ABACAICE BEPUSHA UKUTI
Kuti Nalondolola Shani Ifyo Nasumina pa Lyashi lya Bwaume no Bwanakashi?
“Iyee—kanshi ucili nacisungu?”
Nga ulefwaya ukwasuka ati ee, bushe kuti watemwa ukulanda ifyo ukwabula ukumfwa insoni? Ici icipande calakwafwa!
Nacisungu ni nani?
Nacisungu ni ulya uushalalapo no mwaume.
Lelo te kulaala fye no mwaume ukwingalenga umuntu ukukanaba nacisungu. Bamo kuti batila ni banacisungu pa mulandu fye wa kuti tabalaalapo no mwaume nangu ca kutila balacitako ifintu fimbi ifishasanguluka.
Fimo pali ifi kumyanga ifya mfwalo ifya muntu umbi, ukwampana kwa ku matako, e lyo no kwikataula ifya mfwalo ifya muntu umbi mpaka apeema.
Icishinka ca kuti: Abantu abalaalapo na bambi na bacitapo ifishasanguluka ifyo twalandapo, te kuti balande ukuti ni banacisungu.
Finshi Baibolo ilanda pa bwaume no bwanakashi?
Baibolo itila umwame no mwanakashi abaupana e bafwile fye ukupanga icupo. (Amapinda 5:18) Kanshi umuntu uufwaya ukusekesha Lesa tafwile ukulaalapo no muntu mpaka fye aupwa.—1 Abena Tesalonika 4:3-5.
Bamo balanda ati ifyo Baibolo yalanda fya kale no kuti pali ino nshita tatufwile ukufikonka. Lelo wilaba ukuti muno calo abantu abengi pali nomba balalekana, balapula amafumo no kwambula amalwele yafuma mu bulalelale. Kanshi abantu ba muli cino calo te bafwile ukutweba ifya kucita pa fya bwaume no bwanakashi!—1 Yohane 2:15-17.
Nga watontonkanyapo sana pa fyo Baibolo ilanda pali ili lyashi, ukamona ukuti fya mano. Ku ca kumwenako: Tutile umuntu akupeela K5,500. Bushe kuti wapoosaika fye ishi indalama mu musebo pa kuti uuli onse uulepita ashitoole?
Kanshi na iwe, te kuti ciwame wapoosa icisunga cobe ku mwaume fye uuli onse. Sierra uuli ne myaka 14 atile: “Te kuti ntemwe umwaume uo nkalaba pa numa fye ya myaka iinono ukundye icisungu.” Tammy uuli ne myaka 17 na o atile: “Ukukumana kwa mwaume no mwanakashi bupe ubusuma ubwafuma kuli Lesa ubo nshingatemwa ukonaula.”
Icishinka ca kuti: Baibolo yeba abashimbe ukuba banacisungu no kukanaipoosa mu mibele imbi iishasanguluka.—1 Abena Korinti 6:18; 7:8, 9.
Finshi wasumina?
Bushe wasumina ukuti ifyo Baibolo yalanda pa fya bwaume no bwanakashi fyalyafya sana ukukonka?
Bushe wasumina ukuti caliba fye bwino ukulaala no muntu uushili mwina mobe kulila fye mwalitemwana?
Pa numa ya kutontonkanyapo sana, abacaice abengi basanga ukuti ukuba nacisungu no kuba ne mibele yasanguluka kusuma sana. Tabomfwa ububi pa kuba banacisungu kabili tabamona kwati pali ifyo babulisha. Moneni ifyo bambi balandapo:
“Nine nacisungu kabili ndomfwa bwino! Cisuma ukukanaba na malangulushi na mafya yesa pa mulandu wa kulaala no mwaume ilyo taulaupwa.”—Emily.
“Nshaulunganapo no muntu, kabili ndomfwa bwino pantu te kuti ndwale ubulwele ubuli bonse ubwisa pa mulandu wa bulalelale.”—Elaine.
“Nalyumfwa abacaice banandi abengi na bakalamba pali ine baleilishanya ukuti balomfwa ububi pali filya balaalapo na baume no kuti nga caliweme abaloleela, kanshi nshifwaya ukucita ifyo bacitile.”—Vera.
“Nalimona abantu abengi abakwata amalangulushi pa mulandu wa kuti balibalya icisungu nelyo pa mulandu wa kuti balyulunganapo na bantu abengi. Te kuti ntemwe ukuba no bulanda nga bena.”—Deanne.
Icishinka ca kuti: Ulingile ukwishiba ifyo wasumina ilyo tabalatampa ukukupatikisha ukulaala no mwaume uushili mwina mobe.—Yakobo 1:14, 15.
Kuti walondololwela shani bambi ifyo wasumina?
Finshi ufwile ukulanda umuntu nga akwipusha nga ca kuti ni we nacisungu? Ulingile ukwasuka ukulingana ne fyo aipusha.
“Umuntu nga alefwaya fye ukuntumfya, teti ndekepo fye. Kuti namweba ati, ‘Ifyo fyandi ne mwine,’ no kufuma nafumapo.”—Corinne.
“Lelo bamo ku sukulu balomfwa bwino ukucusha abanabo kabili ico nga e co banjipushisha, nalimo te kuti mbasuke no kubabusuka.”—David.
Ico Ufwile Ukwishiba? Yesu limo taleyasuka nga balemupumya.—Matthew 26:62, 63.
Lelo inga nga ca kuti uulekwipusha alefwaya fye ukwishiba? Nga wamona ukuti uyo muntu kuti aumfwa ifyo Baibolo ilanda, kuti wamubelengela amashiwi yaba pali 1 Abena Korinti 6:18, ayatila umuntu nga alaala no ushili mwina mwakwe ninshi acita ulubembu nelyo abembukila umubili wakwe wine.
Nampo nga wabomfya Baibolo ilyo line bakwipusha nelyo iyo, cilawama ukulanda ukwabula umwenso. Wilaba ukuti ukuba uwasanguluka cintu icisuma ico ufwile ukukwatilapo icilumba.—1 Petro 3:16.
“Nga uleasuka ukwabula ukumfwa insoni cilanga fye ukuti tautwishika ifyo wasumina no kuti ico ukonkela ifyo Baibolo ilanda ni co walishiba ukuti fyalilungama, te mulandu wa kuti e fyo bakweba ukukonka.”—Jill.
Icishinka ca kuti: Nga walishininkisha ukuti ifyo wasumina pa fya bwaume no bwanakashi fya cine, tawakulafilwa ukulondolwelako bambi. Kabili kuti wapapa ifyo bengasuka. Melinda, uuli ne myaka 21 atile: “Abo momba nabo balintashishe ilyo nabebele ukuti nine nacisungu. Tabamona kwati nshitontonkanya bwino. Batila nacisungu muntu uwailama sana kabili uwaicindika.”
Icingakwafwa! Nga ulefwaya ukushipa ilyo ulelanda pa fya bwaume no bwanakashi, kopolola apa kulemba apali ifyebo fileti: “Ifyo Wingalondolola Ifyo Wasumina pa fya Bwaume no bwa Bwanakashi.” Kuti wabelenga ne citabo citila Ifipusho Abacaice Bepusha.—ne Fyasuko Ifingabafwa.
Icipandwa 24 mwi Buuku 1 citila “Bushe nga Nalaala Nankwe E lyo Akantemwa Sana?”
Icipandwa 5 mwi Buuku 2 citila “Mulandu Nshi Cawamina Ukukanapoosa Icisungu?”
“Nalitemwa ifyo ifitabo ifitila ‘Ifipusho Abacaice Bepusha’ filanda. Ku ca kumwenako, pe bula 187 mwi Buuku 1 paliba icilangililo icilanda ukuti ukulaala no muntu ilyo ushilaupwa kwaba kwati kupeela aka mu mukoshi aka mutengo sana icipeelepeele. Uko kuicipisha. Pe bula 177 palanga ukuti ukucita ubulalelale kwaba kwati kubuula icikope icisuma e co wabika pa mwinshi pa kuti mulekuntilapo ulukungu. Lelo icilangililo natemwa sana ni cilya icaba pe buula 54 mwi Buuku 2. Amashiwi yaba pa cikope yatila: ‘Ukulaala no muntu ilyo tamulaupana, caba ngo kwisula ica bupe ilyo umwine talakupeela.’ Ciba kwati uleibila uukaba umwina mobe.”—Victoria.