene. (Amapinda 16:23) Icililishi e cilenga no kuti baeluda balelangulukilako ukupelebela kwa bambi na fintu bomfwa. Ku ca kumwenako, napamo, Abena Kristu bamo abafumaluka kuti baipeela umulandu ico bashikwete maka ya kubombela sana Lesa, limbi pa mulandu wa bukote nelyo ukulwalilila. Lubali lumbi, bambi kuti bakabila ukukoseleshiwa ukuwamyako ubutumikishi bwabo. (AbaHebere 5:12; 6:1) Icililishi cikalenga baeluda ukusange “fyebo fya kutemuna” ifingakuulilila bambi. (Lukala Milandu 12:10) Nga ca kuti impaanga sha kwa Yehova shakuulililwa kabili shacincishiwa, ukutemwa shatemwa Lesa kukashilenga ukumubombela ukufika pantu shingapesha!
Abaume Abalundulula Ukwikatana
15. Cinshi amashiwi ya kuti “buumo bwa kutetekela” yalangilila?
15 Ica butatu, ico “ifya bupe ku bantu” fyabelako ni pa kuti “tufike bonse kuli buumo bwa kutetekela na ku kwishibo Mwana wa kwa Lesa.” (Abena Efese 4:13) Amashiwi ya kuti “buumo bwa kutetekela” yalangilila ukwikatana mu fisumino no kwikatana kwa basumina. Kanshi uyu, e mulandu na umbi Lesa aabikilako “ifya bupe ku bantu,” uwa kuti kube ukwikatana pa bantu bakwe. Bacita shani ici?
16. Mulandu cacindamina ukuti baeluda basungilile ukwikatana pa kati kabo?
16 Ica kubalilapo, balingile ukusungilila ukwikatana pa kati kabo. Nga ca kuti bakacema tabekatene, impaanga kuti shalekeleshiwa. Inshita yaumo mutengo iifwile ukubomfiwa mu kucema umukuni kuti yapooswa fye mu kukumana kwalepa na mu kukansanina pa milandu iinono iya mankumanya fye. (1 Timote 2:8) Lintu baeluda balelanshanya te kuti pambi basuminishanye pa milandu fye yonse, pantu bantu aba fifyalilwa ifyapusana nga nshi. Ukwikatana takupilibula ukuti te kuti bapusane mu mitontonkanishishe nelyo ukuisosela ifyo baletontonkanyapo ukwabulo kupita mu mbali lintu balelanshanya mu kukakuka. Baeluda balasungilila ukwikatana ukupitila mu kukutika kuli baeluda bambi mu mucinshi ukwabulo kusuula ifyo balelanda ilyo bashilafyumfwa. Baeluda bonse balingile ukuitemenwa ukunakila ku fyo ibumba lya baeluda lyapingula no kufitungilila, kano fye nga ca kuti ifishinte fya Baibolo tafikonkelwe. Ukunakila kulango kuti balatungululwa na “mano ayafuma mu muulu,” ayaba “ya mutende, ya mutembo.”—Yakobo 3:17, 18.
17. Baeluda kuti baafwa shani mu kusungilila ukwikatana mu cilonganino?
17 Na kabili baeluda lyonse baba abaibukila pa kulundulula ukwikatana mu cilonganino. Nga ca kuti kwabako amalekano ayengonaula umutende, pamo ngo lwambo, ukutemwa ukutunganya bambi ifyo bashicitile, nelyo ukutemwa ifikansa, baeluda tabashingashinga ukupeela ukufunda kwa kwafwa. (Abena Filipi 2:2, 3) Ku ca kumwenako, baeluda kuti balishibapo bamo abatemwa ukulengulula nelyo abatemwa ubukwakwa, no kuisangula aba mulomo. (1 Timote 5:13; 1 Petro 4:15) Baeluda bakesha ukwafwa aba musango yo ukuti beshibe ukuti ukucite fyo kwalipusana na fintu twasambilishiwa na Lesa no kuti umuntu onse afwile “ukusende cipe cakwe umwine.” (Abena Galatia 6:5, 7; 1 Abena Tesalonika 4:9-12) Bakabomfya Amalembo ukulondolola ukuti Yehova alatuleka ukuipingwila imilandu iingi ukulingana na kampingu wa cila muntu, kabili tapali nangu umo pali ifwe uufwile ukupingula bambi pali iyo milandu. (Mateo 7:1, 2; Yakobo 4:10-12) Pa kuti twingabombela pamo mu kwikatana, mu cilonganino mufwile ukuba ukucetekelana no kucindikana. Ukupitila mu kutufunda kwa mu Malembo lintu cakabilwa, aba “ifya bupe ku bantu” balatwafwa ukusungilila umutende wesu no kwikatana.—Abena Roma 14:19.
Ukucingilila Umukuni
18, 19. (a) Ni kuli ani ababa “ifya bupe ku bantu” batucingilila? (b) Ni ku fya kusansa nshi fimbi impaanga shilingile ukucingililwa, kabili cinshi baeluda bacita pa kuti bashicingilile?
18 Icalenga bune, ico Yehova aabikilako “ifya bupe ku bantu” kutucingilila ukuti twisensenunwa “ku mwela onse we sambilisho, ku kufinsha kwa bantu, incenjeshi ku kwelenganye fya kulufya.” (Abena Efese 4:14) Ukwafuma ishiwi lya kuti “incenjeshi” ni kwi shiwi ilipilibula “ukufinsha pa fyangalo fya cela mushuke” nelyo “ukukampuka mu kwangala ifyangalo fya cela mushuke.” Bushe ico taciletucinkulako pa fyo abasangu babomfya ubucenjeshi? Ukupitila mu kulande fyebo ifyumfwika nge fisuma, balapondamika Amalembo pa kuti bongole Abena Kristu ba cine ukubafumya ku citetekelo. Baeluda lyonse balingile ukuba abalola pa kuti bacincintile “imimbulu ikali” ya musango yo!—Imilimo 20:29, 30.
19 Impaanga sha kwa Yehova shilingile ukucingililwa na ku fya kusansa fimbi. Kacema wa ku kale Davidi ukwabulo mwenso alicingilile umukuni wa kwa wishi ku fiswango. (1 Samwele 17:34-36) Ilelo na lyo, kuti kwabako inshita lintu baeluda abayangwako bakabila ukushipa pa kuti bengacingilila umukuni kuli onse uwingalacusha nelyo ukutitikisha impaanga sha kwa Yehova, maka maka shilya ishanaka. Baeluda tabakashingashinge ukutamfya ababembu ba ku mufulo mu cilonganino ababomfya ubucenjeshi, ukufutika na mapange yabi pa kuti baletemo ububifi.b—1 Abena Korinti 5:9-13; linganyeniko Amalumbo 101:7.
20. Mulandu nshi twingabela abacingililwa lintu tulesakamanwa na baba “ifya bupe ku bantu”?
20 Mwandi tulatasha pa kuba ne “fya bupe ku bantu”! Lintu baletusakamana mu kutemwa tulayumfwa abacingililwa, pantu balatulungika mu kunakilila, balatukuula mu kutemwa, baliipekanya ukusungilila ukwikatana kwesu, kabili balatucingilila mu kushipa. Lelo ni shani ababa “ifya bupe ku bantu” balingile ukumona imilimo yabo mu cilonganino? Kabili ni shani twingalanga ukuti tulabatasha? Ifi fipusho fikalandwapo mu cipande cikonkelepo.
[Amafutunoti]
a Mu bupilibulo bwa Greek Septuagint, uyu verbu umo wine uwapilibulwa ‘ukulungika’ alibomfiwe pa Amalumbo 17[16]:5, apaba ipepo Davidi apepele ilya kuti intampulo shakwe shingekatisha mu makuba ya kwa Yehova.
b Ku ca kumwenako, moneni “Ifipusho Ukufuma ku Babelenga” mu Ulupungu lwa kwa Kalinda, ulwa August 15, 1980, amabula 23-4, ne cipande caleti, “Natupate Icabipa” mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa January 1, 1997, amabula 26-9.
Bushe Muleibukisha?
◻ Bushe ababa “ifya bupe ku bantu” ni bani, kabili mulandu nshi Lesa ukupitila muli Kristu aabapeelela ku cilonganino?
◻ Bushe baeluda babomba shani umulimo wabo uwa kulungika umukuni?
◻ Cinshi baeluda bengacita ku kukuula abasumina banabo?
◻ Ni shani baeluda bengasungilila ukwikatana mu cilonganino?
[Icikope pe bula 10]
Icililishi cilaafwa baeluda ukukoselesha abakungumana
[Icikope pe bula 10]
Ukwikatana kwa baeluda kulalundulula ukwikatana mu cilonganino