Muletontonkanya Bwino—Mulebomba Mano Mano

TONTONKANYENI pali ici: Yesu Kristu alelondolola ukuti abalwani ba mipepele mu Yerusalemu bakamulenga ukukalipwa sana no kumwipaya. Umutumwa Petro, umunankwe sana, afilwa ukusumina. Na kuba, asenda Yesu pa mbali no kumushimaula. Te ca kutwishika ukuti Petro ali mufumacumi kabili nayangwako sana. Lelo bushe Yesu amona shani ukutontonkanya kwa kwa Petro? Yesu atila: “Kabiye ku numa yandi, we Satana! Uli ca kupunwisha kuli ine, pantu tautontonkanya ifya kwa Lesa, kano ifya bantu.”—Mateo 16:21-23.

Petro afwile alipeshiwe amano sana! Ukucila ukuba ica kwaafwa, aba “ca kupunwisha” kuli Shikulu wakwe uo atemenwe. Bushe cali shani? Ukupelebela kwa muntontonkanya wa muntunse onse, ukwa kucetekela fye ico ulefwaya, nalimo e kwakopeke Petro.

Mwicilamo Ukuicetekela

Icilenga ukukanatontonkanya bwino kucilamo ukuicetekela. Umutumwa Paulo asokele Abena Kristu banankwe mu Korinti wa pa kale ukuti: “Uuletila naiminina ndi acenjele epali awa.” (1 Abena Korinti 10:12) Mulandu nshi Paulo alandile aya mashiwi? Cilemoneka kwati ni co alishibe ukuti ukupelulula kwa muntu kuti kwanyonganiwa—nangu fye matontonkanyo ya Bena Kristu kuti ‘yaonaika ukufuma ku bufumacumi no musangwela ifilola kuli Kristu.’—2 Abena Korinti 11:3.

Ici calicitike ku ba nkulo yonse iya fikolwe fya kwa Paulo. Pali ilya nshita, Yehova abebele ukuti: “Amapange yandi te mapange yenu, kabili imibele yenu te mibele yandi.” (Esaya 55:8) Baleimona “aba mano mu menso yabo,” kabili icafuminemo, tuyofi. (Esaya 5:21) E co, kanshi, ca mano ukubebeta ifyo ifwe umo umo twingalatontonkanya bwino no kuibaka ku tuyofi tumo twine.

Cenjeleni ku Mitontonkanishishe ya Bumubili

Bamo mu Korinti balisongelwe sana ku mitontonkanishishe ya bumubili. (1 Abena Korinti 3:1-3) Bayangilwe sana ku mano ya buntunse ukucila ukwangwa ku Cebo ca kwa Lesa. Ukwabula ukutwishika abaGriki ba mano pali ilya nshita bali abacenjela sana. Lelo, mu menso ya kwa Lesa, bali fiwelewele. Paulo atile: “Calembwa aciti: ‘Nkonaula amano ya ba mano, no kucenjela kwa bacenjela nkakutandula.’ Ali kwi uwa mano? Ali kwi kalemba? Ali kwi uwa fikansa fya bwikashi buno? Bushe Lesa talengele amano ya pano calo ubuwelewele?’” (1 Abena Korinti 1:19, 20) Balya aba mano baletungululwa no “mupashi wa calo” ukucila ukutungululwa no mupashi wa kwa Lesa. (1 Abena Korinti 2:12) Amano yabo ne mitontonkanishishe yabo tafyaleumfwana no kutontonkanya kwa kwa Yehova.

Intulo ya uku kutontonkanya kwa bumubili ni Satana Kaseebanya, uwabomfeshe insoka ku kubeepa Efa. (Ukutendeka 3:1-6; 2 Abena Korinti 11:3) Bushe na ifwe kuti atubepa? Sana fye! Ukulingana ne Cebo ca kwa Lesa, Satana “apofwisha amatontonkanyo” ya bantu ica kuti nomba ‘alelufya aba pano isonde bonse.’ (2 Abena Korinti 4:4; Ukusokolola 12:9) Mwandi calicindama ukuba abaibukila ulwa mapange yakwe!—2 Abena Korinti 2:11.

Cenjeleni ku “Bucenjeshi bwa Bantu”

Umutumwa Paulo asokele na pa “bucenjeshi bwa bantu.” (Abena Efese 4:14) Akumene na “babomfi ba bucenjeshi” abalemoneka kwati balelande cine kanshi balecinyonganya. (2 Abena Korinti 11:12-15) Pa kucita ifyo balefwaya, aba bantu nalimo balebomfya ubushininkisho ubwalingene ne fyo baletontonkanya, balelanda ifya kusembeleka, ifyabamo ubufi, ifya kutunganya, no bufi bwafiita fititi.

Abakubanya ubufi ilingi line babomfya amashiwi pamo nga “icakaniko” pa kuti babifye bambi. Pa kupanda amano icilye ca mafunde ica Parliamentary Assembly of the Council of Europe, kwali ukutubulula ukuti bacilolo bafwailisha ifishinka pa mabumba yapya aya mipepele “kuti cawama baebwa ukuleka ukubomfya ili shiwi.” Mulandu nshi? Bamwene ukuti ishiwi lya kuti “icakaniko” lyakwata ubupilibulo bwabipisha. E fyo cali na ku baGriki ba mano, mu kuluba bapeele Paulo umulandu wa bufi uwa kuti ali ni “kabwabwata,” nelyo ‘uutola inseke.’ Ili shiwi lyalolele mu kuti ali ni cilandelande, uwalecita nga aumfwa icintu asenda ayashimikila bambi ifishilimo sana icine. Kwena, Paulo “alebila imbila nsuma ya kwa Yesu no kubuushiwa.”—Imilimo 17:18.

Bushe inshila abakubanya ubufi babomfya shilabomba? Ee. Shalenga ukuti kube ulupato pa kati ka mishobo ne mipepele ukupitila mu kunyonganya ifyo aba mu fyalo fimbi nelyo imipepele basuminamo. Abengi balibomfya isho nshila ku kuleka ababa mwi bumba linono balemoneka kwati tabacindama. Adolf Hitler alitungulwike mu kubomfya ishi nshila ilyo aleita abaYuda na bantu bambi ukuti “aba pa nshi,” “imbifi,” kabili “abalwani” ba Calo. Mwileka ubucenjeshi bwa musango yu bonaule imitontonkanishishe yenu.—Imilimo 28:19-22.

Mwilaibeepa

Ukuibeepa na ko kwalyanguka. Na kuba, kuti cayafya sana ukuleka nelyo ukutwishika ifyo twasuminamo. Mulandu nshi? Pantu tukosela sana pa fyo tulemona ifintu. Lyena kuti twalaibepa no kupelulula kwa bufi—ukumumunga fye imilandu pa kuti tuilungamike ifyo twasuminamo ifyalubana kabili ifya kulufya.

Ica musango yu calicitike ku Bena Kristu bamo aba kubalilapo. Balishibe Icebo ca kwa Lesa, lelo tabalekele cene ukubatungulula mu kutontonkanya kwabo. Batendeke ‘ukuibeepa.’ (Yakobo 1:22, 26) Cimo icingalanga ukuti natunakila ku kuibeepa kukalipa nga batwishika ifyo twasuminamo. Ukucila ukukalipa, ca mano ukukanaumina kumo no kukutika ku fyo bambi balelanda—nangu fye natushininkisha ukuti ifyo tuletontonkanya fili bwino.—Amapinda 18:17.

Imbeeni ‘Ukwishiba Lesa’

Cinshi tufwile ukucita pa kuti ukutontonkanya kwesu kube ukusuma? Fingi twingacita, lelo tufwile ukubombesha mu kuitemenwa. Imfumu ya mano Solomone yatile: “We mwana wandi, nga wapokelele fyebo fyandi, na mafunde yandi wabika, ku kupeepeko kutwi kobe ku mano, no kwalwilo mutima obe ku mucetekanya; nga walilila ku kwiluka, wasanswile shiwi lyobe ku mucetekanya, nga wafisokota nga silfere, no kufifwimfwinta nge fyuma ifyashikama; e lyo uleiluka akatiina ka kuli Yehova, no kwishiba Lesa ukakusanga.” (Amapinda 2:1-5) Ca cine, nga twabombesha pa lwesu ukwisusha cine caba mu Cebo ca kwa Lesa mu mintontonkanya yesu ne mitima, tukasanga amano yene yene, ukushilimuka, no mucetekanya. Nga twacita ifi ninshi tuleimba ifintu fya mutengo ifyacila pali silfere nelyo icuma cimbi ica mutengo.—Amapinda 3:13-15.

Ca cine amano no kwishiba filafwaikwa pa kuti tuletontonkanya bwino. Icebo ca kwa Lesa citila: “Pantu amano yakengila mu mutima obe, no kwishiba kukabe cisuma ku mweo obe, ubupanda bukakubaka, umucetekanya ukakulinda, ku kukupokolola ku mibele ibi, ku fyebo fya kupuulula kwa bantu, abaleke nshila sha kutambalala, ku kuya mu nshila sha mfifi.”—Amapinda 2:10-13.

Calicindama sana ukuleka amatontonkanyo ya kwa Lesa ukututungulula ilyo kuli amafya nelyo ubusanso. Inkuntu mutima yabipa pamo nga ubukali nelyo umwenso kuti fyalenga cayafya ukutontonkanya bwino. Solomone atila: “Umutitikisha unono kuti walengo wa mano ukucite fintu ngo wapena.” (Lukala Milandu 7:7, NW) Calyanguka fye no ‘kububukila Yehova.’ (Amapinda 19:3) Mu nshila nshi? Ukupitila mu kupeela Lesa umulandu pa mafya yesu no kutila amafya yene e yalenga ukuti tucite ifishumfwana na mafunde yakwe ne fishinte. Ukucila ukutontonkanya ukuti lyonse tulapingulapo bwino, shi mu bufuke natukutike ku bapanda amano abafwaya ukutwafwa ukupitila mu kubomfya Amalembo. Kabili nga cakabilwa, natube abaiteyanya ukusha ifyo twasuminamo ilyo twashininwa ukuti fyalilubana.—Amapinda 1:1-5; 15:22.

‘Twalilileni Ukulomba Kuli Lesa’

Tuleikala mu nshita ifintu fili ifya cimfulumfulu kabili ifyabipa. Ukupepa lyonse kuli Yehova ukuti atutungulule kulakabilwa pa kupingula bwino no kubomba mano mano. Paulo alembele ukuti: “Mwisakamikwa nangu kamo, lelo muli fyonse lekeni ifya kulomba fyenu fiishibikwe kuli Lesa mu kupepa no kupaapaata pamo no kutootela; no mutende wa kwa Lesa uwacila amatontonkanyo yonse ukalinda imitima yenu na matontonkanyo yenu muli Kristu Yesu.” (Abena Filipi 4:6, 7) Nga twabulwa amano ya kupwisha amafya yabipisha na mesho, tufwile ‘ukutwalilila ukwipusha Lesa, uupeela fye kuli bonse ukwabula ukushobaula.’—Yakobo 1:5-8.

Apo alishibe ukuti Abena Kristu banankwe balekabila ukuba na mano, umutumwa Petro afwaile ‘ukucincisha amatontonkanyo yabo ayafumaluka.’ Alefwaya ‘bebukishe ifyebo fyalandilwe kale kuli bakasesema ba mushilo, ne funde lya kwa Shikulu kabili Umupusushi,’ Yesu Kristu. (2 Petro 3:1, 2) Nga twacita ici kabili twaleka umutontonkanya wesu waumfwana ne Cebo ca kwa Yehova, tukalatontonkanya bwino no kubomba ifintu mano mano.

[Ifikope pe bula 21]

Abena Kristu ba kubalilapo balekele amano ya bulesa yamumunga imitontonkanishishe yabo, ukucila ukupelulula kwa pano nse

[Abatusuminishe]

Bamano ya pano nse, ukutula ku kuso ukuya ku kulyo: Epicurus: Abasuminishe ici cikope ni ba British Museum; Cicero: Ici cikope cafumine mu citabo ca The Lives of the Twelve Caesars; Plato: Roma, Musei Capitolini

[Ifikope pe bula 23]

Ipepo no kusambilila Icebo ca kwa Lesa filakabilwa