Bushe Kuli Umuntu Twingatetekela?

PA NUMA ya kuwa kwa Cibumba ca Berlin mu 1989, kwali inkama ishingi ishasokolweke. Ku ca kumwenako, Lydiaa aishileishiba ukuti ilyo kwali ubuteeko bwa ciSosholisti mu East Germany, ba Stasi, nelyo bakapokola ba buteeko abetwa ba State Security Service, balesunga ifyalembwa pali wene na fyonse ifyo alecita. Lydia alipapile pa kuumfwa ulwa ifi fyebo pali ena, kabili camuponeshe pa musao ilyo aishibe ukuti uwasokolwele fyebo pali wene kuli ba Stasi mulume wakwe. Umuntu wasokolwele ifi fyebo muntu Lydia alingile ukutetekela umupwilapo.

Inyunshipepala ya The Times iya ku London yashimike pali Robert umukoloci umusuma sana “uwacindike dokota wakwe apakalamba, kabili alimutetekele.” Dokota aleshimikwa ukuba “uwa cikuuku kabili uulangulukila.” Lyene Robert aishilefwa ukwabula ukulwala. Bushe bulwele bwa ku mutima nelyo lupuma lwamwipeye? Iyo. Abalashi basondwelele ukuti dokota atandalile Robert ku ng’anda yakwe kabili, ukwabula Robert no lupwa lwakwe ukwishiba, amulashile inshindano ya kumwipaya. Cimoneka ukuti Robert bamwipeye ku muntu atetekele umupwilapo.

Bonse babili Lydia na Robert balifutwikwe, kabili mwafumine ifyabipa icine cine. Mu milandu imbi, ifitumbukamo tafibipisha nge fyo. Lelo, ukulengwa insoni ku muntu twatetekela cintu caseeka. Lipoti yasabankanishiwa na kabungwe kalumbuka akafwailisha pa fintu mu Germany, aka Allensbacher Jahrbuch der Demoskopie 1998-2002, yalangilile ukuti mu kufwailisha kumo abantu amapesenti 86 balilengelwe insoni ku muntu batetekele. Limbi na imwe mwaliponenwapo ne ca musango yo. E ico, te kuti tupape pa fyo inyunshipepala ya ku Switzerland iya Neue Zürcher Zeitung yashimike mu 2002 ukuti mu “fyalo fya ku Bulaya na ku Amerika, ukutetekela abantu bambi kuleya kulefubalila mu kupita kwa myaka.”

Kulakokola Ukulundululwa, Kulonaulwa Bwangu

Bushe ukutetekela cinshi? Ukulingana na dikishonari imo, ukutetekela bambi cipilibula “ukubacetekela ukuti bafumacumi no kuti bantu bafumaluka kabili tabakacite ca kumukalifya ku mufulo.” Ukutetekela kulakokola ukulundululwa lelo kuti kwaonaulwa fye pa kashita kanono. Apo abengi nabeshiba ukuti balebacenjesha nga batetekela bambi, bushe limbi e mulandu wine abantu baleshimunukila ukutetekela bambi? Ukulingana no kufwailisha kwacitilwe mu Germany mu 2002, “pa bacaice batatu limbi tapengaba nangu umo uwingatetekela abantu bambi.”

Napamo kuti twaipusha atuti: ‘Bushe cine cine kuli umuntu twingatetekela? Bushe kuti cawama ukutetekela umuntu umbi uyo napamo engatulenge nsoni?’

[Futunoti]

[Amashiwi pe bula 3]

Mu kufwailisha kumo casangilwe ukuti abantu amapesenti 86 balilengelwe insoni ku muntu batetekele